واکاوی حادثه مدرسه غرب تهران/ سکوت معاون وزیر
تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۱۵۵۹۸۷
خبرگزاری شبستان: آسیب های جبران ناپذیری در حادثه مدرسه غرب تهران به دلیل غفلت در گزینش رقم خورد، طبق اعلام پزشک قانونی دانش آموزان ازآسیب های روانی رنج می برند، تنها کسی که سکوت کرد، معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان مدارس غیردولتی بود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان، اوایل خرداد ماه، خبری با عنوان « آزار و اذیت گروهی به دانش آموزان در مدرسه ای » بازتاب زیادی پیدا کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
فیلم هایی که در شبکه های اجتماعی منتشر شد، خانواده ها مدعی بودند از 19 دانش آموزی که روانکاویی شده اند، 16 دانش آموز مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته اند. خانواده ها نسبت به غفلت مدیر مدرسه در این موضوع به شدت عصبانی بودند و او را نیز مقصر می دانستند.یکی از والدین از این مسئله انتقاد دارد که چرا مدرسه نیروهای با سابقه را رد کرده است و از نیروهای جوان و بدون تجربه کافی استفاده می‌کند.ناظم مدرسه 28 سال داشت در بحث مسائل تربیتی به شدت ضعیف عمل کرده است .
پس انتشار خبر و فیلم هایی از این حادثه، سیدمحمد بطحایی، در حکمی حسین بزرگی‌زاده، مشاور و بازرس ویژه خود را مسئول رسیدگی به ماجرای آزار و اذیت دانشآموزان مدرسه‌ای در منطقه 2 تهران کرد.این موضوع تا جایی افکار عمومی را دچار تشویش قرار داده بود که مقام معظم رهبری هم واکنش نشان داد و در پیامی حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی به ریاست قوه قضاییه دستور دادند پس از محاکمه، در اسرع وقت حدود الهی در رابطه با متهمان اجرا شود.
تنها کسی که در این موضوع سکوت کرد، معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان مدارس غیردولتی بود و به این حادثه واکنشی نشان نداد.
این درحالی است که،زینی وند درپاسخ به پرسش خبرنگاران در نشست خبری های خود در رابطه با تخلف مدارس در شهریه و گزینش اینگونه پاسخگو بود که اگر تخلفی صورت گرفته است در زمان مدیریت او نبوده است و او پاسخگوی اقدامات زمان مدیریت خود است. حال که این حادثه ناگوار رخ داده است او پاسخگو نیست.
پس از این حادثه وزارت آموزش و پرورش نیز از معلم خاطی که به عنوان نیروی غیررسمی یاد کرده بود با این مضمون «اتهام سوء استفاده از پست و موقعیت شغلی خود و ورود خسارت معنوی به آموزش و پرورش و جریحه دار شدن احساسات عمومی در سطح جامعه و ایجاد حساسیت به وجود آمده در فضای مجازی شکایت داشته و درخواست رسیدگی خارج از نوبت وفق قوانین و مقررات مورد استدعاست» شکایت کرد.
البته خبرهای قابل تامل نیز از روابط عمومی این وزارت خانه به دست خبرنگاران رسید که نشان از آن داشت که برخی از خانواده ها فعالیت تربیتی و آموزشی غیردولتی معین تعریف و تمجید کرده بودند و از اینکه فیلم در فضای منتشر شده بود انتقاد داشته اند و موضوع شکایت را تجاوز ندانسته اند.
نظارت به موقع مدارس را از سکون خارج می کند
به هر روی؛ بسیاری از کارشناسان مقصر اصلی این حادثه را مرکز گزینش می دانستند در این ارتباط نیز دبیر اسبق هیئت مرکزی گزینش وزارت آموزش و پرورش به خبرنگار شبستان با تاکید بر اینکه این موضوع زنگ خطر مدارس است گفت: گزینش نیروهای آزاد غیر رسمی باید هرساله باشد. تعهد و تخصص را در کنار هم ببینیم. باید نظارت هرساله طبق قانون انجام گیرد.
وی ادامه داد: ضوابط نظارت بر مدارس غیردولتی باید بازنگری شود. بهتر است آنچه در کاغذ نوشته می شود، درمدارس عملی شود.می طلبد نظارت به موقع باشد و هر شش ماه صورت گیرد. تا مدرسه از حالت سکون خارج شوند.
وی با تاکید بر اینکه باید مشاورین مدرسه تقویت شوند گفت: باید به سلامت نیروی انسانی اهمیت داده شود. شاید گزینش یک نیرو سال گذشته مثبت باشد، اما با توجه به آسیب های اجتماعی تحت تاثیر قرار گرفته و دچار مشکلاتی شده باشد.
رییس سابق مدارس غیردولتی تصریح کرد: تربیت صحیح یک دغدغه است. نبایدرفع تکلیف کنیم. مطالبه جدی داریم مدیریت ها به هم زنجیر وار وصل هستند. وزیر نمی تواند، معاون را مقصر جلوه دهد و معاون، مدیرکل و آنان مربیان مدرسه را. در سلسه انتخابات همه افراد دخالت داشته اند نمی توان رفع تکلیف کرد. بایدپاسخگو باشند.
کار خلاف شرع در مدرسه معین انجام شده است
همچنین؛ محمدمهدی زاهدی، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در مورد آخرین بررسی ها در رابطه با وضعیت مدرسه معین نیر به خبرنگار شبستان گفت: طبق آخرین گزارش هایی که به ما ارایه شده است هیچ تعرضی از سوی معلم به دانش آموزان صورت نگرفته است البته کار خلاف شرع انجام شده است، بحث مشروبات الکلی، نشان دادن فیلم های مستهجن به دانش آموزان انجام شده است که اینها خلاف شرع است.
وی در مورد اینکه آیا مشروبات الکلی در مدرسه بین دانش آموزان توزیع شده است، اظهار داشت: در رابطه با نوشیدن مشروبات الکلی در مدرسه ما گزارشی نداریم و بحث در رابطه با 3-4 نفری است که ارتباط داشته اند.
زاهدی با بیان اینکه هیچگونه تعرضی از سوی معلم به دانش آموزان صورت نگرفته است، یادآور شد: در حال حاضر پرونده در دست قوه قضاییه است و در حال بررسی دقیق بر روی این موضوع هستند.
تغییر شیوه در نحوه پذیرش معلم در مدارس غیر دولتی
رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس تصریح کرد: این اتفاق در حوزه مدرسه بسیار سنگین و سخت است و به دلیل همین موضوع و نگرانی هایی که در این بحث مطرح بوده است باعث شد که ما طرحی را در مجلس داشته باشیم که در این طرح در رابطه با نحوه پذیرش معلم در مدارس غیر دولتی دقت نظر بیشتری انجام شود یعنی اینکه معلمانی که قرار است در مدارس غیر دولتی به کار گرفته شوند در ابتدا در مراکز دانشگاه فرهنگیان آموزش های لازم را ببینند و سپس در این مدارس به کار گرفته شوند.
وی خاطرنشان کرد: در واقع ما می خواهیم جلوی این روند را که معلمان بی حساب و کتاب در مدارس غیر دولتی به کار گرفته می شوند را بگیریم.
دو نفر از دانش آموزان مشکلات روان شناختی داشتند
همچنین؛ احمد شجاعی رئیس سازمان پزشکی قانونی در جمع خبرنگاران درباره انجام معاینات پزشکی قانونی در خصوص آزار و اذیت دانش آموزان مدرسه ای در غرب تهران گفته است؛ در این موضوع 7 دانش آموز معرفی شدند ولی با توجه به اینکه هیچ یک از آنها ادعایی درباره تجاوز فیزیکی نداشتند معاینه جسمانی انجام نشد و تنها معاینات روانشناختی از سوی همکاران انجام شد.
وی ادامه داد: پس از انجام این معاینات اغلب این دانشآموزان سالم تشخیص داده شدند و فقط دو نفر مشکلات روان شناختی در آنها دیده شد.
شجاعی گفت: ناظم این مدرسه نیز برای انجام تست های شخصیت و روان شناختی معرفی شد که تا این لحظه و طی آزمایش های اولیه مشکل خاصی در وی دیده نشده است.
رئیس بخش معاینات روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی نیز نحوه ی پذیرش و گزینش را در پیشگیری از آسیب های اجتماعی را عامل اصلی می داند و معتقد است که نحوه پذیرش و گزینش معاون خاطی این مدرسه غیردولتی درست نبوده است.
علت آسیب روانی دانش آموزان
در این ارتباط مهدی صابری، متخصص روانپزشکی و رئیس بخش معاینات روانپزشکی سازمان پزشکی‌قانونی می گوید: دانش‌آموزانی که به ما مراجعه کردند حول‌وحوش ۱۳ تا ۱۵ سال بودند و در مقطع متوسطه اول تحصیل می‌کردند. دو نفر از آنها دچار آسیب روانی در اثر این قضیه شده بودند که دلایلش هم متفاوت بود. یک نفر از آنها برای این حالش بد بود که مدت کمی بود که به این مدرسه آمده بود و شاید انتظار چنین برخوردهایی را نداشته و نفر دوم هم به خاطر این که معلم او را مجبور به کار ناشایستی با هم‌کلاسی‌اش کرده بود حال خوشی نداشت و در توضیح واژه اجبار هم باید بگویم که گاهی اجبار با تهدید و ضرب‌وشتم صورت می‌گیرد و گاهی اجبار با اکراه است و فرد با رودربایستی یا ترس از مقام فرد مقابل دست به انجام کاری به صورت ناخواسته می‌زند. به همین دلیل این دو دانش‌آموز دچار اختلالات روانی در حد متوسط بودند که طبعا باید تحت نظر مشاور باشند.
غفلت در نظارت و گزینش معلم خاطی
او در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه شرق که نتیجه معاینه معلم خاطی چه بود، نیز گفت: آقای «ح»، به عنوان یک معلم یا دبیر جوان که اظهار می‌کند مدتی کارهای فرهنگی می‌کرده، به نظر فرد جوانی می‌آید که قبول چنین مسئولیتی در مدرسه برایش زود بوده است. به نظرم ما پیش از بررسی یک فرد، یک سیستم را باید بررسی کنیم. این که ما هرازگاهی بیجه، قاتل آتنا، خفاش شب و... را هدف قرار دهیم و خشمی هم نسبت به آنها بروز دهیم، فایده ندارد. ما یک بار باید ببینیم چه مشکلی در مسیرمان قرار دارد. آقای «ح» یک مرد جوان متأهل است و فرد بدون سوءپیشینه‌ای است اما در جایگاهی قرار می‌گیرد که آن جایگاه او نیست. در دبیرستانی که ادعای سطح بالابودن دارد، فردی برای معاونت در نظر گرفته می‌شود که تجربه کافی کارهای مدیریتی ندارد. به جای انتخاب فردی با یک شرایط سنی که بتواند صاحب اتوریته و موقعیت خاص نزد بچه‌ها باشد تا بتواند از عهده کار بربیاید، کار را به عهده یک جوان می‌گذارند. مدیریت یک دبیرستان باید بر کارها نظارت کند. به عنوان مثال اگر معلم مذکور هرازگاهی دانشآموزان را صدا می‌کرده و می‌گفته به اتاق من بیا، شاید یک یا دو بار غفلت شود اما مدیر بالاخره باید متوجه رفتارهای مشکوک این معلم بشود؛ یا دبیری که سر کلاس می‌رود و ناظم از او می‌خواهد چند دانش‌آموز را به اتاقش بفرستد، او باید پیگیر رفت‌وآمد این دانشآموزان به دفتر باشد. نکته اینجاست که بعضی از چیزها انگار زمینه رفتارها را فراهم می‌کند و ما هم لازم نیست اصلا آدم‌های جنایتکاری در جامعه داشته باشیم، اصلا گاهی شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که آدم‌ها ناخواسته وارد یک بازی می‌شوند و اقدام جنایتکارانه انجام می‌دهند.
صابری تأکید کرد: فردی که چنین مسئولیت مهمی دارد، باید روحیات او را در نظر گرفت. من از این فرد سؤال کردم که آیا شما تجربه‌ای از معاونت مدرسه داشته‌اید و پاسخش منفی بود. از او سؤال کردم با چه پشتوانه و اعتمادبه‌نفسی چنین سمتی را قبول کردی؟ او جواب داد روز اول مدیر به من گفت که با این بچه‌ها قاطع باش، ضمن این که با آنها دوست هستی و من با این فرمول جلو رفتم. شما حساب کنید که فرمول ما برای این که یک نفر را در جایگاه معاون مدرسه بنشانیم، این است؛ یعنی همه کلاس‌ها و دورهای آموزشی و مدیریتی و روان‌شناسی رفتاری با دانشآموزان همه هیچ است و یک نفر بدون پشتوانه و تجربه با جمله قاطعیت و رفاقت سمت معاونت یک مدرسه معتبر را به دست می‌گیرد. همین فرمول در همه جاهای دیگر هم ممکن است کاربرد داشته باشد و چه بسا که اجرا شود. کسی نمی‌آید یک بررسی بکند که این ناظم هنوز خیلی جوان است و با دانشآموزان فاصله سنی زیادی ندارد؛ آن‌هم دانش‌آموزانی که در سن بلوغ قرار دارند، آیا این ناظم می‌تواند صحبت‌ها و خواسته‌های این دانشآموزان را در حوزه بلوغ پاسخ بدهد؟ آیا به این تجربه رسیده است؟ من مطمئنم خیر! این فرد نمی‌توانسته پاسخگوی سؤالات و رفتارهای آنها در حوزه بلوغ جنسی باشد.
به هر روی، غبار فراموشی برروی این حادثه نیز می نشیند. اگر غفلتی در نحوه ی برخورد، پذیرش و گزینش صورت گیرد، باز این حوادث تکرار خواهند شد. باید نظام تعلیم و تربیت که مسئولیت آموزش و تربیت میلیون ها سرمایه جامعه را دارد نظام ارزشی و اخلاقی را تقویت کند، اگرمعلم خاطی انحراف اخلاقی نداشت از کوچکترین مشکل اخلاقی دانش آموزان نیز جلوگیری می کرد و با مشاوره های درست آنان را از این مسیر آگاه می ساخت. معلم های زیادی در این مرزو بوم هستند که سرنوشت دانش آموزان خود را همانند فرزندانشان می دانند و بهترین نقش را در تعیین زندگی آنان دارند.
پایان پیام/260
منبع: شبستان
کلیدواژه: مجلس مساجد دولت شهید مدافع حرم ماه رمضان شهید خلیل تختی نژاد حجت الاسلام ارزانی استهلال ماه شوال صنایع دستی اوقات فراغت مدرسه معین تجاوز وزارت آموزش و پرورش
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۱۵۵۹۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تکرار سختگیری دهه ۶۰ در مدارس
به گزارش «تابناک»، شادی مکی در روزنامه هم میهن نوشت: در مدارس چه می‌گذرد؟ مدیران، مشاوران و معاونان چگونه با دانشآموزان تعامل می‌کنند؟ اینها پرسش‌های مهمی است که دانشآموزان، مدیران و کارشناسان آموزشی به آن پاسخ می‌دهند. دانشآموزان می‌گویند که هنوز کیف‌هایشان را برای پیدا کردن سیگار، آینه، لوازم آرایش و گوشی‌های تلفن‌همراه می‌گردند و در این پروسه فشار زیادی به آنها وارد می‌شود. هنوز اندازه و رنگ موی دانشآموزان دختر در کانون توجه است. هنوز رفت‌وآمدها کنترل می‌شود. با پسران رفتارهای نادرست می‌شود، برایشان جلسه‌های توجیهی برگزار می‌کنند و در این وضعیت دانشآموزان متولد دهه‌های ۸۰ و ۹۰ که زیربار مدرسه‌داری با سختگیری‌های دهه ۶۰ نمی‌روند، لجبازتر شده‌اند.
کارشناسان آموزشی می‌گویند که با نسخه‌های قدیمی و تاریخ‌انقضا‌گذشته نمی‌شود با این دانشآموزان تعامل کرد. به گفته این کارشناسان، هنجارهای نوجوانان امروز به‌تبع تحولات رخ‌داده در جهان و در کشور تغییر کرده است. رفتارهایی مانند بازرسی کیف‌ها که نسل‌های دهه‌های ۵۰ و ۶۰ هم با آن سر ناسازگاری داشتند، امروز نمی‌تواند راهی برای تعامل با نوجوانان باشد. تنها نتیجه این رفتارها، احساس انزجار و تنفر نسبت به ارزش‌ها و قوانین است. کارشناسان می‌گویند که نسل جدید، زور و اجبار را نمی‌پذیرد و برای پذیرش یک مسئله ابتدا باید اقناع شود و بعد از آن حق انتخاب داشته باشد.
هنوز «آینه» ممنوع است
دانشآموزان مقطع متوسطه گلایه فراوان دارند؛ گلایه آنها از برخوردهای سلیقه‌ای است. کیانا یکی از دانشآموزان کلاس نهم است که میگوید: «مسئولان مدرسه، اول سال تحصیلی برای بچه‌ها جلسه‌ای برگزار کردند و درباره همین مسائل با ما حرف زدند. آنها گفتند اگر بچه‌ها پیرسینگ یا هر وسیله دیگری که با استایل دانش‌آموزی تطابق ندارد، همراه‌شان دارند محترمانه تحویل دهند. اما کسی این‌کار را نکرد.
درحال‌حاضر وقتی مسئولان مدرسه چنین وسائلی را دست بچه‌ها ببینند با بی‌احترامی، خشونت و استفاده از الفاظ رکیک می‌گیرند. گاهی هم خانواده‌ها را صدا می‌کنند. بچه‌ها هم وقتی این رفتارها را می‌بینند بیشتر لجبازی می‌کنند.»
کیانا میگوید که فضای مدرسه شاد نیست؛ هیچ اقدامی از سوی مسئولان مدرسه برای شاد کردن فضا صورت نمی‌گیرد و حتی گاهی به آنها فشار وارد می‌کنند: «مثلاً ما را مجبور می‌کنند در بعضی از جشنواره‌های مناسبتی شرکت کنیم که این موضوع ما را آزار می‌دهد. چرا باید برخلاف خواسته‌مان در جشنواره، جشن و مناسبتی مشارکت کنیم. درحالی‌که در مسائل مهم‌تر به خواسته‌های ما توجه نمی‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «مثلاً ما به‌عنوان دانشآموزان پایه نهم که در مقطع حساسی هستیم و امتحان نهایی داریم، نیمی از سال به‌دلیل بارداری یا حوادثی که برای معلمان‌مان رخ داد، کلاس نداشتیم و وقتی به این موضوع اعتراض کردیم و درخواست دادیم تا معلم جایگزین برایمان بگذارند، اصلاً به خواسته‌مان توجه نکردند. همه اینها درحالی‌است که توجه به مدل موی دانشآموزان یا همراه داشتن انگشتر و گردنبند و آینه، برای آنها مهم‌تر از تشکیل کلاس و داشتن معلم است.»
محمد، دانش‌آموز کلاس دهم است و میگوید که رفتار مسئولان مدرسه با آنها خوب نیست. گاهی کیف بچه‌ها را می‌گردند تا شاید گوشی پیدا کنند، اما این کارها نتیجه معکوس دارد. کیف دانشآموزان حریم شخصی آنهاست. او درباره علت لجبازی بچه‌ها با مدیر و مسئولان مدرسه میگوید: «گاهی برای ساده‌ترین مسائل به آنها ناسزا می‌گویند و توهین می‌کنند. این کارها باعث لجبازی دانشآموزان می‌شود.»
مصرف سیگار، گل و لجبازی با مدیران
معضل جدید مدیران مدرسه اما حالا سیگارهای الکترونیکی است. «سال تحصیلی گذشته گروهی از دانشآموزان مدرسه موج سیگار کشیدن را راه انداختند. در آن زمان بچه‌ها حوالی مدرسه سیگار می‌کشیدند. مسئولان مدرسه بعد از شناسایی بچه‌هایی که این موج را راه انداخته بودند، آنها را اخراج کردند. مدتی بعد از این ماجرا متوجه شدم که تعدادی از بچه‌ها در مدرسه سیگار الکترونیکی می‌فروشند و حتی برخی از دانشآموزان سیگار الکترونیکی را داخل مدرسه هم استفاده می‌کردند.»
این ماجرایی است که علیرضا ۱۶ ساله تعریف می‌کند. او اما مصرف پاد یکی از انواع سیگارهای الکترونیک را از اسفندماه سال گذشته شروع کرده: «استفاده از پاد به‌عنوان یکی از سیگارهای الکترونیکی، به من حس باحال بودن می‌دهد. من به لذت‌های زودگذر دنیا آنقدر اهمیت نمی‌دهم که به خاطر ضررهای کم پاد، از آن استفاده نکنم. به‌هرحال قلیون و سیگار هم ضرر دارند اما مردم استفاده می‌کنند. برخی معتادند و به نیکوتین نیاز دارند، برخی دیگر هم مثل نسل ما فقط خوششان می‌آید که از این سیگارهای الکترونیکی استفاده کنند.»
در مدرسه هومان ۱۵ ساله اما فقط سیگارهای الکترونیکی استفاده نمی‌کنند، گل و سیگارهای معمولی هم در جمع‌شان پیدا می‌شود. هومان کلاس نهم است و استفاده از پاد را از تابستان سال گذشته شروع کرده. چرا کشیده؟ «دوستانم می‌کشیدند و من هم خوشم آمد که بکشم. اما اگر بدانم این سیگارها خیلی ضرر دارند، استفاده نمی‌کنم.»
او میگوید که در مدرسه آنها اتفاقات دیگری هم می‌افتد: «گل، ۴۰۰-۳۰۰هزار تومان است و خیلی‌ها می‌کشند. سیگار معمولی هم مصرف می‌کنند.» برای دانشآموزان مدرسه آنها قیمت بالای گل، مهم نیست به‌همین‌دلیل حتی هر روز می‌خرند. خانواده‌ها اما بی‌خبرند: «بیشتر بچه‌ها گل را بیرون از مدرسه می‌کشند و بسیاری از آنها به‌دلیل مصرف همین مخدر دچار مشکلات روحی و روانی شده‌اند.»
هومان اینها را میگوید و ادامه می‌دهد که چند وقت پیش، مسئولان مدرسه دستگاه تشخیص نیکوتین و گل خریدند تا از بچه‌ها تست بگیرند، اما هیچ‌وقت از آن استفاده نکردند: «مدیرمان با ما صحبت کرد که دیگر نکشیم. حتی محدوده‌ای خارج از مدرسه را مشخص کرد و گفت که در آن محدوده سیگار نکشیم، اما دانشآموزان از روی لجبازی با مدیر دقیقاً در همان محدوده سیگار می‌کشند و فیلم و عکسش را در اینستاگرام منتشر می‌کنند.»
استیصال خانواده‌ها
پدر دانش‌آموزی که بنا به اصرار فرزندش ناچار شده برای او سیگار الکترونیکی بخرد، میگوید که مصرف این سیگارها به‌شدت بین دانشآموزان رایج شده. این پدر اواخر سال گذشته متوجه می‌شود که همه دوستان پسر ۱۴ ساله‌اش از این نوع سیگار استفاده می‌کنند: «پسرم هر خواسته‌ای دارد، با ما مطرح می‌کند و ما هم اگر بدانیم خواسته‌اش معقول است، برایش تامین می‌کنیم.
اواخر سال گذشته او از ما خواست که برایش پاد بخریم.» والدین تحقیقاتی انجام داده و باتوجه به مضرات استفاده از این نوع سیگارها، از خریدن آن خودداری می‌کنند: «دوستان پسرم همه از این سیگارها استفاده می‌کنند. ما حدس زدیم که ممکن است وقتی دوستانش از این دستگاه استفاده می‌کنند، او هم بخواهد امتحان کند و از سیگار مصرفی سایرین استفاده کند. ترسیدیم دچار بیماری‌های واگیردار ناشی از مصرف مشترک شود، به‌همین‌دلیل تصمیم گرفتیم خودمان برایش سیگار الکترونیکی بخریم که حداقل از کیفیت آن اطمینان نسبی داشته باشیم. زیرا بیشتر این سیگارها چینی و قاچاق هستند و مشخص نیست از چه موادی در آنها استفاده می‌شود. برای خرید پاد، ۳ میلیون تومان هم پرداخت کردیم.» خانواده اما حالا از کارشان پشیمان شده‌اند.
اختلال در رشد مغزی
محمد هاشمیان، فوق‌تخصص ریه اما شیوع استفاده از سیگارهای الکترونیکی در میان دانشآموزان را مهم می‌داند و به هم‌میهن میگوید: «باید ابتدا این موضوع بررسی شود که فلسفه ایجاد سیگارهای الکترونیکی چه بوده، زیرا این سیگارها ضرر زیادی دارند و در جهان تبدیل به معضلی برای سلامت جامعه شده‌اند. ماجرا از آنجا شروع شد که به‌دلیل خطرات استفاده از سیگار، پزشکان به مصرف‌کنندگان توصیه کردند تا مصرف سیگار را ترک کنند. زیرا سیگار علاوه بر اینکه عامل بسیاری از سرطان‌هاست مانند سرطان مثانه، پانکراس، معده و...، باعث بیماری‌های انسدادی مزمن ریه هم می‌شود. این بیماری باعث التهاب راه‌های هوایی و تنگ‌شدن آن می‌شود.»
او اضافه می‌کند که راهکارهای مختلفی برای ترک سیگار پیشنهاد شد که مشاوره‌های پزشکی و روانپزشکی، آدامس، برچسب‌های نیکوتین، از جمله آنها بودند:«استفاده از سیگارهای الکترونیکی هم راهکار دیگری برای ترک سیگار بود. یعنی ورود این نوع سیگار به بازار به منظور کمک به ترک سیگار بود.»
این فوق‌تخصص ریه این را هم میگوید که مضرات این سیگارها، در اوایل تولیدش چندان معلوم نبود، اما بعد از مدتی برخی از ضررهای آن مشخص شد: «بعدها مشخص شد که این سیگارها موجب سرفه، ایجاد خلط؛ نفس تنگی و احتمالاً انسداد ریه می‌شود. مواد شیمیایی واردشده به بدن از طریق این سیگارها باعث التهاب ریه می‌شود که کنترلش سخت است. نیکوتین موجود در این سیگارها باعث افزایش تپش و انقباض قلب و بالا رفتن فشار خون می‌شود. بنابراین در جهان مصرف این سیگار به افراد عادی توصیه نمی‌شود.»
به گفته او درحال‌حاضر سازمان غذا و داروی آمریکا، مصرف سیگار الکترونیکی در راستای ترک سیگار را تایید نکرده است: «این سیگارها آثار بسیار مضر دیگری هم دارند که ممکن است در طول زمان مشخص شوند. حتی ممکن است این آثار بدتر از آثار سیگار هم باشند.»
هاشمیان درباره تاثیر مصرف سیگارهای الکترونیکی بر نوجوانان هم میگوید: «مطالعات نشان داده که این سیگارها هم برای رشد مغز نوجوانان مشکل‌ساز است، هم روی سیستم جنسی و تولیدمثل آنها اثر می‌گذارد. حتی مصرف این نوع سیگارها توسط مادران باردار می‌تواند باعث ایجاد اختلال در جنین شود.»
توبیخ و اخراج بی‌فایده است
فروغ تیموریان، جامعه‌شناس و کارشناس آموزشی که سال‌هاست در مقطع متوسطه تدریس می‌کند اما با تایید شیوع و گسترش استفاده از انواع سیگارهای الکترونیکی در میان دانشآموزان به هم‌میهن میگوید: «مسائل مختلف در مدارس آنقدر زیاد است که مسائلی مثل کشیدن سیگار معمولی و الکترونیکی و حتی مخدر گل، عادی شده است. چندی پیش در مدرسه‌ای که تدریس می‌کنم، بچه‌ها را به‌دلیل آوردن موبایل به مدرسه گشتند، بچه‌ها موبایل‌ها را پنهان کردند اما در کیف‌هایشان وسایل زیادی مثل سیگار، حشیش، وسایل پیشگیری و قرص جلوگیری از بارداری پیدا شد.»
او معتقد است که به‌هرحال فضای مجازی روی رفتار دانشآموزان تاثیر گذاشته است: «زنان جامعه آنقدر با ناکامی‌های مختلف مواجه‌اند که امروز بچه‌ها با کشیدن سیگار یا مسائل مختلف دوست دارند خودشان را نشان دهند. خیلی از این دانشآموزان می‌خواهند بگویند، همان‌کارهایی را می‌توانند انجام دهند که هم‌سن‌و‌سالان‌‌شان انجام می‌دهند. نسل جدید به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی چیزی برای از دست دادن ندارد.» بااین‌همه او معتقد است که تنبیه، توبیخ و اخراج دانشآموزان در ارتباط با این مسائل بی‌فایده است.
تکرار سختگیری دهه‌های قبل
حالا در کنار ماجرای کشیدن سیگارهای الکترونیک و برخورد مسئولان مدرسه، گشتن و بازرسی کیف دانش‌آموز در مدرسه که در دهه‌های گذشته هم رایج بود، آیا می‌تواند راهکاری مناسب برای برخورد با دانشآموزان و حفاظت از آنها باشد؟ سوالی که تیموریان به آن پاسخ می‌دهد: «این رفتارها جز ایجاد تنفر و انزجار، نتیجه‌ی دیگری ندارد. کیف دانش‌آموز حریم شخصی اوست؛ اتفاقی که برای نسل‌های دهه ۵۰ و ۶۰ افتاد و آن‌زمان هم مورد اعتراض بچه‌ها بود، چرا باید تکرار شود. به نظر می‌رسد نیاز به یک آموزش همگانی برای تعامل با نسل نوجوان داریم. به‌جای بازرسی بچه‌ها و ایجاد اضطراب و خشم در آنها باید فرهنگ‌سازی کرد، باید زیربنای تربیتی جامعه و بعد مدارس را درست کرد، سپس سراغ دانش‌آموز رفت.»
این جامعه‌شناس معتقد است که امروز هزاران مسئله مهم‌تر از موضوع حجاب در جامعه وجود دارد: «فرهنگ‌سازی با زور و خشونت انجام نمی‌شود. این نسل متفاوت از نسل‌های گذشته فکر می‌کند و هنجارهایش در بسیاری از موارد تغییر کرده است. با زور و فشار نمی‌توان مسئله‌ای را به او تفهیم کرد.»
این کارشناس آموزشی تاکید می‌کند که ساختار اجتماعی و سیاسی روی جامعه تاثیرگذار است و بخشی از والدین هنوز از ساختار سیاسی و اجتماعی تاثیر می‌پذیرند به‌همین‌دلیل نسل جوان نه والدین خود را قبول دارد و نه ساختار سیاسی، مذهبی و اعتقادی را: «وقتی دانشآموزان نمی‌توانند توسط والدین، ساختار خانواده و مدرسه ارضای روحی و روانی شوند، به فضاهایی مراجعه می‌کند که ساختارهای اشتباه و ناامنی برایشان دارد.»
با زور و خشونت نمی‌شود
دانشآموزان امروز فرزندان والدین دهه‌های ۵۰ و ۶۰ هستند؛ نسلی که به‌شدت تحت فشار جامعه و نسل پیش از خود بوده و برای تغییر سبک زندگی‌اش تلاش و هزینه‌های بسیاری پرداخت کرده است. سختگیری‌هایی که والدین در دوران نوجوانی با آن مواجه شدند، چه تاثیری بر اصول تربیتی آنها داشته است؟
تیموریان دراین‌باره میگوید: «معمولاً متولدین اواخر دهه ۸۰، والدین‌شان از نسل دهه‌های ۵۰ و ۶۰ هستند. فشارهایی که روی متولدین این دو دهه بود، ترس‌های پنهان و سختگیری‌ای که در مدرسه وجود داشت مثل رنگ جورابِ اصلاح صورت و... باعث شد پدران و مادران نخواهند همان تجربه را تکرار کنند، بنابراین آزادی‌هایی به فرزندشان داده‌اند تا کمبودهای خودشان جبران شود. درحالی‌که باید به چارچوب آزادی‌ای که به فرزندشان می‌دهند، توجه کنند.»
به گفته این جامعه‌شناس نمی‌توان با این دانشآموزان نسل جدید، با پند و نصیحت صحبت کرد: «دانشآموزان امروزی به‌شدت از مسائل مذهبی گریزانند. بچه‌های امروز آگاه و مطالبه‌گرند و به‌راحتی سر کلاس اعلام می‌کنند که درباره یک موضوع خاص صحبت نکنید، ما گوش نمی‌دهیم. بخش عمده‌ای از این رخدادها هم به مشکلاتی باز می‌گردد که در ساختار سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه وجود دارد.»
او تاکید می‌کند که فرهنگ‌سازی و بالابردن سطح پذیرش دانشآموزان با زور و خشونت امکان‌پذیر نیست. متولیان تربیت و آموزش باید از جامعه‌شناسان، روانشناسان و افراد متخصص و باتجربه استفاده کنند و تیمی از این کارشناسان تشکیل دهند و با کمک آنها رویکرد مناسبی را برای تربیت نسل در پیش گرفت.
ما مقصریم
مدیر یک دبیرستان پسرانه هم که نخواست نامش در گزارش بیاید، میگوید که مصرف سیگارهای الکترونیکی نسبت به گذشته بیشتر و گرایش به استفاده از این وسیله در میان نوجوانان پررنگ‌تر شده است.
او در گفت‌وگو با هم‌میهن توضیح می‌دهد: «دانشآموزان معمولاً نمی‌توانند برای انتخاب خود استدلالی بیاورند و نهایتاً تاکید می‌کنند که استفاده از این سیگارها بسیار کمتر از سیگارهای معمولی است و به‌همین‌دلیل هم استفاده از آن ضرری ندارد. ازطرف‌دیگر گرایش دانشآموزان نسبت به انجام رفتارهای پرخطر نسبت به گذشته هیچ تغییری نداشته و همچنان مواردی مانند گرایش به سوء‌مصرف موادمخدر، الکل و رابطه‌های آسیب‌زا را در بر می‌گیرد. اما ممکن است میزان دسترسی دانشآموزان به این موارد نسبت به گذشته افزایش یافته باشد.»
این کارشناس آموزشی معتقد است که نوجوانان در حوزه ارزش‌های اخلاقی دچار چالش چندانی نیستند، بلکه هنجارهای آنها تغییر کرده: «به‌عنوان مثال گفت‌وگو و لحن دانشآموزان نسبت به گذشته تغییر زیادی داشته است. آنها در گفت‌وگوهای روزمره خود از کلمات و واژه‌هایی استفاده می‌کنند که بار معنایی قشنگی ندارد یعنی کلمه یا ناسزایی که در گذشته حین دعوا و برای توهین به‌کار می‌رفت، در مکالمات روزمره‌شان استفاده می‌شود و اصلاً هم آن را توهین‌آمیز نمی‌دانند.»
نسلی که باید قانع شود
او تاکید می‌کند که جامعه بزرگسال ما نمی‌تواند به خوبی حوزه هنجارها و ارزش‌ها را از یکدیگر تفکیک کند و به‌همین‌دلیل قضاوت جامعه بزرگسالان نسبت به نوجوانان در برخی حوزه‌ها چندان هم درست نیست: «من سرکشی و عصیانی در نوجوانان نمی‌بینم، معتقدم که تعبیرهای ما از این موضوع اشتباه است. این نسل، عصیانگر و سرکش نیست اما به‌واسطه تحولاتی که در جهان و ایران رخ داده، پرسشگر شده و باید قانع شود. یعنی باید بتوانیم به زبان این نسل درباره موضوعی به آنها توضیح دهیم و حق انتخاب را هم برایشان قائل شویم. اما ما چنین رفتاری نمی‌کنیم و واکنش طبیعی او به رفتار ما عصیان است.»
این کارشناس آموزشی میگوید که ساختارهای حاکم بر مسائل کلان کشور بیشتر بر باورهای کلان بچه‌ها به‌ویژه دیدگاه‌های اعتقادی و مذهبی آنها تاثیری منفی داشته است. او اساسی‌ترین راهکار برقراری تعامل مناسب با دانشآموزان را تغییر نگاه والدین و مربیان از مفهوم تربیت می‌داند: «در جامعه ما آنچه توسط والدین و نهادهای امنیتی رخ می‌دهد «کنترل رفتار» است به‌جای مفهوم واقعی تربیت. تا فهمی در والدین و مربیان درباره تربیت و نقش آنها در این حوزه ایجاد نکنیم، راه‌های دیگر جواب نمی‌دهد. مثلاً در حوزه ایجاد نشاط در مدارس، باید توجه کرد که بچه‌ها اسباب نشاط خودشان را جور می‌کنند زیرا نیاز طبیعی آنها تفریح و شادی است و آنها می‌توانند به‌خوبی این فضا را در بازی‌ها و دورهمی‌های‌شان ایجاد کنند. به نظر من، روش‌های غلط ما در برخورد با بچه‌ها و مداخله‌های تربیتی‌مان است که به‌دلیل فهم غلط از مفهوم تربیت در میان متولیان است. فهم آنها مبتنی بر کنترل بیرونی است یعنی گمان می‌کنند طرف مقابل را باید به‌نوعی کنترل و تربیت کنند که شبیه خودشان شود. به نظر من، تا وقتی این رویکرد در میان والدین و مربیان وجود دارد، نمی‌توان از نوجوانان انتظار زیادی داشت.»
این کارشناس آموزش تاکید می‌کند که اسناد بالادستی مانند سند تحول آموزش تعریف‌های خوبی از مفهوم تربیت ارائه داده، بنابراین مهم است که متولیان آموزش این موضوع را موردتوجه قرار دهند. درحالی‌که این مسئله در کانون توجه متولیان آموزش نیست: «وقتی موضوعی در کانون توجه نیست، طبیعتاً تلاشی هم برای جاری‌شدن آن در سیستم آموزشی نمی‌شود.»
جاده کندوان یک طرفه شد