به نقل از «ایکنا»

مناجات‌خوانی «سِحر سَحر» برگزار شد

تاریخ انتشار: ۱۰ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۸۹۵۴۷۱

به گزارش ایکنا؛ انجمن موسیقی ایران با همکاری فرهنگستان هنر روز چهارشنبه نهم خرداد ویژه برنامه مناجات خوانی با عنوان «سِحر سَحر» را با حضور تعدادی از استادان و هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی ایران برگزار کرد. در این برنامه عاشیق احد ملکی از منطقه آذربایجان، محمدرضا اسحاقی از منطقه مازندران، کرم میرزا زبردست از منطقه بوشهر و حمید الله سیدزاده از منطقه سراوان به اجرای برنامه پرداختند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ابتدای برنامه هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی نواحی گفت: امروز شاهد اجرای هنرمندی از بوشهر هستیم که بعد از ۱۶ سال دوری از صحنه در این برنامه اجرا خواهد داشت همچنین ما امروز علاوه بر میزبانی این هنرمند ارزشمند از جوانان هنرمندی هم دعوت کردیم که تصمیم دارند موسیقی منطقه سراوان از جمله ذکر‌های صاحبی را برای شما اجرا کنند. این قطعات به نوعی برای اولین بار است که در تهران اجرا می‌شوند.

وی ادامه داد: تاریخچه مناجات در ایران مربوط به سالیان قبل از پیش از ظهور زرتشت و اسلام است و طبق آمار بدست آمده از نقوش و نگاره‌ها اولین مناجات‌ها در یسنا‌ها دین زرتشت بوده است. در نگاه زرتشت، نفس بشری مانند صحنه جهان، نبردگاه ارواح پاک با ارواح پلید است. به این ترتیب هر فرد در قالب سربازی قرار می‌گیرد که خواه‌ناخواه در صف خدا یا شیطان می‌جنگد و، چون رسیدن به پندار نیک به تکیه گاهی قدرتمند نیاز داشت، در فوق طبیعت آن را می‌جستند.

این پژوهشگر موسیقی اضافه کرد: جنبه اخلاقی، دینی و الهی زرتشت، شگفت انگیز جلوه می‌کند و شرافت نهفته در آن، انسان را به ارتباط باخالقش وادار می‌کند و با اندیشه پاک به او می‌فهماند که با کمال آزادی در راه روشن حقیقت گام بر می‌دارد. پس به گفت‌و‌گو نشستن با معبود و رازدل با او گفتن، از راه‌های نزدیک انسان با خداوند شد و، چون فرهنگی ریشه‌دار و به شکلی ژرف در بین ایرانیان گسترش یافت و مناجات از دستورات لازم الاجرای درباریان و مردم شد. به هر ترتیب از داستان روی کار آمدن خسرو پرویز، بر اساس سند پژوهشی شاهنامه که فردوسی به ما می‌دهد، رسم مناجات سحرگاهی در ایران و بین شاهان ایرانی مرسوم بوده و باید اجرا می‌کرده‌اند. در این داستان، آنگاه که نجبای درباری که خود از مغان زرتشتی محسوب می‌شدند، هرمز را نابینا کرده تا پسرش خسرو پرویز را به جای او بنشانند. خسرو پرویز نادم از کار نجبا به دیدار او می‌روند و به هرمز می‌گوید اگر خواسته‌ای داری بیان کن تا انجامش دهم. هرمز سه خواسته بیان می‌کند که نخستین آن‌ها قطع نکردن آواز‌های سحری است و اینکه خسرو پرویز آن را بخواند.

در ادامه این مراسم محمدرضا اسحاقی از مازندران برای اجرای برنامه دعوت بعمل آورد و وی برنامه خود را اجرا کرد. سپس جاوید بعد از اولین اجرای صحنه‌ای ضمن پرداختن به هنر بسم‌الله خوانی گفت: اگر بخواهیم مروری بر این بخش داشته باشیم باید بگویم متاسفانه تعداد کمی از جمله محمدرضا اسحاقی در این رشته باقی مانده و در طی این ۷۰ سال آنطور که باید به این هنر توجه و پرداخته نشده است. تاسف اصلی آنجاست که این هنر از دل مناجات خوانی بیرون آمده که امروز بطور کامل در حال فراموشی است.

این کارشناس موسیقی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به نقش مهم مناجات‌خوانی اشاره کرد و گفت: با اینکه این هنر بسیار جدی و قابل تامل است، اما ما کمتر به آن توجه داریم و از آن غافل شده‌ایم، باید اذعان کنم که این هنر تاریخچه طولانی داشته و ایرانیان کهن نیز از آن بهره زیادی در طول زمان برده‌اند، گرچه این هنر در طول تاریخ با تحولات و تغییرات فراوانی رو به رو شده است.

بخش دوم اجرای صحنه‌ای با کرم میرزا زبردست از بوشهر همراه شد. این هنرمند یکی از شروه خوانان برجسته جنوب ایران و جزو مداحان بنام بوشهر نیز بحساب می‌آید.

در ادامه برنامه جاوید ضمن تقدیر فراوان از استاد زبردست بیان کرد: مناجات، چه در ادب و چه در موسیقی سبک به شمار نمی‌آید، بلکه موضوعی گونه‌ای با کارکرد‌های گوناگون شناختی، عقیدتی و اجتماعی است که همواره از هنر‌ها به ویژه موسیقی بهره‌مند شده است. در ادب مناجات در دسته ادب آموزشی قرار می‌گیرد که گونه‌ای ارشاد و تبلیغ غیر مستقیم مفاهیم اخلاقی، دینی و مذهبی در آن نهفته است و، چون چارچوب اصلی خوانندگان مردمی، ادب آموزشی بوده و هست، بنابراین مناجات خوانی از وظایف آن‌ها به شمار می‌آید. بخش پراهمیت از بهره‌های مناجات‌سرایی و مناجات‌خوانی، شناساندن ذات احدیت برای دیگران است، یعنی گونه‌ای بیان برداشت اندیشه خود از خدا برای شنوندگان، به همین دلیل کار نیایش‌گر یا سحوری‌خوان یا مناجات خوان برای ارائه مفاهیم دشوار می‌شود، زیرا بیان ساده و راحت مخاطب را به سویی می‌کشاند تا با بیان بی‌پرده درد‌ها و رنج‌های درونی‌اش به آرامش روانی دست یابد، به این سبب مناجات خوانی را در ردیف موسیقی درمانی نیز به شمار آورد. چنان که نیاکان ما به این حقیقت دست یافته و در سِحر مناجات‌سرایی باب توبه را باز کرده بودند.

وی ادامه داد: مناجات راهی بر‌ای بیان نیاز‌های مادی و معنوی با درونی به شکل آزاد، راحت و صریح و بی‌پرده و نائب با خالق برای ارتباط خود با خالق پدید آورده که شامل چهار وجه است، خود با خویشتن، با خداوند، با جهان هستی و خود با هم نوع بود، اما گاهی به وجهی دیگر در این ارتباط نیز بر می‌خوریم که من آن را وجه سیاسی نامیده‌ام، چراکه مناجات را در حجاب‌پند و حکمت قرار داده و اندیشه خود و دریافت‌هایش را از این راه به جامعه انتقال می‌دهد. شاخص‌ترین گونه این مناجات‌ها برای امام سجاد (ع) است که بهترین درس سیاسی است و ستیز اجتماعی را باکوبنده‌ترین کلمات در چارچوب مناجات و دعا به گوش مردم می‌رساند.

بخش سوم اجرا‌ها با احد ملکی از آذربایجان همراه بود. این هنرمند مناجات‌خوانی منطقه خود را با زبان آذری به زیبایی هر چه تمام‌تر اجرا کرد. سپس جاوید به ادامه صحبت‌های خود پرداخت و گفت: در مناجات تعصبات قومی و نژادی منطقه‌ای در ارائه کنار گذاشته می‌شود و آنچه مدنظر است خدا، ایمان و یقین افراد و مخاطب است که هدف آن وحدت اندیشه ایجادی از سوی اجرا کننده قرار می‌گرفته است. همین قدرت موجب شد تا نگاه ژرف‌تری از سوی نیاکان پدید آمده که نباید ساده‌انگارانه از کنار آن گذر کنیم، چرا‌که هنر مناجات‌خوانی پس از مغول با ادوات موسیقی اجرا می‌شده است.

وی افزود: با این کار در حقیقت هنرمندان موسیقی بومی که به عنوان یک رسانه عمومی در زمان خود به اشاعه فرهنگ می‌پرداختند، به خداجویی و تشویق مردم به ارتباط گرفتن با خداوند حتی در شادترین «آنات خصوصی» هم پرداختند، چون آنان با آموزش‌هایی که می‌دیدند به این حقیقت دست پیدا می‌کردند که عاشقانه‌ترین راه ارتباط با خداوند زبان نیایش است و این خداوند است که زخمه‌های محبت خود را بر تار‌های دل و جان آن‌ها می‌زند. به هر صورت هدف از ایجاد و گسترش مناجات‌خوانی و مناجات‌سرایی ضرورت فرهنگ‌سازی و انتقال سجایای یک قوم و ملت به نسل‌های بعد بوده و مناجات‌خوان باید ارتباط دقیق و درستی با مطلبی که از سوی او ادا می‌شود برقرار کند.

این مدرس دانشگاه در بخش پایانی صحبت‌هایش هم گفت: در پایان این مهم را باید بگویم که از هنر مناجات‌خوانی ضرورت پدید آمدن هنر‌های بسم‌الله خوانی و صلوات‌خوانی هم پدید آمد که هر کدام دارای ویژگی‌های خود هستند که جای پردازش در وقتی دیگر دارد. افزون بر آن در هنر مناجات سرایی به لحاظ جمال شناسی متون اگر نیاز به ورود باشد به بیکران تفاسیری از توسل، مدد، عشق، سوگ، سور، خبر، اوقات خاص یا حتی اعیاد ملی نیز بر می‌خوریم که هرکدام جای پژوهش و بررسی و نگاهی نو دارد.

اجرای حمیدالله سیدزاده از سراوان به همراهی حسینی‌نژاد حسن ختام این برنامه بود.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن قرآن فرهنگی عکس هنر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۸۹۵۴۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز جشنواره «شب های موسیقی تاک» در ملایر 

ایسنا/همدان مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان برگزاری نخستین جشنواره موسیقی «شب‌های تاک» در ملایر را در راستای حمایت از هنر اصیل موسیقی برشمرد و گفت: ملایر سابقه غنی فرهنگی و هنری به خصوص در عرصه موسیقی و ساخت ساز دارد.

مسعود ویژه روز پنجشنبه ۶ اردیبهشت ماه در آئین افتتاح جشنواره موسیقی «شب‌های تاک» در ملایر با اشاره به اثرگذاری بالای موسیقی به ویژه سنتی و محلی، افزود: آنجایی که قلم و سخن کم می‌آورد، موسیقی وارد عمل می‌شود.

ویژه این جشنواره را یک رویداد بزرگ فرهنگی و هنری دانست که برای نخستین بار در شهرستان ملایر برگزار می‌شود و مطرح کرد: در یکی دو دهه اخیر ذائقه موسیقیایی مردم استان همدان تغییر کرده و اندوخته‌ها و داشته‌هایی که در فرهنگ ما است را باید قدر بدانیم.
وی با بیان اینکه طی یک هفته شاهد اتفاقات و رویدادهای خوبی در عرصه موسیقی سنتی این شهرستان هستیم، گفت: ملایر در سالهای اخیر نگاه‌های خوبی به حوزه موسیقی داشته و برنامه‌ها و اتفاقات خوبی را رقم زده است.

ویژه از حمایت‌های فرماندار، شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر و دیگر مسئولان این شهرستان در برگزاری نخستین جشنواره موسیقی ملایر قدردانی کرد و تصریح کرد: میزبانی جشنواره تئاتر استانی با حمایت مسئولان و هنرمندان در این شهرستان باشکوه و موفق برگزار شد و برپایی نمایشگاه استانی قرآنی در ماه رمضان از دیگر اقدامات خوب ملایر است.

وی با اشاره به اینکه موسیقی خودش یک هنر کامل است، بیان کرد: چنانچه این هنر اصیل موسیقی را قدر ندانیم، چیزهای دیگری جایگزین این فرهنگ غنی و داشته‌های فرهنگی ما می‌شود که برخی معضلات اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.

مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان با بیان اینکه در دولت سیزدهم به حمایت از موسیقی سنتی، محلی و بومی تاکید شده است ، خاطرنشان کرد: با حمایت‌های هنرمندان موسیقی و برنامه‌ریزی‌هایی که در استان همدان رقم خورد، مجموعه برنامه‌هایی همچون دومین جشنواره موسیقی «شب‌های هگمتانه» را برگزار کردیم.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر نیز اظهار کرد: این جشنواره شامل پنج بخش اجراهای صحنه‌ای موسیقی سنتی و محلی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و متنوع با موضوعات مختلف شعر، موسیقی و سازسازی، برپایی دومین دوره نمایشگاه ساز، تور گشت شهر و بازدید از اماکن تاریخی و دیدنی ملایر در راستای استفاده از ظرفیت بزرگ گردشگری و هنری ملایر و برپایی نمایشگاه صنایع دستی و سوغات ملایر است.

فرشاد کشاورزیان بیان کرد: جشنواره موسیقی «شب‌های تاک» با حضور چهار استان همدان، لرستان، مرکزی و کرمانشاه برگزار می‌شود که یک جشنواره در سطح منطقه‌ای است و اساتید مطرح کشوری و هنرمندانی از تهران در این جشنواره حضور دارند.

وی ادامه داد: طبق جدول زمان‌بندی امروز آئین افتتاحیه با اجرای گروه موسیقی همراز کودک برگزار و در روزهای بعد از ساعت ۹ تا ۱۰:۳۰ و ۱۱ تا ۱۲:۳۰ کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شود که در مجموع ۱۲ کارگاه آموزشی برای شرکت‌کنندگان پیش‌بینی شده است.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ملایر با بیان اینکه اجراهای صحنه‌ای نیز هر شب در دو سانس از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ و ۲۰ تا ۲۱:۳۰ شب اجرا و به مدت هفت شب ۱۴ اجرای صحنه‌ای خواهیم داشت، افزود: در ایام برگزاری جشنواره از ساعت ۱۴ تا ۱۶ عصر هر روز تور گشت شهر و بازدید از اماکن تاریخی و دیدنی ملایر برگزار می‌شود.

کشاورزیان از جمله اهداف و رویکردهای برگزاری جشنواره موسیقی به رشد، اعتلا و اشاعه فرهنگ موسیقی فاخر الهام گرفته از فرهنگ و هنر ناب ایرانی مبتنی بر اصالت‌های ملی قومی و منطقه‌ای بر اساس نیازهای فرهنگی کشور، حفظ، احیا و ترویح و صیانت از موسیقی اصیل ایرانی و گسترش ابعاد مختلف موسیقی در متن زندگی مردم از ترانه‌ها و لالایی‌های مادران گرفته تا عزاداری‌ها و جشن‌ها اشاره کرد.
دبیر جشنواره موسیقی «شب‌های تاک» نیز اظهار کرد: در پنج حوزه اجرای صحنه‌ای داریم و همزمان با آغاز به کار جشنواره، دومین نمایشگاه ساز و صنایع دستی در مجتمع فرهنگی و هنری ارشاد افتتاح شد و بعدازظهر هر روز کارگاه‌ها و ورک‌شاپ و تور گردشگری برگزار می‌شود.

رضا قدسی با بیان اینکه در این جشنواره ۳۸۰ هنرمند حضور دارند که ۲۸۰ نفر از فعالان عرصه موسیقی هستند ابراز امیدواری کرد لحظه‌های خوبی را برای هنرمندان و مردم رقم بزنیم. 

قدسی از همراهی و حمایت شهردار و شورای اسلامی شهر ملایر در برگزاری این جشنواره قدردانی کرد و گفت: هر رویداد فرهنگی و هنری در این شهرستان به همت شهرداری و شورای اسلامی شهر است که قابل تقدیر است.

دبیر جشنواره موسیقی «شب‌های تاک» همچنین از حمایت های خانه خلاق رُجا با ۶۰ هنرمند در ملایر و آموزشگاه موسیقی همراز قدردانی کرد.

انتهای پیام