به نقل از «تسنیم»

سیاستمدار کُرد عراقی: اهداف پشت پرده ترکیه از حمله به عفرین/ عقلانیت کردها در توافق با دمشق تنها راه نجات است

تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۳۳۹۱۲۲

یک سیاستمدار کرد عراقی نزدیک به کردهای سوریه معتقد است که توافق اخیر کردها با دولت دمشق مبنی بر استقرار نیروهای وابسته به ارتش سوریه در عفرین، راه نجات آنها از حملات و تجاوز ترکیه است و در آینده نیز نیروهای سوری در نوار مرزی با ترکیه مستقر می‌شوند. ۰۳ اسفند ۱۳۹۶ - ۱۴:۳۲ بین الملل آسیای غربی دفاتر خارجی نظرات

به گزارش گروه دفاتر خارجی خبرگزاری تسنیم، «محمد امین پینجوینی» سیاستمدار شناخته شده کردستان عراق در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم با اشاره به تجاوز ترکیه به خاک سوریه گفت: دولت ترکیه در پی احیای امپراطوری مدرن عثمانی است و بر این اساس مناطقی از کشورهای جهان به ویژه در منطقه را مجموعه‌ای از خود می‌داند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی در تشریح چرایی حملات مستمر آنکارا به عفرین سوریه گفت: یکی از دلایل این حملات، نقشه ترکیه برای اسکان بیش از دو میلیون عرب اهل سنت وابسته به اخوان المسلمین از عفرین تا قامشلو به طول 800 کیلومتر است، اردوغان با بمباران و حملات فزاینده می‌خواهد این مناطق از ساکنین آن یعنی کردها و اعراب علوی خالی شود و اعراب اهل سنت وابسته به خود را در این مناطق ساکن کند.

محمد امین پینجوینی در پاسخ به سوالی درباره حمایت‌های آمریکا از اکراد سوریه و سکوت این کشور در قبال حملات ترکیه به عفرین هم گفت: آمریکا و کشورهای غربی، سیاست را بر مبنای تحقق منافع خود تدوین و اجرایی می‌کنند، منفعت آنها در آن برهه ایجاب می‌کرد که در مقابله با گروه تروریستی داعش از کردها حمایت کنند.

مشروح این گفتگو را در ادامه مشاهده می کنید:

در سال‌های گذشته به عناوین مختلف شاهد دخالت و اینک تجاوز ترکیه در سوریه بوده‌ایم. علت اینکه ترکیه به دور از قوانین و عرف بین الملل و حتی حقوق همسایگی این حق را برای خود محفوظ دانسته است که به کشورهای عراق و سوریه تجاوز کند، چیست؟

غرور سیاسی حزب عدالت و توسعه و رهبری رجب طیب اردوغان در ترکیه با اصول تعریف شده احیای امپراطوری مدرن عثمانی سبب شده است که آنکارا تجاوز به خاک کشورهای همسایه را در دستور کار خود قرار دهد. توجه به محتوای نشست‌های برگزار شده حزبی، مقالات و نوشتارهای مطبوعات و به صورت کلی آنچه در فضای سیاسی - رسانه‌ای ترکیه مشاهده می‌شود، به ما خواهد گفت که سردمداران این کشور در پی تحقق چنین هدفی هستند. سران ترکیه معتقدند که کشورهای عربی توان رهبری بلوک سنی منطقه را نداشته و این امپراطوری مدرن آنهاست که می‌تواند چنین نقش و جایگاهی را برای خود تعریف کند. از کتب احمد داوود اوغلو، مقالات عبداله گول و دیگر موسسان حزب عدالت و توسعه به صراحت می‌توان به چنین اهدافی پی برد. اهداف توسعه طلبانه را می‌توان در سیاست و کارنامه اردوغان به خوبی مشاهده کرد، نیروهای نظامی ترکیه را در خاک اقلیم کردستان و عراق مستقر کرده است، در سوریه به همین شیوه حضور دارد، توافقنامه نظامی با قطر داشته و شماری از نیروهایش را در این کشور عربی مستقر کرده است، در تونس فعالیت‌هایی دارد. اردوغان پیش از حمله عفرین اعلام کرده است که این مناطق، تحت کنترل حکومت عثمانی بوده است و لازم است بار دیگر تحت سیطره ترکیه باشند. از سوی دیگر، ترکیه و حکومت اردوغان به صراحت خود را در نقطه مقابل کردها می‌بینند و موقعیت کردهای سوریه را به عنوان تهدیدی علیه خود قلمداد می‌کنند. اما در نبرد عفرین توطئه‌ای نهفته است، ترکیه در پی آن است که بیش از دو میلیون عرب اهل سنت وابسته به اخوان مسلمین را از عفرین تا قامشلو به طول 800 کیلومتر مستقر کند، اردوغان با بمباران و حملات فزاینده می‌خواهد این مناطق از ساکنین آن یعنی کردها و اعراب علوی خالی شود و اعراب اهل سنت وابسته به خود را در این مناطق ساکن کنند.

در سال‌های بحرانی سوریه و بر اساس آنچه در رسانه‌های منطقه و جهان بدان پرداخته شده است، ترکیه به صراحت به حمایت از گروه‌های تروریستی و حتی ترانزیت عناصر آنها به خاک سوریه شهرت یافته است. در صورتی که این حمایت‌ها واقعیت دارد چرا جامعه بین الملل هیچ واکنشی در این زمینه نداشته است؟

تمام اسناد، شواهد و اعترافات عناصر و فرماندهان ارشد گروه تروریستی داعش و دیگر گروهک‌های تروریستی فعال در سوریه که از سوی دولت سوریه، نیروهای کردی و دیگران دستگیر شده‌اند، نشان می‌دهد که ترکیه یکی از کشورهایی بوده است که در تشکیل گروه تروریستی داعش نقش داشته است و فعالیت‌های این کشور با اطلاع و هماهنگی سازمان سیا بوده است، داعش را تشکیل و عناصر آن را تحت آموزش‌های نظامی و تروریستی قرار دادند، ترکیه را به کریدور مواصلاتی تروریست‌ها به خاک سوریه و عراق تبدیل کردند، این واقعیتی آشکار است و جهانیان بر آن واقفند. آمریکا افزایش قدرت و نفوذ ایران را در منطقه به زیان منافع خود می‌بیند و تشکیل داعش هم با هدف مقابله با ایران، کشورها و جریان‌های متحد آن در منطقه به ویژه حزب الله لبنان بوده است، اما بعدها دود این حمایت از تروریسم به چشم آمریکا و اروپایی‌ها  هم رفت و مشاهده کردیم که تروریست‌ها در فرانسه، ایتالیا و کشورهای دیگر غربی چه اقداماتی داشتند، پس از این اقدامات تروریستی داعش در کشورهای غربی بود که به اصطلاح دم از مبارزه با این گروه تروریستی زدند، ترکیه هم از این قاعده مستثنی نبود و تلاش کرد خود را در نقطه مقابل داعش قرار دهد، بخشی از فعالیت‌های داعش را در ترکیه ممنوع و شماری از اعضاء و طرفداران این گروه را دستگیر و حتی شماری از آنها را به مناطق دیگر منتقل کرد.

آمریکا در ائتلاف به اصطلاح علیه داعش، کردها را به عنوان متحد خود در سوریه معرفی کرده و حمایت‌هایی هم از نیروهای کردی داشته است اما در قبال حملات نظامی ترکیه به کردها در عفرین سوریه واکنشی نداشته است، این در حالی است که کردها انتظار داشتند واشنگتن مانع عملیاتی شدن تهدیدهای آنکارا شود، ارزیابی شما از این مسئله چیست؟

این خصلت آمریکا و دیگر کشورهای غربی است که سیاست خارجی را در چارچوب تامین منافع خود تدوین می‌کنند، منافع آنها ایجاب می‌کرد که از کردها در مقابله با گروه تروریستی داعش حمایت کنند، زیرا تروریست‌ها همانگونه که اشاره شد مشکلاتی را در کشورهای غربی به وجود آورده بودند، کردها نیز از این حمایت‌ها استفاده‌هایی داشته‌اند، سازماندهی، آموزش و تسلیح نیروهای کردی بخشی از نتایج این روابط بوده است، آمریکا بر اساس منافع خود در آن برهه از کردهای سوریه حمایت کرده است، اما این حمایت‌ها و نوع روابط با کردها به معنای یک رابطه راهبردی و درازمدت نیست. سران آمریکا در پی حفظ روابط با ترکیه هستند، ترکیه یکی از متحدین اصلی آمریکا در منطقه و عضو سازمان ناتو است، سال‌ها پایگاه نظامی اینجرلیک در اختیار نیروهای آمریکایی بوده است و نمی‌توانیم روابط این دو کشور را با توجه به تحولات پیش آمده تمام شده بدانیم.

گفته می شود که نیروهای کردی سوریه با دولت قانونی این کشور مذاکراتی داشته‌اند تا نیروهای ارتش سوریه در عفرین و مناطق اطراف مستقر شده و به نوعی مانع آسیب پذیری آنها در برابر حملات ترکیه شوند. تحلیل شما از این مذاکرات یا توافق صورت گرفته چیست؟

مذاکره با دولت  سوریه تنها دریچه رهایی از مشکلاتی است که از ناحیه ترکیه متوجه کردها است، در حالی که آمریکا و دیگر کشورهای غربی در قبال تجاوز و حملات ترکیه به سوریه در عفرین سکوت پیشه کرده‌اند، تنها راه نجات کردها بازگشت به مذاکرات با دولت سوریه و استقرار نیروهای ملی سوریه در عفرین است و به نظر من در آینده هم کردها بر اساس تفاهم صورت گرفته با دمشق این فرصت را در اختیار نیروهای ارتش سوریه قرار خواهند داد که در مناطق مرزی با ترکیه بار دیگر مستقر شوند، در چنین حالتی هم تجاوز ترکیه به خاک سوریه آسان نخواهد بود، زیرا نیروهای ارتش سوریه در مرزهای رسمی خود به عنوان یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد مستقر خواهند شد که دارای نماینده رسمی در این سازمان است، در این برهه نیز کشورهای جهان بر این نکته اتفاق نظر دارند که تمامیت ارضی سوریه حفظ شود و حتی دولت بشار اسد هم در قدرت بماند، کردها هم خواهان جدایی از سوریه نیستند بلکه در چارچوب یک سوریه واحد و یکپارچه خواهان برخورداری از حقوق خود هستند. سیاست کردهای سوریه در مذاکره با  دولت این کشور مبنی بر استقرار نیروهای ارتش در عفرین، عقلانیت آنها را نشان داده است و امیدوارم که این مذاکرات در نهایت به توافقی فراگیر و کلی در نحوه ارتباط کردها و حکومت دمشق منجر شود.

انتهای پیام/.

R36355/P36461/S8,90,94/CT12

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۳۳۹۱۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازخوانی سفر اردوغان به عراق/ اهداف ژئوپلیتیکی ترکیه به بهانه مناسبات ژئواکونومیک

به گزارش جماران؛ پس از یک دهه، روز دوشنبه مورخ 3 اردیبهشت ماه، رجب طیب اردوغان؛ رییس جمهوری ترکیه به همراه هیئت بزرگی از جمله هاکان فیدان؛ وزیر امور خارجه، علی یرلیکایا؛ وزیر کشور، یاشار گولر؛ وزیر دفاع، اومر بولات؛ وزیر تجارت، آلپاسلان بایراکتار؛ وزیر انرژی، عبدالقادر اورال اوغلو؛ وزیر ترابری و زیرساخت، ابراهیم یوماکلی؛ وزیر کشاورزی و جنگلداری و فاتح کاچر؛ وزیر صنعت و فناوری، به عراق سفر کرد. اردوغان که آخرین بار در سال 2011 زمانی که نخست وزیر ترکیه بود به عراق سفر کرد، موضوعات زیادی از جمله مبارزه با تروریسم، تجارت، آب و انرژی در دستور کار اردوغان و محمد شیاع السودانی؛ نخست وزیر عراق قرار داشت.

اردوغان در این سفر با عبداللطیف راشد؛ رییس جمهوری عراق نیز دیدار کرد. اردوغان در یک کنفرانس خبری مشترک گفت: «من معتقدم که سفر من و توافقات امضا شده نقطه عطف جدیدی در روابط ترکیه و عراق خواهد بود. این سفر گامی رو به جلو در جهت تنظیم مجدد روابط دوجانبه بین آنکارا و بغداد است که با یک توافق چارچوب راهبردی که مجموعه‌ای از موضوعات مورد علاقه دوجانبه را پوشش می‌دهد، ضمیمه شده است.»

در این سفر، اردوغان تاکید کرد که آنکارا با کل جمعیت عراق صرف نظر از پیشینه قومی و مذهبی آن‌ها از جمله عرب‌های شیعه و سنی، کردها، ترکمن‌ها و غیرمسلمانان روابط و همکاری دارد. بنابراین، ترکیه دیدگاه همه جانبه خود را در قبال عراق تایید کرد.

اهداف سفر چه بود؟

در مجموع، بیش از 24 یادداشت تفاهم جداگانه از جمله همکاری در زمینه تجارت، خطوط حمل و نقل و ایجاد یک محور ترانزیتی بین‌المللی تحت «عنوان جاده توسعه»، نفت و انرژی، آب، کشاورزی، بهداشت و آموزش در طول این بازدید به امضا رسید. در این راستا، باسم العوادی؛ سخنگوی دولت عراق، با ارزیابی سفر اردوغان اظهار داشت که سفر اردوغان به عراق «نقطه شروع اصلی در روابط عراق و ترکیه است.»

همکاری برای مهار پ‌پ‌ک و شبه نظامیان کرد

در راس فهرست اولویت‌ها، همکاری ضد تروریسم، یعنی رسیدگی به مسئله حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، که یک گروه جدایی‌طلب کردی با ایدئولوژی مارکسیستی-لنینیستی است و به دنبال ایجاد یک دولت خودمختار کردی در بخش‌هایی از این کشور که مقر و پناه گاه اصلی آن‌ در منطقه نیمه خودمختار کردستان شمال عراق است، قرار دارد.

اگرچه ایالات متحده با گروه‌های کرد در مبارزه با داعش همکاری کرد اما از سال 1997 این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی اعلام کرد.

در این سفر وزیر امور خارجه ترکیه به همتای عراقی خود گفت: «ترکیه نمی‌خواهد عراق با درگیری‌های داخلی همراه شود ترکیه مصمم است برای ثبات عراق تلاش کند؛ چراکه توسعه ظرفیت و توانایی دولت مرکزی عراق پیش شرط اصلی برای بهبود روابط دوجانبه بین کشورهاست.»

به نظر می‌رسد ترکیه قرار است زمینه و بستر لازم برای یک حمله همه جانبه به شبه نطامیان کرد مستقر در عراق به ویژه پ‌پ‌ک به عنوان مهمترین تهدید برای ترکیه فراهم و رضایت عراق را برای این اقدام به دست آورد.

آنچه از گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی پیداست بر این موضوع دلالت دارد که ترکیه قرار است در تابستان امسال برای یک حمله بزرگ علیه پ‌ک‌ک آماده ‌شود. این عملیات بی شک برای پاکسازی پایگاه‌های کردی در امتداد مرزهای مربوطه به دوکشور برای توسعه پروژه جاده توسعه خواهد بود.

ماه گذشته میلادی، در نشست بین وزرای خارجه عراق و ترکیه، شورای امنیت ملی عراق حضور پ پ ک در خاک عراق را غیر قانونی و نامشروع اعلام کرد.

ترکیه سابقه اخیر حملات زمینی و هوایی به مناطق مشکوک پ ک ک در کردستان عراق را دارد. با این حال بغداد از نقض حاکمیت خود شکایت دارد، بنابراین مذاکرات این هفته با هدف حل این موضوع در آینده انجام می‌شود.

اردوغان در بغداد و اربیل با مقامات دولت مرکزی و اقلیم کردستان دیدار کرد. ترکیه در تلاش است تا مواضع متعادلی بین بغداد و اربیل حفظ کند زیرا مهم‌ترین عامل در توسعه روابط ترکیه و عراق روابط بغداد و اربیل است. هر چه روابط بین دولت مرکزی و حکومت اقلیم کردستان تضاد برانگیزتر باشد، همکاری بین ترکیه و عراق کمتر خواهد شد. بنابراین، ترکیه می‌خواهد در حل مشکلات بین دو دولت نقش آفرینی کند.

جاده توسعه

جاده توسعه یک پروژه کریدور ترانزیتی بلندپروازانه که برای رقابت با کانال سوئز در نظر گرفته شده است و بخشی از قرارداد 17 میلیارد دلاری است که توسط عراق، ترکیه، قطر و امارات متحده عربی امضا شده است. جاده توسعه به طول 1200 کیلومتر، بندر بزرگ فاو در بصره را از طریق زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک به ترکیه و اروپا متصل می‌کند. اما نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد که پ.ک.ک می‌تواند چشم انداز جاده توسعه عراق-ترکیه را تهدید کند.

با این حال، این پروژه رقبای قابل توجهی دارد. ابتکار کمربند و جاده چ (BRI)، ابتکار عمل امضای سیاست خارجی پکن و همچنین کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که اولین بار در جریان نشست G-20 اعلام شد، همگی پروژه‌های ترانزیتی بین‌المللی است که در دستور کار کشورها قرار دارد.

گفتنی است؛ در نشست سپتامبر گذشته در دهلی نو، یک یادداشت تفاهم برای IMEC توسط ایالات متحده، هند، اتحادیه اروپا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، فرانسه، آلمان و ایتالیا امضا شد.

قرارداد این پروژه در زمانی انجام می‌شود که اهمیت وجود مسیرهای تجارت و حمل و نقل جایگزین برای زنجیره‌های تامین جهانی و جابجایی کالا در کانون توجه جامعه بین‌المللی قرار گرفته است.

همه‌گیری COVID-19، حمله روسیه به اوکراین و تنش‌های اخیر در خاورمیانه که مسیر دریای سرخ را مختل کرد، جایگزین‌هایی برای پایداری و اجتناب از اختلالات را ضروری کرده است.

تجارت انرژی در سایه بحران آب

علاوه بر این، ترکیه و عراق مایل به فعال شدن مجدد خط لوله نفت عراق-ترکیه که در دهه گذشته غیرفعال بوده و جریان نفت منطقه شمالی عراق به ترکیه و بازار بین‌المللی را همراه می‌کند، هستند.

خط لوله نفت عراق-ترکیه زمانی حدود 0.5 درصد از عرضه جهانی نفت را تامین می‌کرد و بیش از یک سال است که به دلیل ادعاها و اقدامات متقابل، از جمله ارسال پرونده به اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) از سوی عراق، فعال نیست و حکمی از سوی دیوان بین‌المللی کیفری صادر شده است که بر اساس آن ترکیه باید 1.5 میلیارد دلار غرامت به عراق بپردازد.

همچنین انتظار می‌رود امکان بحث‌های فنی و همکاری در مورد مسائل مربوط به آب بین دو همسایه در مورد منابع آب فرامرزی هر دو رود فرات و دجله فراهم شود. عراق آنکارا را به محدود کردن جریان آب متهم کرده و از ترکیه می‌خواهد حجم آب پایین دستی را در امتداد این دو رود افزایش دهد.

با این حال، آنکارا می‌گوید اجازه جریان آب را می‌دهد اما مشکل به منابع آب و مدیریت فنی آب در عراق مربوط می‌شود. اردوغان در این سفر گفت: «ما باید طرح‌های جدید، برنامه‌های سازگار با شرایط آب و هوایی در حال تغییر و استفاده پایدار از آب را تهیه کنیم. به خاطر داشته باشید که ترکیه به اندازه عراق به آب نیاز دارد. ما کشور پرآبی نیستیم و در واقع جزو کشورهایی هستیم که تنش آبی دارد. مگر اینکه به زودی طرح‌های جدیدی ایجاد کنیم، می‌توانیم از نظر تامین آب با چالش مواجه شویم. ما به اقدامات دقیق نیاز داریم.»

ترکیه انتظار دارد که مسئله آب از نظر فنی حل شود و موضوع به اختلاف سیاسی تبدیل نشود. اردوغان تاکید کرد: : «آب موضوع درگیری نیست، موضوعی است که از طریق همکاری به منافع مشترک ما کمک می‌کند.»

بازی ترکیه با کارت عراق

آیا این واقعا یک نقطه عطف است؟ در این سفر ترکیه چه به دست آورد و عراق چه به دست می‌آورد؟ ترکیه، امارت و قطر در ساخت یک کریدور در خاک عراق همکاری می‌کنند که قرار است تا سال 2050 تکمیل شود. اردوغان به صراحت گفت ترکیه خود به آب نیاز دارد، یعنی انتظار بالایی برای رهاسازی منابع آبی از ترکیه نداشته باشید.

خطوط نفت شمال عراق باز گشایی می‌شود و بدون شک برای احیای این جریان انرژی عراق باید از غرامت 1.5 میلیارد دلاری خود چشم پوشی کند تا ترکیه نیز برای احیای این خطوط همکاری کند.

ترکیه به بهانه محور ترانزیتی جاده توسعه، قرار است شبه نظامیان مستقر در خاک عراق را سرکوب کند و این مسئله بی شک با ورود و عملیات گسترده‌تری در خاک عراق همراه خواهد بود. این یعنی ورود ترکیه به خاک عراق که نشان دهنده ناتوانی دولت عراق در ایجاد ثبات در خاک خود است.

اردوغان به خوبی یک بازی ژئوپلیتیکی در منطقه را به بهانه توسعه ژئواکونومی آغاز کرده و این میان عراق از وزن ژئوپلیتیکی پایین‌تری نسبت به ترکیه برخوردار است. دولت عراق همه امتیازهای خود را در سبد ترکیه گذاشت و دست آوردهای بسیار کمتری نسبت به ترکیه کسب کرد.

برخی قرارداها در زمینه کشاورزی و فناوری آب دست آورد دولت عراق است. در حالی که منطقه اقلیم کردستان به عنوان یک حائل میان دولت عراق و ترکیه عمل می‌کند در صورت محقق شدن برنامه‌های اردوغان در عراق، بی شک عراق کارت بازی دیگری ندارد که در برابر ترکیه ارائه دهد.

از بعد جغرافیای سیاسی عراق یک کشور چند دسته است که زمینه‌های ایجاد اختلاف در آن بسیار بالا است و حتی در صورت محقق شدن برنامه‌های ترکیه در عراق بر سر مناطق کرد نشین هیچ ضمانتی وجود ندارد که ثبات در کشور عراق همچنان برقرار باشد.

ریشه اختلافات قومی و ظهور چندین گروه تروریستی در دهه‌‎های اخیر نشان دهنده آن است که در این کشور زمینه و بستر وجود بی ثباتی بسیار بالا است.

در حالی که ایران در چند دهه اخیر تلاش بالایی در جهت مبارزه با تروریسم در این کشور کرده و بی شک وجود ثبات در عراق نتیجه کمک‌های ایران است، اما دولت‌مردان این کشور بجای همکاری با همسایه شرقی همه امتیازهای خود را در سفر اردوغان به ترکیه واگذار کردند. باید دید که در آینده آیا ترکیه به برنامه‌های خود در قبال عراق عمل می‌کند یا خیر؟ اما هر چه باشد پیشینه روابط دوجانه کشورهای ترکیه و عراق نشان داده است که ترکیه الزام و اجباری برای تعهد به وعده‌های خود در قبال عراق ندارد.