به نقل از «مشرق»

کودتا و تغییر رویکردها

تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۳۳۹۹۴۴

رضاشاه سعی در تضعیف فرهنگ و موسیقی ملی و محلی و جایگزینی فرهنگ غربی داشت،همه امکانات را در جهت گسترش این اهداف و ارتقاء فرهنگ غربی قرار می‌‏داد.

به گزارش مشرق، اطلاع از این‏که اولین هنرستان موسیقی توسط رضاخان به سال 1312 تأسیس شد چه قضاوتی را در وهله نخست به ذهن دریافت کننده آن متبادر می‏سازد؟ بی تردید تلقی اولیه خدمتی به این هنر دارای قدمت در ایران خواهد بود، اما آیا بهتر نیست از این سطح فراتر رویم و لایه های زیرین چنین اقداماتی را نیز به مطالعه بنشینیم؟ چراکه پدیده‏ها می‏ توانند ظاهر و باطنی داشته باشند و صرفاً ظاهر آن‏ها نمی‏تواند ما را به برداشت درستی رهنمون سازد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بیشتر بخوانید:

حقایقی از کارنامه ۱۶ ساله رضاخان

برای روشن تر شدن این مسئله نگاهی به کتاب " تاریخ موسیقی ایران " می افکنیم؛ در این اثر می‏خوانیم:  از آنجا که رضاشاه سعی در تضعیف فرهنگ و موسیقی ملی و محلی و جایگزینی فرهنگ غربی داشت،همه امکانات را در جهت گسترش این اهداف و ارتقاء فرهنگ غربی قرار می‏داد. این ویژگی در کلیه زمینه‏های فرهنگی و هنری عصراو نمودار است.هدف از تأسیس " اداره موسیقی کشور " تقویت و جایگزینی موسیقی غربی بر موسیقی ایرانی بود، به‏ طوری که پایه موسیقی کشور یکجانبه و فقط بر اساس قواعد و گام های موسیقی غربی نهاده شد. نقض این اقدام در رشد و ترویج موسیقی غربی و چاپ کتب و نشریات مربوط به آن نبود بلکه در پایه‏گذاری روش آموزش موسیقی ایرانی بر اساس قواعد موسیقی غربی بود. اگر هدف آموزش هنرآموزان به شیوه جدید و علمی موسیقی در جهت ارتقاء و رشد موسیقی ملی بود و پیشبرد موسیقی غربی و ملی همپای،مانند شیوه وزیری صورت می گرفت این اقدام بسیار سودمند و مترقی محسوب می شد ولی امکانات وسیع " اداره موسیقی کشور "و آموزش موسیقی علمی نه تنها در جهت رشد و اعتلاء موسیقی ملی قرار نداشت بلکه بر عکس در جهت حذف این موسیقی و رشد یکجانبه موسیقی غربی بود و هدف از آموزش اصولی قواعد علمی موسیقی این نبود که هنرمندان بتوانند روح ملی خود را بهتر بیان کنند. چنان که ذکر شد، موسیقی ایرانی از مدرسه حذف و شیوه وزیری که در جهت ارتقاء وشکوفایی موسیقی ملی بود کنار نهاده شد. (تاریخ موسیقی ایران،روح انگیز راهگانی ،انتشارات سرو،سال1377،ص466)

شاید این شائبه به وجود آید که محقق و نویسنده اثر، برداشت های شخصی خود را در تاریخ نگاری‏اش دخالت داده است.گرچه این تصور از حقیقت به دور است. اما برای دقیق تر شدن در تشخیص واقعیت ها به اسناد مراجعه می کنیم؛ از جمله سندی که متن ابلاغیه وزارت فرهنگ را که طی آن وظایف اداره موسیقی مشخص شده در معرض قضاوت همگان قرار می دهد: " آقای سروان مین باشیان ، رئیس اداره موسیقی کشور !پیرو ابلاغ شماره 23519 مورخه 6/7/1317 حسب الامر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مقرر گردیده که اداره ای به نام اداره موسیقی کشور در این وزارتخانه به منظور تغییر موسیقی کشور و برقرار نمودن اساس آن بر روی اصول و قواعد و گام های موسیقی غربی تأسیس گردد. وظایف کلی اداره مزبور به قرار زیر است :

1-ساختن و انتشار قطعات موسیقی و سرود و تألیف کتاب ها طبق اصول و آیین موسیقی جدید و متداول نمودن قطعات و کتاب ها و روش‏های موسیقی ادبی - علمی و موسیقی غربی.

2-تأسیس مجله موسیقی و نشر مقالات و تشکیل کنسرت ها و نمایش و مجالس سخنرانی و ضبط و نقل صوت برای آشنا کردن اذهان و تعمیم موسیقی جدید بین اهالی کشور.

3- نظارت در تألیفات و مقالات و قطعات و کتب و نت موسیقی و کنسرت ها و نمایش ها و سایر اموری که ارتباط با موسیقی دارد و جلوگیری از آن‏چه موافق موسیقی جدید نباشد.

4-تنظیم مقررات برای کسانی که به فن موسیقی اشتغال می‏ورزند و صدور پروانه برای آن هایی که می‏خواهند از این راه امرار معاش کنند.

5-تربیت معلم و هنرپیشه در جمیع رشته های مرتبط با موسیقی.

6-تعلیمات موسیقی و سرود در آموزشگاه های دولتی و ملی و تنظیم برنامه و مقررات برای هر یک از آن ها.

  کفیل وزارت فرهنگ-اسماعیل مرآت

(موسیقی ایران از آغاز تا امروز ،غلامرضا جوادی ،انتشارات همشهری ،سال 1380 ص470)

همان‏گونه که از این سند بر می‏آید رضاخان به‏صراحت دستور ترویج موسیقی غربی و برخورد با کسانی را می‏دهد که بر تقویت موسیقی ملی پای می‏فشردند؛ بنابراین قضاوت ظاهری نمی‏تواند ما را به حقیقت نزدیک سازد. در آستانه کودتای سوم اسفند 1299 که منجر به برکشیدن رضاخان توسط بیگانه شد می‏بایست به جهت گیری عملکردهای صورت گرفته بعد از کودتا توجه ویژه ای مبذول داشت که آیا در راستای تأمین نظرات قدرت‏های سلطه‏گر بود یا منافع و شئونات ملت ایران.

بیشتر بخوانید:

روایتی از فساد اخلاقی همسر شاه +عکس

یا برای نمونه در مورد انگیزه ادغام مؤسسات آموزش عالی توسط رضاخان و تشکیل دانشگاه تهران در کتاب تحقیقی " تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی " می‏خوانیم: " در اواخر سال‏های دهه 1920م. دانشجویان چپ‏گرای ایرانی مقیم آلمان دست به تظاهرات و تبلیغات علیه رضاشاه زدند. از جمله در سال 1928م. در طول دیدار با تیمورتاش- وزیر دربار- از آلمان تظاهرات اعتراض‏آمیزی را انجام دادند... در فوریه 1931م. در کنفرانسی از محصلین انقلابی که در کلن آلمان برگزار گردید{ کنفرانس مزبور}... درباره سرکوب و شکنجه زندانیان سیاسی در ایران گزارشی تهیه وآن را به زبان‏های فرانسه،  انگلیسی و آلمانی ترجمه کرد و برای مطبوعات اروپا فرستاد...سیاسی شدن دانشجویان در اروپا نگرانی رضاشاه را نسبت به تحصیل در خارج کشور افزایش داد و همین امر عامل و انگیزه‏ای شد تا امر تأسیس دانشگاه تهران که بالاخره در 1313 افتتاح شد با شتاب بیشتری توأم شود."(کنفدراسیون ، تاریخ جنبش دانشجویان ، نوشته افشین متین ، ترجمه ارسطو آذری ، انتشارات شیراز ، سال 78 ، ص 47-50)

نگرانی رضاخان از جنبش دانشجویی بی‌‏دلیل نبود و تعطیلی دانشکده فنی به فاصله کوتاهی از تأسیس دانشگاه تهران و تلاش برای تحت کنترل گرفتن دانشجویان این حساسیت را به خوبی روشن می‏سازد:" در سال1316   اعتصاب دیگری...باعث تعطیلی دانشکده فنی دانشگاه تهران شد ."(همان،ص52)

هرچند در این نوشتار مختصر نمی‏خواهیم صرفاً از منظر این تحقیق به عملکرد رضاخان بپردازیم، اما قطعاً برخی اقدامات بعد از کودتای بیگانه خواسته‏های استبداد را تأمین می‏کرد؛ همان‏گونه که ساخت راه آهن شمالی-جنوبی خاستگاهی بیرونی داشت و آن‏ چه پیشگامان از طریق قرار داد رویتر انگلیسی نتوانستند به دست آورند به‏سهولت بعد از کودتا بدون کوچکترین سرمایه‌‏گذاری به‏دست آوردند؛ به همین دلیل دکتر مصدق ساخت آن را سه بار خیانت می‏خواند. .( کتاب خاطرات وتألمات دکتر مصدق به کوشش ایرج افشار - انتشارات علمی سال 1365 -صص352-349)

البته اگر بدانیم بند بند قراردادهای استعماری که ملت ایران با مخالفت‏های گسترده‏اش ملغی ساخت بعد از کودتا توسط رضاخان عملی شد شاید کمتر به ظواهر بسنده کنیم و برای دست یابی به قضاوتی دقیق ابعاد هر مسئله‏ای را مورد توجه قرار دهیم.

ارسال به تلگرام

منبع: مشرق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۳۳۹۹۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نوای موسیقی مقامی خراسان در سواحل خلیج فارس

جابر آفریدون رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد گفت: هنرمندان خطه مرزی تایباد در دومین جشنواره ملی موسیقی خلیج فارس در بندرعباس به روی صحنه رفتند و به اجرای موسیقی مقامی خراسان پرداختند.

وی افزود: این گروه هنری، متشکل از هنرمندان نسل قدیم و جدید موسیقی، با نام «مولانا» و با حضور اساتیدی همچون حسین رحمت الهی و یعقوب تنها و نیز یونس یوسفعلیزاده و عزیز عزیزانی به عنوان نماینده استان خراسان رضوی در این جشنواره فرهنگی حضور داشتند.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد ادامه داد: چهاردهمین جشنواره فرهنگی و هنری خلیج فارس و دومین جشنواره ملی موسیقی خلیج فارس از هفتم تا دهم اردیبهشت در تالار شهید آوینی مرکز استان هرمزگان برگزار شد.

آفریدون بیان کرد: از ۳۲ اثر ارسال شده، تعداد ۱۰ اثر برگزیده به بخش پایانی این جشنواره موسیقی راه پیدا کردند و هنرمندانی از استان‌های هرمزگان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گیلان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، اردبیل، کردستان و کرمان به روی صحنه رفتند.

این مقام مسئول تصریح کرد: خطه تایباد به عنوان مهد و خواستگاه موسیقی مقامی خراسان شناخته می‌شود؛ به طوریکه در حال حاضر ۱۵۰ هنرمند دوتارنواز در این شهرستان شناسایی شده اند.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تایباد خاطرنشان کرد: در راستای انسجام بیشتر فعالیت فرهنگی و هنری، در سال ۱۴۰۱ برای اولین بار باشگاه دوتارنوازان در شهرستان اساس گذاری شد که هدف آن استعدادیابی در حوزه موسیقی، پرورش و آموزش آن و نیز اعزام هنرمندان به رویداد‌های مختلف است.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد