به نقل از «قدس آنلاین»

کمرنگ شدن آیین شب چله کردستان (شه‌و زستان) در پس خاموشی کرسی‌های زغالی

تاریخ انتشار: ۲ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۲۰۶۶۲۸

سنندج- شب یلدا یا شب چله(شه‌و زستان) در کردستان از دیر باز پا برجا بوده و یکی از عوامل مهم در استحکام بنیان خانواده‌ها در این دیار است، اگر چه شرایط اجتماعی، مهاجرت‌ها و تغییر بافت فرهنگی منطقه تا حدودی آداب و رسوم شب یلدا را در کردستان کمرنگ کرده است، اما هنوز این سنت دیرینه در قالب شب‌نشینی با نام شب چله یا شب زمستان به قوت خود باقی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قدس آنلاین- گروه استان ها- شیما صادقی:  شب یلدا یا شب چله(شه‌و زستان) در کردستان از دیر باز پا برجا بوده و یکی  از عوامل مهم در استحکام بنیان خانواده‌ها در این دیار است،  اگر چه شرایط اجتماعی،  مهاجرت‌ها و تغییر بافت فرهنگی منطقه تا حدودی آداب و رسوم شب یلدا را در کردستان کمرنگ کرده است،  اما هنوز این سنت دیرینه در قالب شب‌نشینی با نام شب چله یا شب زمستان به قوت خود باقی است. 

خاستگاه بسیاری از اسطوره‌ها و باورهای جوامع باستان،  از پدیده‌ای کیهانی یا زمینی در محیط پیرامونی آنان الهام گرفته شده است و همواره حضورعاملی واقعی و ملموس در محیط زندگی انسان‌ها،  تأثیری چشمگیر در پیدایش و شکل‌گیری باورهای همگانی داشته است.   در ایران نیز شامگاه سی‌ام آذر ماه و بامداد یکم دی ‌ماه وآغاز زمستان را «شب چله» یا «شب یلدا» می‌نامند که طولانی‌ترین شب سال و سرآغاز اوج گرفتن خورشید در آسمان و طولانی شدن تدریجی روزهاست. 

انقلاب زمستانی در باور اکثر مردمان جنبه‌ای آیینی با کارکردی فرا زمینی دارد.   درکهن کیش مهری که ریشه‌ای ایرانی دارد معتقدند در چنین شبی «میترا» یا «مهر»  کنار یک نهر آب از دل تخته ‌سنگی متولد شد و از اینرو پیروان کیش مهر روز نخست زمستان را  «خوره روز» (خورشید روز)  و شروع نخستین روز سال نامیدند.  خرم‌دینان  پیرو مزدک نیز این روز را گرامی داشته و از آن با نام «خرم روز» یاد می‌کرده و آیین‌هایی ویژه داشته‌اند. 

ایران کشوری با فرهنگی غنی است که مردمانش بنا به ذوق و سلیقه و طبیعت منطقه‌ای که در آن زیست می‌کنند هر یک برای برگزاری سنت های کهن آداب خاص خود را دارند.   در کردستان با ویژگی‌های منحصر به فرد در بخش‎های فرهنگی و آیین باستانی این استان شب چله از دیرباز پا برجا بوده و یکی از عوامل مهم در استحکام بنیان خانواده‌ها در این دیار است،  اگر چه شرایط اجتماعی،  مهاجرت‌ها و تغییر بافت فرهنگی منطقه تا حدودی آداب و رسوم شب یلدا را در کردستان کمرنگ کرده است،  اما هنوز این سنت دیرینه در قالب شب‌نشینی با نام شب چله یا شب زمستان به قوت خود باقی است.   در باور آن‌ها که قدیمی ترند،  خاطره یلدا به گرمای کرسی و برف زمستان پیوند خورده است.   کرسی که جایگاه مجمع های مسی قدیمی بود که در آن خوراکی‌های مخصوص این شب در کنار هم صف‌آرایی می‌کردند. 

آیین فراموش شده در شب چله

«حسن احمدی» یکی از مردان قدیمی سنندج در گفتگو با قدس آنلاین می‌گوید: کُردها از گذشته بر این اعتقاد بوده‌اند که «چله بزرگ» از اولین روز دی ماه شروع شده و تا ۴۰ روز ادامه دارد؛ پس از گذشت ۴۰ روز برادر کوچک‌تر یا «چله کوچک» از راه می‌رسد که تا ۲۰ روز زنده است.   بعد از مرگ برادران یا چله‌ های کوچک و بزرگ،  خواهر آن‌ها به نام «خاتو زمهریر» از راه رسیده و برای مرگ برادرانش شیون می‌کند. 

وی روز اول از مرگ برادرانش بسیار دلتنگ است به صورت برف و باران شدید نمایان می‌شود و روز دوم که قدری آرام‌تر شد،  از ابری بودن هوا کاسته می‌شود و بارانی آرام می‌بارد و در نهایت سومین روز از شیون «خاتو زمهریر» نه از ابری بودن هوا خبری هست و نه بارش برف و بارانی،  بلکه تنها وعده نزدیک بودن بهار را نوید می‌دهد. 

وی در ادامه می‌افزاید: در گذشته در روستاهای کردستان مرسوم بود جوانان در شب یلدا شال‌هایی را از سقف خانه‌های اهالی روستا جایی که حرارت حاصل از کرسی‌های زغالی داخل منزل بیرون می‌آمد،  آویزان می‌کردند و صاحب خانه نیز به اندازه توان خود در گوشه این شال‌ها تنقلات شب یلدا و یا چله را که بر روی کرسی چیده شده بود می‌ریخت و سپس جوآن‌ها شال‌ها را بالا می‌کشیدند. 

احمدی با اشاره به کمرنگ شدن آیین شب چله اذعان می‌کند: با آمدن یلدا همه اعضای خانواده و میهمانان با جمع شدن گرداگرد یک کرسی و تناول شام،  حکایت و داستان‌های جالب گذشته را جهت نصیحت و پندآموزی به جوانان بازگو می‌کردند.   پس از خوردن شام متل‌گویی بزرگان فامیل و بازی‌هایی محلی همچون جوراب بازی و گل یا پوچ آغاز می‌شد که کوچک و بزرگ را به خود سرگرم می کرد و سپس خوردن انواع آجیل آغاز می‌شد. 

کالک تورش و آنگو از اصلی‌ترین موارد سفره شب چله

«مریم سهرابی» یکی از مادربزرگ‌های شیرین سخن می‌گوید: سنندجی‌ها چند ماه قبل از شب چله،  «کالَک تورش» (خربزه ترش) و «آنگو» (خوشه‌های انگور را در زیرزمین یا در سایه،  نخ کرده و از سقف آویزان می‌کنند) که از اصلی‌ترین موارد سفره شب چله است را تهیه می کردند. 

 وی می‌افزاید: از رسم‌های جالب این شب در کردستان می‌توان به «خوانچه بردن» و «شه‌و زمسانی» بردن از طرف خانواده‌ی پسر برای نامزدش،  نام برد.   در این خوانچه‌ها باید تمامی خوارکی ها از شام گرفته تا خشکبار و میوه را برای خانواده‌ی عروس ببرند بعلاوه خانواده عروس نیز برای دختران که اولین شب چله را در خانه‌ی شوهر تجربه می کنند شه و زمسانی می برند.   

شب یلدا شب زایش نور و مهربانی

«خسرو سینا» یکی از پژوهشگران و کارشناسان در تشریح و خاستگاه شب چله می‌گوید: این شب در کردستان و میان سایر ملل نیز ریشه‌ای دیرینه در باورهایشان دارد که با نگاهی نشانه‌شناسانه به این آیین‌ها می توان در میان همه  آن‌ها اشتراکاتی نمادین یافت. 

سینا در معرفی این نشانه ها می‌افزاید: رنگ سرخ یکی از نشانه‌های بارز شب چله است و می‌توان آن را در پوشش و خوراکی‌هایی همانند انار و  هندوانه که  در این شب حضور دارد به  وضوح یافت.  به علاوه هدیه دادن  تقریبا  در

تمامی آیین‌های این شب و در میان همه  اقوام مرسوم است. هدیه دادن بخشی از مراسم ویژه و سمبولیک آخرین شب پاییز در کردستان است که تفسیر واقعی آن هدیه‌ای است که از آسمان برای ما نازل می‌شود.   

این استاد دانشگاه در ادامه عنوان می‌کند: جشن و پایکوبی،  گردهمایی و جمع  شدن افراد در یک مکان خاص (منزل ریش سفید یا بزرگ قوم) از محور اصلی آیین شب چله در کردستان همانند دیگر ملل مختلف است که همراه با هدیه و قربانی برپا بود.   

این پژوهشگر همچنین می‌افزاید: بر افروختن چراغ شمع یا آتش در شب چله از دیگر مشترکات همه فرهنگ‌ها به‌خصوص کردستان در  مراسم مربوط به انقلاب زمستانی و شب یلدا است. زیرا آتش سمبل زمینی زایش مجدد خورشید است و روشنایی نشانه پیروزی نور بر تاریکی محسوب می‎شود. 

منبع: قدس آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۲۰۶۶۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاثیر جنگ غزه بر انتخابات انگلیس

   به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما از لندن؛ در پی برگزاری انتخابات محلی در انگلیس در روز پنج شنبه این هفته، کایر استارمر، رهبر حزب کارگر اعتراف کرد، جنگ اسرائیل – فلسطین، عامل مهمی در از دست رفتن اکثریت این حزب در شورای شهر اولدهام (Oldham) بود.

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

با صداها:
فریزر نلسون: کارشناس سیاسی
لس لویدوف: عضو انجمن یهودیان
کریس وب: نماینده جدید مردم شهر بلک پول

مسلمانان و مخالفان صهیونیسم در انگلیس، در تظاهرات گسترده در این کشور بار‌ها اعلام کرده اند‎؛ کایر استارمر، رهبر حزب کارگر، در جریان حملات ۷ ماه اخیر اسرائیل به غزه، از هواداران جنایات جنگی اسرائیل بوده است. رهبر حزب کارگر، با حمایت از اقدام صهیونیست‌ها در قطع آب، برق، دارو و مواد غذایی به غزه، این اقدامات را که از نظر بسیاری از کارشناسان حقوق بین الملل، جنایات جنگی است، حق اسرائیل معرفی کرده است. دیلی میل نوشت رای دهندگان مسلمان، با رویگردانی از رای دهندگان با نامزد‌های حزب کارگر، مخالفت خود را سیاست‌های این حزب در حمایت از اسرائیل، نشان می‌دهند. به نوشته دیلی میل، حزب کارگر که اکثریت کرسی‌های شورای شهر اولدهام را در دست داشت، در انتخابات این هفته، این اکثریت را از دست داد. این روزنامه نوشت مسلمانان حوزه اولدهام می‌گویند با آرای خود، این حزب را تنبیه کردند و رهبر حزب کارگر، بسیار دیر به فکر آتش بس در غزه افتاده است.
به نوشته دیلی میل، حزب کارگر انگلیس، در شورای شهر منچستر، شماری از اعضایش را از دست داد و نامزد‌های این حزب می‌گویند سیاست حمایت از اسرائیل موجب شده است مردم از این حزب رویگردان شوند و به نامزد‌های مستقل رای دهند. کایر استارمر امروز در مصاحبه با بی بی سی گفت غزه، موضوع مهمی در شکست حزب کارگر در اولدهام بود و افزود در شمار دیگری از حوزه ها، غزه عامل مهمی است. دیلی میل نوشت پت مک فادن (Pat McFadden)، هماهنگ کننده سراسر حزب کارگر نیز در پاسخ به نتیجه ضعیف حزبش در اولدهام می‌گوید بحران غزه، "موضوعی" در انتخابات محلی بود. این روزنامه نوشت پروفسور جان کرتیس (John Curtice)، کارشناس انتخابات در انگلیس می‌گوید در همه حوزه‌هایی که مسلمانان انگلیسی ساکنند، حزب کارگر آرای خود را از دست می‌دهد.
بی بی سی گزارش داد یکی از اعضای حزب کارگر که در انتخابات پنج شنبه این هفته در اولدهام، شکست خورد می‌گوید علت اصلی ناکامی وی این است که حزب کارگر، بسیار دیر به فکر افتاد آتش بس در غزه را بخواهد. در شورای شهر اولدهام، نامزد‌های مستقل ۱۶ کرسی، حزب لیبرال دموکرات‌ها ۹ کرسی، حزب محافظه کار ۸ کرسی به دست آوردند. با این که حزب کارگر ۲۷ کرسی را هنوز در دست دارد، اکثریت کرسی‌های شورای این شهر را که ۱۳ سال در دست داشت، از دست داد. به نوشته دیلی میل، نیلا ابراهیم (Nyla Ibrahim) و اختر شواب (Akhtar Shoab) که قبلا عضو حزب کارگر بودند، در پی حمایت این حزب از اسرائیل، از حزب کناره گرفتند و به عنوان نامزد مستقل، در انتخابات شرکت کردند که نیلا ابراهیم روز پنج شنبه رای آورد.