اصلاحات، در گرو تایید دین است/ آیت‌الله طالقانی قرآن را به دانشگاه‌ها وارد کرد
تاریخ انتشار: ۳۰ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۲۷۹۵۴۸
یوسف خان محمدی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید قم در گفتوگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: روشنفکری دینی به جریانی اطلاق می‌شود که معتقد است برای اداره جامعه علاوه بر اینکه به فراورده‌های عقل بشری نیاز است، باید به مبانی دینی نیز توجه کرد. در واقع چون بخشی از هویت جمعی جامعه ایرانی برگرفته از دین می‌باشد، باید به این بخش از هویت توجه جدی داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه ایجاد هر نوع اصلاحات در جامعه اسلامی و ایرانی نیازمند توجه جدی به آموزه‌های دینی است، گفت: برای انجام اصلاحات باید تأیید یا عدم مخالفت دین را کسب کرد؛ در غیر این صورت هیچ نوع اصلاحاتی در جامعه اسلامی تحقق عینی پیدا نمی‌کند.
خان محمدی بیان کرد: اولین کسانی که قرآن‌پژوهی را با توجه به مشکلات و معضلات جامعه در ایران پایه‌ریزی کردند، آیت‌الله طالقانی، علامه طباطبایی و شهید مطهری بودند که در دهه‌های چهل و پنجاه بالاترین تأثیر را بر جریان روشنفکری گذاشتند.
وی افزود: قبل از این افراد، اولین کسی که بحث بازگشت به آموزه‌های دینی را مطرح و تلاش کرد تا فراورده‌های عقل جمعی نظیر دموکراسی، رأی اکثریت، حقوق بشر، حقوق زنان و جلوگیری از روی کار آمدن حکومت‌های استبدادی را که در غرب محقق شده بود در جامعه پیاده‌سازی کند، آیت‌الله نائینی و شاگردان ایشان سید اسدالله خرقانی و شریعت سنگلجی بودند که قرآن‌پژوهی را با رویکرد سیاسی-اجتماعی در جامعه ایران شکل دادند.
آیت‌الله طالقانی قرآن را به دانشگاه‌ها وارد کرد
عضوهیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه اولین کسی که قرآن را به میان دانشگاهیان و جریان روشنفکری برد، مرحوم آیت‌الله طالقانی بود، ادامه داد: تفسیرهایی که ایشان در مسجد هدایت ارائه می‌داد، باعث شد تا عده‌ای از دانشجویان در حلقه تفاسیر سیاسی-اجتماعی ایشان حضور یابند و همین افراد به مرور زمان، بحث قرآن‌پژوهی را در دانشگاه‌ها مطرح کردند که از جمله مهمترین آنها، مرحوم مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی بودند و همین طیف از افراد بعدا جامعه اسلامی دانشجویان را تشکیل دادند.
وی اضافه کرد: نگاه جدیدی که آیت‌الله طالقانی در زمینه قرآن‌پژوهی به وجود آورد، دانشجویان را جذب کرد و باعث شد تا قرآن به دانشگاه‌ها راه یابد. بعد از انقلاب نیز یکی از خواسته‌های ایشان این بود که قرآن در دروس دانشگاهی گنجانده شده و تدریس شود که این اتفاق رخ داد، اما آن نوع قرآن‌پژوهی که مورد توجه آیت‌الله طالقانی بود، هنوز مسیر تکامل خود را طی نکرده است. از آنجا که قرآن‌پژوهان و مدرسان قرآن نیز باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند، هنوز به وضعیت آرمانی و ایده‌آل تدریس قرآن در دانشگاه‌ها نرسیده‌ایم.
خان محمدی خاطر نشان کرد: روشنفکران دینی معتقد بودند که چون بخش اعظمی از هویت جامعه ایرانی، دینی و اسلامی است، برای بیداری و اصلاح جامعه و مبارزه با خرافات و استبداد و استعمار، تنها راه، بازگشت به قرآن است که می‌تواند ما را در این مسیر هدایت کند؛ چون قرآن متن اصیلی است که کل جامعه آن را می‌پذیرد و بهترین امکان را برای اصلاح و حرکت به سمت پیشرفت و تعالی در اختیار ما قرار می‌دهد.
وی اظهار کرد: یکی از مباحثی که در دوره قرآن‌گرایان مطرح شد، دسته‌بندی مشکلات و معضلات و بحران‌های جامعه و عرضه آنها به قرآن و دریافت پاسخ از قرآن برای بهتر زیستن بود که بحث تفسیر موضوعی را به وجود آورد. در واقع تفسیرهای سیاسی-اجتماعی از قرآن نوعی تفسیر موضوعی است که بر پایه آن، می‌خواهیم از قرآن برای اداره جامعه استمداد بطلبیم.
این استاد دانشگاه افزود: یکی از مباحثی که آیت‌الله طالقانی مطرح کرد و در قانون اساسی سال 1358 نیز تا حدودی منعکس شد، مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها بود که از آن به شورا تعبیر می‌شود. اگر به قانون اساسی سال 1358 و سپس قانون اصلاحی سال 1368 بنگرید، می‌بینید که اکثر اصول مربوط به شورا نظیر قانون شوراها، شورای عالی قضایی و شورای رهبری برگرفته از اندیشه‌های قرآنی آیت‌الله طالقانی، شهید بهشتی و امثال آنها بود.
وی ادامه داد: آیت‌الله اردبیلی گفته است« جامعه قرآنی که در قرآن با عنوان امت از آن یاد شده است، تحقق عینی پیدا نمی‌کند، مگر اینکه تصمیم‌گیری‌ها بر پایه شورا و رأی اکثریت صورت گرفته باشد».
خان محمدی با اشاره به اینکه مباحثی نظیر رؤیای رسولانه بودن قرآن از مباحث کلام جدید است، گفت: اینها از مهمترین مباحثی می‌باشد که در تاریخ معاصر جهان اسلام و در میان قرآن‌پژوهان مطرح شده و دیدگاه‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد که پیامبر چگونه آموزه‌های وحیانی را دریافت می‌کرده است. به عقیده من، بحث در مورد ماهیت وحی بحث مبارکی است. اگر عبدالکریم سروش بحث رؤیای رسولانه را مطرح کرد، باعث شد تا افرادی مثل عبدالعلی بازرگان و بزرگانی نظیر آیت‌الله منتظری به نقد آن بپردازند که جوابیه آیت‌الله منتظری در کتابی تحت عنوان «سفیر» چاپ شده است.
وی تصریح کرد: اینگونه مباحث باعث می‌شود که اندیشمندان جهان اسلام با یکدیگر به مباحثه بپردازند و آموزه‌های قرآنی در جامعه اسلامی رشد و گسترش یابد.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۲۷۹۵۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دیدگاه‌های متعدد در اسلامی‌سازی علوم انسانی بررسی شد
نشست «پیشینه‌شناسی رویکردهای اسلامی به علوم انسانی» با حضور طلاب و علاقمندان به این حوزه به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
حجت‌الاسلام سید رسول موسوی عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) در این نشست، اظهار داشت: یکی از مباحثی که در نظام جمهوری اسلامی مهم است، مباحث علوم انسانی است، به این معنا که علوم انسانی باید بومی شود و به تعبیر دقیق‌تر اسلامی‌سازی علوم انسانی یعنی نگاه ما به انسان یک نگاه معنوی و الهی باشد، رویکرد کشورهای غربی به علوم انسانی غالباً اومانیستی و انسان‌محوری است و طبیعتاً هنگامی که اختلاف مبنایی حاصل شد در شاخه‌ها و فروع نیز به طریق اولی اختلافاتی وجود دارد.
وی ادامه داد: مسئولین و پژوهشگران، کتاب‌های متعددی درخصوص اسلامی‌سازی علوم انسانی نوشته‌اند و دیدگاه‌ها و نظریات بسیاری در این رابطه وجود دارد که می‌توان به آنها مراجعه کرد، بحث روش‌شناسی نیز در این خصوص مهم است.
وجود دو دیدگاه در اسلامی‌سازی علوم انسانی
این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به وجود دو دیدگاه در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی، تصریح کرد: یک دیدگاه از منظر فلسفی بررسی می‌شود، یعنی از دانش و علم فلسفه به ویژه حکمت متعالیه که ملاصدرا آن را بنیان نهاده، برای اسلامی‌سازی علوم انسانی استفاده شود و فارابی نیز از فیلسوفانی است که از او به عنوان مؤسس توسعه فلسفه به علوم اجتماعی و انسانی یاد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در یونان هم دیدگاهی اجتماعی نسبت به علوم انسانی وجود داشت و علوم انسانی دارای جایگاه بود، پس پیوندی میان فلسفه و دانسته‌های اجتماعی و علوم انسانی از ابتدا در یونان وجود داشته است و پس از ورود فلسفه به حوزه اسلامی توسط مسلمانان و فیلسوفانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا و فارابی نگاه به فلسفه چنین بود که بر علوم انسانی مسلط است.
حجت‌الاسلام موسوی یادآور شد: استفاده از قرآن و سنت، روشی دیگر در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی است، پیشینه این روش نیز به مفسرینی باز می‌گردد که از نگاه قرآن و حدیث، مطالبی را بیان کردند.
طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی
وی درخصوص طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی اظهار کرد: تفسیرهای اجتماعی، تفاسیری هستند که به مردم، جامعه و نیازهای اجتماعی توجه دارند، تفاسیر عصری(زمانی) هم مسائل روز و مورد نیاز را بیان می‌کنند و دسته سوم نیز شامل تفاسیر موضوعی هستند که نیازهای جامعه را بر مبنای آیات قرآن پاسخ می‌دهند یعنی موضوع از جامعه استخراج شده و براساس قرآن بررسی می‌شود که کتاب «سنت‌های تاریخ در قرآن» از شهید سید محمد باقر صدر نیز در راستای تفسیر موضوعی است.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) یادآور شد: در جلد چهارم از تفسیر المیزان و ذیل آیه ۲۰۰ سوره آل عمران «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، کلمه «رابِطُوا» مباحث اجتماعی را از منظر قرآن بیان کرده است.
وی خاطرنشان کرد: به حمدلله در بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی، چه با روش فلسفی و استفاده از ایده‌های فیلسوفان و چه با روش تفسیری، منابع و پیشینه متعددی وجود دارد.
حجت‌الاسلام موسوی با تقسیم تفسیر موضوعی به دو نوع درون قرآنی و برون قرآنی، ابراز کرد: منظور از تفسیر موضوعی درون قرآنی آن است که موضوع در قرآن وجود دارد و تفسیر موضوعی برون قرآنی به مسائل روز و دانش‌های بشری اشاره دارد.
ساختارگرایی و کارکردگرایی
وی درباره کارکردهای خانواده، گفت: اصل پیدایش کارکردهای خانواده در غرب مطرح شد و کتاب‌های متعددی نیز در این رابطه نوشته‌اند، به طور کلی دو شاخه و مکتب فکری در تمام عرصه‌ها میان غربیان رواج دارد که مباحث را به دو شاخه ساختارگرایی و کارکردگرایی تقسیم می‌کند.
این پژوهشگر علوم دینی تأکید کرد: ساختارگرایان معتقد بودند در موضوعات علوم انسانی می‌بایست به مبادی، ساختارها، اصول و ریشه‌ها نگریست ولی به فواید و منافع کمتر توجه داشته‌اند، کارکردگرایان نیز در پی تحولاتی که در غرب به وجود آمد، منفعت‌گرا شدند و به سمت بیان کارکردها و فواید رفتند.
وی یادآور شد: خانواده از مباحث بین رشته‌ای استف به این معنا که هم در روان‌شناسی و هم در جامعه‌شناسی مورد بحث قرار می‌گیرد، اما از آنجا که مبحثی اجتماعی به‌شمار می‌رود، پس جامعه‌شناسان بیشتر به آن پرداخته‌اند، جامعه‌شناسان کارکردگرا نیز بحثی با عنوان «کارکردهای خانواده» را مطرح کردند که برای مثال بحث تولید مثل و تنظیم و کنترل نسل را از کارکردهای خانواده برشمردند.
حجت‌الاسلام موسوی خاطرنشان کرد: آیات قرآن به گونه‌ای است که هم به بحث ساختار خانواده و هم کارکرد خانواده نظر دارد، در گام اول می‌بایست با استفاده از روش «معادل‌یابی واژگانی»، آیات مربوط به خانواده همچون ولد، ابن و بنت را از قرآن استخراج کنیم، سپس در گام بعدی آنها را مرور کرده و هر کدام با بحث کارکردها متناسب است را مورد توجه بیشتری قرار دهیم.
انتهای پیام. /
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلاله‌ای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت