قانونی که باستان‌شناسِ آلمانی برای ایران نوشت
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۶۶۹۸۶۴۲
شاید کمتر کسی بداند که قانون عتیقات ایرانی را باستان‌شناس یا یکی از مسئولان باستان‌شناسی ایرانی ننوشته است! بلکه این کار توسط باستان‌شناسی آلمانی که بیش از 100 سال پیش ارزشِ محوطه‌ها و آثار تاریخی ایران را فهمید و تلاش کرد با وضع قوانینی در این زمینه، از بی‌حرمتی به ابنیه‌ی تاریخی کشورمان جلوگیری کند، نوشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش ایسنا، هفتاد سال پیش در 20 ژوئن 1948 میلادی "ارنست هرتسفلد" درگذشت، باستان‌شناسی که معتقد بود؛ «برای جلوگیری از بی‌حرمتی به ابنیه‌ی تاریخی (ایران)؛ احکامی صادر و آن را به همه‌ی ایالت‌هابفرستند تا ابنیه ملی و تاریخی را تخریب نشود و آثار ملی را محترم شمرده شوند.»
بنابراین می‌توان گفت؛ "این باستان‌شناس آلمانی زودتر از ایرانی‌ها به اهمیت حفاظت از آثار تاریخی پی برد."
هرتسفلد در۲۳ جولای ۱۸۷۹ در سل (Celle) آلمان متولد شد. دیپلم دبیرستان خود را در ۱۸۹۷ در برلین گرفت. سپس دانشجوی رشته‌ی معماری شد و همزمان آشورشناسی، تاریخ هنر و فلسفه را فرا گرفت.
او در ۱۹۰۳ در امتحان مهندسی ساختمان شرکت کرد و دو سال در محوطه‌ی باستانی آشور به عنوان دستیار "والتر آندره" (Walter Andrae) کار کرد و در راه بازگشت به برلین، سفرهای بسیاری در ایران و عراق داشت.
او مانند دیگر باستان‌شناسانِ مؤسسه‌ی شرق‌شناسی آلمان، ارزیاب و نسخه‌بردار خوبی بود و از مناطقی که همیشه مورد توجهش بودند می‌توان به "سامرا"، "بغداد"، "تیسفون"، "تخت‌جمشید" و "پاسارگاد" نام برد.
بازدید، نقشه‌برداری، عکاسی و طراحی‌های زیادی کرد، همچنین قادر بود از منابع لاتین، یونانی، عربی، فارسی، سریانی و خط میخی نیز به خوبی بهره ببرد.
هرتسفلد پایان‌نامه‌ی دکترای خود را در برلین و در مورد "پاسارگاد" نوشت. کاوش بعدی او به همراه "فردریش زاره" در خرابه‌های وسیع سامرا، پایتخت کوتاه مدت عباسیان و اولین کاوش یک منطقه‌ی اسلامی در خاور نزدیک بود.
قوانینی که هنوز اساس آنها در باستان‌شناسی ایران پابرجاست
هرتسفلد برنامه‌ای نظام‌مند برای لغو امتیاز انحصاری فرانسویان در کاوش‌های باستان‌شناسی ایران ریخت. خطابه‌های شورانگیز او در عمارت مسعودیه، همراه با تربیت جمعی از دانشوران ایرانی و نیز همزمان کسب حمایت دولتمردان متنفذ، او را به هدف نزدیک کرد و با کمک آرتور آپهام پوپ امریکایی و شماری از دانشوران ایرانی، انجمن آثار ملی را در ۱۳۰۲ را پایه‌گذاری کرد.
او در یکی از خطابه‌هایش، عقیده‌اش در مورد حفاظت از آثار تاریخی را این طور بیان کرد؛ «برای جلوگیری از بی‌حرمتی به ابنیه‌ی تاریخی؛ اولاً از طرف دولت احکام اکیده صادر و به تمام ایالات و ولایات قدغن شود که ابنیه ملی و تاریخی را خراب و ضایع ننمایند و آثار ملی را محترم شمارند. در ضمن به وسایل مختلفه‌ی دیگر مثلاً به توسط جراید مردم را به این مفاخر ملی متوجه ساخته و حفظ و احترام ابنیه و آثار را به عامه بفهمانند».
او زیرکانه از فضای ملی‌گرایانه در اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ی پهلوی برای رسیدن به مقاصد خود استفاده کرد و اندکی بعد از تیر ۱۳۰۶ رسماً به مدت سه سال در سمت متخصص مطالعات شرقی به استخدام دولت ایران درآمد.
در این منصب، او دستور به نظارت دقیق بر عتیقاتی داد که از کشور خارج می‌شدند. همچنین او مایل بود که بازرسان دولتی را به محل‌های کاوش بفرستد، هرچند این اقدامات، خوشایند فرانسویان نبود به گونه‌ای که "دومکنم"، رئیس هیأت فرانسویان در شوش در این زمینه این‌طور نوشت؛ «حضور یک ایرانی در حفریات برای ما که ۲۴ سال بدون نظارت کار کرده‌ایم، توهین‌آمیز است».
سرانجام اقدامات هرتسفلد نتیجه داد و تفاهم‌نامه‌ی لغو امتیاز انحصار کاوش‌های باستان‌شناسی فرانسه در ایران در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۷ مطابق با ۲۵ مهر ۱۳۰۶ در تهران به امضای طرفین رسید. مدتی بعد و در فروردین ۱۳۰۷ او در پاسارگاد کاوش کوتاهی انجام داد اما آرزویش کاوش در تخت‌جمشید بود.
ولی بدون وجود قانونی که چهارچوب حقوقی کاوش‌های باستان‌شناسی را تعیین کند، کاوش در تخت‌جمشید ممکن نبود. او پیش‌نویس قانونی را برعهده گرفت که با مخالفت وزیر معارف وقت "یحیی‌خان قره‌گوزلو" روبرو شد چراکه پیش‌نویس هرتسفلد دست او را در کاوش‌های غیر قانونی می‌بست.
وزیر معارف خود پیش‌نویس دیگری تهیه کرد که به ملاکان و تجار اجازه می‌داد تا به هر میزان که می‌خواهند اقدام به حفاری کنند.
اما واکنش هرتسفلد به آن بسیار جالب بود، او به وزیر دربار گفت که «برای دنیا چنین قانونی نشانه‌ی این خواهد بود که ایران کشور بی‌تمدنی است» و به صراحت اعلام کرد که «جمیع دانشمندانی که از حضور من در اینجا باخبرند، مرا مسئول خواهند دانست».
بر اثر حمایت‌های "تیمورتاش"، وزیر معارف از طرح خود عقب نشست و در نهایت در ۱۳ آبان ۱۳۰۹ قانون عتیقات به تصویب مجلس رسید. او بلافاصله "جیمز هنری برستد"، رئیس موسسۀ شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو را مطلع کرد که برای کسب مجوز کاوش تخت‌جمشید اقدام کند.
با تأیید هیأت وزیران چند ماه بعد کاوش در تخت‌جمشید آغاز شد اما جوی که "هرتسفلد" از آن برای صعود خود بهره برده بود، به تدریج دامن خود او را هم گرفت، چون دولت مصمم به نظارت شدید بر فعالیت خارجیان بود. با قدرت گرفتن نازی‌ها او حمایت دولت آلمان را نیز از دست داد و سرانجام با زمینه‌ی چینی‌های رقبای دیرینه‌اش مانند "پوپ" امریکایی و "گدار" فرانسوی، از
سرپرستی هیأت تخت جمشید کنار گذاشته شد و "اریک فردریش اشمیت"، دیگر باستان‌شناس آلمانی جای او را گرفت.
هرتسفلد در پاییز ۱۳۱۳/ ۱۹۳۴ ایران را برای همیشه ترک کرد و تا ۱۹۳۶ در لندن ماند. سلسله سخنرانی‌های او بعدها به نام تاریخ باستان‌شناسی ایران به چاپ رسید. سپس استاد دانشگاه پرینستون در امریکا شد و در ۱۹۴۷ به میل خود از آن کناره گرفت. او در ۲۰ ژانویه‌ی ۱۹۴۸ در شهر بازل سوئیس درگذشت.
به نقل از انجمن جامعه باستان‌شناسی ایران؛ هرتسفلد باستان‌شناسی جسور، طراح و نقشه کشی ماهر و زبان‌شناسی خبره بود. افکار و طرح‌های او در زمینه‌ی تاریخ، باستان‌شناسی و زبان‌شناسی، مطالعات ایران‌شناسی را وارد مرحله‌ای تازه کرد.
او به تنهایی بیشتر مقالات دوره‌ی قدیم مجله‌ی آلمانی «گزارش‌های باستان‌شناسی ایران» را نوشته و از بنیانگذاران آن محسوب می‌شود.
اقدامات عملی او قانون‌مداری را وارد باستان‌شناسی ایران کرد. بسیاری از افکار و نظرات هرتسفلد بعد از گذشت ۷۰ سال همچنان معتبر و محل رجوع دانشمندان است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۶۹۸۶۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«زیرخاکی» پدیده‌ای فراگیر در اصفهان/ قانون بازدارنده نیست!
خبرگزاری مهر – گروه استانها – عاطفه قلع‌ریز: از زمان آغاز ساخت مترو در اصفهان در هر فاز و گودبرداری آن، کشف زیرخاکی‌ها و عتیقه‌جات مختلف را شاهد بوده‌ایم.
شاید یکی از دلایل اصلی و بیش از ۲ دهه به طول انجامیدن پروژه‌های عمرانی در هسته مرکزی شهر اصفهان از جمله متروی اصفهان و طرح‌های عمرانی دیگر نظیر اجرای ساماندهی گذر کمرزرین کشف زیرخاکی‌ها و لزوم انجام کاوش‌های تخصصی بوده است.
کشف تونل طاق چشمه‌ای باستانی در زیر مسجد امام خمینی (ره) اصفهان تا کشف چند شیء سفالی متعلق به دوره سلجوقی در محدوده ایستگاه متروی میدان تختی و اخیراً که کشف چهار قطعه سفالی منقوش در پروژه کاوش گذر کمرزرین از مهم‌ترین کشفیات زیرخاکی در اصفهان بوده است.
همچنین «چهار قطعه سفالی به طول ۸۵ سانتی‌متر و عرض ۷۰ سانتی‌متر که در امتداد یکدیگر قرار دارند، در پروژه کاوش کمرزرین کشف شدند و باستان‌شناسان مشغول گمانه‌زنی درباره قدمت و کاربرد این آثار ارزشمند هستند» و کشف پایه‌های کاخ جهان نما در زمان ساخت تونل مترو تا گنج‌های بی‌شمار از نشانه‌های زندگی هزاران سال پیش در مسیر ساخت میدان امام علی (ع) نیز ثبت شد که این امر منجر به افزایش روند گرایش برخی فرصت طلبان به سمت کشف زیرخاکی در شهر اصفهان شده است.
هر چند کشف این زیرخاکی‌ها به صورت رسمی اعلام شده اما هستند کسانی که به صورت غیرکارشناسی و تنها با داشتن دستگاه‌هایی غیرمجاز اقدام به شناسایی و کشف زیرخاکی می‌کنند.
سامان سوتیجی، کارشناس باستان‌شناسی و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی در این ارتباط به خبرنگار مهر می‌گوید: شاهد افزایش آمار حفاری‌های غیرمجاز در برخی استانها از جمله اصفهان به منظور کشف «زیر خاکی» در محوطه‌های باستانی و تاریخی هستیم، این پدیده اغلب در شهرستان‌هایی که فصول بیکاری دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد. البته فعالیت این افراد به صورت باندی هم دیده می‌شود.
او ادامه می‌دهد: آمار حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های باستانی و تاریخی کشور هر سال افزایش یافته و این کار علاوه بر به تاراج رفتنِ اشیای ارزشمند و تاریخی کشور، موجب تخریب لایه‌های فرهنگی محوطه‌ها نیز شده است.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه آمارهای موجود، حکایت از افزایش ۷۹ درصدی سرقت و تجارت اشیای تاریخی و استفاده از فلزیاب در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ دارد، تاکید می‌کند: «حفاری غیرمجاز»، بیشترین عناوین مجرمانه در حوزه میراث فرهنگی محسوب می‌شود.
هر چند مواردی از حفاری‌های غیرمجاز در خانه‌های تاریخی اصفهان گزارش می‌شود که در مورد اخیر مجرمان علی رغم گزارش تلفنی با یگان حفاظت مبنی بر انجام عملیات غیرمجاز حفاری دریکی از خانه‌های تاریخی واقع در بافت تاریخی شهر اصفهان در خیابان مسجد سید قبل از حضور مأموران، از محل متواری شدند اما آمار دقیقی از تعداد حفاری‌های غیر مجاز در سطح استان اصفهان ثبت نشده است و آماری از اینکه چه تعداد از اشیای قیمتی کشف شده از کشور خارج شده نیز در دست نیست اما در هر حال این مساله قابل تأمل است که درصدی از مردم اصفهان به شغل زیرخاکی روی آورده‌اند.
اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان تا کنون در این زمینه گزارشی ارائه نداده است که زیرخاکی‌های کشف شده در عملیات عمرانی متروی اصفهان در کجا نگهداری و به چه میزان بوده است و حفاری‌های غیر مجاز در این استان تا چه میزان صورت می‌گیرد.
فروش زیرخاکی‌های قلابی به مشتریان
علی رسول یکی از افرادی است که سال‌ها در حوزه زیر خاکی فعالیت داشته، او در این ارتباط به خبرنگار مهر می‌گوید: در آخرین پروژه کشف زیرخاکی مرا دستگیر و تمام دستگاه‌هایم که میلیاردها تومان قیمت داشت را توقیف کردند و امروز به کارهای ساختمانی روی آورده‌ام و در کنار آن راننده اینترنتی شده‌ام.
او ادامه می‌دهد: بیشتر اصفهانی‌هایی که به رشت آمده‌اند به زیرخاکی روی آورده‌اند هر چند در این میان اشیای جعلی و قلابی را نیز ساخته و به افراد ناشناس به عنوان زیرخاکی، به قیمت‌های گزاف می‌فروشند.
این فعال بازار زیرخاکی قدمت انگشتری که در دست داشت را ۴۰۰ سال اعلام و جنس آن را طلا خواند و ادامه داد: به عنوان مثال یک شیء فلزی را چند سال در زیر خاک دفن می‌کنند سپس در چاه فاضلاب قرار داده که پاتیل ببندد و زنگ زده شود و ظاهری زیر خاکی پیدا کند و بعد از آن خارج و دوباره دفن کرده و مثلاً به افرادی که خواهان زیرخاکی هستند و از استان‌های دیگر می آیند می‌گویند در این منطقه می‌توانید زیرخاکی پیدا کنید و پس از آزمایش با دستگاه‌های فلزیاب و روشن شدن چراغ فلزیاب معاملات سنگین صورت می‌گرفت.
کاوش‌های غیرمجاز در ایران سابقه‌ای طولانی دارد، اما طی چند سال اخیر بر آمار آن افزوده شده و از آنجا که قانون به اندازه کافی بازدارنده نیست، فعالیت باندهای کاوش با کمک ابزارهای مختلف حفاری که به سهولت در داخل کشور خریداری می‌شود را به یک شغل شریف مبدل ساخته است.
کد خبر 6086447
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس