عراقچی: دستهایی میخواهند مردم ایران را از منافع برجام محروم کنند /متاسفانه برجام از یک موضوع ملی به یک موضوع فروملی تبدیل شد /دیپلماتها باید همیشه امیدوار باشند
تاریخ انتشار: ۷ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۸۳۱۸۹۱
به گزارش جماران؛ سیدعباس عراقچی اظهار کرد: برجام از همان ابتدا یک موضوع بزرگ ملی بوده است ولی متاسفانه در روند خود از یک موضوع ملی به یک موضوع فروملی و بحثهای داخلی و جناحی تبدیل شد.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در گفتوگو با رادیو تهران در ارتباط با روند مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی در ارتباط با ادامه برجام و آیا در این ارتباط ایران با کشورهای اروپایی به دیدگاه مشترکی دست پیدا کرده است یا نه؟ گفت: دیدگاه مشترکی که تا الان به آن رسیدهایم این است که همه طرفهای عضو برجام بعد از خروج آمریکا این اراده را دارند که برجام را حفظ کنند و ما این اراده را در کشورهای اروپایی، چین و روسیه میبینیم، این اراده در ایران نیز هست البته به شرطی که خواستههایی که از برجام داریم تامین شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه وقتی که در مورد برجام توافق کردیم، یکسری منافع برای ایران در این توافق بینالمللی از جمله رفع تحریمها در نظر گرفته شده بود، تصریح کرد: ما تا وقتی به برجام پایبند هستیم که این منافع تامین شود.
عراقچی با بیان اینکه اراده حفظ برجام از سوی همه طرفهای عضو برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق بینالمللی اعلام شده است، خاطرنشان کرد: در بیانیه کمیسیون مشترک برجام نیز که در روز جمعه منتشر شد، بر رفع تحریمها و عادیسازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران به عنوان یک بحث ضروری و اساسی در برجام تاکید شد. بنابراین اراده برای حفظ این توافق وجود دارد اما مساله این است که آیا این اراده در عمل میتواند پیاده شود یا نه؟ آیا طرفهای عضو برجام توانایی تامین خواستههای ایران را دارند یا نه؟ و اینها موضوعاتی است که ما در حال مذاکره با اروپاییها در ارتباط با آنها هستیم.
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به این سوال که در مذاکرات اخیر ایران و اتحادیه اروپا در ارتباط با ادامه برجام، اروپاییها را به چه میزان در این ارتباط جدی دیدید، گفت: از نظر ما جدیت در اروپاییها برای حفظ این توافق بینالمللی وجود دارد و ما این موضوع را در اظهارات مقامات ارشد اروپایی نیز مشاهده میکنیم. خانم موگرینی بلافاصله بعد از اتمام صحبتهای ترامپ و اعلام تصمیم این کشور مبنی بر خروج از برجام اظهار موضع کردند و تصمیم آمریکا را مورد نقد قرار دادند، سران سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس نیز بیانیه دادند، آنها چند ماه قبل از اینکه آمریکاییها از برجام خارج شوند با واشنگتن مذاکرات متعددی انجام دادند و در مذاکرات با آمریکاییها حاضر نشدند که به خواستههای واشنگتن تن دهند و از برجام عدول کنند.
عراقچی با بیان اینکه ما این جدیت را مشاهده میکنیم، ادامه داد: اما سوال بعدی این است که آیا بهرغم این جدیت، این توانایی را دارند که نبود آمریکا در برجام را جبران کنند؟ نبود آمریکا در برجام و بازگشت تحریمهای آمریکا یکسری تبعاتی را به همراه خواهد داشت که تبعات کمی نیست و ممکن است بحث تحریمهای بانکی، بیمهای و نفتی به وجود آید، حال این سوال وجود دارد که آیا اروپا میتواند این خروج آمریکا از برجام را جبران کند؟ آیا میتواند خواستههای ایران از برجام را تامین کند؟ اینها موضوعاتی است که ما باید در مذاکره به آن برسیم. اراده در آنها برای حفظ برجام وجود دارد ولی تواناییهایشان یک مقدار زیر سوال است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا سازوکارهای جدیدی در برجام در صورت ادامه آن با توجه به شرایط جدید اتخاذ خواهد شد؟ تصریح کرد: اینها موضوعاتی است که باید ما در مورد آنها یکسری مذاکراتی فنی داشته باشیم. به تعبیر شما ممکن است که با خروج آمریکا از برجام، برخی از مکانیزمهای داخل برجام نیاز داشته باشند که با تغییراتی مواجه شوند اما قبل از آن ما باید به این موضوع برسیم که آیا میخواهیم در برجام بمانیم یا نه؟ پس این یک موضوع مهم است که جمهوری اسلامی ایران هنوز تصمیم نگرفته در برجام باقی بماند، تصمیم ما منوط به این است که دیگر اعضای برجام، بتوانند نبود آمریکا در این توافق را جبران کنند و اگر توانستند این موضوع را جبران کنند و پیشنهادات عملی به ما ارائه دهند که چگونه میتوانند این نبود را جبران کنند و اگر توانستند تضمینهای لازم برای اجرایی شدن پیشنهادات خود ارائه دهند و ما را مطمئن کنند که این پیشنهادات عملیاتی است و شروط مدنظر رهبری نیز رعایت شود، ما آن موقع تصمیم میگیریم که در برجام بمانیم و اگر این تصمیم را گرفتیم در آن صورت فرمایشی که شما فرمودید صحیح است و شاید برخی از مکانیزمهای داخل برجام در نبود آمریکا لازم داشته باشد که دچار تغییراتی شود و در مورد آنها تصمیمگیری صورت گیرد که این موضوع در کمیسیون مشترک برجام انجام خواهد شد.
عراقچی که ریاست ستاد برجام در وزارت خارجه را نیز بر عهده دارد، در پاسخ به این سوال که چه تضمینی وجود دارد که کشورهای اروپایی بدعهدی که آمریکا انجام داد را تکرار نکنند و آیا در این ارتباط ایران تضمینهایی را دریافت کرده است؟ گفت: در این خصوص ایدههای مختلفی وجود دارد و ما در حال کار کردن روی این ایدهها که در برگیرنده تضمینهای حقوقی، سیاسی و تضمینهای بینالمللی و عملی است، هستیم به نحوی که بتوانیم چنین تضمینهایی را بگیریم و سازوکارهایی را در این زمینه برقرار کنیم.
وی با بیان اینکه ما در ارتباط با این موضوع به جنبههای سیاسی، حقوقی و عملی توجه داریم، تصریح کرد: در خود برجام نیز چنین چیزی وجود دارد.
عراقچی ادامه داد: برجام به لحاظ سیاسی توسط بالاترین نهاد حقوقی بینالمللی یعنی شورای امنیت تضمین شده بود ولی آمریکا با وقاحت کامل از آن خارج شد و ما در آن موقع نیز چون احتمال میدادیم که چنین اتفاقی ممکن است رخ دهد سازوکاری را در داخل برجام پیشبینی کردیم که نمود آن بند ۳۶ است. بر اساس این بند، هر موقع ایران احساس کند منافعش تامین نشده و طرف مقابل تخلف کرده است میتواند راسا تصمیم بگیرد و از برجام خارج شود کما اینکه اکنون تمام دنیا منتظر این هستند که ببینند که ایران چه تصمیمی میگیرد، آیا خارج میشود یا نه؟ بنابراین تضمین ما در این ارتباط توانایی ما برای اقدام متقابل و پایان دادن به تعهداتمان است.
وی افزود: در چارچوب مذاکراتی که در حال انجام است ما باید مکانیزمی را برقرار کنیم که در صورتی که ملاحظه کردیم اروپاییها به تعهدات خود عمل نکردند و یا ناقص اجرا میکنند ما هم در مقابل بتوانیم آنها را وادار به اجرای تعهداتشان کنیم.
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان در ادامه گفتوگوی خود که به صورت مستقیم و از دفتر وی در وزارت خارجه پخش میشد، در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با نگاه روسیه و چین در مورد برجام و ادامه فعالیت این توافق بینالمللی، تصریح کرد: چین و روسیه از شرکای قدیمی ایران هستند و حتی در برخی از جنبهها جزو شرکای راهبردی ما محسوب میشوند. ما با چین و روسیه رابطه خوبی داشته و خواهیم داشت چه با برجام و چه بدون برجام. با این حال تصور ما و چین و روسیه این است که با وجود برجام و با عدم وجود تهدیدهای بینالمللی این ارتباط بهتر، سریعتر و محکمتر پیش خواهد رفت.
عراقچی با بیان اینکه چین و روسیه نیز خواهان ادامه برجام هستند و آنها در جلسه کمیسیون مشترک اخیر برجام که در وین برگزار شد نقش بسیار سازندهای ایفا کردند، تصریح کرد: امیدواریم که بتوانیم برجام را با حضور چین و روسیه و کشورهای اروپایی در شرایطی که خواستههای ایران تامین شود، ادامه دهیم و اگر چنین اتفاقی نیفتاد ممکن است که رابطه ما با اروپاییها دچار خدشه شود ولی حتما با چین و روسیه این اتفاق نمیافتد.
معاون سیاسی وزیر خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با وظایف شورای امنیت و سازمان ملل در ارتباط با برجام و اینکه آیا آنها وظایفشان را به خوبی انجام دادهاند یا نه، گفت: شورای امنیت در اصل ضامن برجام بوده است و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، برجام را بخشی از خود قرار داده است؛ در واقع کل برجام بخشی از این قطعنامه است و به همین بابت شاید به تعبیری بتوان گفت این قطعنامه طولانیترین قطعنامه شورای امنیت در عمر این شورا بوده است چرا که بیش از ۱۳۰ الی ۱۴۰ صفحه است.
عراقچی با بیان اینکه شورای امنیت ضامن این قطعنامه است ولی در روزهای اخیر بار دیگر ضعف ساختاری شورای امنیت و سازمان ملل مشخص و نشان داده شد که شورای امنیت نمیتواند علیه یکی از اعضای دائم خود تصمیمی را اتخاذ کند، به خاطر وجود حق ناعادلانه وتو، تصریح کرد: به خاطر این حق شورای امنیت عاجز از این است که علیه آمریکا به خاطر خروج از این توافق که به تصویب شورای امنیت نیز رسیده است، اقدامی را انجام دهد و لذا با توجه به این وضعیت، آمریکا حاضر شده که تمام هزینههای سیاسی این موضوع را بپردازد و از برجام خارج شود.
وی ادامه داد: شورای امنیت نمیتواند تصمیمی را علیه آمریکا اتخاذ کند و از آن طرف نیز آمریکا نیز به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت از قطعنامه این شورا که خود آن را نیز امضا کرده خارج شده است. قطعا این خروج هزینههای سیاسی، اخلاقی و حقوقی برای آمریکا دارد ولی آقای ترامپ تصمیم گرفته چنین کاری را انجام دهد و همه هزینههای آن را نیز بخرد.
عراقچی در بخش دیگری از صحبتهای خود در مورد عملکرد سازمان ملل نیز تصریح کرد: به نظر ما سازمان ملل در ارتباط با برجام به غیر از آن قسمت که مربوط به شورای امنیت است خوب عمل کرده است، اگر ما آژانس را به عنوان یک نهاد تخصصی در چارچوب سازمان ملل در نظر بگیریم، آژانس در این مدت دو سال و نیم که از امضای برجام میگذرد به وظایف خود به صورت حرفهای عمل کرده است و تاکنون برخورد سیاسی با ایران نداشته است، تحت فشارهای سیاسی قرار نگرفته و به خواستههای سیاسی آمریکا تن نداده است و نشانه آن یازده گزارشی است که از پایبندی کامل و دقیق ایران به تعهداتش در برجام منتشر کرده است. آژانس تاکنون در مقابل خواستههای آمریکاییها از جمله اینکه باید آژانس دسترسیهیای آنچنانی داشته باشد مقاومت کرده و اعلام کرده که من خودم تشخیص میدهم که به کجا باید دسترسی داشته باشم و یا نداشته باشم و تاکنون در مورد بازرسی از هر جا که تشخیص دادهام، ایران با ما همکاری داشته است.
عراقچی در پاسخ به این سوال که به نظر وی خروج آمریکا از برجام تاکنون چه تبعاتی برای این کشور داشته است، افزود: تبعات این موضوع به وضوح قابل مشاهده است. انزوایی که آمریکا در قضیه خروج از برجام پیدا کرده تقریبا بیسابقه است. هیچ یک از متحدین راهبردی آمریکا به غیر از رژیم صهیونیستی و عربستان از این اقدام آمریکا حمایت نکردهاند. متحدان اصلی آمریکا از جمله اروپا، کانادا، استرالیا و حتی ژاپن حاضر نشدند که با آمریکا همراهی کنند و از خروج این کشور از برجام اظهار تاسف کردند.
وی همچنین با اعتقاد بر اینکه شکاف به وجود آمده بین اروپا و آمریکا در ارتباط با خروج این کشور از برجام بیسابقه است، ادامه داد: اینها در جای خودش امری ارزشمند است ولی آنچه که برای ما مهم است و اولویت دارد رفع تحریمهاست و این موضوع برای ما تعیینکننده است و ایران بر اساس این موضوع تصمیم میگیرد که در برجام بماند یا خیر.
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه برخی معتقدند ظرفیتهای اروپا برای مقابله با تصمیم آمریکا امری محدود است و شما با توجه به مذاکراتی که با آنها داشتهاید، فکر میکنید خط قرمز ایستادگی آنها در برابر آمریکا در ارتباط با برجام تا کجاست، ادامه داد: همانطور که شما فرمودید و افراد دیگری نیز مطرح کردهاند ظرفیت اروپا از لحاظ اقتصادی محدودتر از ظرفیت آمریکاست و این موضوع به خاطر این است که سیستم مالی آمریکا و دلار بر سیستم مالی بینالمللی سلطه و غلبه دارد. اینکه اروپاییها بیایند مسیرهای جداگانهای را بر اساس یورو و ارزهای دیگر ایجاد کنند و بخواهند مسیرهای جداگانهای را برای تعامل اقتصادی با ایران در نظر بگیرند، هم زمان میبرد و هم معلوم نیست که چقدر در این زمینه آنها توانایی داشته باشند و البته اینها همه مسائلی است که در جریان مذاکرات مشخص میشود.
عراقچی با تاکید بر اینکه ناتوانی و ضعف اروپا در برابر آمریکا یک بحث جدی است، ادامه داد: شرکتهای بزرگ اروپایی نیز به دلیل بازارهای گستردهای که بعضا در آمریکا دارند در موقعیتی نیستند که بخواهند بازار آمریکا را از دست بدهند. از دیگر سو اروپا به لحاظ سیاسی و راهبردی متحد استراتژیک آمریکا نیز محسوب میشود.
وی در همین چارچوب خاطرنشان کرد: اما فعلا اروپاییها به دلایل سیاسی، امنیتی و همچنین حیثیتی در موضوع برجام در حال ایستادگی در برابر آمریکا هستند، حتما نمیشود به صورت صددرصد مطمئن بود که اروپا تا کجا در مقابل آمریکا خواهد ایستاد ولی هنر دیپلماسی این است که شما بتوانید از بین شکافهایی که در بین طرفهای مقابل وجود دارد استفاده کاملی کنید و از دیگر سو مراقب باشید که پلی برای این شکافها نشوید.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که یکی از مسائل مهم در ارتباط با بحث برجام، موضوع انجام معاملات بانکی و پولی است و با توجه به خروج آمریکا از برجام و مشکلاتی که در این زمینه پیش خواهد آمد، آیا تاکنون توانستهایم در مذاکرات با اروپاییها در این زمینه به یک طرح عملی برای حل این مشکل دست پیدا کنیم؟ گفت: نه.
وی ادامه داد: موضوع مذاکرات ما این است که به این طرحهای عملی دست پیدا کنیم، ایدههایی در این زمینه وجود دارد. مثلا آنها در حال کار کردن روی این ایده هستند که اگر بانکهای خصوصی علاقهمند به فعالیت در ایران نیستند بانکهای دولتی خود و بانکهای مرکزی خود را فعال کنند بخصوص برای انتقال مبالغ عمده از جمله پول نقد. از دیگر سو آنها دنبال این هستند که دست و بال بانکهای ایرانی در اروپا را برای فعالیت بازتر کنند. به دنبال این هستند که مسیرهای ویژه بانکی طراحی کنند، در همین چارچوب یکی از این کشورها مسیرهای خلاقانهای را پیشنهاد کرده است که در حال کار کردن روی آن هستند. از دیگر سو میخواهند به بانک سرمایهگذاری اروپا مجوز دهند که با ایران بتواند وارد کار شود، تسهیلات بانکی و خط اعتباری بدهد و همانطور که گفتم در مجموع آنها در حال کار کردن روی ایدههای مختلف هستند. ما منتظر این هستیم که این ایدهها تبدیل به راهحل عملیاتی شود، راهحل عملیاتی به علاوه تضمینهایی که آنها ارائه میدهند در تصمیمگیری ما در ارتباط با حضور یا عدم حضور در برجام موثر و تاثیرگذار خواهد بود.
وی همچنین در ارتباط با خروج شرکتهای بزرگ اروپایی از ایران بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام با بیان اینکه این یکی از چالشهای بزرگ است و اروپاییها در ارتباط با حل این مشکل ایدههایی را مطرح کردهاند و در حال کار کردن روی آن هستند و در نهایت باید دید چگونه این مشکل را میتوان حل کرد، تصریح کرد: البته در این ارتباط فضاسازیهایی نیز انجام میشود. قبل از اینکه آمریکا از برجام خارج شود این فضاسازی وجود داشت که هیچ کس وارد سرمایهگذاری در ایران نشده، تحریمهای سر جایشان هستند و هیچ کس وارد بازار ایران نشده است. اکنون با خروج آمریکا از برجام این فضاسازی برعکس شده است. اکنون میگویند همه در حال بیرون رفتن از بازار ایران هستند و این فضاسازی برای این صورت میگیرد که شرکتهایی که در بازار ایران فعال هستند زودتر از این بازار خارج شوند.
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: در واقع به نظر میرسد که دستهایی میخواهند مردم ایران را از منافع برجام محروم کنند، همانطور که گفتم قبل از خروج آمریکا از برجام میگفتند که خبری نشده، اتفاقی نیفتاده و اکنون نیز فضا را طوری میکنند که هر کسی در این بازار فعالیت میکند از این بازار خارج شود و ما باید در داخل مراقب باشیم که در این دامها گرفتار نشویم.
عراقچی همچنین در بخش دیگری از صحبتهای خود با تاکید بر اینکه برجام یک موضوع بزرگ ملی است ولی متاسفانه این توافق بینالمللی در روند خود از یک موضوع ملی به یک موضوع فروملی و بحثهای داخلی و جناحی تبدیل شد و این گله در این ارتباط وجود دارد که باید آن را مطرح کنم، اظهار کرد: نباید اینطور میشد. همه ما باید با نگاه ملی با آن برخورد میکردیم و من امیدوارم حداقل در مسیر جدید و در مذاکرات سختی که با اروپا در جریان است که ممکن است عاقبت آن نقطهای باشد که ما از برجام خارج شویم با همدلی برخورد کنیم. خروج از برجام هزینههای سنگینی دارد، ما اگر تصمیم بگیریم که از برجام خارج شویم این موضوع همراه با هزینههای سنگینی خواهد بود که همه باید در یک وفاق ملی قبول کنیم که این هزینهها را بپردازیم و اگر تصمیم بگیریم که در برجام باقی بمانیم این موضوع نیز ممکن است هزینههای دیگری داشته باشد و باید در یک وفاق ملی تصمیم بگیریم که این هزینهها را بپردازیم و از منافع ملی مردم ایران در سطح کلان حمایت کنیم.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در پایان این گفتوگو که بیش از نیم ساعت به طول انجامید، در پاسخ به سوال دیگری در مورد نظر شخصی وی در ارتباط با آینده برجام نیز تصریح کرد: دیپلماتها باید همیشه امیدوار باشند. تعریف دیپلمات این است که امیدوار باشد و تلاش کند که راههایی را باز کند. من نمیگویم که شرایط برجام خوب است و لزوما ما با اروپاییها به نتیجه میرسیم، این کار سختی است و فضای سختی وجود دارد ولی به عنوان یک دیپلمات امیدوارم که بتوانیم راههایی را باز کنیم به نحوی که منافع مردم ایران از برجام تامین شود.
انتهای پیاممنبع: جماران
کلیدواژه: تلگرام نقل و انتقالات لیگ برتر لیگ ملت های والیبال ارزش های دهه 60 سازمان ملل شورای امنیت برجام توافق هسته ای توافق هسته ای ایران عباس عراقچی تحریم های ایران خروج آمریکا از برجام تلگرام نقل و انتقالات لیگ برتر لیگ ملت های والیبال ارزش های دهه 60 امام خمینی س سید مصطفی خمینی سید احمد خمینی سید حسن خمینی انقلاب اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۸۳۱۸۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مثلث آمریکایی چه هدفی را در تقابل با فعالیتهای هستهای ایران دنبال میکنند؟ / نقشه راه گروسی در تهران پس از عملیات وعده صادق
بازی گروسی در تقابل با کشورمان کاملاً شفاف و در عین حال پیچیده است! این سادگی، معطوف به شناخت ماهیت این بازی و هم افزایی سه ضلع آن (واشنگتن، بروکسل و وین) علیه منافع کشورمان است.
سرویس سیاست مشرق- رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی طی هفتههای اخیر مصاحبههای هدفمندی را در تقابل با ماهیت و کارکرد فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی ایران صورت داده که بر خلاف آنچه برخی تصور میکنند، منبعث از نظرات کارشناسی و حقوقی آژانس نیست!
کاخ سفید، اتحادیه اروپا و آژانس بین المللی انرژی اتمی با توجه به نزدیک شدن به سال ۲۰۲۵ میلادی (زمان تعیین شده در خصوص فعالسازی بند غروب آفتاب) میان دو گزینه «دفرمه سازی برجام» یا «خروج رسمی برجام» مردد ماندهاند.
از سوی دیگر، جایگزینی برجام با توافقی جدید نیز مستلزم چینش دوباره میز مذاکرات و آماده سازی پیش شرطها و لوازمی است که واشنگتن و تروییکای اروپایی قابلیت آن را (حداقل در برهه کنونی) ندارند.
از این رو باید در ماورای مواضع شورای حکام و مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، اهداف کلان، میان مدت و خرد غرب را از پمپاژ ادعاهای اخیر علیه ایران مدنظر قرار داد. پیش فرض قطعی ما در این روند، همپوشانی مطلق گروسی با سیاستگذاران غربی مذاکرات هستهای است.
گزارههای ادعایی گروسی
در اینجا به برخی گزارههای ادعایی مطرح شده از سوی رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که طی ماهها و هفتههای اخیر به کرات مورد تاکید قرار گرفته، متمرکز میشویم:
۱- ایران از زمان شکست مذاکرات هستهای به طور چشمگیری به ساخت بمب هستهای نزدیکتر شده است.
۲- هیچ کشوری که هنوز بمب اتمی ندارد، اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنیسازی نمیکند. ایران بیش از آنچه برای ساخت بمب هستهای نیاز دارد، اورانیوم غنی شده تولید کرده است.
۳- غنی سازی ۹۰ درصدی برای ساختن بمب اتمی لازم است، اما غنی سازی ۶۰ درصدی تقریباً با غنی سازی ۹۰ درصدی یکسان است!
۴- برجام دیگر کار نمیکند. باید در نظر داشته باشیم که هم اکنون در سال ۲۰۱۵ میلادی (زمان انعقاد برجام) قرار نداریم و در نتیجه، این توافق نیاز به جایگزینی با توافق دیگری دارد.
۵- جمهوری اسلامی در حال افزایش توان هستهای خود است و با وجود این که آژانس بینالمللی انرژی اتمی بهطور فعال در حال بازرسی است، اما این بازرسیها کافی نیست.
تحلیل محتوای سخنان گروسی
در تحلیل محتوای سخنان گروسی، باید به صورت همزمان نسبت به متن و فرامتن آنها توجه داشت. در ابعاد متنی، ما با ادعاهای غیرحقوقی و مکرری مواجه هستیم که از سوی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح میشود.
در این خصوص نکاتی وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد:
نخست اینکه با توجه به خروج یکجانبه آمریکا از توافق هستهای و بی تعهدی مطلق اتحادیه اروپا در تأمین تهدات مالی مندرج در متن برجام، ایران کاهش گام به گام تعهدات خود را در دستور کار قرار داده و بخش اعظمی از این تعهدات، معطوف به مطالبات فراپادمانی آژانس بین المللی انرژی اتمی از کشورمان میباشد.
به عبارت بهتر، خروج ایران از این تعهدات معلول بدعهدی مطلق طرف مقابل و واکنشی کاملاً منطقی و حقوقی نسبت به این موضوع محسوب میشود. از این رو کاهش تعهدات برجامی ایران، مصداق «واکنش حقوقی» بوده نه «کنش اولیه» با این حال گروسی در گزارشات و مواضع خود تلاش میکند بدون ذکر مقدمهای که منتج به اقدام ایران شده، نهاد متبوعش را در مقام مطالبه گر و ایران را در مقام محکوم جلوه دهد! این همان بازی نخ نمایی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای حکام بر اساس روال معمول خود در تقابل با کشورمان دنبال میکنند.
نکته دوم اینکه گروسی در مواردی که موضوع بازرسیهای هستهای از ایران مطرح میشود، آژانس بین المللی انرژی اتمی را یک بازیگر مستقل، حقوقی و غیر تأثیرپذیر از توافقات برجام قلمداد میکند. به عبارت بهتر، گروسی در صدد القای این گزاره به افکار عمومی دنیاست که فارغ از تعهداتی که در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد وجود دارد، ایران ملزم به تبعیت از الگوهای بازرسی آژانس (در هر دو بعد پادمانی و فراپادمانی) میباشد.
نکته سوم اینکه در جریان دو سفر رافائل گروسی به ایران، میان مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان تفاهمی در راستی همکاری طرفین بر سر حل و فصل پرونده مکانهای ادعایی صورت گرفت. مطالبه آشکار جمهوری اسلامی ایران، «مختومه نمودن پرونده مکانهای ادعایی» از سوی اژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و حدود و ثغور مطالبات کاملاً شفاف و حقوقی خود را در این خصوص مطرح نموده است.
با این حال گروسی و مقامات آمریکایی-اروپایی نشان دادهاند که قصد دارند با مفتوح نگاه داشتن این پروندهها، زمینه بازرسیهای اصلی و فرعی (بازرسیهای نامحدود زمانی-مکانی) را در ایران در زمان حال و آینده ایجاد کنند. گروسی تاکنون چندین بار در خصوص روال مذاکرات برجام اظهار نظر کرده و معتقد است این توافق عملاً کارآیی لازم را ندارد. مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به لحاظ فرامتنی، در پازلی بازی میکند که طراحان اصلی آن در واشنگتن و اتحادیه اروپا به سر میبرند!
بر این اساس، گروسی سه هدف فرامتنی مهم را در قبال توافق برجام و مذاکرات هستهای با جمهوری اسلامی ایران دنبال میکند. این موارد عبارتند از:
الف) بازگشت یکجانبه ایران به تعهدات مندرج در توافق هستهای، بدون آنکه عملاً تحریمهای جمهوری اسلامی ایران برداشته شود.
ب) زمینه سازی برای بسط نظام بازرسیهای آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران که با هدف نفوذ امنیتی غرب به اماکن حساس در کشورمان صورت میگیرد.
ج) رفع اتهام از آمریکا در قبال خروج یکجانبه از توافق هستهای و ایجاد حاشیه امن برای تروییکای اروپایی در خصوص صدور بیانیههای سیاسی و غیر حقوقی علیه ایران.
د) جلوگیری از استناد حقوقی و عملیاتی ایران به بند غروب آفتاب در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد.
و) جلوگیری از انعقاد توافق «تضمین محور» با ایران با هدف ممانعت از بهره مندی ایران از مزایای رفع تحریمها
بازی شفاف اما پیچیده!
بازی گروسی در تقابل با کشورمان کاملاً شفاف و در عین حال پیچیده است! این سادگی، معطوف به شناخت ماهیت این بازی و هم افزایی سه ضلع آن (واشنگتن، بروکسل و وین) علیه منافع کشورمان است. به عبارت بهتر، شناسایی گروسی به مثابه یک شخصیت مستقل در این معادله، خطایی محض محسوب میشود. او وظیفه دارد در برهه کنونی، ایده همیشگی مقامات کاخ سفید (بازگشت یکجانبه ایران به برجام در عین عدم رفع واقعی تحریمها) را عملیاتی سازد.
این در حالیست که گروسی اصلیترین وظیفه خود را در این خصوص به صورت عامدانه فراموش کرده است: این مسئولیت، حل موانع فنی توافق هستهای میان ایران و اعضای ۱+۴ است.
حدود و ثغور مطالبات و خطوط_قرمز تعیین شده از سوی کشورمان در مذاکرات وین بر سر مسائل اختلافی از جمله «حل و فصل موضوعات پادمانی»، «ارائه تضمینهای ذاتی و اعتباری»، «لزوم رفع تحریمهای بازدارنده در مسیر اجرایی شدن برجام» از ابتدا مشخص بوده و در حال حاضر نیز جمهوری_اسلامی ایران ذرهای نسبت به آنها عدول نکرده است.
در چنین شرایطی بخش اعظم عملیات روانی غرب در مرحله پایانی مذاکرات، ناظر بر دفرمه شدن هندسه مذاکرات یا لغو خطوط قرمز تعیین شده از سوی کشورمان صورت میگیرد. ضمن آنکه در روند مذاکرات احیای برجام نیز آژانس نه تنها به عنوان یک کاتالیزور و عامل تسریع کننده عمل نکرد، بلکه با طرح پروندههای ادعایی به نیابت از رژیم اشغالگر قدس و تاکید غیر حقوقی بر مفتوح نگاه داشتن آنها (حتی در صورت احیای برجام)، عملاً به مانعی در مسیر مذاکرات سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در وین و دوحه تبدیل شد.
در چنین شرایطی اصرار گروسی برای سفر به ایران و ابراز نگرانی وی از ماهیت فعالیتهای هستهای کشورمان را باید در یک پارادایم کاملاً سیاسی -تبلیغاتی مورد توجه و تحلیل قرار داد. بدیهی است که تمرکز جمهوری اسلامی ایران، اعم از دستگاه دیپلماسی کشور و سازمان انرژی اتمی بر روی خطوط قرمز ما در همکاریها با آژانس و احیای توافق هستهای (وفق قانون راهبردی مصوب مجلس شورای اسلامی)، تنها راه جلوگیری از تکمیل صحنه پردازی مثلث مذکور (آمریکا-آژانس-اروپا) علیه کشورمان میباشد.
گروسی در بحبوحه جنگ غزه، از یک سو مسئولیت ارسال پالسهای بحرانی در قبال فعالیتهای هستهای ایران را بر عهده دارد تا جایی که حتی غنی سازی ۶۰ درصدی و ۹۰ درصدی را به عنوان یک مقام ارشد آژانس همسان و دارای آثار عملیاتی همگون تلقی میکند!
تقلیل سطح غنی سازی رسمی در ایران از ۶۰ درصد به ۲۰ درصد، یکی دیگر ازاهداف گروسی میباشد، به گونهای که ایران بدون آنکه گامی از طرف مقابل برداشته شود، تن به چنین مطالبهای دهد.
با این حال تجربه سالهای گذشته و اخیر نشان میدهد نه تنها جمهوری اسلامی ایران نباید تسلیم مطالبات فراپادمانی آژانس بین المللی انرژی اتمی (خصوصاً در دوران حضور گروسی در این نهاد ظاهراً بین المللی) شود، بلکه باید برداشته شدن هر گونه گام جدیدی در همکاری با این سازمان را متغیری وابسته به رفع تحریمهای ضد ایرانی (آن هم به صورت تضمین محور) قلمداد کند.