ویژگى‌هاى معمارى و هنرى منحصر به فرد بازار زنجان/بازار 191 ساله زنجان مورد توجه مستشرق روسی
تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۷۸۵۵۴۱
بازار 15 هکتاری زنجان به عنوان طولانی ترین بازار مسقف کشور محسوب می شود که به دلیل قدمت تاریخی و ویژگى‌هاى معمارى و هنرى منحصر به فرد گردشگران بسیاری از آن بازدید می کنند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از موج رسا، یکى از آثار تاریخى استان زنجان، مجموعهٔ تاریخى بازار زنجان است که از نظر غناى اقتصادى، فرهنگى و مذهبى، یکى از جالب‌ترین مجموعه‌هاى تاریخى - تجارى ایران به شمار مى‌رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بازار زنجان در قلب بافت قدیمى شهر و در راستاى راه‌هاى ورودى آن قرار گرفته است و از دو قسمت بازار بالا و بازار پایین تشکیل مى‌شود.
نخستین مستشرقى که بازار زنجان را در سفرنامهٔ خود توصیف کرده، «پرنس آلکسیس سولتیکف» روسى است که در سال ۱۲۱۶ هجرى قمرى از بازار زنجان دیدار کرده است.
به استناد بررسى سبک معمارى و متن‌هاى تاریخى موجود، به نظر مى‌رسد که بازار زنجان در حدود سال ۱۲۰۵ هجرى قمرى، در دورهٔ حکومت آغامحمدخان قاجار ساخته شده و در زمان فتحعلى‌‌شاه، در سال ۱۲۱۳ هجرى قمرى کامل شده است.
به مرور زمان کاروانسراها، گرمابه‌ها، مسجدها و راسته‌ها در اطراف آن شکل گرفته‌‌اند؛ به طورى که در سال ۱۳۲۴، همزمان با سلطنت محمدعلى‌شاه قاجار، به مجموعهٔ کاملى تبدیل شده بوده است.
در قسمت پایین بازار، علاوه بر دادوستد تولیدات محلى، از طریق دو باب کاروان‌سرا محصولات روستاها و قصبه‌‌هاى اطراف زنجان نیز به فروش مى‌رسد. کما این که پیش از توسعهٔ راه‌ها و ورود خودروهاى سبک و سنگین موتورى، تا سال‌‌هاى اخیر نیز بازارى زنده و فعال بود. امروزه این بازار به انبار کالاهاى وارداتى تبدیل شده است.
از کاروان‌سراهاى این بازار سراى ملک و سراى گلشن را مى‌‌توان نام برد که هر دو، در سال ۱۳۴۵ هجرى قمرى بازسازى و مرمت گردیده‌اند. در این مجموعه، دو مسجد به نام‌هاى آقاشیخ‌فیاض و میرزایى و همچنین دو گرمابه به نام‌هاى بلورى و معینى احداث گردیده‌اند و مورد استفاده قرار مى‌‌گیرند.
قسمت بالاى بازار، از مجموعهٔ بازارهاى قیصریه، بزازها، حجت‌الاسلام، امامزاده و عبدالعلى‌بیگ تشکیل شده است. این بازار که از نظر تولید و عرضهٔ کالا و خدمات جنبى و وابسته بسیار متنوع است و مهمترین مرکز اقتصادى و تجارى شهر محسوب مى‌شود، به هشت راستهٔ زرگرها، بزازها، کفاش‌ها، سرّاج‌ها، کلاه‌دوزها، صندوق‌سازها، رنگرزها، میوه‌فروش‌ها و جگرپزها تقسیم شده است. این تقسیم‌بندى و انسجامِ معقول و منطقى، از نظر حفظ حقوق صنفى و کنترل قیمت کالاهاى عرضه‌شده حایز اهمیت است و افکار بلند طراحان و بانیان آن را نشان مى‌دهد.
در این مجموعه نیز پنج مسجد به نام‌هاى چهل‌ستون، آقاسیدفتح‌اللّه، جامع، حجت‌الاسلام و ملا جاى گرفته است.
این مجموعه بازار با ۵۶ راه ورودى اصلى و فرعى (کوچه) به شبکهٔ ارتباطى کل شهر راه دارد. این مجموعه ۹۴۰ باب مغازه دارد و جایگاه فعالیت ده‌ها نوع شغل، اعم از تولیدى و خدماتى است.
بازار زنجان، از نظر فعالیت اقتصادى، واحد بسیار پیچیده‌اى است که با دارا بودن انواع تجارتخانه‌‌ها و افزایش مداوم سرمایه، به عنوان یک مرکز عمدهٔ تجارى، پیوسته در حال تکامل و گسترش است. توسعهٔ اقتصادى روزافزون این بازار، کاربریِ واحدهاى مسکونى پیرامون آن را به واحدهاى تجارى تغییر داده است که در صورت عدم ساماندهى، ادامهٔ آن به ارزش‌هاى تاریخى، فیزیکى و کالبدى این بازار، آسیب‌هاى جبران‌ناپذیرى وارد خواهد ساخت.
مجموعهٔ بازار زنجان در زمینى به مساحت ۱۵ هکتار احداث شده است که ۵ هکتار آن به فعالیت اقتصادى، ۷ هکتار آن براى سکونت، ۱ هکتار آن جهت اماکن عام‌المنفعه و ۲ هکتار دیگر آن براى شبکهٔ ارتباطى اختصاص یافته است.
این مجموعه، از قدیم‌الایام، محل مناسبى براى برخورد آراء و افکار اجتماعى بوده و از نظر حفظ آداب و سنن ملى و مذهبى، نقش تعیین‌کننده‌اى را ایفا کرده است.
از آنجا که شهر زنجان تابستان‌هاى گرم، زمستان‌هاى سرد و پربرف و بهار و پاییزى ناآرام دارد، کالبد و پوشش سقفى بازار طورى طراحى شده است که در داخل آن، تغییرات هواى بیرون احساس نمى‌شود. مجموعهٔ بازار زنجان به عنوان یک کانون مهم تجارى، تاریخى، فرهنگى و با توجه به ویژگى‌هاى معمارى و هنرى آن، پیوسته مورد توجه بازدیدکنندگان از این شهر است.
این بازار به علت ارزش‌هاى فرهنگى و قدمت تاریخى آن به شمارهٔ ۱/۴۴، در فهرست آثار تاریخى ایران به ثبت رسیده است و به همین لحاظ، ضوابط اختصاصى حفاظتى در آن برقرار شده است.
در جریان رشد بازار زنجان توسط راسته ها، سراها، میادین، تیمچه ها، بازار ها، دالان ها، مساجد، حمام ها، تکیه ها و سایر عناصر آرایش می یابد تا جائی که امروزه با رقمی معادل یکهزار باب مغازه و در حدود پنحاه نوع مشاغل مختلف، نقش مهمی در سطح شهر و منطقه دارد .
*راسته ها
راسته اصلی بازار زنجان از خیابان سعدی شروع شده و پس از قطع آن توسط خیابان فردوسی، در خیابان اصغریه به پایان می رسد و در حدود یک کیلومتر درازا دارد. در بدو شروع بازار از سمت شرق، دو راسته به موازات یکدیگر شکل می گیرند که هر یک به سراهای مختلفی مرتبط می گردند این دو راسته، راسته امامزاده و راسته عبدالعلی بیک نام دارند .
*راسته های فرعی
تنوع مشاغل و گردش در جهت استقرار صنوف همسان باعث تشکیل راسته های تخصصی و فرعی در اطراف راسته اصلی می شود که در بیشتر موارد به عرضه نوع خاصی از اجناس یا خدمات اشتغال می یابند. راسته های حاج حسن، ترابی، حاج حیدر، انگورانی، صباغها، رستمخانی و آقا از جمله راسته های فرعی بازار زنجان محسوب می شوند. مهمترین شاخه فرعی بازار، راسته حجه الاسلام است که بموازات راسته اصلی بوجود آمده و به قیصریه متصل می شود.
*قیصریه
بازار قیصریه یا راسته قیصریه محل ارائه اجناس ظریف و پر بها است. در حال حاضر قیصریه زنجان محل فروش اجناس لوکس است، موقعیت قیصریه زنجان که از راسته های اصلی منشعب می شود و آنرا به خیابان امام خمینی و سبزه میدان متصل می کند باعث تقویت این محور شده و در حال حاضر یکی از فعالترین محور های بازار است.
*سراها
کاروانسراهای بازار زنجان یا بعبارت دیگر سراهای آن از ارزشمند ترین عناصرتجاری و معماری این بازار به حساب می آیند. سراها غالبا محل استقرار تجارتخانه ها بوده اند و همگی دارای حیاط مرکزی هستند. نکته مهم در مورد سراها چگونگی ارتباط آنها با راسته و نحوه حر کت در داخل آنهاست .
سراهای ملک، حاج شعبان، حاج فتح ا...، حاج جواد، نهالی، شاطرعلی، حاج رحمان قربانی، حاج کلبعلی، حاج شامی، بالا و پائین از جمله سراهای یک حیاطی بازار زنجان هستند.
*میادین
در حوالی دروازه های شهر کاروانسراهائی ساخته می شدند که برای اطراق کاروان های تجاری یا مسافری مورد استفاده قرار می گرفتند در مجاورت این کاروانسراها در داخل یا خارج شهر میدان هائی بوجود می آمدند که محل داد و ستد و مبادلات تجاری بوده اند و جود این میادین باعث می شد تا فرو شندگان دوره گرد، روستائیان و بازرگانانی که بین شهرها آمد و شد داشتند بتوانند در این فضا ها به خرید و فروش بپردازند.
نزدیکی این میدان ها با کاروانسراهای عمده شهر سبب رونق و احیا آنها می شد نحوه استقرار میادین آهنگران و میدان ورکچی ها در شرق و غرب بازار زنجان در مجاورت کاروانسراهای عمده بازار و شهر زنجان بیانگر نقش این فضاها در کالبد بازار است .
*تیمچه ها
تیمچه های بازار زنجان علاوه بر خصوصیات کالبدی ویژه ای که دارند از نقاط عطف حرکتهای پیاده راسته بازار به شمار می روند بعنوان مثال تیمچه های چهار دربی در قسمت شرقی بازار ، جمع کننده حرکتهای ورودی بازار و هدایت کننده آن در مسیر راسته اصلی است.
انتهای پیام/
منبع: دانا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۷۸۵۵۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چهار سالن ورزشی دانش‌آموزی در زنجان آماده افتتاح است
به گزارش خبرنگار مهر، علی اسماعیلی، ظهر دوشنبه در آیین گرامیداشت هفته مقام معلم اظهار کرد: در سایه تلاش جهادی عناصر تعلیم و تربیت و همه معلمان و مربیان، شاهد اتفاقات خوبی در استان بودیم.
وی تصریح کرد: ارتقای مناطق آموزش و پرورش استان زنجان در رتبه‌بندی کشوری از جمله دستاوردهای مهم است؛ به طوریکه یکی از مناطق استان ۲۷۰ پله جابه‌جایی داشت.
مدیرکل آموزش و پرورش استان زنجان ابراز کرد: در خروجی امتحانات نهایی در سال گذشته رتبه ۱۱ کشوری را کسب کردیم که سال‌های قبل در جایگاه ۲۰ تا ۲۱ قرار داشت.
وی با اشاره به اینکه توسعه و گسترش رشته‌های فنی و مهارتی از برنامه پیش‌بینی شده وزارت متبوع بیشتر است، افزود: در سال گذشته شاهد رشد ساخت و ساز مدارس بودیم و بر این اساس اداره نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس ۲۱۷ کلاس را تحویل آموزش و پرورش داد.
اسماعیلی ارتقای برنامه‌های فرهنگی و تربیتی را از دیگر اقدامات آموزش و پرورش برشمرد و گفت: در شرایط تربیتی به وجود آمده، اردوگاه‌ها و توسعه فضاهای تربیتی مورد توجه قرار گرفته و باعث شده فضای حاکم در مدارس متفاوت شود.
وی با بیان اینکه کسب رتبه‌های علمی، فرهنگی، قرآنی و المپیاد جهش مناسبی داشته است، خاطرنشان کرد: یک دانش‌آموز در شهرستان خدابنده از مدارس عادی راهی مسابقات المپیاد شد.
مدیرکل آموزش و پرورش استان زنجان در مورد توسعه فضاهای ورزشی عنوان کرد: ۵۰ درصد فضاهای روباز و سالنی افزایش یافته و ۲۰ زمین چمن افتتاح شده و چهار سالن ورزشی در آستانه بهره‌برداری است.
وی با تأکید بر اینکه توجه به سلامت دانش‌آموزان در همه ابعاد مورد توجه آموزش و پرورش است، یادآور شد: توزیع شیر بعد از ۱۰ سال وقفه پیگیری شد و زنجان جزو نخستین استان‌هایی بود که با تأمین اعتبار قرارداد لازم را منعقد کرد.
اسماعیلی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بیان کرد: این سند منشأ بروز و ظهور تحول علمی و فرهنگی در مدارس است و برای اجرایی‌سازی آن همگام با سیاست‌های وزارت متبوع تلاش خود را به‌کار می‌گیریم.
کد خبر 6098057
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت