لزوم همسويي محيط زيست و توسعه صنعتي

خبرگزاري آريا - زنجان – ايرنا – رسيدن به توسعه پايدار مستلزم توجه به منابع پايه و محيط زيست است و اين موضوع با قوانين کنوني و پيشروي صنعتي بدون لحاظ الزامات محيط زيست امکان پذير نيست، اين چکيده مباحثي بود که در ميزگرد ايرنا مرکز زنجان با عنوان همسويي محيط زيست با توسعه صنعتي زنجان، مطرح شد.

به گزارش ايرنا، از سال 93، محور توسعه استان زنجان، صنعت انتخاب و اعلام و بر همين اساس هم برنامه هاي دستگاه هاي مختلف تدوين شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

گلايه مندي گاه و بيگاه برخي صنعتگران از سختگيري مسئولان در حوزه محيط زيست و متقابل آن، نگراني مسئولان و کارشناسان محيط زيست از توسعه بي رويه صنعتي اين استان گاه بدون توجه به ملاحظات زيست محيطي و توان منابع آن، منجر به اين شد تا خبرگزاري ايرناي مرکز زنجان اقدام به برگزاري ميزگردي با عنوان همسويي محيط زيست با توسعه صنعتي زنجان کند.
اين ميزگرد با حضور سيد سجاد نباتچيان، رئيس خانه صنعت و معدن استان زنجان و عضو هيات مديره خانه صنعت ايران، ناصر فغفوري، رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت، سيد رضا موسوي، مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان و رضا رمضاني فعال محيط زيست برگزار شد.
** هيچ صنعتگري مخالف حفاظت از محيط زيست نيست
رئيس خانه صنعت و معدن استان زنجان گفت: متاسفانه در ميان صنعت و محيط زيست ارتباطي مشابه قهر برقرار شده در حالي که هيچ صنعتگر و توليدکننده اي مخالف پاسداري از محيط زيست نيست.
سيد سجاد نباتچيان افزود: هيچ صنعتگري حاضر نيست که شهر و استان وي به قيمت تخريب محيط زيست، توسعه يابد.
وي يادآورشد: امروز فناوري و تکنولوژي به درجه اي از پيشرفت رسيده که بتوان در کنار حفاظت از محيط زيست هم فعاليت صنعتي کرد.
نباتچيان با بيان اينکه محيط زيست فقط خواستار پاکيزه و سالم نگاه داشتن محيط زندگي انسان و ساير موجود است، اظهار کرد: بايد طالب اين فرهنگ بود که صنعتگران هم به درستي خواهان حفظ محيط زيست باشند.
** شرايط کنوني توليد صنعتي به مراتب بهتر از گذشته شده است
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: شرايط کنوني توليد صنعتي اين استان در زمينه رعايت ضوابط محيط زيست به مراتب بهتر از گذشته است و با 10 سال قبل قابل مقايسه نيست.
ناصر فغفوري خاطرنشان کرد: امکان ندارد که کسي خواهان صنعت باشد اما محيط زيست سالم را مطالبه نکند و کسي با مفهوم محيط زيست سالم مخالفتي ندارد.
وي يادآورشد: باور قلبي و اعتقاد تمام صنعتگران اين است که بايد در کنار فعاليت هاي اقتصادي الزامات زيست محيطي هم رعايت شود.
فغفوري اظهار کرد: شرايط کنوني حوزه توليد و صنعت در مقايسه با گذشته متفاوت بوده و با يک رويه بهتر پيش مي رود.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: اقداماتي که در خصوص رعايت الزامات زيست محيطي انجام شده چه از طريق تشديد ضوابط يا اعمال مقررات و روشهايي که صنعتگران در پيش گرفته اند، مسير توسعه صنعتي رو به بهبود مي رود و بايد کمک کرد تا اين مسير بهتر پيش برود.
وي خاطرنشان کرد: آلايندگي در هر نقطه اي که باشد، مخاطرات زيست محيطي دارد و نمي توان با جابجايي يک واحد صنعتي آلاينده مدعي برطرف شدن آسيب هاي آن شد.
فغفوري ادامه داد: سيستمي که سرمايه گذاري براي راه اندازي خط توليد و يک واحد صنعتي وارد مي کند بايد الزامات مورد نياز را داشته باشد و فناوري آن در کنار اقدامات زيست محيطي مشخص شود اما در اغلب مواقع اين موضوع رخ نمي دهد.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: از سوي ديگر ضوابط و مقررات کنوني براي رعايت نکات زيست محيطي مربوط به سال هاي گذشته است و تطابقي با وضعيت کنوني جامعه ندارد و اين موضوع در مورد تمام قوانين مربوط به توليد در بخش هاي صنعتي، معدني و کشاورزي صدق مي کند.
وي تاکيد کرد: موضوع به روز نبودن قوانين و ضوابط باعث شده حتي فعاليت هاي صنعتي و توليدي که به ذات آلاينده نيستند هم آلاينده تشخيص داده شوند و با احداث آن مخالفت شود چرا که محيط زيست بر اساس قوانين دهه 70 عمل مي کند.
فغفوري اضافه کرد: در کنار اين موضوع بايد شرايط اقتصادي جامعه را هم مد نظر قرار داد و پذيرفت که در شرايط اقتصادي نا مطلوب، توليد و صنعت هم فعاليت نمي کند و اشتغالي ايجاد نمي شود که وضعيت معيشت مردم بهبود يابد.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: در اين وضعيت خود محيط زيست هم اعلام مي کند که نخستين قرباني، فقر محيط زيست است، در حالي که اگر هر 2 حوزه توليد و فعاليت اقتصادي در کنار محيط زيست ديده شود و افراط و تفريط هم رخ ندهد، مسائل تا حد امکان برطرف مي شوند.
وي با بيان اينکه سازمان صنعت و معدن آماده کمک به به روز رساني قوانين و ضوابط زيست محيطي است، افزود: در شرايط کنوني استان بايد به دور از افراط و تفريط عمل کرد و تمام جوانب فعاليت هاي اقتصادي را مد نظر قرار داد.
** امروز همه، مشکلات زيست محيطي را لمس مي کنند
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: مسائلي که اکنون در جامعه در خصوص محيط زيست مطرح مي شود، 10 سال قبل باب نبود، امروز همه مشکلات زيست محيطي را لمس مي کنند و مي بينند.
سيد رضا موسوي افزود: اقدامات غير اصولي رخ داده امروز تاثير خود را نشان مي دهد، در حالي که اين زنگ خطر را سازمان محيط زيست در همان روزها به صدا درآورد اما کسي به آن توجه نکرد.
وي تصريح کرد: سياستمداران کشور در آن دوران در حال و هواي ديگري بودند و به خيال خود مسير توسعه را طي مي کردند اما اين مسير به بهاي نابودي منابع تمام شد.
موسوي تاکيد کرد: خيلي وقت پيش از اين کشور بايد ورشکسته مي شد اما آنچه ايران را سرپا نگاه داشته منابع بي پايان آن از جمله جنگ، خاک و نفت است.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: از سوي ديگر چون الگويي براي توسعه وجود ندارد، بدون ملاحظه اي واحدهاي صنعتي در حال توسعه هستند بي آنکه کسي به توجيه اين صنايع دقتي داشته باشد.
وي يادآورشد: فشارهاي متعددي وجود دارد، همه مي خواهند محيط زيست حفظ شود در حالي که خروجي چنين اقداماتي منجر به لطمه خوردن محيط زيست مي شود.
موسوي اظهار کرد: وضعيت کنوني نسبت به گذشته بهتر شده است، چرا که همه احساس کرده اند که خطرات محيط زيست خود را نشان داده و از سوي ديگر علم محيط زيست رشد کرده و تحصيل کردگان اين حوزه افزايش يافته است.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: اين ميزان تغيير کافي نيست، چرا که هنوز از نظر نرم افزاري ضعيف هستيم، سندي تعريف نمي کنيم و به برنامه هاي تعريف شده عمل نمي کنيم.
وي خاطرنشان کرد: آسيب هاي موجود ساختاري است، نوع تفکر و قوانين موجود بخشي از مشکلات محسوب مي شوند.
موسوي ادامه داد: درک درستي از داشته هايمان نداريم، يک منبع به نام تنوع زيستي داريم که وارد کردني يا تکرار شدني نيست، با چنگ و دندان مي خواهيم آن را حفظ کنيم چرا که پايه حيات و زندگي همين تنوع زيستي است.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: قوانين و مقررات نياز به بازبيني دارند اگرچه قانون هواي پاک به تازگي مطرح و ابلاغ شده است و گام مثبتي محسوب مي شود اما هنوز جاي تکنولوژي در تصميم گيري ها خالي است.
وي با بيان اينکه فناوري در قانون ديده نشده است، ثمره آن را فشار مضاعف بر صنعتگران خواند که منجر به ايجاد تقابل ميان صنعت و محيط شده است.
موسوي بر لزوم تبعيت از الگويي براي توسعه و عمل به آن تاکيد و اضافه کرد: گاه در برخي حوزه ها بلاتکليفي مشاهده مي شود، هرکسي متناسب با برداشت خود براي توسعه اقدام مي کند بدون آنکه ملاحظاتي براي آينده در نظر داشته باشد.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان به تصميم گرفته شده در خصوص راه اندازي شهرک صنعتي سلطانيه اشاره کرد و گفت: سال ها بعد شيرابه هاي صنعتي، ميراث جهاني گنبد سلطانيه را نابود مي کند و آن زمان مگر مي توان بناي ديگري همچون آن را ساخت و به دست آورد.
وي تاکيد کرد: برخي صنايع هم وضعيت خوبي دارند،اين به اعتقادات خود توليدکننده و سرمايه گذار وابسته است که اگر نگاه فقط اقتصادي داشته باشد، مسائل محيط زيست در اولويت آخر قرار مي گيرد.
موسوي تصريح کرد: توليد فقط توليد صرف محصول نيست، بلکه بايد ساير خروجي هاي آن را هم لحاظ کرد و توليدکننده بداند که همه اين موارد بخشي از اين فعاليت محسوب مي شوند و بايد پيوست هاي زيست محيطي را مد نظر قرار دهد.
**مفهوم توسعه و محيط زيست کنار هم ديده شود
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: بزرگترين مشکلات کنوني جامعه از اينجا نشات مي گيرد که 2 مفهوم توسعه و محيط زيست شناخته شده نيست و در کنار هم ديده نمي شود.
رضا رمضاني افزود: به علت نبود همين شناخت به خصوص در ميان مسئولان، در ميان اين 2 مفهوم به هم پيوسته، دوگانگي احساس مي کنند.
وي يادآورشد: توسعه، مفهوم جديد و به معناي اين است که آنچه وجود دارد بدون آنکه رشدي داشته باشد، دچار دگرگوني بهينه شود.
رمضاني با بيان اينکه هم اکنون در کشور با مفاهيم 40 سال قبل کار مي شود، نمود بارز اين وضعيت را نبود نگرش جديد و توان پذيرش نگاه افراد يا مديران به روز خواند.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: اگر مي گوييم دولت پير است و نمي تواند به توسعه برسد به اين علت است که با نگاه گذشته کار مي کند.
وي اظهار کرد: مشکل اينجاست که توسعه و محيط زيست با مفهوم کنوني هيچ تناقض و تقابلي ندارند و نگاه محيط زيستي از تفکرات پيشران توسعه در جهان محسوب مي شود.
رمضاني خاطرنشان کرد: در کشورهاي توسعه يافته حتي محيط زيست در قالب تشکل هاي رسمي همچون احزاب سبز مطرح شده اند و برنامه دارند و آن را پيگيري مي کنند.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: آلايندگي صنايع، در گام سوم مشکلات زيست محيطي قرار دارد در حالي که گام نخست اين است که چه نوع فعاليت صنعتي مي تواند در اين استان مستقر شود و گام دوم در کجا و با چه کيفيتي ايجاد تا به توسعه منتهي شود و گام سوم نحوه مديريت آلودگي است.
وي تصريح کرد: اين در حالي است که در ايران اين 2 گام نخست حذف و همواره ادعا مي شود که برنامه ها براي دستيابي به توسعه است در صورتي که حتي مفهوم توسعه درک نشده است.
رمضاني با بيان اينکه در دنياي کنوني خود محيط زيست مفهومي براي توسعه است، ادامه داد: اين مفهوم، شاخص ارائه مي کند تا مشخص شود آنچه که در دستور کار قرار دارد، آيا به واقع توسعه بخش است يا توهمي از آن.
اين فعال محيط زيست استان زنجان نتايج برنامه هاي کوتاه مدت را فريبنده خواند و گفت: نگاه بلند مدت مي تواند مسئولان را از چنين فريبي رها کند و بگويد که شرايط رو به بهبود مي رود يا خير.
وي اضافه کرد: نمي توان ثمره اقدامات را واکنش هاي کنوني قضاوت کرد، بايد نتايج آنها بر اساس آينده نگري قضاوت شوند تا به وضعيت مطلوب دست يافت.
رمضاني اقدامات انجام شده در دهه 80 را به بهانه اشتغال، منجر به شکل گيري وضعيت کنوني درياچه اروميه خواند و افزود: همان زمان هم اعلام شد که اين برنامه ريزي ها و اقدامات به نام توسعه، ضد توسعه است و 15 سال بعد ثمره اين بي توجهي مشخص شد.
اين فعال محيط زيست استان زنجان با بيان اينکه در الگو برداري از جوامع ديگر دچار اشتباه مي شويم، گفت: فقط درآمد سرانه بالا به معناي توسعه نيست، بايد براي رسيدن به چنين نقطه اي، شاخص ها را متعادل و متوازن نگاه داشت و متوجه بود که با تخريب جايي نمي توان به آباداني جاي ديگر دست يافت.
وي يادآورشد: موضوع مهم ديگر، ضعف در قوانين است که جا دارد خيلي جدي به آن پرداخته شود، ريشه بسياري از مشکلات در قوه مجريه نيست بلکه اين حوزه غير علمي بودن مصوبات قوه مقننه را به دوش مي کشد.
رمضاني تصريح کرد: بسياري از مصوبات، قوانين به روزي نيستند و ايرادهاي جدي کارشناسي دارند.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: آيا توانسته ايم درک کنيم که آمايش سرزمين بنا نيست از نگرش مسئولان 2 يا سه دهه قبل تبعيت کند و تصميم گيري مديران به حتم از منابع محسوب نمي شوند و گاه حتي مانع هم به شمار مي آيند.
** دولت به تنهايي نمي تواند تغيير ايجاد کند
رئيس خانه صنعت و معدن استان زنجان گفت: در چنين وضعيتي چه بايد کرد تا شرايط بهتر شود، مفهوم توسعه و رشد 2 مساله جداي از هم هستند و دولت به تنهايي توانايي قرار دادن شرايط کشور در مسير توسعه را ندارد.
نباتچيان افزود: در صورتي که حتي کشور در مسير توسعه قرار بگيرد، چهار دهه بعد تاثير آن در کشور مشاهده خواهد شد.
وي با بيان اينکه تاکنون صنعتگران با مديران حفاظت محيط زيست، مشکلات را رفاقتي برطرف کرده اند، يادآورشد: نظر مديران با لايه کارشناسي بسيار متفاوت است.
عضو هيات مديره خانه صنعت ايران گفت: مديران مشکل را مي بينند و منعطف تر برخورد مي کنند اما لايه کارشناسي سخت نگاه مي کند و همين موضوع منجر به تقابل مي شود.
وي تصريح کرد: تمام اين مسائل به يک سو، مساله اشتغال، بيکاري، بي پولي، نداشتن و نياز مردم آنچنان به مديران فشار وارد مي کند که تقلا مي کنند تا راهي باز کنند و مشکلي برطرف شود.
نباتچيان تاکيد کرد: همين فشار هم منجر مي شود که بتوان از مديرکل محيط زيست خواست تا مشکل صنعتگران را درک کند و ملاحظه داشته باشد.
رئيس خانه صنعت و معدن استان زنجان گفت: در صورتي که بناست با فعال شدن يک واحد توليدي تعدادي از جوانان مشغول به کار شوند و بخشي از مشکلات اجتماعي کاهش يابد، بايد ملاحظاتي را مد نظر قرار داد.
وي اظهار کرد: انتظارمان از همه مديران محيط زيست اين است که خشک به قضيه نگاه نکنند، از اختيارات خود استفاده و به صنعت استان کمک کنند.
نباتچيان خاطرنشان کرد: بر اساس سند نوشته شده استان، چاره اي به جز توسعه صنعتي نداريم؛ درست است که اين سند منافعي دارد اما ميزان آسيب آن به مراتب کمتر از منافع آن است.
رئيس خانه صنعت و معدن استان زنجان گفت: بين صنعت و محيط زيست يک تقابلي وجود دارد، صنايع آلودگي هايي دارند، اگر صنعتگري عاشق محيط زيست باشد و بعد صنعتگر شود، امکان ندارد هيچ آسيبي به محيط زيست وارد کند.
وي ابراز اميدواري کرد روزي صنايع به اين نقطه برسند که دريافت مجوز زيست محيطي براي فعاليت اقتصادي اقدامي الزامي است.
** از بخشي نگري دست برداريم
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: گاه آنچنان درک کارشناسان و مديران ضعيف است که همه فقط بخش خود را مي بينند؛ ما مقداري از واقعيت هاي جامعه دور هستيم.
فغفوري تاکيد کرد: بخشي نگري به گونه اي است که کسي نمي خواهد از منافع خود يک گام براي رسيدن به منافع مشترک گام بردارد.
وي تصريح کرد: در صورت نبود چنين تفکري، مسئول هر بخشي راهکاري براي رفع مشکل در کنار حفظ منافع اين بخش هم ارائه مي کند.
فغفوري اضافه کرد: چرا همه منتظريم که معجزه رخ دهد، هر کسي چرا کار خود را به درستي انجام نمي دهد تا مشکل از همين امروز برطرف شود؟
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: همه منتظريم که نفر بعدي چه مي کند، هر کدام از ما مسئوليتي داريم، ضوابط و مقررات هم در محيط زيست و هم سازمان صنعت و معدن و کشاروزي نيازمند به روزرساني است.
وي با بيان اينکه ما در شرايطي قرار داريم که محکوم به کار کردن هستيم، ادامه داد: ظرف را ما ايجاد نکرده ايم، مجبور به تبعيت و حرکت در چنين شرايطي هستيم.
فغفوري افزود: اشتغال محصول کارخانه نيست، اشتغال تبعات يک فعاليت اقتصادي است، وقتي محصول مورد نظر، جذب نيرو مي شود، توليدکننده يا دزدي مي کند يا ناشيگري، تعداد غير معقولي نيرو جذب مي کند و فرآيند ورشکستگي سرعت مي گيرد.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: فعاليت اقتصادي دستوري نيست، اشتغالزايي با دستور انجام نمي شود، واقعيت متفاوت با دستورالعمل است.
وي با بيان اينکه ايرادهاي بسياري به ضوابط و قوانين وارد است، به همکاري نکردن بدنه با مديران اشاره کرد و يادآورشد: کارشناسان هنوز به اين نقطه نرسيده اند که ابعاد مختلف کار را ببينند.
فغفوري مديران را داراي مسئوليت اجتماعي خواند و اظهار کرد: اگر بخشي نگري که خود مشکل فرهنگي دارد، مرتفع شود، بسياري از مشکلات هم رفع خواهد شد.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: بخش اقتصادي هم تاثيرگذار است و تا وقتي که مشکل اقتصادي حل نشده است، مباحث فرهنگي و اخلاقي جامعه هم رو به بهبود نمي رود؛ بايد کمک کرد و در کنار هم جلو رفت و افراط و تفريط هم نداشت تا بتوان جوابگو بود.
** سردرگمي شرايط کنوني، زمينه ساز فساد است
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: در شرايط کنوني سيستم، واکنش هاي درستي نشان نمي دهد، همه اين مسائل سردرگمي و زمينه فساد را ايجاد مي کند.
موسوي تصريح کرد: اگر يک گام محيط زيست جلوتر برود به مسائلي محکوم مي شود که چنين مسائلي وجود ندارد.
وي با بيان اينکه اين مشکلات در سيستم ها جدي و آزار دهنده است، افزود: زماني که با نوسان نرخ ارز، مي توان شاهد خرد شدن صنعت بود، چگونه مي توان سختگيري هاي لازم براي رعايت ضوابط زيست محيطي را داشت.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: در چنين شرايطي اگر سختگيري هاي محيط زيستي هم تشديد شود، نمي توان انتظار سرپا ماندن صنعتگران و فعالان اقتصادي را داشت.
موسوي افزود: از سوي ديگر سيستم ضوابط موجود اجازه نمي دهد که ملاحظاتي را در برابر توليدکنندگان و صنعتگران داشت و به کار گرفت.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: درست است که فقر باعث نابودي محيط زيست مي شود اما بايد تدبير داشت و فکر اساسي کرد تا در کنار فعاليت صنايع منابع و محيط زيست نابود نشود.
وي اظهار کرد: کارشناسان بايد نظر کارشناسي بدهند و به دنبال راه حل باشند و راهکار ارائه و در کنار آنها مديران هم سختي ها را تحمل کنند.
موسوي خاطرنشان کرد: ايجاد توازن در ميان تمام بخش ها مي تواند قسمتي از اين مشکلات را کاهش دهد و راهکار مناسبي باشد.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: فشار و مشکلات اقتصادي همه را درگير مي کند و از همين نظر بايد در راهکارها و تصميم گيري ها توازن را برقرار کرد.
وي ادامه داد: واقعيت اين است که روندها در کشور مسير درستي را طي نمي کند، تکنولوژي هاي درست وارد نمي شود و آثار تحريم محيط زيست را هم درگير مي کند.
موسوي تاکيد کرد: در شرايطي که توليدکننده به سختي در برابر تحريم ها مقاومت مي کند و به فعاليت ادامه مي دهد به حتم سختگيري هاي محيط زيستي هم بيش از پيش به آنان آزار مي رساند.
مديرکل حفاظت محيط زيست استان زنجان گفت: از سوي ديگر با وجود آنکه همه خواهان حفاظت از محيط زيست هستند اما چون نگاه ها سنتي است و يک نفر علاوه بر مالکيت، مديريت و نظارت و سرمايه گذاري را در واحد صنعتي بر عهده دارد، نمي تواند به همه امور به درستي رسيدگي کند.
وي افزود: بايد به سمتي گام برداشت که نه محيط زيست آسيب ببيند و نه اشتغال قرباني شود، امروز پاشه آشيل اقتصاد کشور اشتغال است و بايد در برابر آن دست به عصا حرکت کرد.
** کشور از مشکل سوء مديريت رنج مي برد
فعال محيط زيستي استان زنجان گفت: طي دهه هاي گذشته سيستم بر اثر نظرات مديران فعال بوده و در نتيجه اين سيستم مدير محور نه فقط مشکل اشتغال حل نشده که مسائل اقتصادي و فساد اداري هم رشد کرده و خود را نشان داده است.
رمضاني افزود: بزرگترين بحران کنوني جامعه، بحران مديريتي است، نبايد مصداق مشکلات ناشي از اين مساله را در افراد دور از دسترس جستجو کرد، مديراني که هم اکنون کشور را مديريت مي کنند، چنين مشکلي ايجاد کرده اند.
وي اضافه کرد: همين بحران مديريت هم سبب شده است که نتوانند نظرات کارشناسي را تحمل کنند در نتيجه نظرات اغلب کارشناسان توانمند بايکوت شده است.
اين فعال محيط زيستي استان زنجان گفت: در صورتي که بحران کارشناسي هم در جامعه وجود دارد ناشي از همين مشکل سوء مديريت است که به کارشناسان مستقل بها نداده است.
رمضاني با بيان اينکه الگوي تصميم گيري بايد الگوي کارشناسي باشد، تاکيد کرد: در کشورهاي مختلف، کارشناسان بر اساس آمار درستي که جمع آوري مي شود، تصميم سازي مي کنند و برنامه مي دهند و اين برنامه منجر به تصميم گيري مي شود.
وي ادامه داد: در ايران ابتدا تصميم گرفته مي شود و مدير به کارشناس ابلاغ مي کند تا براي آن توجيه کارشناسي بياورد و اگر نيازمند داده سازي است، داده بسازد.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: ما آمارهاي غير قابل اطميناني داريم که ساختگي بوده و بر همين اساس هم الگوي توسعه استان، توسعه صنعتي انتخاب شده که ايرادهاي بسياري به آن وارد است.
وي تصريح کرد: بايد متوجه بود که همانگونه که فقر باعث تخريب محيط زيست مي شود، به طور متقابل هم تخريب محيط زيست زمينه گسترش فقر را ايجاد مي کند.
رمضاني افزود: اشتغالهايي ايجاد مي شود که آينده ندارد و در نهايت منجر به ورشکستگي و فقر صاحب آن مي شود؛ اگر بحران اشتغال حل نمي شود به اين علت است که اشتغالزايي ها از سويي منجر به توسعه و از سوي ديگر ختم به تخريب مي شود.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: مفهوم توسعه و محيط زيست را درک نکرده ايم و بر همين اساس همين چرخه معيوب مدام تکرار مي شود و از همين رو مي گويند که محيط زيست پيشران توسعه است.
وي يادآورشد: در صورتي که مفهوم توسعه مد نظر باشد، وضعيت ما بايد از شرايط کنوني بهتر شود، حفظ شرايط کنوني با مفهوم توسعه سازگار نيست.
رمضاني اظهار کرد: نگرش محيط زيستي به مسائل اجتماعي و اقتصادي مي پردازد، اشتباه اينجاست که سازمان محيط زيست را معادل مفهوم محيط زيست مي دانيم، در حاليکه حتي مشخص نيست مطالبات اين سازمان آيا همان مطلوب واقعي محيط زيست است يا خير.
اين فعال محيط زيست استان زنجان گفت: سازمان محيط زيست اگر هنر کند، مفاهيم محيط زيست را بايد درک و به آن به عنوان قانون عمل کند؛ سازماني که تحت امر دولت است و در نهايت ناچار مي شود تصميم هاي آن را امضا کند، نمي تواند به مفاهيم يکساني دست يابد.
** هيچ کس مخالف الزامات زيست محيطي نيست
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: هيچ کسي با مفهوم و الزامات زيست محيطي مخالف نيست، هر کسي بر اساس شرايط، ضوابط، مقررات و مسئوليت هاي خود به آن نگاه مي کند و هر چه همسو شود به حتم برآيند کاري بالاتري خواهد داشت.
فغفوري افزود: ما معتقديم در استان خودمان، بايد ديد که چه را از دست مي دهيم و چه را کسب مي کنيم، وقتي در استان حداکثر آب مصرفي صنعت استان فقط چهار درصد است، نبايد توسعه کشاورزي را ارجح بر گسترش صنعت خواند.
وي يادآورشد: هيچ کسي در کشور باور ندارد که کمبود آب داريم، زماني باور مي کنيم که خودمان عامل به صرفه جويي باشيم.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: مصرف آب کشاورزي از يک چاه 2.5 برابر مصرف صنعت است.
وي تاکيد کرد: ما به دنبال اين هستيم که صنايع و سرمايه گذاراني با بيشترين منافع براي استان، جذب کنيم.
فغفوري اظهار کرد: اولويت هاي سرمايه گذاري را به حتم با لحاظ محدوديت هاي استاني اعلام مي کنيم و به يقين بايد ضوابط و مقررات با نگاه بين بخشي به روز شود و بخشي نباشد.
رئيس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان گفت: ما مي خواهيم درآمد سرانه افزايش يابد، صنعت هم گسترش يابد اما کوچکترين آسيب و لطمه اي به محيط زيست وارد نشود.
وي با بيان اينکه به گونه اي برنامه ريزي کنيم که مخاطرات زيست محيطي به حداقل کاهش يابد، خاطرنشان کرد: تصميم هاي توسعه اي استان طي سه سال گذشته زيست محيطي تر از سال هاي ماقبل آن بوده است.
3001/6085
انتهاي پيام /*

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۹۵۵۴۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آب‌های خاکستری؛ نجات‌بخش حیات زمین

امروزه بسیاری از شهرهای جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، بحرانی که با کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی به دلایل مختلف، در بسیاری از نقاط دنیا به اکوسیستم‌ها آسیب می‌زند، اما در این بین استفاده از آب‌های خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راه‌های مقابله با نگرانی فزاینده کمبود آب در دنیا است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، آب یکی از عناصر ضروری و اولیه حیات روی زمین، هسته اصلی توسعه پایدار و لازمه توسعه اجتماعی_‌اقتصادی، تولید انرژی، غذا و سالم ماندن اکوسیستم است؛ اما کمبود آب نگرانی فزاینده‌ای در سراسر جهان به حساب می‌آید که همه را به تلاش برای رفع این بحران واداشته است، از این رو محدود بودن منابع آب شیرین، تغییرات آب و هوایی به ویژه گرمایش زمین، انفجار جمعیت و افزایش تقاضا تا چهار برابر در بعضی مناطق، کمبود آب شیرین را به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جوامع بشری تبدیل کرده و استفاده از آب‌های خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راه‌های مقابله با این بحران است، آب خاکستری، به آب‌های ضایعاتی (پساب) که دربرگیرنده تمام جریان‌ها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی استحصال شده از فعالیت‌های معمول روزانه مانند رخت‌شویی، شست‌وشوی ظروف و حمام کردن است که می‌تواند برای اموری مانند آبیاری فضاهای سبز و ساختمان‌های نیازمند رطوبت زیاد مانند گلخانه‌ها به مصرف مجدد برسد، اما آب‌های سیاه دارای نوعی باکتری هستند که برای سلامتی انسان ضرر دارد و نمی‌توان به راحتی و به سرعت آن را از آب جدا کرد تا بتوان برای بعضی استفاده‌های روزمره مانند کشاورزی استفاده کرد، از سویی آب خاکستری حاوی چنین ماده‌ای نیست و خطر استفاده از آن بسیار کمتر است.

دانشمندان با ارزیابی داده‌ها معتقدند؛ آب خاکستری ۵۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب شهری و صنایع را تشکیل می‌دهد، فاضلاب را می‌توان به دو دسته آب سیاه و خاکستری طبقه‌بندی کرد، اگرچه هر دو فاضلاب هستند، اما سطح آلودگی آنها متفاوت است، آب خاکستری بیش از ۸۰ درصد فاضلاب تولیدی در ساختمان‌های مسکونی و اداری را تشکیل می‌دهد که ناشی از شست‌وشوی لباس، استحمام، روشویی و آشپزخانه است، می‌توان این آب را به جای انتقال به شبکه فاضلاب به آبیاری فضاهای سبز، پر کردن فلاش‌تانک‌ها و شست‌وشوی محوطه‌ها اختصاص داد، همچنین در صنایعی نظیر لباسشویی‌ها، شست‌وشوی خودرو و بعضی سیستم‌های آتش‌نشانی امکان استفاده فراهم است.

بر اساس اعلام سازمان ملل، در ۱۰۰ سال اخیر مصرف آب در سراسر جهان شش برابر بیشتر شده است، کارشناسان می‌گویند با افزایش جمعیت، تولیدات صنعتی و کالاهای مصرفی باز هم سالی یک درصد به مصرف آب افزوده خواهد شد، این در حالی است که تغییرات اقلیمی تأثیر به‌سزایی بر وضعیت آب خواهد داشت و بر بحران آن دامن خواهد زد، به گزارش یونیسف دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آب سالم دسترسی ندارند، اکنون سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که حداقل یک ماه در سال با کمبود آب مواجه هستند و از سوی دیگر میلیون‌ها نفر دیگر نیز در ماه‌های بارندگی و سیل با آلودگی چشمه‌ها و منابع آب مواجه می‌شوند.

امروزه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، وضعیت منابع آبی کشور ایران نیز به‌طور خاص، موضوع بحث و بررسی بسیاری از مسئولان حوزه آب و زیست محیطی قرار دارد و نگرانی‌هایی ناشی از بحران آب، دغدغه اصلی برنامه‌ریزی‌های سال‌های اخیر در این حوزه بوده است، زیرا ایران کشوری با اقلیم گرم و خشک است و در کمربند بیابانی و نیمه‌بیابانی کره زمین قرار دارد؛ از ویژگی‌های این منطقه محدودیت منابع آب سطحی، تبخیر بالا، وابستگی به منابع آب زیرزمینی و نیز بارندگی کم است، به طوری که میانگین بارندگی در کشور حدود یک‌سوم میانگین جهانی است.

به این ترتیب استفاده از آب خاکستری باعث می‌شود نیاز برداشت کمتری از منابع آب زیرزمینی و سطحی وجود داشته باشد که این کار علاوه بر حفظ منابع آب، به حفاظت از محیط زیست هم کمک می‌کند، زیرا استفاده از آب خاکستری سبب کاهش بار آلی فاضلاب و آلودگی مجاری فاضلاب‌روها شده و مقدار فاضلاب تولیدی را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد که منجر به کاهش مصرف انرژی هم خواهد شد، گرچه کم شدن مقدار بار هیدرولیکی فاضلاب ناشی از این اقدام خود به عنوان عاملی نامطلوب در تغییر پارامترهای اولیه طراحی خطوط، کلکتورها و تصفیه فاضلاب مطرح است، اما به هر حال تفکیک فاضلاب در مبدا و بازچرخانی آن در محل از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش نیاز آبی در دنیا است.

بر این اساس، اهداف و برنامه‌های مربوط به توسعه پایدار با تمرکز بر مدیریت منابع طبیعی، به دنبال شناخت و برطرف کردن نیاز نسل‌های آینده است، مشکلات جهانی به دلیل محدودیت دسترسی همیشگی به منابع آب سالم و مناسب شرب و بهداشتی به خصوص در مناطق خشک و کم باران، دولت‌ها را به چاره‌اندیشی و بهره‌مندی از منابع جایگزین آب تازه و همچنین توسعه استراتژی‌های بازیافت هدایت کرده است که یکی از مهم‌ترین جایگزین‌ها برای محدودیت است، در این میان که حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخص‌های مناسب شهرها برای زندگی تعریف می‌شود؛ تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیه‌خانه‌ها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است.

نتایج تحقیقات نشان داده است که جمعیت ایران طی هشت دهه اخیر، از حدود هشت میلیون نفر در سال ۱۳۰۰ به ۸۳ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۸ رسیده است، بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از میزان حدود ۱۳ هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته است و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد، در این راستا با قنبر احدزاده، فعال و کارشناس محیط‌زیست گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

ایمنا: آب خاکستری با آب سیاه چه تفاوتی دارد؟

احدزاده: آب خاکستری، آبی است که از مصارف خانگی جمع‌آوری می‌شود، البته این آب به استثنای فاضلاب خانگی است و به آن آب سیاه می‌گویند، این نوع پساب‌ها پس از استفاده آلوده می‌شوند و استفاده از آن برای سلامت انسان ضرر دارد، اما برخلاف آب سیاه یا همان فاضلاب خانگی آب خاکستری می‌تواند دوباره به حالت قبل بازگردد، حدود سرانه تأمین آب خاکستری از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد و با توجه به استانداردهای زندگی، عادات، سبک زندگی و درجه در دسترس بودن آب بین ۹۰ تا ۱۵۰ لیتر در روز متغیر است.

تفاوت آب خاکستری با آب سیاه باعث شده تا در کشورهای مختلف روی آن برنامه‌ریزی متفاوتی انجام دهند و از آن به عنوان یکی از راهکارهای کاهش مصرف آب و مقابله با کمبود آب استفاده کنند، به طوری که آب و هوا نیز بر تولید آب خاکستری تأثیر می‌گذارد، به عنوان مثال در یک کشور گرم، متوسط تولید آب خاکستری حدود ۱۵۰ لیتر برای هر نفر در روز است، معادل ۸۲ درصد کل مصرف آب شیرین است، ۵۶ درصد آن از دوش گرفتن، ۳۰ درصد از آشپزخانه، هشت درصد از لباس‌های شسته شده و شش درصد از مصارف دیگر مانند آبکشی است.

ایمنا: بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب چگونه بر کاهش استفاده از منابع آب تأثیر می‌گذارد؟

احدزاده: مسئله بازچرخانی آب از جمله مواردی است که در سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه نیز به آن به طور ویژه اشاره شد، بر این اساس در ماده ۷ سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه آمده است تا «برنامه‌ریزی برای دستیابی به سایر آب‌ها و بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب» در دستور کار قرار گیرد.

نکته قابل توجه در مسئله پساب‌ها نداشتن اطلاع کافی مردم نسبت به این صنعت است، بر اساس پژوهش انجام شده توسط یکی از مراکز افکارسنجی رسمی در کشور که در دو استان انجام شده است، ۴۷.۵۵ درصد از مردم این دو استان اطلاعی از تعریف پساب ندارند و تنها ۲۲.۷ درصد به طور دقیق پساب را با تعاریف اصلی معرفی کرده‌اند، علاوه بر این ۳.۴۵ درصد از شهروندان این دو استان فکر می‌کنند، پساب همان آب آلوده جاری در سطح شهرهای کشور است.

بر اساس آخرین آمارنامه ماهانه صنعت آب و برق طی مرداد سال ۱۴۰۱، تعداد ۲۵۸ تصفیه‌خانه فاضلاب در مدار فعالیت قرار دارند که به طور روزانه ۵۷۵۴ مترمکعب آب تولید می‌کنند، با فرض ثابت بودن این عدد در طول ۳۶۵ روز سال، ۲.۱ میلیارد متر مکعب پساب در هر سال از طریق تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در کشور مهیا استفاده دوباره خواهد شد، بر این مبنا استفاده مجدد در شرایطی که ۵۳ درصد از مشترکان کشور تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، می‌تواند زمینه کاهش ۱.۵ درصد استفاده از آب تجدیدپذیر در کشور را فراهم کند.

ایمنا: ظرفیت‌های استفاده صحیح از آب‌های خاکستری در حفاظت از محیط زیست چیست؟

احدزاده: امروزه با بحران کمبود منابع آبی و تأمل انسان‌ها به صنعتی شدن شهرها با حفظ محیط زیست و توسعه فضای سبز، بازچرخانی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به‌عنوان راهی برای گریز از شرایط کم‌آبی و خشکسالی با کارایی بیشتر و استفاده از هر قطره آن برای نسل‌های آینده، لزوم برنامه‌ریزی جهت بهره‌وری بهینه از منابع آب متعارف و نامتعارف را از اهمیت فراوانی برخوردار کرده است.

از آنجا که کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدودکننده اصلی توسعه فعالیت‌های اقتصادی در دهه‌های آینده به شمار می‌رود و امنیت و توسعه پایدار با استفاده از روش بازچرخانی آب برای کاهش آسیب‌های کم‌آبی در مناطق کم‌آب کشور می‌تواند در توسعه صنعت و فضای سبز نقش بسیار مؤثری را ایفا کند؛ جمع‌آوری و تصفیه جداگانه و متمرکز یا نیمه متمرکز آب خاکستری و فاضلاب در گستره‌های بزرگ مانند یک شهر کاری بسیار پرهزینه و فاقد توجیه اقتصادی است، اما استفاده از آب خاکستری در مقیاس یک ساختمان یا مجتمع یا گستره‌های کوچک می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و به طور قطع بر کاهش مصرف آب مؤثر خواهد بود.

حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخص‌های مناسب شهرها برای زندگی تعریف می‌شود؛ بنابراین کاربرد فاضلاب‌های تصفیه شده با احداث تصفیه‌خانه‌های بزرگ و رعایت ضوابط زیست محیطی برای بهره‌برداری از بخشی از آن برای مصرف در توسعه و آبیاری فضای سبز با انجام مراحلی با کنترل و کیفیت استانداردهای لازم مورد بهره‌برداری بوده است که محور این قوانین بر حفظ سلامتی انسان، حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی خاک و آب استوار است که در دوره‌های زمانی مشخصی مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

بر این اساس در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت، مدیریت توزیع و مصرف آب، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب‌های شهری به منظور استفاده متعارف و غیرمتعارف با مناسب‌سازی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی، توسعه فضای سبز تصفیه‌خانه‌ها با شیوه‌های آبیاری غرقابی و پساب کاملاً با کیفیت و مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست از دغدغه‌ها در تأمین منابع آبی پایدار در کشور است.

ایمنا: مدیریت ضعیف آب خاکستری چه خطراتی را به همراه دارد؟

احدزاده: تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیه‌خانه‌ها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است و استفاده مجدد از آب خاکستری برای آبیاری باغ‌های خانگی یا زمین‌های کشاورزی رایج است، به ویژه در مناطقی که آب کمیاب یا قیمت منابع آبی بالا است، این اقدام انجام می‌شود، از این رو اهمیت و ارزش آب خاکستری چندین برابر خواهد شد، در بعضی مواقع اغلب از اثرات منفی بالقوه استفاده از منابع آب خاکستری غفلت می‌کنیم، زیرا آب خاکستری تصفیه نشده، اگر چه حاوی کمترین درصد آلاینده‌ها است، اما حاوی عوامل بیماری‌زا، مواد شیمیایی، نمک‌ها، روغن‌ها، چربی‌ها و ذرات جامد است که امکان دارد بر سلامت انسان و کیفیت خاک‌ها و آب‌های زیرزمینی اثر بگذارد، با این حال می‌توانیم با رعایت قوانین اساسی، خطرات آلودگی این آب‌ها را کاهش دهیم تا با مدیریت صحیح از آب‌های خاکستری به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست استفاده کنیم و از بروز خطرات در این زمینه پیشگیری کنیم.

ایمنا: اهمیت بهره‌مندی از آب‌های خاکستری برای سازگاری با تغییرات اقلیم چیست؟

احدزاده: امروزه تغییر اقلیم، یکی از مؤثرترین عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان، چرخه زندگی گیاهان را دستخوش تغییر خواهد کرد و حتی ممکن است بسیاری از گونه‌های گیاهی که از دیرباز و در حال حاضر در فضای سبز استفاده شده‌اند، تناسب خود را در اقلیم کنونی از دست دهند، سیلاب‌های گاه و بی‌گاه در کشور به راحتی قابل مدیریت و استفاده هستند، نه اینکه وارد دریا شوند و ضمن شستن خاک‌های مرغوب، آب زیادی را از سرزمین خارج و خسارت وارد شده به منابع طبیعی را دو چندان کنند؛ در حالی که می‌توان این چرخه را با مدیریت درست استفاده از این منابع آب و جلوگیری از ایجاد خسارت‌ها، متوقف کرد و از این آب‌های نامتعارف برای آبیاری درختان دست کاشت بهره برد.

لازم است بدانیم تغییر اقلیم از محیط‌زیست جدا نیست و اگر بارندگی کم و هوا گرم‌تر شود، تحت تأثیر سناریوهای مختلف، تغییر اقلیم رخ می‌دهد، مطابق پیش‌بینی‌ها با تغییرات اقلیم مناطق خشک، خشک‌تر می‌شود و طی روند کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما در جهان با دسترسی آب کمتر در آن سرزمین‌ها، پوشش گیاهی و سبزینگی از بین می‌رود و با افزایش گردوخاک و رشد پدیده‌هایی مانند آتش‌سوزی و سیل‌های فراوان و ناگهانی محیط‌زیست آسیب می‌بیند و تخریب خواهد شد، در این شرایط طی دهه‌های اخیر با افزایش مصارف بی‌رویه آب و به‌تبع آن روند رو به رشد تولید فاضلاب و توجه به استفاده غیراصولی در وضع موجود ایجاب می‌کند، برای جلوگیری از گسترش مشکلات محیط زیستی و تأمین بخشی از آب مورد نیاز مصارف مختلف از طریق بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب‌ها و آب‌های برگشتی اقدامات اساسی اجرایی شود.

در این شرایط چنانچه با مشکل کمبود آب نیز مواجه نباشیم، باز هم استفاده از پساب برای حفظ منابع آبی بسیار لازم است، زیرا توجه به این مهم زمینه‌ساز توسعه پایدار است، همچنین نقش آمایش سرزمینی در مسیر توسعه پایدار کشور، بازچرخانی پساب و تبدیل شدن اقلیم از نیمه خشک به خشک باید مورد توجه همگان قرار گیرد.

کد خبر 750825