ادیان و بحران محیط زیست
تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۶۱۹۵۷۰
فرارو- غلامرضا ذکیانی*؛ امروزه بحران محیط زیست، بشریت را تهدید میکند. بحران محیط زیست چیست و چه ابعادی دارد؟ این بحران چرا به وجود آمده و چگونه فراگیر شده است؟ آیا همهی ابعاد بحران محیط زیست در همهی نقاط جهان به یکسان حضور دارد؟ پرواضح است که این بحران مولود مدرنیته و زیادهخواهی بشر در عصر جدید است؛ یعنی از زمانی که بشر به ادیان (نگرش سنتی) پشت کرد و انسانمحوری را جایگزین خدامحوری کرد (نگرش مدرن) رفتار او با طبیعت نیز تغییر کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نقش ادیان در پیدایش بحران محیط زیست
ظاهرا ادیان نقشی در پیدایش این بحران نداشتهاند؛ با این توصیف، آیا ادیان میتوانند نقشی در حل یا کاهش این بحران ایفاء نمایند؟ به نظر میرسد ادیان به نحو غیرمستقیم، هم در پیدایش این بحران تاثیر داشتهاند و هم در حل این بحران میتوانند تاثیرگذار باشند.
۱/ همچنانکه گذشت دنیای جدید پس از رویگردانی از سلطهی کلیسا به سمت کنار گذاشتن خدا و جایگزینی انسان پیش رفت و دنیای جدید (مدرنیته) را با تمام آثار و عوارض آن از جمله بحران محیط زیست رقم زد. حال پرسش این است که متولیان کلیسا چه برخورد و چه خوانشی از دین ارائه کرده بودند که سبب این دینگریزی گردید؟ روشن است تا این عوامل شناسایی و رفع نگردد نمیتوان انتظار داشت دنیای مدرن برای حل مشکل محیط زیست جایگاهی برای ادیان قائل باشد؟
۲/ ذات مدرنیته و مصرفگرایی؛ فردگرایی، بازار آزاد و حاکمیت سرمایهداری خواه ناخواه سبب تبلیغ و افزایش مصرفگرایی شده و همین امر به نوبه خود آسیبهای جدی به طبیعت میزند. ادامه این روند قطعا این ربع مسکونی را با مشکلات بسیار جدی برای ادامه حیات بشر مواجه خواهد کرد. حال پرسش این است: آیا ادیان میتوانند مانع این فرایند شده یا آن را کُند کنند؟!
۳/ تربیت اجتماعی متدینان؛ یکی از مشکلات فراگیر در همه ادیان این است که تربیت اجتماعی مومنان را سرلوحه کار خویش قرار ندادهاند. بحران محیط زیست یک مشکل اجتماعی است و حتی ممکن است برخی زوایای آن امروز برای زندگی یک فرد یا خانوادهی خاص جلوه نکند لذا چنین فرد یا خانوادهای اصلا احساس بحران نمیکند. به عنوان مثال سوراخ شدن لایهی اوزن، پائین رفتن سفرههای آبی، خشک شدن دریاچهی ارومیه، قطع شدن و سوختن هزاران هکتار از جنگلها، خشکسالی، آلودگی هوا و فراوانی ریزگردها و ... چه ارتباطی به من و خانواده من دارد؟ ما که داریم مانند گذشته زندگی میکنیم! بنابراین چرا باید نگران این قبیل مسائل باشیم؟! و به تعبیر رایجتر: ازیکسو هزینهی این آب، این درخت، این بنزین، این چاه، این زمین، این کارخانه، این رودخانه و ... را خودم پرداخت کردهام و از سوی دیگر، مگر با همین یک درختی که ما قطع میکنیم، این چاهی که ما میزنیم، این بنزینی که ما مصرف میکنیم، این رودخانهای که ما اندکی آلوده میکنیم، این آبی که ما در هنگام استحمام یا شستن ماشین استفاده میکنیم، این تخلفی که ما هنگام خانهسازی یا رانندگی مرتکب میشویم و ... اتفاق مهمی رخ میدهد؟! پاسخ هر دو مورد روشن است: در مورد اول باید گفت: شما این پول و درآمد را از کجا بدست آوردهای؟ برای اینکه شما به این سواد، تخصص، شغل، خانواده، امنیت، رفاه و درآمد برسید هزاران فرد و نهاد دیگر مشغول به کار شبانهروزی هستند و اگر هر کدام از آنها کوتاهی میکردند مسلما شما امروز از داشتن این دارائیها محروم بودید، پس شما به دلیل این همه دارائیها مدیون هزاران فرد و نهاد شناخته و ناشناختهای هستی که زمینهی فعالیت و موفقیت تو را فراهم کردهاند. در مورد دوم میتوان گفت: تربیت فردی و بیتوجهی به ابعاد اجتماعیِ تربیت سبب شده تا هر کس خود و حداکثر خانوادهی خودش را ببیند و الا با یک حساب سرانگشتی متوجه میشد که اگر هر کس همین استدلال مرا بکند و با خودش بگوید: [مگر با همین یک درختی که ما قطع میکنیم، این چاهی که ما میزنیم، این بنزینی که ما مصرف میکنیم، این رودخانهای که ما اندکی آلوده میکنیم، این آبی که ما در هنگام استحمام یا شستن ماشین استفاده میکنیم، این تخلفی که ما هنگام خانهسازی یا رانندگی مرتکب میشویم و ... اتفاق مهمی رخ میدهد؟!]در اینصورت هر کدام از کارهای من به تعداد افرادی که این کارها را میکنند ضرب میشود و نتیجه بسیار وحشتناکی حاصل میآید. ولی متاسفانه اغلب افراد (مومنین به ادیان مختلف) به دلیل نداشتن تربیت اجتماعی با همان دو دلیل (پول خودم از آن خودم است و هرگونه بخواهم آن را هزینه میکنم، یک فرد تاثیری در اجتماع ندارد) خود را قانع و تبرئه میکنند؛ و تا زمانی که این نگرش، غالب و فراگیر باشد، صرفا اقدامات دولتها، راه به جایی نمیبرد. حال پرسش این است: ادیان در تربیت اجتماعی انسانها (مومنین) چه وظیفهای دارند؟ و تا چه میزان از عهدهی ایفای این وظیفه برآمدهاند؟ متاسفانه باید گفت: ادیان ابراهیمی که ما سراغ داریم وظیفهی سنگینی در مورد تربیت اجتماعی مومنین به عهده داشتهاند، ولی در ادای این تکلیف کوتاهی کردهاند. این موضوع را هم در آموزشهای دینی میتوان به وضوح دید و هم در رفتار مومنینی که آموزش دینی دیده اند. البته فراموش نمیکنیم که در عصر مدرن، نه تنها دست متولیان دین از حوزهی سیاسی بلکه از سایر حوزههای اجتماعی، چون تعلیم و تربیت نیز کوتاه شد؛ بنابراین نمیتوان متولیان دینی را به کوتاهی در ادای این وظیفه متهم کرد؛ این سخن به طور کلی درست است، ولی با توجه به شرایط مختلف ادیان درست نیست؛ زیرا از یکسو در کشوری، چون ایران نزدیک به چهار دهه است که همه عرصههای اجتماعی در اختیار دین قرار گرفته است بنابراین چنین اتهامی کاملا نسبت به مسئولین تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی وارد است؛ و از سوی دیگر، آن مقدار که از متولیان دینی در کشورهای مختلف سراغ داریم، شاهد این رویکرد (تربیت اجتماعی) حتی در میان شاگردان و دوستداران نزدیک آنها نیستیم؛ بنابراین متولیان ادیان در کشورهای مختلف باید نگرش و رویکرد خودشان را نسبت به تربیت دینی اصلاح کنند و تربیت و تقویت ابعاد اجتماعی را سرلوحه آموزشها و تربیتهای خود قرار دهند.
۴/ پستمدرنیسم؛ نقد ندرنیسم پیش و بیش از همه از میان خود مدرنیستها آغاز شد. پست مدرنیسم حاصل همین نقدهاست. مهمترین نقد پست مدرنیسم ناظر بر تمامیتخواهی مدرنیته است یعنی برخلاف مدرنیستها نه تنها اعتقادی به لزوم حاکمیت یک فراروایت مدرن بر کل جهان (جهانی شدن) نمیبینند بلکه وجود خرده روایتها و خرده فرهنگها را به رسمیت میشناسند و از این جهت روش گفتگوی میان فرهنگهای مختلف را پیش مینهند تا فراهم شدن بستر آشنائی فرهنگهای مختلف با یکدیگر، زمینه همبستگی جهانی در سایه کثرتگرایی، موجبات رفع خشونتهای دینی را به حداقل برسانند. در چنین فضائی بیش و پیش از همه، زمینه برای ادیان مختلف باز میشود تا در باره مسائل مختلف جهانی از جمله بحران محیط زیست وارد عمل شوند و نقش خود را در این زمینه ایفا نمایند. شرط تاثیرگذاری در این فضا این است که نگاههای مطلقگرا و انحصارطلب را کناری نهاده و با به رسمیت شناختن دیگران باب گفتگو و تعامل را بگشائیم، ادیان مختلف باید افراطیون را محدود سازند، زیرا حیات اقلیتهای افراطی در گرو ایجاد و دامن زدن به اختلاف از طریق حرکتهای پوپولیستی و ژورنالیستی است. اگر عقلای ادیان و مذاهب بتوانند این اقلیتهای افراطی را کنترل کنند به آسانی خواهند توانست با عقلای سایر ادیان و مذاهب به گفتگو بنشینند و در این صورت است که نه تنها متوجه میشوند اختلاف عمدهای بین آنها وجود ندارد بلکه با هماندیشی و تضارب آراء در فضای دینی و الهی خواهند توانست بهترین نسخهها را برای معضلات بشری از جمله بحران محیط زیست ارائه دهند. به امید آن روز *عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
منبع: فرارو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۶۱۹۵۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راهاندازی تیمارگاه حیات وحش در خراسان رضوی
با دستور استاندار خراسان رضوی تیمارگاه حیات وحش استان و معین شرق کشور راهاندازی میشود. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، به نقل از روابط عمومی استانداری خراسان رضوی، یعقوبعلی نظری امروز و در جریان بازدید خود از اداره کل محیط زیست خراسان رضوی که به مناسبت هفته زمین پاک صورت گرفت، دستور احداث تیمارگاه حیات وحش استان را صادر کرد.
استاندار خراسان رضوی در این بازدید با اشاره به ضرورت فرهنگسازی، اطلاعرسانی و آموزشی در حوزه محیط زیست، گفت: با ارتباطی که از طریق این محورها برقرار میشود مدیریت این حوزه راحتتر پیش خواهد رفت.
وی بیان کرد: محیطزیست یک زیرساخت لازم برای همه فعالیتهاست که هم برای حال و هم برای آینده ضرورت دارد. نظری بر روانسازی و تسریع در صدور مجوزها تاکید و بیان کرد: در محیط زیست نگاه ایجابی باید وجود داشته باشد.
گفتنی است؛ در این تیمارگاه، حیات وحش از جمله پرندگان آسیب دیده تیمار شده و پس از بهبودی به محیط زیست برخواهد گشت.
استاندار خراسان رضوی در برنامه امروز خود از بخشهای مختلف اداره کل محیط زیست استان بازدید کرد و از نزدیک در جریان فعالیت این حوزه قرار گرفت.
انتهای پیام/282/.