گزارش وضعیت کودکان کار در ایران | ۵۵ درصد والدین بیمار و بیکار دارند
تاریخ انتشار: ۲۲ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۱۳۹۳۸۹
اجتماع > اجتماعی - همشهری آنلاین:
بنا بر آمار ۱۳ درصد کودکان کار بیش از ۸ ساعت در روز در خیابانها کار میکنند، والدین ۵۵ درصد آنها بیمار یا بیکار هستند و ۶۸ درصد این کودکان ایرانی نیستند.
به گزارش ايسنا، ۲۲ خرداد یا ۱۲ ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودک است. بر اساس گزارشهای سازمان جهانی کار در سپتامبر ۲۰۱۷، ۱۵۲ میلیون کودک در سنین ۵ تا ۱۷ سال یا تقریبا از هر ۱۰ کودک یکی از آنها ناگزیر به تحمل کار اجباری هستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اگر چه آمارهای این سازمان حاکی از کاهش کار اجباری کودکان از سال ۲۰۰۰ است، اما روند کاهش این پدیده بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میلادی با کندی همراه بوده است اگر چه ۱۲۱ میلیون کودک تا سال ۲۰۲۵ میلادی همچنان درگیر کار اجباری خواهند بود.
به همین مناسبت مدیر کل دفتر امور اسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور و یکی از فعالان حقوق کودک پرداخته به ابعاد گوناگون این پدیده را در ایران پرداخت
رضا جعفری، رییس اورژانس اجتماعی و مدیر کل دفتر امور اسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور معتقد است که کودکان کار خیابان، کودکانی هستند که بدون حضور موثر سرپرست یا مراقب در خیابان به مشاغل رده پایین اشتغال دارند و انگیزه آنها کسب درآمد است.
به گفته او بررسیها نشان میدهد اولین عاملی که باعث گرایش کودکان کار به خیابان میشود این است که آنها دچار فقر معیشتیی هستند و این کودکان به نوعی منبع کسب درآمد خانواده محسوب میشوند.
جعفری با بیان اینکه عمدتا دو گروه کودکان کار خیابان وجود دارند که شامل "کودکان خیابان" و "کودکان خیابانی" هستند، گفت: کودکان خیابانی کسانی هستند که خیابان را به عنوان محل کارشان انتخاب میکنند اما معمولا ارتباطشان با خانواده قطع نیست و حتی اگر به شکل مستمر و منظم به خانه رجوع نکنند اما با این حال معمولا پس از مدتی به خانهشان میروند اما کودکان خیابان، کودکانی هستند که محل کار و زندگیشان خیابان است.
۹۵ درصد کودکان کار تهران بعد از کار به خانه خودشان برمیگردند
مدیر کل دفتر امور اسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه بررسیها و پژوهشها نشان میدهد که در استان تهران ۹۵.۴ درصد از کودکان بعد از کار در خیابان به خانه خودشان بر میگردند، تصریح کرد: این مساله نکته مثبتی است چرا که وقتی این کودکان به خانه بر میگردند یعنی هنوز ارتباط عاطفیشان با خانواده برقرار است و نظارتی هر چند نیم بند روی این کودکان وجود دارد. این مساله باعث کنترل نسبی و کاهش انحرافات و آسیبهای اجتماعی در این گروه می شود.
جعفری درباره خدماتی که از سوی بهزیستی به این افراد ارائه میشود، گفت: دو نوع خدمت از سوی سازمان بهزیستی به این کودکان ارائه میشود؛ اولین مورد مربوط به مراکز شبانهروزی است که محل نگهداری کودکان خیابانی است و تقریبا در همه استانهای کشور این مرکز وجود دارد. مدت زمان نگهداری موقت این کودکان ۲۱ روز با مدت زمان تمدید ۴۵ روزه است که در این مراکز اقدامات مددکاری برای این کودکان انجام میشود. همچنین در صورت وجود مشکلاتی در خانواده مانند اعتیاد یا نیاز مالی تلاش میشود تا به رفع آنها زمینه بازگشت کودکان به خانواده فراهم شود اما اگر به هر دلیلی امکان بازگشت این کودکان به خانواده وجود نداشت در مراکز اقامتی میان مدت و بلند مدت نگهداری میشوند. مدل دیگر ارائه خدمات به جامعه هدف،مراکز روزانه آموزشی حمایتی کودک و خانواده است این مراکز که به تازگی آغاز به کار کردهاند شامل ۴۷ مرکز در تعداد زیادی از استانهاست.
به گفته وی بررسیها نشان میدهد که بسیاری از کودکان نیازمند نگهداری شبانهروزی نیستند و به دلیل فقر معیشتی خانوادهشان مجبور به کار کردن در خیابانها هستند.
توزیع بستههای حمایتی بین کودکان کارجعفری ادامه داد: همین دلیل تلاش شده تا نکته تمرکزمان را بر روی توانمندسازی خانواده قرار دهیم چرا که با توانمند شدن خانواده میزان آسیبهای اجتماعی کاهش مییابد. در حال حاضر در تهران نزدیک به ۱۸ مرکز مشغول به فعالیت هستند که خدمات متنوعی در این مراکز روزانه به کودکان ارائه میشود که شامل خدمات بهداشتی و درمانی، آموزشی،فرهنگی و هنری، آموزش مهارتهای زندگی و ... است. همچنین بستههای حمایتی برای کودکان نیازمند پیشبینی شده است که با استفاده از مشارکتهای مردمی تهیه و توزیع میشود. اگرچه آسیبها در این حوزه بسیار زیاد هستند اما منابع سازمان بهزیستی نیز بسیار محدود است.
تعداد پسران کار دو برابر دختران است | حدود ۶۸ درصد کودکان کار ایرانی نیستندجعفری با بیان اینکه بر حسب مطالعه انجام شده بر روی نمونه ۵۰۰ نفر در استان تهران، نزدیک به ۳۰.۵ درصد از کودکان کار و خیابان دختر بوده و ۶۹.۵ درصد از آنها پسر هستند. گفت: این آمار نشان میدهد نسبت پسران به دختران دو برابر است. همچنین یکی از معضلات ما در تهران و در مواجهه با کودکان کار، اتباع خارجی است. ۶۳.۷ درصد از این کودکان اتباع افغانه و حدود چهار درصد از آنها تبعه پاکستان هستند. تنها نزدیک به ۳۶ درصد از این کودکان ایرانی هستند که در مراکز پذیرش شده و خدمات دریافت میکنند.
تنها ۱۵ درصد از کودکان کار برای چندمین بار در مراکز بهزیستی پذیرش میشوند
رییس اورژانس اجتماعی اضافه کرد: همچین طبق آمارهای ما ۸۵ درصد از این کودکان برای اولین بار پذیرش شدهاند و ۱۵ درصد از آنها برای بار دوم و سوم به مراکز تحویل میشوند. تلاش سازمان بهزیستی بعد از پذیرش این کودکان، توانمندسازی خانواده و بازگشت پایدار این گروه از کودکان است. انتظار این است که با حمایتهای انجام گرفته،شاهد کاهش حضور کودکان در خیابان باشیم.
به گفته وی این در حالیست که مشاهده می شود تعدادی از این کودکان بعد از ترخیص دوباره در خیابان مشغول به کار میشوند و در این باره با خلاء قانونی و حقوقی مواجه هستیم چرا که هیچ الزامی وجود ندارد که خانوادهها کودکان را در خانه نگهداری کنند و عمدتا کودکان مذکور ابزار کار خانوادهشان هستند.
کار کودک، نوعی کودکآزاری استجعفری حضور کودکان خیابانی را فینفسه نوعی کودکآزاری دانست و گفت: چرا که آنها به جای آنکه زمانشان را در کنار خانواده صرف کنند، تفریح کنند و آموزش ببینند، زندگیشان را در خیابان میگذارند.
۵۲ درصد کودکان کار ۴ تا ۸ ساعت در خیابان حضور داشته و کار میکنندوی درباره ساعات حضور این کودکان در خیابان نیز گفت: نتایج بررسیهای بهزیستی نشان میدهد ۳۳.۸ درصد از این کودکان بین یک تا چهار ساعت در خیابان مشغول به کار هستند. ۵۲.۱ درصد از آنها بین چهار تا هشت ساعت و ۱۳ درصد از آنها بیش از هشت ساعت در خیابان به سر میبرند و کار میکنند. درهمین راستا یکی از رویکردهای سازمان بهزیستی، کاهش آسیب برای این کودکان است؛ هر چقدر بتوانیم ساعات حضورشان در خیابانها را کاهش دهیم به همان میزان با آسیبهای اجتماعی کمتری مواجه میشوند.
سابقه خشونت علیه ۷۳ درصد کودکان کار در خیابانوی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه کودکان کار و خیابان عمدتا هم در خانواده و هم در خیابان مورد خشونت قرار میگیرند اظهار کرد: بررسیها نشان میدهد حدود ۷۳ درصد از کودکان در خیابان سابقه خشونت دارند؛ این خشونت علیه آنها شامل ابعاد مختلف جسمی و غیرجسمی مثل تحقیر، تمسخر، برچسبزنی و ... است.
۶۳ درصد کودکان کار دستفروشی و ۶ درصد ضایعات جمع میکنندرییس اورژانس اجتماعی ادامه داد: اگرچه برخی از شهروندان نگاه حمایتی نسبت به این کودکان دارند اما این نگاه گاهی با نگاه ترحمآمیز ترکیب میشود، هر چند شاهد برخوردهای قهری با این کودکان هستیم. همچنین بررسیها نشان میدهد حدود ۶۳ درصد از این کودکان دستفروشی میکنند، حدود ۷ درصد از آنها به شغل پادویی به ویژه منطقه بازار مشغول هستند. همچنین ۶ درصد از آنها به جمعآوری ضایعات و زبالهگردی میپردازند. بدیهی است این گروه از کارها به دور از شان کودکان و آسیبزننده به رشد و شکلگیری هویت آنها هستند.
جعفری افزود: همچنین پژوهشها نشان میدهد ۲۳ درصد از این کودکان تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار دارند. ۲۴ درصد از والدین این کودکان به لحاظ جسمانی دچار بیماریهای مزمن هستند که یکی از دلایل آنکه کودکان مجبور هستند کمک هزینه خانوادهشان شوند مساله بیماری جسمی والدین است. ۶۷ درصد از والدین این کودکان بیسواد هستند هر چه تحصیلات آنها پایینتر باشد به همان نسبت نمیتوانند مشاغل خوب و آبرومند داشته باشند و درآمد آنها کاهش پیدا میکند.
حدود ۵۰ درصد کودکان کار خارجی کارت اقامت ندارندبه گفته وی؛ ۴۹.۵ درصد از کودکانی که اتباع خارجی هستند کارت اقامت معتبر ندارند و به صورت غیرمجاز در ایران مشغول به فعالیتند. انگیزه اول این افراد نیاز مالی است و اگر بتوانیم نیاز مالی آنها را به هر ترتیب از طریق بهزیستی یا نهادهای حمایتی دیگر دنبال کنیم این میزان کاهش پیدا میکند. ۳۱ درصد از سرپرستان خانوادههای این کودکان بیکار هستند و محل سکونت ۵۰ درصد از آنها در مناطق حاشیه شهرها و سکونتگاههای غیررسمی است. ۷.۱ درصد از این کودکان از سایر شهرستانها به تهران آمدند، ۲.۳ درصد از آنها از سایر استانها به تهران مهاجرت کردند، همچنین چهار درصد از آنها برخواسته از مناطق متوسط شهری هستند.
وزارت کشور وضعیت تابعیت کودکان کار غیرقانونی را مشخص کندجعفری درباره برنامه سازمان بهزیستی برای ساماندهی این کودکان نیز گفت: با توجه به فعالیت سمنهای این حوزه باید زنجیره حمایتی از این کودکان شکل بگیرد،هم چنین با توجه به آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی که وظایف سایر دستگاهها در آن مشخص شده انتظار براین است که به عنوان مثال دستگاههایی مانند وزارت بهداشت و درمان، بحث خدمات درمانی و بهداشتی این کوکان را دنبال کند تا بتوانیم برای هر کدام از کودکان یک پرونده پزشکی تشکیل دهیم. همچنین از اداره اتباع خارجه و وزارت کشور این درخواست را داریم که به وضعیت این کودکان رسیدگی کنند و وضعیت کودکان غیرقانونی که تابعیت مشخصی ندارند را روشن کنند.
وی اضافه کرد: بسیاری از کودکان کار در کارگاههایی مشغول به فعالیت هستند که در معرض دید ما نیستند و هرگز شناسایی نمیشوند. این کودکان در معرض آسیبهای بیشتری قرار دارند. این وظیفه اداره کار است که با بررسیهایی که انجام میدهد این کوکان را شناسایی کند چرا که بر اساس ماده ۷۹ قانون کار ایران، کار کودکان زیر ۱۵ سال به طور کلی غیرقانونی است و کسی که این کودکان را به کار بگیرد مجرم محسوب میشود. بر اساس ماده ۳۲ پیماننامه جهانی حقوق کودک نیز هر کاری که به سلامت جسمی و روانی کودک خللی وارد کند عمل ناروایی است و دولت وظیفه رسیدگی و حمایت از این کودکان را برعهده دارد.
رییس اورژانس اجتماعی تصریح کرد: سازمان بهزیستی و کمیته امداد نیز باید خانوادههای نیازمند را پوشش دهد؛ همچنین باید الزام قانونی وجود داشته باشد که اگر از خانوادهای حمایت شد بار دیگر کودکشان را به خیابان نفرستند.
جعفری با بیان اینکه حدود ۱۱ هزار کودک کار و خیابان در مراکز شبانهروزی و مراکز روزانه سازمان بهزیستی تحت پوشش قرار دارند، خاطرنشان کرد: اما به نظر میرسد تعداد بیشتری از کودکان هستند که نیازمند خدماتند که به نظر میرسد باید با همافزایی سازمانی و تعامل برون سازمانی این تعداد تحت حمایت قرار بگیرند.
وضعیت کودکان کار طی یکسال اخیر پیچیدهتر شدههادی شریعتی، حقوقدان و نائب ریس هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز ، با اشاره به اقدامات انجام شده برای کودکان کار و خیابان در یکسال گذشته اظهار کرد: آنچه که از خرداد ۹۶ تا خرداد ۹۷ بر کودکان کار گذشته نشان میدهد نه تنها مسئله کار کودک حل نشده، بلکه اقدامات و اظهار نظرهای صورت گرفته توسط مسوولان وضعیت را پیچیدهتر کرده است.
عقبگرد دستگاههای مسئول در ساماندهی کودکان کارنایب رئیس هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان ادامه داد: طرح سلب حضانت از والدین که توسط مسوولان بهزیستی مطرح شده، دستگیری بیش از ۳۰۰ کودک کار در طرح ضربتی شهریور ماه که با هماهنگی فرمانداری ،شهرداری و بهزیستی و در راستای حذف کودک کار از چهره شهر صورت گرفت، اقدام ناشیانه شهرداری بروجرد در انتشار عکسهای کودکان کار دستگیر شده و ... نشان میدهد اغلب اقدامات صورت گرفته یک عقب گرد کامل بوده است.
به گفته وی در این بین وضعیت کودکان کار مهاجر افغانستانی به مراتب ناگوارتر گزارش میشود چرا که طبق آمار کمیسیون حقوق بشر افغانستان قاچاق کودکان افغانستانی برای کار به ایران ۱۰درصد افزایش یافته و براساس همین آمار روزانه بیست کودک کار به اجبار یا داوطلبانه برای بازگشت به کشورشان در مرزها رها میشوند. این در حالیست که بعد از گذشت بیش از ۲۰ از سال از پیوستن ایران به کنواسیون حقوق کودک، نسل جدیدی از کودکان کار در حال بروزند که از آن جمله میتوان به کودکان تنفروش و یا کودکان کولهبر و ... اشاره کرد.
آسیبهای نوظهوری که کودکان کار را تهدید میکندشریعتی با تاکید بر اینکه با بروز نسل جدید کودکان کار آسیبها نیز عمیقتر شده است، گفت: حالا مسئله فقط بیسوادی، بازماندگی از تحصیل یا سوء تغذیه نیست؛ رخنه ویروس اچ آی وی، اعتیاد، افسردگی، خودزنی، خودکشی، آزارهای جنسی، خشونت کنترل نشده و ...همگی آسیبهای نوظهوری است که کودکان کار را تهدید میکند. آسیبهایی که اگر امروز به فکر حلکردن آن نباشیم به مرور همه جامعه را فراخواهد گرفت.
شریعتی با اشاره به قوانین بینالمللی در حوزه کار کودک نیز گفت: با اینکه به موضوع کار کودک در مقاوله نامه و کنوانسیونهای بینالمللی و همچنین قوانین داخلی پرداخته شده است و با وجود اینکه در قانون کار داخلی این کاستی در به روز بودن و چند گام عقب بودن از آسیب کاملا مشهود است، اما همچنان عدم پایبندی به کنوانسیونها و عدم اجرای صحیح قوانین داخلی بزرگترین ضعف در این حوزه است. به عنوان مثال در سال ۱۳۸۰ مقاوله نامه محوِ فوری بدترین اشکالِ کار کودک، در ۱۶ ماده به همراه توصیهنامه مکمل آن به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسید. همچنین با توجه به بند «ت» ماده «۳»، آییننامه اجرایی این مقاوله نامه در سال ۱۳۸۳ به تصویب هیأتدولت وقت رسید که براساس آن لیستی از مشاغل سخت کودکان اعلام شد.
مشاغلی که کودکان از انجام آن منع شدند و آییننامهای که اجرا نشدوی در ادامه افزود: براساس این آییننامه افرادی که کودکان را در ۳۶ شغل عنوان شده به کار گرفته باشند مشمول ماده «۱۷۲» قانون کار و همچنین محکوم به تعلیق پروانه از سه ماه تا یک سال خواهند شد. بخشی از این مشاغل عبارتند از کار در گندابها، جمعآوری، حمل و دفن زباله، کار در محیطهای با سروصدا بالا، کارهای ساختمانی، کار در قالیبافی، نمدبافی، ریسندگی و بافندگی، دامداری، کار در کورههای آجرپزی، برش فلزات و سنگهای قیمتی و... بودند.
این حقوقدان در ادامه با بیان اینکه این آییننامه نوشته و تصویب شد که اقدام فوری برای جلوگیری از ورود کودکان به این ۳۶ عنوان شغلی انجام شود، اظهار کرد: اما در عمل هیچ قدمی برای اجرایی شدن آن برداشته نشد و همچنان در چند ردیف شغلی عنوان شده کودکان مشغول به کار طاقت فرسا هستند.
وی اضافه کرد: بر اساس ماده ۷۹ قانون کار به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است. همچنین در مواد ۸۲ ،۸۳ و ۸۴ قانونکار موضوع ساعتکاری، غیر قانونی بودن کار در شب و ممنوعیت اشتغال به کارهای سخت و زیان آور برای کارگران نوجوانان مطرح شده است که در عمل شاهدیم که این موارد رعایت نمیشوند. از سایر قوانین مربوط به کودکان کار نیز میتوان به مواد ۳۲ و ۳۶ کنوانسیون حقوق کودک و همچین آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی اشاره کرد.
در همین زمینه: گلایه فخاری از بکارگیری کودکان زباله گرد در شهرداری لایحه حمایت از کودکان تابستان به مجلس میرود بی پناهی کودکان زبالهگرد فرانسه در پی ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس دستهای سیاه قلبهای سفیدمنبع: همشهری آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۱۳۹۳۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جوانان و نوجوانان هدف ترویج معضل بی هویتی قرار داده شده اند
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خراسان رضوی،معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده در دوره آموزشی ارتقای مهارتهای یادگیری و یاددهی زندگی و بالندگی والدین فرزندان دانش آموز در مشهد گفت: دشمن درحال ترویج معضل بی هویتی در بین جامعه است و برای مقابله با آن، رییس جمهور کشورمان، جنبش تعهد به خانواده را در سازمان ملل مطرح کرد که هدف آن این است که با تمام وجود از خانواده دفاع کنیم.
انسیه خزعلی افزود: طی دورهای در مدارس فقط به آموزش پرداخته شد، اما باید بدانیم پرورش و تزکیه بر آموزش مقدم است و برگزاری دوره ارتقای مهارتهای والدین برای بیدار سازی آنها در قبال خطراتی است که فرزندانشان را تهدید میکند.
معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده با تاکید بر این که باید به پرورش توجه شود و تلاش میکنیم که این پرورش را در ارتباط با والدین، پررنگ کنیم از شرکت کنندگان در این دوره آموزشی خواست در استانهای خود، قرارگاههایی ایجاد کنند که در آن مدارس تحت آسیب، شناسایی و مدیران همراه شوند.
خزعلی افزود: در این قرارگاهها باید راهکارهای تشویق و تنبیه برای ایجاد انگیزه ارائه شود تا والدین به مشارکت، راغب شوند و در نهایت گزارش کار ارائه شود و ما هم از این روش پشتیبانی و حمایت میکنیم.