نواندیشی دینی سبب شکوفا شدن دین می‌شود/ دینداری باید محققانه باشد، نه مقلدانه
تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۶۴۲۱۷۳
بهراد بهشتی، محقق و پژوهشگر علوم دینی در گفتوگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان در خصوص نواندیشی و آزاداندیشی دینی، اظهار کرد: قرآن بر اساس آیه 18 سوره نجم که می‌فرماید «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»، به تعقل و تدبر، شنیدن سخنان و تأمل و انتخاب بهترین آنها دعوت کرده است و حتی نقل شده که پیامبر اکرم از مخالفان خود درخواست دلیل و برهان کرد که این به معنای میدان دادن به گفتوگوی عقلی و تعقل‌ورزی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی افزود: به‌طور طبیعی در مسیر خردورزی و عقلانیت، دیدگاه‌های جدید و متناسب با پیشرفت زمان و علم و دانش بشر شکل می‌گیرد، بنابراین غیر ممکن است که دینی به تعقل و خردورزی و شنیدن همه سخنان و براهین دعوت کند، ولی نتیجه آن را به رسمیت نشناسد.
بهشتی ادامه داد: اگر ما افتخار می‌کنیم که دین اسلام خصوصا در بخش اصول، تحقیقی است و باید مبتنی بر استدلال و خردورزی باشد، به این معناست که ما روش تعقلی و خردورزانه را به رسمیت شناخته‌ایم، در این صورت معنا ندارد که نتایج حاصل از آن را به رسمیت نشناسیم.
وی خاطر نشان کرد: پذیرش تحقیقی دین ممکن است دیدگاه‌های جدید و نو نیز برای ما به ارمغان بیاورد که اگر مبتنی بر تحقیق، خردورزی و عقلانیت باشد، نه تنها باید به آنها خوشامد گفت و از آنها استقبال کرد، بلکه وظیفه داریم آنها را پذیرفته و ترتیب اثر دهیم؛ خصوصا اگر متوجه شدیم دیدگاهی که در گذشته رایج بوده، دلایلی بر نادرستی آن وجود دارد و دیدگاه جدید از حقیقتی برخوردار است، نباید در اتخاذ آن و کنار گذاشتن دیدگاه نادرست قدیمی به خود تردید راه دهیم؛ بنابراین خردورزی و نواندیشی و نتایح حاصل از آن باید به رسمیت شناخته شود.
این پژوهشگر علوم دینی در خصوص تفاوت میان نواندیشی دینی و روشنفکری دینی گفت: به نظر می‌رسد این دو در بسیاری از موارد به معنایی یکسان تلقی می‌شوند، اما ضرورت نواندیشی دینی، پذیرفتن عقلانیت حاکم بر دنیای امروز و نگاه دنیای مدرن به انسان، خدا و جهان است و این دیدگاه پیامدهای خاص خود را به دنبال دارد.
وی تصریح کرد: اگر بپذیریم که برای روزآمد کردن دین به اجتهادهای نو نیاز داریم و اجتهاد البته باید در اصول و کلیات صورت گیرد، نه اینکه به مسائل فقهی جزئی و موردی بپردازیم، در این صورت تفکر دینی برای ماندگاری و سازگاری با مقتضیات دنیای نو و جدید، چاره‌ای ندارد جز اینکه در و پنجره‌های خود را به روی دیدگاه‌های جدید و نو باز کرده و به عقلانیت جدیدی که در این دنیای مدرن به وجود آمده، خوشامد گوید و تمام اینها به این معناست که ما در اصول و کلیات، اجتهاد کرده و از فروع و جزئیات صرف‌نظر کرده‌ایم. زمانی که بر اساس اجتهادات جدید، دیدگاه‌های نو در اصول و مبانی حاصل شود، طبیعی است میوه‌ای که بر این درخت می‌نشیند، متفاوت و جدید خواهد بود و اینجاست که می‌توان دینداری را با دنیای جدید و مقتضیات دنیای مدرن سازگار کرد.
بهشتی خاطر نشان کرد: امام راحل تأکید داشتند که باید مقتضیات زمان و مکان را لحاظ کرد و اجتهاد را پویا ساخت. مقام معظم رهبری نیز بر تشکیل کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه و مجامع علمی تأکید می‌کنند. اینها به این معناست که برخلاف آنچه ما می‌اندیشیم، این بزرگواران به آزاداندیشی و اندیشه‌های نو و جدید باور داشته و دارند؛ البته نه به این معنا که هر حرفی شنیده و هر سخنی پذیرفته شود، بلکه باید تفکر و تعقل و تحقیق کرد و سخن صحیح را برگرفت.
وی در خصوص دستاوردهای نواندیشی و آزاداندیشی برای دین و جامعه دینی گفت: کاری که نواندیشی و اساسا هر اندیشه جدید می‌کند، این است که به عقلانیت پر و بال می‌دهد و چراغ عقلانیت را روشن نگه می‌دارد. به نظر من اگر چراغ عقلانیت در جامعه‌ای روشن شده و باب گفتوگو در آن باز شود، دیدگاه‌های مخالف در کنار یکدیگر قرار گرفته و گفتوگو کنند و ملاک صرفا دلایل و براهین باشد، نه زور و قدرت و ثروت، در چنین شرایطی دینداری نیز با طراوت و شاداب می‌شود.
این پژوهشگر علوم دینی با تأکید بر اینکه دینداری مبتنی بر تحقیق و تفحص بسیار زیباتر و شاداب‌تر از دینداری مقلدانه است، تصریح کرد: باید یاد بگیریم و به جوانان نیز یاد دهیم که دینداری‌شان مبتنی بر تحقیق محققانه و نه دینداری مقلدانه باشد. چنین جامعه‌ای بالغ‌تر و رشدیافته‌تر شده و به راحتی می‌تواتد مشکلات خود را حل‌وفصل کند، ضمن آنکه دینداری مبتنی بر خرد و اندیشه‌ورزی به راحتی از بین نمی‌رود.
وی ادامه داد: امام علی(ع) می‌فرمایند دین را نباید با شیوه‌هایی که از دیگران فرا گرفتیم، بیاموزیم، بلکه دینداری باید بر اساس ادله و براهین فراگرفته شود که محکم‌تر و قوی‌تر است و تندباد حوادث نمی‌تواند آن را متزلزل کند؛ بنابراین به نظر می‌رسد میدان دادن به عقلانیت، خرد ورزی و گفتوگو بهترین راه برای تقویت دین و دینداری در جامعه است.
بهشتی تصریح کرد: افرادی ممکن است با این تفکر که ورود دیدگاه‌های جدید، اسلام را متزلزل می‌کند، نگران نواندیشی باشند، ولی ما معتقدیم با توجه به حقانیتی که اسلام از آن برخوردار است، با چنین مواردی متزلزل نمی‌شود و برعکس، مواجهه دیدگاه‌های نو و عقلانیت جدید با متون اسلامی، نوعی شکوفایی و ظرفیت‌های جدید ایجاد می‌کند که به نفع دین و دینداران در دنیای جدید خواهد بود و دینداری ما را متناسب با دنیای نو و توین متحول خواهد کرد.
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۶۴۲۱۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کاندیداها در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند
دبیر ائتلاف امنا گفت: کاندیداها باید در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند اما برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی کرده و در رسانه‌های رسمی و غیررسمی حرف‌هایی زده‌اند که نشان‌دهنده چیزی جز ترسی از شکل‌گیری جریان انقلابی و پویا و توانمند نیست. - اخبار سیاسی -
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، سیدنظام‌الدین موسوی دبیر ائتلاف انتخاباتی امنا در نشست خبری، اظهار داشت: در این دوره از انتخابات مانند مرحله اول ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب حضور فعالی دارد. در مرحله اول 7 نفر از ائتلاف امنا به مجلس راه یافتند و در این مرحله هم 15 نفر از نامزدهای امنا در انتخابات حضور دارند، در همین راستا ائتلاف امنا برنامه‌ریزی‌های مختلفی داشتند و نامزدهای این ائتلاف نشست‌های کارشناسی و گروهی داشتند.
وی افزود: این دوره از انتخابات به‌نوبه خود یک تجربه جدید سیاسی است. معمولاً در آستانه انتخابات رقابت‌ها بالا می‌رود. لیست‌ها و جریانهای فعال نگاه‌ها و دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند تا مردم بتوانند انتخاب دقیق و درستی داشته باشند. ما در ائتلاف امنا هم در دوره قبل و هم دوره فعلی تأکید بر چند نکته اساسی داشتیم. ائتلاف امنا بر اساس چارچوب و اصول وارد انتخابات شد.
موسوی خاطرنشان کرد: ما معتقد بودیم در عرصه سیاست دوره پدرخواندگی و شخص‌محوری گذشته است و باید به‌سمت شاخصها حرکت کنیم. برای انتخاب نامزدها باید شاخصها را رعایت کنیم. شخص نمی‌تواند شاخص انتخاب درست نامزدها باشد. کشور نیازمند تحول جدی در عرصه تصمیم‌گیری و اجراست و ما نامزدها را هم بر همین اساس انتخاب کردیم. حدود یک‌هزار کاندیدا را بررسی کردیم و بر اساس شاخصها به این 30 نفر رسیده بودیم.
دبیر ائتلاف امنا ادامه داد: امنا یک ائتلاف جدید در عرصه سیاسی بود، شاید موقعی که امنا اعلام تأسیس کرد خیلی‌ها باور نمی‌کردند به‌عنوان قطب جدی وارد عرصه سیاسی شود، خیلی‌ها حتی از دوستان و همفکرهای ما حتی تحلیلگرهای سیاسی مسئله را جدی نمی‌گرفتند و فکر نمی‌کردند این جریان بتواند در انتخابات تأثیرگذار باشد، بخشی از دلایل تأسیس امنا برهم‌زدن همین جریان بود، اینکه فقط یک گروه باید برای مردم تصمیم بگیرد، این فضا شکست و ائتلاف امنا و برخی از گروه‌های جدید معادله انتخابات را برهم زدند و ترکیب منتخبین دوره اول در تهران نشان داد که مردم مثل گذشته به یک لیست و یک جریان رأی ندادند بلکه دست به انتخاب زدند و ائتلاف امنا اثرگذاری زیادی داشت. بعد از پایان مرحله اول تصور ما این بود فضای انتخابات به‌سمتی می‌رود که از دور اول عبرت گرفته می‌شود.
وی گفت: در دور اول مدل انتخاب مردم پیام‌هایی داشت، طبیعتاً جریانهای سیاسی پویا تلاش می‌کنند آسیب‌های وارد بر خود را ترمیم کنند و از مدل رفتار مردم برای خود مدل رفتاری جدیدی طراحی کنند. فکر کردیم در دور دوم شاهد یک رقابت مبتنی بر برنامه باشیم. در این مدت که از زمان برگزاری مرحله اول گذشت متمرکز بر طراحی برنامه برای مجلس آینده بودیم، جلسات متعددی با اقشار مختلف داشتیم تا بتوانیم یک نظام مسایلی را از زبان مردم دریافت کنیم و در دور دوم مطرح کنیم و فضای انتخابات به‌گونه‌ای باشد که بلافاصله در صورت اخذ رأی مردم وارد طراحی اقداماتی برای عمل فعال در مجلس شویم، واقعیت اینکه در حوزه اقتصادی در ائتلاف امنا برای رفع مشکلات اقتصادی مردم که حول ایده‌هایی نظیر دلارزدایی مطرح می‌شود، پیگیری می‌کردیم.
موسوی خاطرنشان کرد: اما متأسفانه آنچه شاهدیم در آستانه انتخابات به‌واسطه تأثیری که گفتمان امنا داشته است، شاهد تخریب‌های متعددی هستیم، عملیات تخریبی سنگینی علیه امنا به‌صورت کلی و جزیی صورت گرفته است، پول‌پاشی‌های سنگینی در فضای مجازی صورت می‌گیرد، اختلاف‌افکنی‌های درون امنا که گاهی ما به آن می‌خندیم که اصلاً وجهی از واقعیت ندارد، بیان می‌کنند فلان گروه از امنا جدا شد، چه‌چیزی را می‌خواهند بیان کنند؟ گفتمان امنا در بدنه ملت طرفدارانی دارد؛ حتی اگر این اشخاص حاضر در امنا نباشند این نوع نگاه و این تفکر برای خود نهادسازی و ساختارسازی سیاسی خواهد کرد، این تخریب‌ها و هتاکی‌ها بیش از اینکه نشانی از واقعیت داشته باشد ناشی از ترس است، در آستانه انتخابات برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی می‌کنند.
دبیر ائتلاف امنا گفت: کاندیداها باید در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند اما برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی کرده و در رسانه‌های رسمی و غیررسمی حرف‌هایی زده‌اند که نشان‌دهنده چیزی جز ترسی از شکل‌گیری جریان انقلابی و پویا و توانمند نیست.
موسوی ادامه داد: این تخریب‌ها تغییری در نوع نگاه مردم ندارد چون آنها توجهی به تخریب‌ها ندارند و می‌دانند مسائلی که با پول‌پاشی در برخی رسانه‌های زرد و بی‌هویت صورت می‌گیرد بیشتر به‌خاطر ناراحتی و عصبانیت از انتخابات اسفند پارسال است که در انتخابات اردیبهشت تکمیل می‌شود.
انتهای پیام/+
نفر چهارم تنیس روی میز جهان مغلوب نوشاد عالمیان شد