تبیین کنشگری دانشجویی و اندیشه شریعتی

تهران- ایرنا- «کنشگری دانشجویی در عصر اعتدال»، «مبانی و محدوده حجاب شرعی»، «فروغ؛ از زن تا اجتماع» و «اندیشه شریعتی در دو روایت» از مهمترین نشست هایی بود که هفته گذشته در کشور برگزار شد.

**کنشگری دانشجویی در عصر اعتدال
همایش «کنشگری دانشجویی در عصر اعتدال» که در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.

«علیرضا علوی ‌تبار» روزنامه نگار و فعال سیاسی تصریح کرد: جریان دانشجویی اگر رشید باشد، باید میان نقش‌ هایی که می ‌تواند بازی کند و باید بازی کند، تفکیک قایل شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برای نمونه من معلم باید در کلاس درس بدهم. اگر معلمی درس ندهد و نقاد باشد، مخلوط کردن نقش‌های افراد است. جریان دانشجویی هم باید نقش ‌های مختلف را تفکیک کند و متناسب با هر کدام گفتمان خود را تولید کند.

علوی تبار با بیان اینکه دانشجویانی که وارد دانشگاه می‌شوند نسبت به مسایل سیاسی حالت گیجی دارند و از سال‌ های بعد تجربه و دانش سیاسی کسب می‌کنند، ابراز داشت: محصول دانشگاه در بیرون از دانشگاه چیده می ‌شود. جریان دانشجویی ضمن مجاز بودن برای فعالیت باید به توانش هم نگاه کند. بنابراین جنبش دانشجویی باید یا شاخه سیاسی احزاب باشد یا بخشی از شاخه جوانان آنها. اینکه جنبش دانشجویی بخواهد نقش احزاب را بازی کند، بازی خطرناکی است که ما سال ‌ها آن را آزمایش می‌کنیم.

این روزنامه نگار با بیان اینکه جریان دانشجویی همواره بازوی روشنفکری دینی بوده است، عنوان کرد: هر گاه جنبش دانشجویی خواسته تولید فکر کند، این فکر عمیق نبوده و کار درخوری نداشته است. پس باید واقع ‌بین بود. فعالیت سیاسی نه تنها برای دانشجویان بلکه برای کل جامعه ضروری است اما این فعالیت باید در قالب جمع‌ بزرگتری صورت بگیرد تا ما از اتخاذ اشتباهای بزرگ نجات دهد.

وی علت هجوم فعالیت ‌های سیاسی در دانشگاه را به سبب انسداد فعالیت در بیرون از دانشگاه دانست و گفت: محصول این کار، فراموش شدن تولید و ترویج علم از طرف دانشجویان است.

«محمدمهدی مجاهدی» استاد دانشگاه با اشاره به نظریه‌ های جنبش ‌های اجتماعی کلاسیک، جنبش‌های اجتماعی جدید و ناجنبش‌ ها اظهار داشت: زمانی که جنبش‌ های دانشجویی امکان شکل‌گیری تحقق و تحرک‌شان دچار دشواری می‌شود، به مرور دگردیسی کرده و به جنبش ‌های جدید و ناجنبش ‌ها تغییر وضعیت می‌ دهند.

مجاهدی با اعتقاد بر اینکه ما در حال حاضر در وضعیت ناجنبش قرار داریم، توضیح داد: جنبش‌های کلاسیک اجتماعی دارای ایدئولوژی و قیدستیز بوده و سازماندهی‌های قوی داشته و آرمان گرا و انقلابی بوده‌اند اما جنبش ‌های جدید اجتماعی ایدئولوژی در آنها نقش پیشبرده نداشته و هویت‌ های اقتضایی دارند و در برخورد با سیاست و اجتماع در جامعه از قالبی به قالب دیگر تغییر وضعیت می‌دهند؛ هر چند که نیروی حیاتی آنها همین تغییرها در هویت اجتماعی‌ شان است.

این استاد دانشگاه پیوندهای سخت در جنبش‌های کلاسیک و تنوع‌گرایی در جنبش‌های جدید اجتماعی را از دیگر تفاوت‌های عمده این 2 دانست و تصریح کرد: جنبش‌های جدید دالان و دهلیزی برای ورود به ناجنبش‌ ها است که سیاست‌ های آن در عصر عسرت شکل می‌گیرد.

وی با اشاره به جنبش‌های دانشجویی در دهه‌های 40 تا 70، جنبش‌های دانشجویی امروزی را متفاوت از آن زمان توصیف و بیان کرد: کنشگری‌ های دانشجویی امروزی در وضعیت ناجنبش قرار دارند.

«غلامحسین کرباسچی» دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی با بیان اینکه گفته می‌شود جریان‌های دانشجویی موتور فعالیت‌های اجتماعی هستند، توضیح داد: نقش جنبش دانشجویی قبل و در هنگام پیروزی انقلاب اسلامی غیرقابل تردید است. بعد از انقلاب نیز شاهد نقش دانشجویان در تسخیر سفارت امریکا و سپس حضور گسترده آنها در جبهه‌ها هستیم. البته در مقطع هایی به دلیل های مختلف درونی و بیرونی شاهد انفعال جنبش دانشجویی بوده‌ایم. با این حال، شاهد یک اجماع ملی هم در میان اصلاح ‌طلبان و اصولگرایان و اعتدالیون ایجاد شده مبنی بر اینکه نیازمند جریان مذاکره ملی هستیم.

کرباسچی با بیان اینکه چالش‌های اجتماعی و اقتصادی بسیار جدی است، خاطرنشان کرد: ما در مسایل اجتماعی شاهد گسست‌های جدی هستیم. در مسایل سیاسی شاهد فاصله میان نسل‌ها هستیم و شعارها و حرف‌هایی مطرح می‌شود. نسل جدید از گذشته خبری ندارد و این فاصله بین‌ نسلی بسیار خطرناک است و مدیران نسل اول و دوم به گذشت زمان اقراری ندارند.

دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی با بیان اینکه معقتدم یک فرد عاقل و ملی ‌گرا باید به دنبال جلوگیری از خشونت و تجزیه و فروپاشی باشد، تاکید کرد: برای این کار، ما راهی جز اصلاح ‌طلبی نداریم. خوشبختانه شرایط برای گفت‌ وگوی ملی فراهم آمده است. باید به همه قبولانیم که باید برای حل مشکل های مردم باید گفت ‌وگو کنیم. معقتدیم که دولت حسن روحانی اگر مشکلی برایش ایجاد نشود می‌ تواند گره‌گشا بسیاری از مشکل ها باشد.

«احمد بخارایی» استاد دانشگاه با بیان اینکه در عناصر دانشگاهی گاهی حصاری دیده می‌شود بر لزوم فعالیت‌های دانشجویی بدون برچسب خوردن و بدون حرکت به طرف بی‌تفاوتی تاکید کرد.

بخارایی با بیان اینکه دانشگاه‌های ما با مسایل عام و خاصی روبرو است به ناسازه‌ ها در دانشگاه‌ ها اشاره کرد و این ناسازه‌ ها را در سازمان ‌های دانشگاهی موجب آسیب رساندن به نهاد علم ارزیابی کرد.

این استاد دانشگاه از سه نوع ناسازه اخلاق اجتماعی و ناسازه اخلاق علمی و ناسازه ساختاری نام برد و سوء استفاده‌ها از دانشجویان دختر و سرقت‌ های علمی را به عنوان نمونه بررسی کرد.

وی با اشاره به اینکه 80 سال از عمر آموزش عالی در کشور ما می‌گذرد اخراج حدود 800 استاد دانشگاه و اخراج 30 درصد از دانشجویان پس از انقلاب اسلامی را یادآور شد که در نتیجه آن با مهاجرت استادان و فرار مغزها روبرو شدیم.

**مبانی و محدوده حجاب شرعی
مناظره علمی «مبانی و محدوده حجاب شرعی» در موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم قم برگزار شد.

حجت الاسلام «حسین سوزنچی» دانشیار دانشگاه باقر العلوم(ع) به نقد کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر (ص)» پرداخت و تصریح کرد: سیر بحث در این کتاب به سه بخش تقسیم می‌کنم؛ بخش اول: بررسی وضعیت پوشش در جامعه عرب پیش از بعثت و اینکه آیا حجاب شرعی به صورتی که همگان فهمیده‌اند، امکان دارد؟ بخش دوم: مناقشه در فهم متعارف آیات قرآن کریم با توجه به گزارش تاریخی و ارایه معنای جدیدی از تمامی کلمات و آیات، بخش سوم: ایجاد 2 قول جدید در فقه با توجه به گزارش تاریخی.

سوزنچی با طرح این پرسش که؛ آیا در عرب جاهلی برهنگی کامل عادی بوده است؟ پاسخ داد: گزارش‌های تاریخی خلاف این را می‌گوید و مکه در شاهراه تجاری سه امپراتوری قرار داشته و پارچه و البسه در دسترس همگان بوده و عرب آن زمان بیش از70واژه برای لباس داشته که حاکی از تنوع و وفور البسه در آن زمان بوده است همه این شواهد نشان می دهد که حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) ممکن بوده است.

«امیرحسین ترکاشوند» نویسنده کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)» انگیزه خود را در 1384 خورشیدی از ورود به موضوع حجاب اشکال هایی عنوان کرد که در نگاه سنتی به حجاب وجود داشته است و تاکید کرد: برخی می‌گویند حجاب امری است از ناحیه مولا که باید رعایت شود و عده‌ای هم درباره چرایی و فلسفه حجاب در نگاه سنتی، می‌گویند به وسیله حجاب جلوی مفسده و فحشا گرفته می‌شود و یا تاکید بر حجاب، به ویژه روسری و چادر، از باب حرمت و احترام به زن مسلمان است و برخی می‌گویند حجاب به نوعی ریشه در فطرت انسان دارد و این را می‌توان از داستان آدم و حوا فهمید.

ترکاشوند اظهار داشت: اینکه مباحث کتاب در 1400 سال سابقه نداشته مساله جدیدی نیست، بلکه ما در فقه می‌بینیم که مسایل زیادی امروزه وجود دارد که بسیاری از فقها قرن‌ها است که به آن نپرداخته‌اند و سابقه فقهی نداشته است.

**فروغ؛ از زن تا اجتماع
نشست «فروغ؛ از زن تا اجتماع» در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

«پروین سلاجقه» منتقد ادبی سه دفتر نخست شعر فروغ، دیوار، اسیر و عصیان را با نگاهی ادبی بررسی کرد و درباره دفتر نخست گفت: این دفتر فروغ که آیینه عشق شکست‌ خورده فروغ است، ندای درد، تأسف و حسرت بوده و بیشتر حدیث نفس و گزارش حالات شخصی او است اما حکایت تولد زن شاعری متفاوت و بی ‌نظیر را بیان می کند. دفتر دوم کمتر شخصی و تکامل‌یافته ‌تر است.

سلاجقه در ادامه افزود: در مجموعه دیوار کلام راوی قاطع‌تر و شکل‌یافته‌ تر است و درد را در لایه‌های عمیق‌تری می ‌بیند و از ذهن یک راوی جوان فاصله می‌گیرد، در عین اینکه جرقه‌ هایی از شادی را نیز در این مجموعه می‌بینیم و افق ‌های روشن‌ تری در شعر مشاهده می‌ شود. همچنین پرسش‌ هایی که مطرح می‌کند شعر را به طرف یک زندگی تازه می ‌برد.

این منتقد ادبی بیان کرد: ما حتی اگر 2 مجموعه آخر فروغ یعنی ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد و تولدی دیگر را هم نداشتیم همین سه مجموعه یعنی دیوار و عصیان و اسیر آن‌ قدر بن‌ مایه خوبی دارند که در ادبیات معاصر ایران تأثیرگذار بودند.

«ناصر صفاریان» مستندساز درباره ورود فروغ به عرصه فیلم‌ سازی یادآور شد: فروغ نخست به عنوان منشی جذب شرکت فیلم سازی ابراهیم گلستان شد، اما چند هفته بعد پیشرفت کرد.

صفاریان گذری به شعر فروغ داشت و اظهار کرد: شهرت فروغ با نخستین شعرش به نام گناه رخ می ‌دهد که در مجله روشنفکر چاپ و منجر به اعتراض های شدیدی شد.

این مستندساز که سه مستند درباره فروغ فرخزاد ساخته است، درباره تفکر این شاعر در زمان زندگی ‌اش توضیح داد: فروغ یک شاعر چپ محسوب می‌شود. او تلاش کرد در جریان محاکمه عوامل ترور محمدرضا پهلوی در تخفیف مجازات آنها ایفای نقش کند. گرچه او در اشعارش از ایدئولوژی سیاسی صحبت نکرده، اما رویکرد اجتماعی دارد. برای نمونه وقتی متوجه می‌شود قرار است اشرف پهلوی در اکران فیلم «خانه سیاه است» حاضر شود، به این مراسم نمی ‌رود.

**اندیشه شریعتی در دو روایت
نشست «اندیشه شریعتی در دو روایت» به مناسبت انتشار ترجمه 2 کتاب «فراسوی شریعتی: مدرنیته، جهان وطنی و اسلام در اندیشه سیاسی ایرانی» نوشته سیاوش صفاری و «علی شریعتی؛ ملاقاتی این‌بار متفاوت» نوشته عباس منوچهری در موسسه فرهنگی روایت برگزار شد.

«حسین مصباحیان» استاد فلسفه به چهار محور اصلی کتاب «فراسوی شریعتی: مدرنیته، جهان وطنی و اسلام در اندیشه سیاسی ایرانی» پرداخت و گفت: نخست آنکه مولف می کوشد بیان کند که اندیشه شریعتی در فراسوی دوگانه کاذب «اسلام و مدرنیته» و «اسلام و غرب» قرار دارد. دوم، مخالفت صریح شریعتی با ایده حکومت دینی و نقد نگاه فقه محور است. سوم، نقد سنت های بومی در جهت پیشبرد هدف های عدالت محور و چهارم استعمارزدایی از دانش است.

مصباحیان اظهار داشت: نوآوری اصلی سیاوش صفاری همین استعمارزدایی از دانش است و او صورت بندی بدیعی را در این باره ارایه می کند.

«احسان شریعتی» استاد فلسفه دانشگاه تهران بیان داشت: 2 کتاب «فراسوی شریعتی: مدرنیته، جهان وطنی و اسلام در اندیشه سیاسی ایرانی» و «علی شریعتی؛ ملاقاتی این ‌بار متفاوت» که به زبان انگلیسی منتشر شده‌اند، در سطحی جهانی نشان می‌دهند که «نوشریعتی» چیست. اینکه ما بتوانیم در سطحی جهانی نظریات خود را به شکل گفت‌ وگویی عرضه کنیم، یک نوآوری است.

احسان شریعتی توضیح داد: مفهوم مهمی که در این آثار به آن اشاره شده، «نوشریعتی» است. این اصطلاح را نخستین ‌بار در سی امین سمینار بزرگداشت دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد، مقصود فراستخواه به کار برد. او در سخنرانی خود در آن سمینار از پدید آمدن ژانری در روشنفکری ایرانی به نام «نوشریعتی ها» سخن گفت. این تعبیر نخست جدی گرفته نشد، اما بعد به تدریج گسترش پیدا کرد و توسعه یافت و همین 2 کتاب نیز نشان‌گر جدی گرفته شدن این تعبیر است. در واقع شاگردان و ادامه‌دهندگان راه شریعتی از این مفهوم سخن راندند.

اهمیت این دیدگاه آن است که نشان می ‌دهد شریعتی واقعی یا اصیل چیست. زیرا از شریعتی روایت‌ها و خوانش‌های متکثر و گاه متضاد و متعارضی در جامعه ما ارایه شده است. آن قدر این خوانش ‌ها زیاد بوده که اکنون حواشی بر متن سیطره یافته و ما نمی‌دانیم با چه موضعی مواجه هستیم.

«عباس منوچهری» عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره کتاب «علی شریعتی؛ ملاقاتی این بار متفاوت» گفت: 2 سال پیش مجموعه مقاله هایی که به زبان انگلیسی درباره آرای شریعتی وجود داشت را جمع آوری کردم و با اضافه کردن چند مقاله انگلیسی دیگر به صورت یک مجموعه از آرای شریعتی درآوردم که ضمن دربرداشتن اندیشه شریعتی به نوعی دربردارنده تاثیراتی خودم نیز از آرای شریعتی نیز است.

*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9370**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي نشست ها و همايش ها فعاليت هاي پژوهشي بررسي يك هفته

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۷۸۳۴۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فرید مرجایی، تحلیل گر مسائل آمریکا و مقیم این کشور: جنبش دانشجویی سپهر غالب بر فضای سیاسی آمریکا را به چالش کشید/ شبکه های اجتماعی امپراطوری رسانه ای را زیر سوال بردند/ تظاهرات دانشجویی خط قرمز انتقاد از اسرائیل را شکسته است

پایگاه خبری جماران، سارا معصومی: پلیس آمریکا طی هفته های اخیر نزدیک به 2200 دانشجو را در جریان اعتراضات دانشجویی هواداران فلسطین در دانشگاه های آمریکا در سراسر این کشور بازداشت کرده است. به گزارش آسوشییتدپرس، نزدیک به 56 حادثه بازداشت در 43 دانشکده یا دانشگاه مختلف آمریکا از 18 آوریل تا کنون رخ داده است. اعتراض های اخیر دانشجویی در ایالات متحده که به سرتاسر جهان گسترش پیدا کرده است بر انتقاد از ادامه جنگ در غزه و وجود رابطه اقتصادی میان دانشگاه ها و رژیم اسرائیل صورت می گیرد. بسیاری از دانشجویان آمریکایی خواهان پایان حمایت آمریکا به خصوص حمایت نظامی از اسرائیل در این جنگ هستند.

با فرید مرجایی، تحلیل گر مسائل آمریکا و مقیم این کشور درباره معنای این تظاهرات برای ساختار سیاسی ایالات متحده و چگونگی این تغییر در جامعه این کشور به خصوص نسل جوان گفت و گو کردیم:

 

براساس آخرین نظرسنجی های انجام گرفته در ایالات متحده، ما شاهد تفاوت نگاه نسل جوان به مسأله فلسطین هستیم. «مؤسسه افکارسنجی PEW، در آخرین نظرسنجی خود در این زمینه که در آوریل ۲۰۲۴ منتشر شد، اعلام کرده است که جوانان زیر ۳۰ سال در آمریکا با مردم فلسطین همدلی بیشتری دارند. یک‌سوم افراد در این بازه سنی گفته‌اند که با مردم فلسطین احساس همدلی می‌کنند، درحالی‌که ۱۴ درصد خود را همدل با اسرائیلی‌ها معرفی کرده‌اند. این نسبت در آمریکایی‌های مسن برعکس است و ۴۷ درصد خود را همدل با اسرائیل و تنها 9 درصد خود را همدل با فلسطین معرفی می‌کنند. جوانان آمریکایی نسبت به گذشته احساس مثبت‌تری نسبت مردم فلسطین دارند. » فکر می کنید این تفاوت دیدگاه نسبت به مسئله فلسطین به خصوص فاصله گرفتن از تبرئه سازی تمام و کمال اسرائیل ریشه در چه تحولاتی دارد؟

 به طور کلی نسل جدید یا نسل جوان، یا درباره  موضوعات اجتماعی تعصب ندارد و یا این تعصب از نسل های قبل و افراد مسن تر کمتر است. ارقام ذکر شده در نظرسنجی که شما به آن اشاره کردید مهم هستند، اما باید ارقام و نظرسنجی را در بستر جامعه آمریکا و مناسبات اجتماعی هم قرار داد و ابعاد دیگر را هم در نظر داشت.

در انتخابات 2016 که برنی سندرز به عنوان یک سوسیالیست کاندید ریاست جمهوری بود، نظرسنجی ها نشان می دادند که همین جوانان نسبت به واژه «سوسیالیست» آن حساسیت سابق را ندارند و این کلمه برای آنها یک تابو نیست. این در حالی بود که  در جامعه آمریکا در 8 و 9 دهه اخیر واژه سوسیالیست یک تابو بوده است.

باید بگویم که مسأله فلسطین با همه مسائل دیگر در آمریکا کاملا فرق دارد. یعنی مسأله اسرائیل و انتقاد از اسرائیل در برابر آن،  برای جامعه امریکا یک خط قرمز است. به طور کلی سیستم قدرت در یک جامعه بر آن است تا شهروندی بسازد که با پارادایم غالب همخوانی داشته باشد. آمریکا مانند سایر کشورها نیست و این موضوع برای مناسبات داخلی جامعه آمریکا مهم است که منحصر به فرد و متفاوت است. از نظر سیاست داخلی اختلاف های طبقاتی رو به افزایش هستند، در سیاست خارجی آمریکا در دنیا جایگاه به خصوص دارد و خود را رئیس و صاحب دنیا می داند،  با جنگ ها و مداخله های نظامی و سیاست سلطه یک شرایط خاصی ایجاد می شود که این سیاست های ناهنجار، برای شهروند باید  به صورت ایدئولوژیک نرمالیزه و توجیه شود.

حالا نکته اصلی این است که دانشجویانی که بین 20 تا 30 سال هستند، جوان هستند، وارد بازار کار نشده اند و سیستم قدرت از نظر فاز زمانی فرصت و زمان کافی نداشته تا از آنها شهروندان مطیع و ایدئولوژیک بسازد. همانطور که نظرسنجی های مورد اشاره شما نشان می دهند نظرات افراد مسن نسبت به مسائل اجتماعی و اسرائیل و فلسطین متفاوت است چرا که بر روی آنها کار شده و نگاه ایدئولوژیک حاکم در آنها بیستر شکل گرفته است. از طرف دیگر، این جنبش دانشجویی، سوالاتی را نسبت به سپهر غالب برای شهروندان مطرح کرده است.

 

اینجا دو عامل به نظرم تاثیرگذار را جداگانه مطرح می کنم: فکر می کنید مهاجرپذیری ایالات متحده و افزایش حضور مسلمانان در این کشور به خصوص آنهایی که از کودکی در امریکا بزرگ شده و به بخشی از جمعیت رأی دهنده و جریان ساز این کشور تبدیل شده اند چه تاثیری در تفاوت دیدگاه های جوانان و افکار عمومی داشته است؟

در آمریکا مهاجرپذیری از جنوب جهانی و کشورهای مسلمان موثر بوده است. در دهه های گذشته در ازای هر یک سفیدپوست مهاجر آمریکایی، پنچ الی شیش مهاجر از جنوب جهان می آمد. الان حتی این تناسب بیشتر هم شده و ممکن است در ازای هر یک سفیدپوست آمریکایی ده نفر از جنوب جهانی آمده باشند. قطعا ترکیب جمعیتی آمریکا در حال تغییر است و این حقیقت خودش را در این نوع مسائل در سطح جامعه مدنی نشان می دهد. همزمان باید در نظر داشت که همواره یک اقلیت می تواند پارادایم سابق را با قدرتی که در جامعه دارد استمرار ببخشد. در حقیقت این جنبه نژادپرستی سفیدپوستان که پیرامون دونالد ترامپ دیده می شود عکس العملی است به همین تغییر ترکیب جمعیتی آمریکا.

این را هم باید در نظر داشت که این رفتار در نسل دوم مهاجران یکسان نیست و متنوع است و خیلی مواقع برای اینکه از نظر حرفه و کار موفق باشند و رشد کنند کاسه داغ تر از آش هم هستند؛ مانند همین کاندیدای حزب جمهوری خواه خانم «نیکی هیلی» که هندی تبار است و نظرات خیلی راست گرایانه ای دارد. در حقیقت رئیس دانشگاه کلمبیا خانم «شفیق» که عرب تبار است، نیروی پلیس را به داخل دانشگاه دعوت کرد. این اقدام او اعتراض های زیادی را در داخل دانشگاه و در میان دانشجویان و هیات علمی ایجاد کرد.

به طور کلی می توان گفت که مهاجران و تحول ترکیب جمعیتی از کشورهای مسلمان در آمریکا، بسیار موثر بوده و تغییراتی را در جامعه مدنی ایجاد و تغییراتی را هم به این جامعه تحمیل می کند.

 

 مسأله دوم، بروز و ظهور قدرتمند شبکه های مجازی و توسعه فناوری و در کنار آن قدرت گرفتن رسانه هایی چون الجزیره است که امپراطوری رسانه های غربی در روایت سازی را زیر سوال برده و به چالش کشیده اند. امروز جوانی که در واشنگتن یا حتی دورترین ایالت های امریکا نشسته با یک کلیک آنچه در غزه می گذرد را بی واسطه و مستقیم می بیند. این چه تأثیری بر روی تغییر نگرش ها و به چالش کشیده شدن روایت رسمی سیاستمداران از آنچه در میدان می گذرد دارد؟

ظهور شبکه های مجازی و شبکه های اجتماعی بسیار موثر بوده، به خصوص که جوانان خیلی بیش از دیگران از شبکه های مجازی استفاده می کنند. شبکه های اجتماعی می توانند بالقوه یک بدیل در مقابل رسانه های مستقر و امپراطوری رسانه ای باشند. باید در نظر داشته باشیم که مطالب در این شبکه ها بسیار متنوع، متفرق و پراکنده هستند. زمانی که همبستگی با فلسطینی ها شکل می گیرد اتفاق مهمی است و شیفت پارادایمی مهمی محسوب می شود.

اما یک زمینه ای را هم باید در نظر داشت و آن این است که از 7 اکتبر به بعد رسانه های مستقر غربی بسیار حساب شده و استراتژیک در حمایت از اسرائیل عمل کردند.  پروپاگاندا رسانه ها بر روی چند پایه استوار بود : 1. هفت اکتبر آغاز مشکلات فلسطین و اسرائیل بوده است؛ گویا تاریخ اشغال سرزمین و آواره ها وجود نداشته است. 2. حماس تروریست است، افرادی را گروگان گرفته است و  باید از بین برود. 3. اسرائیل حق دفاع از خود دارد. 4. اتهام های ضد یهودی بودن و یهودی ستیزی موضوع اصلی بود که فضا را پر می کرد. 5. این یک جنگ در غزه است و متأسفانه در جنگ همه صدمه می بینند و مثل همه جنگ های دنیا ما فقط نظاره گر پاسیو نسبت به عوارض این جنگ دلخراش هستیم.

 در حقیقت آنچه در غزه رخ می دهد جنگ نیست، چرا که حماس که نیروی هوایی ، دریایی، ارتش مرکزی، سیستم رادار، تجهیزات تکنولوژی نظامی و نیروی مسلح رسمی ندارد. در واژه «جنگ» یک دوگانه برابر وجود دارد، که می گوید از آنچه رخ می دهد متأسف هستیم، اما خب جنگ است. در حقیقت، این یک جنگ دو طرفه نیست، بلکه یک طرف مرتکب جنایت علیه بشریت می شود، و طرف دیگر، قربانی نسل کشی است. در نتیجه، نقش آمریکا و حمایت های مستقیم آمریکا در این نسل کشی کمرنگ می شود. این سیاست در  پنجره زمانی که اسرائیل قرار است جنایت هایی انجام داده و فلسطین را با خاک یکسان کند، افکار عمومی منحرف شده و معطوف به پروپاگاندا چندگانه ای که ذکر کردم می شود.  

شبکه الجزیره و شبکه های مجازی با انتشار ویدئوها و خبرها و عکس های تکان دهنده از بچه هایی که پاهای خود را از دست داده اند یا آنها که صورت ها و بدن شان سوخته این انحصار امپراطوری رسانه ای را شکسته اند و روایت از دست سیستم قدرت تا حدودی خارج شده است.

نکته اصلی در رسانه ها و فضای رسانه ای و مطبوعاتی، بحث یهودی ستیزی بود. تقریبا هر زمان مسأله غزه و جریان اسرائیل پیش می آید همراه آن یک بحث یهودی ستیزی هم در این فضا عنوان می شود. به عنوان مثال زمانی که کمیته کنگره روسای دانشگاه های هاروارد ، پنسیلوانیا و ام آی تی و کلمبیا را که خواست به آنها حمله کرد که در دانشگاه های شما در سایه تظاهرات در واقع یهودی ستیزی در جریان است. حتی برخی از رسانه های زرد مانند نیویورک پست یا دیلی نیوز یک ماه پس از 7 اکتبر تصویر دانشجویان دانشگاه هاروارد را به عنوان حامیان تروریست منتشر می کردند که این اقدام یک تهدید جانی این افراد محسوب می شود .

 

  اخیرا یکی از ستون نویس های نیویورک تایمز در مطلبی با عنوان شبح ویتنامی دیگر بر سر آمریکا نوشته که به نظر می‌رسد تظاهرات ضد جنگ ویتنام در سال ۱۹۶۸ بار دیگر در آمریکا در حال تکرار شدن است. آیا شباهتی میان اعتراض های ضد جنگ غزه در این روزها و این تظاهرات در سال 1968 می بینید؟

همانطور که بسیاری گفته اند این اعتراض ها شباهت های بسیاری با تظاهرات ضد جنگ ویتنام دارد.  این سطح وسیع از تظاهرات دانشجویی از زمان جنگ ویتنام تاکنون بی سابقه بوده و همه را شوکه کرده است، اما تفاوت هایی هم وجود دارد. آمریکا در جنگ ویتنام کشته های بسیاری به شکل مستقیم می داد و بسیاری از جوانان اگر در دانشگاه نبودند، برای فرار از جنگ به کانادا مهاجرت می کردند. اما اعتراض های دانشجویی کنونی منحصر به فرد است و با زمان جنگ ویتنام فرق دارد. این اعتراض ها  آستانه جدید  و در این دیوار عظیم یک ترک ایجاد کرده است. تنها موضوعی که در آمریکا خط قرمز است انتقاد از اسرائیل است و این تظاهرات دانشجویی اکنون این روایت را متحول کرده است.

در فاز اول اقدام ها، دانشجویان و جوانان معترض با شجاعت در مقابل اتهام های یهودی ستیزی و حمایت از تروریسم مقاومت کردند . آنها حتی تهدید می شدند که از آنها عکس گرفته می شود تا به آنها کار داده نشود اما اکنون دیگر نمی توان به آنها این اتهام را بست.

 نکته دیگر این است که در شرایط معمول افراد یا دانشجوها به صورت فردی، پراکنده و متفرق به مواضع انسانی ضدجنگ می رسند، اما این تظاهرات نشان می دهد که یک سازماندهی و تشکیلات دانشجویی به عنوان استخوان بندی این اقدام را شروع کرده و سپس از بقیه دعوت کرده که شرکت کنند. بدون یک تشکیلات مشخص،  مواضع انسانی درونی افراد نماد جمعی پیدا نمی کند . پیام مطالبه های دانشجویان هم مشخص و متمایز و روشن است: آتش بس در غزه، و اینکه دانشگاه در کمپانی هایی که سلاح به اسرائیل می فرستند سرمایه گذاری نکند. بیشتر اعتراض های دانشجویی متمرکز بر نقض قوانین بین المللی از طرف اسرائیل و محکوم کردن جنایت هایی چون نسل کشی است که در حال حاضر انجام می شود.

 

ما از این جنس اعتراض ها در ایالات متحده زیاد دیده ایم: جنبش‌های اعتراضی نظیر اشغال وال‌استریت، زندگی سیاه‌پوستان مهم است، پارک‌لند، جنبش کارگری و کمپین کنترل اسلحه دانشجویان و... . اساسا تأثیر این اعتراض ها با دامنه های وسعت متفاوت بر تصمیم سازی و تصمیم گیری در ساختار سیاسی ایالات متحده دارد؟

در این مقطع مشکل بتوان پیش بینی کرد که تأثیری در سیاست رسمی خواهد داشت یا نه. باید دید که این تظاهرات دانشجویی چه بخشی از جامعه را می تواند با خود همراه کند. از سوی دیگر باید در نظر داشت که حدود دو هفته دیگر ترم دانشگاه ها تمام می شود و دوره تابستان آغاز می شود، اما دانشجویان وعده ادامه اعتراض ها را داده اند. از سوی دیگر کنگره حزب دموکرات هم در تابستان خواهد بود و جوانان می گویند که به این مکان هم برای تظاهرات می روند. این یادآور 1968 است که در کنگره حزب دموکرات در شیکاگو تظاهرات وسیع ضد جنگ ویتنام صورت گرفت که به یک نقطه عطف تبدیل شد.

 

یکی از مباحثی که در افکار عمومی بسیار مورد توجه قرار گرفته میزان برخورد نیروهای پلیس با معترضان است. اساسا براساس چه پروسه و ساختاری پلیس وارد برخورد با دانشجویان بخصوص در محوطه دانشگاه می شود؟

مقام های دانشگاه می گویند که کمپ یا اردو زدن در محوطه داخل دانشگاه غیرقانونی است ولی عرف بر این است که مقام های دانشگاه با دانشجوهای تظاهر کننده مذاکره کنند و به توافق برسند. یک مسأله دیگر که نانوشته است، این است که روسای دانشگاه ها ترجیح می دهند از اساس از تظاهرات خبری نباشد؛ چرا که میلیاردرهایی که به دانشگاه ها پول می دهند یهودی تبار و حامی اسرائیل هستند و  برای جمع شدن این تظاهرات فشار می آورند.

در حال حاضر دعوت از پلیس ضدشورش که رفتار آنها با خشونت توام است و دستگیری دانشجویان و اساتید،  نارضایتی و ناهنجاری ایجاد کرده است. نکته مهم دیگر این است که بسیاری از دانشجویان و اساتید معترض یهودی هستند. بنابراین این اتهام یهودی ستیزی که از طرف کنگره و کاخ سفید مطرح می شود بی معنا است.

 

 فکر می کنید این اعتراض ها از این پتانسیل برخوردار هستند که دولت جو بایدن را برای تشدید فشار بر نتانیاهو برای برقراری آتش بس تحت فشار قرار دهند؟

ممکن است دولت بایدن به نتانیاهو برای آتش بس فشار وارد کند، اما  این تظاهرات دانشجویان را باید در کنار عوامل دیگر مانند افکار عمومی جهان و نارضایتی برخی از دولت ها از اتفاق های جاری و اقدام آفریقای جنوبی در دیوان بین المللی دادگستری تعریف کرد. نباید فراموش کرد که نهادهای آمریکا مانند کنگره تحت سیطره لابی اسرائیل هستند(به عنوان مثال، بسیاری از دموکرات های کنگره با جمهوری خواهان همراه شدند که لایحه برجام از طرف پرزیدنت اوباما در کنگره تصویب نشود).

 دموکرات ها می گویند که علیرغم مشکلات غزه و ناراحتی ها، جو بایدن تنها آلترناتیو مقابل ترامپ است و شما باید از بایدن حمایت کنید. باید توجه داشت که تبلیغات سیستم بسیار قوی است. به عنوان نمونه حتی برنی سندرز هم فریب این پروپاگاندا را خورده بود. در یک ماه اول پس از هفت اکتبر برنی سندرز با ـتش بس به دلیل آنکه آن را به معنای مذاکره با حماس می دانست، مخالف بود. برخی از  جوانان حزب دموکرات به نشانه اعتراض دفتر او در واشنگتن را اشغال کردند و برخی از آنها هم بازداشت شدند. موضع برنی سندرز چندی بعد تغییر زیادی کرده و منتقد شدید سیاست جنگی اسرائیل شده است.