زاهدی مطلق: نویسندگان اجتماعی‌نویس ما در پیله تنهایی خود گرفتار شده‌اند
تاریخ انتشار: ۱۷ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۴۷۴۲۷۴
داور بخش رمان جایزه جلال می‌گوید: شعف در ساختار در رمان‌های منتشر شده در سال ۹۵ بسیار به چشم می‌خورد، در حوزه مضمون نیز برخی رمان‌های اجتماعی ما از دغدغه مردم به‌دور بودند چرا که نویسندگانشان در پیله خود گرفتار هستند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛دهمین دوره جایزه ادبی حلال آل احمد روز گذشته درحالی به کارخود پایان داد که به جز رمان در سایر بخش‌ها هیچ اثری به عنوان برگزیده انتخاب نشد و هیات داوران ترجیح داد تا آثاری را به عنوان شایسته تقدیر معرفی کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در بیانیه هیات داوران بخش رمان و داستان بلند این دوره جایزه جلال به محتوای ضعیف آثار منتشر شده در سال 95 اشاره شده است: «متاسفانه سطح کیفی اکثر آثار رسیده به دبیرخانه جایزه جلال چندان مطلوب نبود به نحوی که هیئت داوران حتا در یافتن پنج نامزد بخش رمان و داستان بلند با مشکل مواجه شد. این نزول کیفی آثار منتشر شده در سال 95 می‌تواند زنگ خطری برای ادبیات باشد و ضعفهایی را در حوزه نشر و داستان‌نویسی نمایان می‌کند که می‌تواند در آینده خوانندگان را بیش از گذشته با ادبیات ایران بیگانه کند.
هیئت داوران دلیل این نزول کیفی را ضعف در آموزش نویسندگان، سطحی‌نگری و آسان‌گیری در فرایند انتخاب و چاپ و نشر و تبلیغ آثار می‌داند. به طوری که هر کسی، با هر توانایی بعضا اندک و با آموزشی ناکافی و سطح ذوق و بینش کم، در این شرایط می‌تواند چیزی شبیه کتاب در قالب رمان و داستان منتشر کند، فاقد کیفیت و تنوع در تفکر و چه بسا کم‌عمق و بدون هستی‌شناسی و طبعا با عمری کوتاه، به کوتاهی عمر چند روزه، روزنامه.
نویسندگان امروز تجربه زیستی محدود و ناکافی‌ای دارند، این ناکافی بودن تجربیات، که پیامد جهانی‌سازی و شرایط زندگی بشر امروز است را می‌توان با مطالعه گسترده و ذهن پرسشگر و پژوهیدن در وجود و هستی انسان و سپس شناخت گیتی جبران کرد، اما متاسفانه نویسنده معاصر، اهل پژوهش و کاویدن وجودش نیست، عجول می‌نماید و شهوتی افسارگسیخته برای انتشار و دیده شدن دارد نه کشف ناشناخته‌های روح بشر و نه صبوری‌ای که محصول تامل و تدبر و عمیق شدن در پدیده‌هاست، از نویسنده عجول که اهل جست‌وجو نیست، رمان و داستان ماندگاری منتشر نمی‌شود. این دوره هم پر از آثاری بود با نویسندگانی عجول و ناشکیبا که تنها به دنبال انتشار چیزی شبیه کتاب هستند و ناشرانی که بدون توجه به کیفیت آثار و محتوای آن، این آثار را شاید به دلیل تولید انبوه و انبوه‌سازی منتشر می‌کنند و به بازار کتاب که روز به روز تنگ‌تر و کوچک‌تر و فقیرتر میشود عرضه می‌کنند. آثار این دوره از نظر محتوا فقیر بودند.»
برای بررسی بیشتر رمان‌های منتشره در سال 95 که در جایزه جلال ارزیابی شده‌اند، به سراغ ابراهیم زاهدی مطلق داور بخش رمان رفتیم، زاهدی مطلق معتقد است اگرچه وضعیت رمان‌های منتشر شده به لحاظ محتوایی چندان مطلوب نیست، اما وضعیت نگران‌کننده نیست چرا که اگر این وضعیت چند سال ادامه پیدا کند، باید علت را ارزیابی کرد.
متن گفت‌وگو با ابراهیم زاهدی مطلق به شرح ذیل است:
* تسنیم: تعداد رمان‌های ارزیابی شده در این دوره جایزه چه تعداد بود و آثار از چه سطحی برخوردار بودند؟
من اطلاع دقیق از تعداد آثار ندارم، این اطلاعات دست دبیرخانه است، اما حدوداً 400 اثر داوری شد که از این میان 20 اثر به مرحله نیمه نهایی که کاندیدا انتخاب شدند، رسید. سطح آثار در مقایسه با هم ارزیابی شدند، درباره داوریها باید این نکته را نیز بگویم که داوران بسیاری از کتابها را در طول سال خوانده‌اند، اینگونه نیست که در جلسات داوری با کتاب آشنا شوند. برای نمونه بنده پیش از داوریها 3 کتاب را که از جمله نامزدها بودند، خوانده بودم. داوران که خود نویسنده نیز هستند، با فضای ادبیات در سالی که گذشته است، آشنا هستند، کتاب خوب نیز خود را نشان می‌دهد.
* تسنیم: در بیانیه هیات داوران آمده است که سطح کیفی آثار رضایت بخش نبوده است، درباره محتوای آثار ارسالی به دبیرخانه بفرمایید؟
محتواها عموماً محتواهایی نیست که از ادبیات فعلی کشور انتظار داریم، انتظار داوران بیش از این بوده است. موضوعات متنوع نبود، محتوا به دلنوشته شبیه بود، بسیاری از آثار طرح داستانی نداشتند رمانی را می‌خواندید از اول تا اخر 3000 صفحه اما هیچ طرح داستانی نداشت.نویسنده دلنوشته نوشته بود، برخی حتی گزارش بودند. البته داستان‌هایی هم با موضوعات خیلی خوب وجود داشت که از میان آنها برگزید‌ه‌ها انتخاب شدند. مثلا برای خود ما کار خانوم جهانی کار خوبی بود، اگر چه ممکن بود ضعفهایی هم داشته باشد، اما به موضوع خیلی خوب پرداخته بود، موضوعی که با اندکی اهمال می‌رفت که کار ضعیف و ژورنالیستی شود.
* تسنیم: این ضعف در ساختار داستانی در آثار نویسندگان جوان مطرح بود یا در آثار نویسندگان مطرح و حرفه‌ای هم می‌شد، آن را دید؟
در آثار نویسندگان مطرح نیز ضعف در ساختار داستانی قابل مشاهده بود، البته در آثار نوینسدگان جوان بیشتر مشاهده می‌شد، متاسفانه برخی از نویسنده‌های حرفه‌ای ما هم تابع مد می‌شوند، تا موضوعی مد میشود، دنباله رو آن می‌شوند.متاسفانه بسیاری از آثار زبانشان زبان ومبلاگی بود، وقتی ما می‌خواهیم رمان منتخب جایزه جلال را انتخاب کنیم باید توجه داشته باشیم که از زبان فاخر ادبی بهره برده باشد.
* تسنیم: در سال‌های اخیر ادبیات داستانی به نظر می‌کسد دچار نوعی رخوت شده است که از یک سو نویسندگان شاخصش انزوا را برگزیده‌اند و دست از قلم کشیده‌اند و از سوی دیگر نویسندگان جوانش به تولید آثار ضعیف و بی‌محتوا دست می‌زنند، چرا چنین شده است؟
من اینگونه فکر نمی‌کنم، بخشی از این اتفاقات طبیعی است، انسان نیز برخی اوقات دچار کم خوابی میشود، دچار بدخوابی میشود، فوراً پیش پزشک نمی‌رود که چرا من مریض شده‌ام، در حوزه ادبیات نیز وضع همین گونه است، یکسال با حجم آثار ضعیف روبرو می‌شویم و یکسال با حجم آثار خوب. نه خیلی شرایط سیاسی در این موضوع دخیل است و نه شرایط اجتماعی. چرا که اتفاقا در ارتباط با شرایطی سیاسی و اجتماعی نویسنده فعال عمل می‌کند، نه منفعل. به نظر من دنبال دلایل نگردیم که چرا اینگونه شده است.
اگر این وضعیت 5 تا 10 سال تکرار شود، باید دنبال علت گشت. یکسال کارها ضعیف است، یکسال هم خیلی قوی است، نه آن ضعف نشان دهنده موضوعی است نه این قوت.اگر ادامه دار باشد باید دنبال دلیل بگردیم. یکسال خیلی نمی‌تواند معیار قضاوت باشد.
* تسنیم: رمان‌های منتشر شده در سال 95 به لحاظ مضمون از چه وضعیتی برخوردار بودند؟ آیا در مضمون نیز با ضعفهایی که در ساختار مواجه بودیم، مواجه بودید؟ در سال‌های اخیر متاسفانه اغلب رمان‌ها به ویژه در حوزه رمان اجتماعی فضایی متفاوت با جامعه امروز ایران را تصویر می‌کنند، فضایی که بیشتر شبیه ادبیات غرب است.
مضامین رمان‌ها متفاوت بود، از اجتماعی گرفته تا تاریخی که اغلب انقلاب و دفاع مقدس را سوژه قرار داده بودند، اما در این میان باید گفت که فضای رمان‌های با مضمون اجتماعی بیشتر آپارتمانی شده است، چون نویسنده‌ها به نظر من خیلی در جامعه خود را درگیر حوادث نمی‌کنند، اغلب درگیر ذهنیات خود هستند، یا حداکثر زندگی‌های اطراف خود را قضاوت می‌کنند و جامعه را نمی‌بینند. جامعه ما بهترین شرایط را برای رمان نوشتن دارد، چه از نظر زیبایی‌ها و چه زشتی‌ها. حال چرا این تنوع وجود ندارد؟ چون نویسنده‌های ما در پیله تنهایی خود هستند، ما مضون‌هایی در کارهای اجتماعی داشتیم که نتوانسته بودند، خود را درحد رمان مطرح کنند، کار داستان نویس این نیست که ماجرای قتل را درست مثل یک خبرنگار حوادث روزنامه پیگیری کند، نویسنده متد و مدیومش فرق می‌کند، خیلی از این‌ها در متد یک سایت خبری کار را پیگیری کرده بودند.
* تسنیم: اشاره کردید که برخی از مضامین نیز تاریخی بود، به نظر می‌رسد رجوع به تاریخ و استفاده از حوادث تاریخی به عنوان سوژه در رمان در سال‌های اخیر با استقبال قابل توجهی روبرو شده است؟
بله، مضامین بیشتر تاریخی بود. منظور از تاریخی هر چیزی است که در تاریخ جست و جو می‌کند، واقعه انقلاب اسلامی و جنگ دستمایه کارهای بسیاری قرار گرفته بود، البته این موضوع جای خوشحالی دارد حتی گروه‌های سیاسی که اوایل انقلاب بودند مثل مجاهدین خلق، فرقان، نواب صفوی و...به رمان‌ها نفوذ کرده‌اند، این جای خوشحالی است که نویسنده‌های ما از مسائل تاریخی سوژه‌های خوبی بیرون کشیده و با زبان ادبایت به جامعه بازمی‌گردانند.
البته باید توجه داشت که این کارها به تحقیق و کمک‌های سازمان‌ها و نهادهایی ذیربط نیز وابسته است، اینکه اطلاعات در اختیارشان بگذارند، نویسنده‌های جوان ما اطلاعات چندانی از شرایط سال‌های انقلاب ندارند، گاهی این عدم اطلاعات موجب میشود که یک رمان لطمه‌های بسیاری بخورد، برای نمونه در یکی از رمان‌ها نویسنده با هدف تصویر کردن بمباران هوایی در توصیف آژیر قرمز نوشته بود، توجه توجه علامتی که هم‌اکنون می‌شنوید اعلام خطر یا وضعیت قرمز است و معنی و مفهوم آن این است که حمله هوایی نزدیک است، در حالی که درمتن اصلی آژیر قرمز اعلام می‌شد که «عملیات هوایی انجام خواهد شد».چرا نویسنده چنین اشتباهی کرده است؟ چون سابقه‌ای از ان زمان در ذهنش نیست و مطالعه نیز نکرده است، یا اینکه در کار دیگری نویسنده موسی خیابانی را به عنوان نفرات چریک‌های فدایی خلق معرفی می‌کند، این نشان می‌دهد که نویسندگان ما مطالعه ندارند. در مجموع باید گفت، 7 سال است که توجه به انقلاب و جنگ در رمان‌های فارسی زیاد شده است که این جای خوشحالی است.
*تسنیم: برخی انتقادات نسبت به داوری‌های جایزه جلال ر بخش رمان وجود دارد،از جمله اینکه چرا دو اثر به صورت مشترک برگزیده شده‌اند، به هر حال هر اثری نسبت به اثر دیگر برتری‌هایی دارد، در این خصوص بفرمایید؟
این ایراد صد در صددرست و بجاست، من به دبیر جایزه هم گفتم که جایزه خیلی خوب یعنی در هر بخشی یک برنده داشته باشد، با قاطعیت باید برنده خود را اعلام کند. به جز رمان، در بخش‌های دیگر ما اصلا برگزیده نداشتیم، تنها شایسته تقدیر اعلام شد.من خودم شخصا اعتقاد داشتم یک کتاب باید به عنوان برگزیده معرفی شود، منتهی نظر داوران دیگر مختلف بود.
من اصلاً با معرفی نکردن برنده موافق نیستم، هر سال بالاخره یک کتاب از بقیه محق‌تر است، من با این حرف که داوری یک کتاب را معرفی کند، موافق هستم و تلاش کردم که در همه داوری‌هایی که داشته‌ام،داروی قاطع باشد، هیچ جایزه و جشنواره‌ای بدون برنده تمام نشود.
منبع:تسنیم
منبع: دانا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۴۷۴۲۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کتابخانه‌ای به گستره صدا
«کتاب» به مثابه رسانه این روز‌ها با گسترش رسانه‌های متنوع هنوز در قید حیاتی مبارک است و گرچه در قالب دیجیتال هم به بازار عرضه میشود یا با رسانه‌های دیگر همچون رادیو و تلویزیون بده‌بستان دارد، اما برای بسیاری همچنان نخستین انتخاب در رفاقت است. در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب، شبکه‌های رادیویی با برپایی غرفه‌های رادیویی در مصلای امام خمینی (ره) سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب را به صورت زنده پوشش می‌دهند. علاوه بر این شبکه‌ها با طراحی برنامه‌های جدید و در قالب برنامه‌های روتین به معرفی کتاب، گفتگو با ناشران، نخبگان و نویسندگان و... می‌پردازند.
رادیو ایران؛ گفتگو با ناشران برتر
برنامه «باغ هنر» شبکه رادیویی ایران از ابتدا تا پایان سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب ساعت ۱۶ از مصلای بزرگ تهران، محل برگزاری نمایشگاه کتاب، ضمن انعکاس رویدادهای مهم نمایشگاه با ناشران برتر و نویسندگان شاخص گفتگو و از آنتن رادیو ایران تقدیم مخاطبان میشود. «ایران امروز»، «ایرانشهر» و «تالار آیینه» نیز به نمایشگاه کتاب می‌پردازند.
رادیو جوان؛ چه خبر از کافه رادیو
برنامه "کافه رادیو" رادیو جوان از محل نمایشگاه کتاب پخش میشود. این برنامه رادیویی، ناشران و نویسندگان جوان را معرفی کرده و در بخش‌های دیگر، اخبار جدید نمایشگاه را پوشش می‌دهد. همچنین، برنامه "کافه رادیو"، با صدای هنرمندان، مردم را به خرید و مطالعه کتاب دعوت می‌کند تا سرانه مطالعه کشور را افزایش دهد و در بخش دیگر، کتاب‌های مطرح را معرفی خواهد کرد.
رادیو فرهنگ؛ میزبان نویسندگان برجسته
شبکه رادیویی فرهنگ برنامه "کتاب فرهنگ" را با حضور نویسندگان و ناشران برجسته ساعت ۱۷ تا ۱۸ از گروه تاریخ و اندیشه تقدیم مخاطبان می‌کند. گفتگوی گزارشگران با غرفه داران، شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان از نمایشگاه و شنیدن دغدغه‌های آنها بخشی از این برنامه است.
برنامه "سرزمین من" به طور زنده با بخش‌های گزارش، گفتگو و اطلاع رسانی رویدادهای مربوط به نمایشگاه کتاب، ساعت ۱۳ تا ۱۴ از محل برگزاری نمایشگاه کتاب روی آنتن می‌رود. برنامه "ققنوس" با معرفی کتاب در گفتگو با ناشران و نویسندگان حوزه ادب و هنر ساعت ۱۵ روی آنتن رادیو فرهنگ می‌رود و برنامه "صبح به وقت فرهنگ" در قالب گزارش اطلاع رسانی ساعت۶ و ۳۰ دقیقه پخش میشود.
رادیو تهران؛ اجرای نمایش عروسکی
برنامه «کتاب خوار» کاری از گروه فرهنگ و جامعه شبکه رادیویی تهران است که از نمایشگاه کتاب از ساعت ۱۶ تا ۱۷ به صورت زنده تقدیم مخاطبان میشود. هدف از برنامه کتاب خوار ترویج کتاب و کتابخوانی و کمک به مخاطبان برای انتخاب بهترین کتاب هاست. با توجه به محیطی بودن برنامه سعی شده از المان‌هایی استفاده شود که مخاطب یک نمایش عروسکی را هم در نمایشگاه ببیند. رضا صفری عروسک گردانی و صداپیشگی را به عهده دارد.
رادیو اقتصاد؛ گذر بازار
رادیو اقتصاد در مجله رادیویی «گذر بازار» به برگزاری نمایشگاه کتاب می‌پردازد. بازار کتاب بخش ۳۰ دقیقه‌ای از برنامه «گذر بازار» است که در قالب گزارش از نمایشگاه کتاب تهیه میشود. این برنامه صنعت نشر را از دیدگاه اقتصادی بررسی می‌کند. جایگاه نشر در صنعت رسانه، تهدید‌ها و فرصت‌های نشر در عصر همگرایی رسانه ها، چالش‌های تامین مواد اولیه، حقوق مالکیت فکری و کانال‌های توزیع از جمله مباحثی است که در گفتگو با ناشران، فعالان فرهنگی و اقتصادی در این حوزه مطرح میشود. فناوری‌های جدید بکار گرفته شده در زنجیره ارزش کتاب، توجه ناشران و خریداران کتاب به مباحث پایداری به خصوص محیط زیستی و معرفی کتاب در حوزه اقتصاد، تجارت و مدیریت از دیگر بخش‌های این گزارش خواهد بود.
رادیو معارف؛ همراه با عصر جوانی
عصر جوانی نام برنامه رادیو معارف است که از نمایشگاه کتاب به صورت زنده به روی آنتن رادیو معارف می‌رود. این برنامه با موضوع اهمیت مطالعه و کتابخوانی از ساعت ۱۷ تا ۱۸ از استودیوی ویژه معاونت صدا به سمع شنوندگان می‌رسد. از مهم‌ترین بخش‌های «عصر جوانی» می‌توان به معرفی و گپ و گفتی دوستانه با ناشران و نویسندگان جوان کشور نام برد.
رادیو سلامت؛ عشق کتاب
شبکه رادیویی سلامت با ویژه برنامه «عشق کتاب» از نمایشگاه با مخاطبان همراه خواهد بود. این برنامه با هدف معرفی کتاب‌های حوزه‌های مختلف به ویژه سلامت، گفتگو با نویسندگان، مترجمان، ناشران و اهل قلم پخش میشود. آیتم "پی رنگ" با بیان طرح و موضوع روز برنامه با توجه به نامگذاری روز روی آنتن می‌رود و آیتم "پندار" گفتگو‌های کارشناسان درباره تاثیر و بررسی مطالعه از ابعاد گوناگون است. از دیگر آیتم‌های این برنامه می‌توان به "شیرازه" اشاره کرد که در گفتگو با نویسنده‌ها و مولفان حوزه سلامت تهیه میشود. آیتم "قصه گوهر"در حوزه واژه شناسی و تبارشناسی است. این برنامه شامل بخش‌های متنوع دیگری است.
رادیو ورزش؛ سکوی دانش
ویژه برنامه «سکوی دانش» رادیو ورزش ضمن خوانش عناوین مطبوعات ورزشی به صورت روزانه به معرفی کتاب‌های جدید در حوزه ورزش می‌پردازد. گفتگو با ناشران و نویسنده‌های کتاب‌های ورزشی از دیگر بخش‌های این برنامه است.
آیتم ویژه برنامه سکوی دانش درباره سرانه مطالعه و کتابخوانی در کشور است که به صورت طنز به این موضوع پرداخته خواهد شد. رادیو ورزش برنامه سکوی دانش را از از ساعت ۱۴ تا ۱۵ تقدیم مخاطبان می‌کند.
رادیو نمایش؛ استودیو هشت یار مهربان
رادیو نمایش در ایام نمایشگاه کتاب ویژه برنامه «استودیو هشت یار مهربان» را به روی آنتن می‌برد. این برنامه ساعت ۱۸ و ۱۵ دقیقه به صورت زنده در رادیو نمایش از محوطه نمایشگاه کتاب پخش میشود که در آن با نویسندگان و ناشران ارتباط حضوری و مستقیم برقرار شده و به اطلاع رسانی درباره نمایشگاه کتاب می‌پردازد.
رادیو پیام؛ آگاهی از آخرین رویداد‌ها
ویژه برنامه نمایشگاه کتاب از رادیو پیام با آگاهی از آخرین رویدادهای نمایشگاه بین المللی کتاب، روزی یکبار به صورت شناور پخش میشود.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری رادیو تلویزیون
خودکشی دانشجوی کارشناسی ارشد در کوی دانشگاه تهران