در بیان رسالت شعر و شاعران آیینی
تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۶۷۵۳۰۰
به گزارش خبرگزاری بسیج، رضا اسماعیلی از شاعران کشور، در یادداشتی به مناسبت فرا رسیدن «دهه کرامت» و ایام ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) و عالم آل محمد، حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به رسالت شعر و شاعران آیینی پرداخته که به این شرح است:
شعر و عرش و شرع از هم خاستند
تا دو عالم زین سه حرف آراستند
(عطار نیشابوری)
وقتی صحبت از شعر دینی و آیینی می شود، بلافاصله کارکردهایی چون «مدح و منقبت» و «سوگ و مرثیه» در ذهن مخاطب تداعی می شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اگر بخواهیم تاریخچه و پیشینه مداحی و روضه خوانی را مرور کنیم، باید به عصر صفوی و دوران قاجار برگردیم. هر چند که از نقش حاکمان «آل بویه» که مذهب شیعه امامیه را ترویج می کردند در بنیانگذاری و گسترش مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله(ع) نمی توان گذشت، ولی بر اساس قرائن و شواهد تاریخی، باید گفت که نوحه‌خوانی و مرثیه‌خوانی(روضه خوانی و تعزیه) میراث پادشاهان عصر صفوی و قاجار است. احیای شعائر دینی، تأکید برگفتن ذکر«حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَلْ» و «اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا وَلیُّ اللّه» در اذان، استفاده از تسبیح و مُهر نماز ساخته شده از تربت امام حسین(ع)، از جمله نمادهایی است که در دوران حکومت آل بویه رایج شد.
در مورد تاریخچه پیدایش و شکل‌گیری «روضه خوانی» نظر استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری نیز قابل تأمل است. این عالم دین آگاه و روشن اندیش که حضرت امام خمینی(قدس سره الشریف) همه آثار قلمی و زبانی اش را بدون استثنا خوب، آموزنده و انسان‌ساز توصیف کرده است، در باره تاریخچه روضه‌خوانی می‌گوید:
«اولین کتابی که در مرثیه به فارسی نوشته شده همین کتاب روضة‌الشهداء است که در پانصد سال پیش نوشته شده است، چون وفات کاشفی در 910، اوایل قرن دهم، بوده است و این کتاب یا در اواخر قرن نهم هجری نوشته شده است یا در اوایل قرن دهم. قبل از این کتاب مردم به منابع اصلی مراجعه می کردند. شیخ مفید (رضوان اللّه علیه) ارشاد را نوشته است و چقدر متقن نوشته است. ما اگر به ارشاد شیخ مفید خودمان مراجعه کنیم، احتیاج به منبع دیگر نداریم. [در] تواریخ اهل تسنن، طبری نوشته است، ابن اثیر نوشته است، یعقوبی نوشته است، ابن عساکر نوشته است، خوارزمی نوشته است. من نمی‌دانم این بی انصاف چه کرده است! من وقتی این کتاب را خواندم، دیدم حتی اسم‌ها جعلی است؛ یعنی در میان اصحاب امام حسین اسم‌هایی را می آورد که اصلاً چنین آدم‌هایی وجود نداشته اند؛ در میان دشمن ها اسم‌هایی می‌برد که همه جعلی است؛ داستان‌ها را به شکل افسانه در آورده است. چون این کتاب اولین کتابی بود که به زبان فارسی نوشته شد، مرثیه‌خوان‌ها که به کتاب‌های عربی مراجعه نمی‌کردند، همین کتاب را می‌گرفتند و در مجالس از رو می‌خواندند. این است که امروز مجلس عزاداری امام حسین را ما «روضه خوانی» می‌گوییم. در زمان امام حسین روضه خوانی نمی‌گفتند، در زمان حضرت صادق(ع) هم روضه خوانی نمی‌گفتند، در زمان امام حسن عسکری(ع) هم روضه خوانی نمی‌گفتند، بعد در زمان سید مرتضی هم روضه‌خوانی نمی‌گفتند، در زمان خواجه نصیر الدین طوسی هم روضه خوانی نمی گفتند.
از پانصد سال پیش به این طرف اسم این کار شده «روضه خوانی». روضه خوانی یعنی خواندن کتاب روضة الشّهداء... از وقتی که این کتاب در دست و بال‌ها افتاد، دیگر کسی تاریخ واقعی امام حسین را مطالعه نکرد و شد افسانه سازیِ روضة الشهداء خواندن. ما شدیم روضه خوان، یعنی روضة الشهداء خوان، یعنی افسانه‌ها را نقل کردن و به تاریخ امام حسین(ع) توجه نکردن. (مجموعه آثار شهید مطهری . ج17، ص: 95)
با عنایت که مطالبی که گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که رسالت اصلی و اصیل و هدف غایی و نهایی شاعران دینی و آیینی پیش و بیش از آن که مداحی و مرثیه خوانی باشد، تبلیغ و تبیین آموزه های وحیانی و قرآنی - بخصوص توحید و یکتاپرستی - نشر و ترویج فضایل اخلاقی و کرامت های انسانی، و مقابله با جهل و خرافه و گزافه است. هم چنان که در آیه 39 سوره مبارکه احزاب بر این مهم تاکید شده است:«الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ». همچنین در فرازی از زیارت اربعین می خوانیم:«و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک عن الجهاله و حیره‌الظلاله» امام حسین علیه السلام خون قلبش را به آستان الهی هدیه داد تا بندگان را از ظلمت جهل و نادانی و حیرت گمراهی رهایی بخشد.» شاعران بزرگی چون مولانا، فردوسی، ناصرخسرو، سعدی، حافظ، اقبال و پروین نیز بر این اعتقاد و باور بوده اند که شعر مسند هدایت گری و انسان سازی است و رسالتی برتر و والاتر از مداحی و مرثیه خوانی صرف دارد.
پایان این نوشتار را به غزلی عرفانی و توحیدی از حضرت مولانا بیدل دهلوی اختصاص می دهم. شعری که با نورافکن «شهود»، از منزل «صورت و حیرت» و وادی «مدح و منقبت» به ملکوت «سیرت و بصیرت» عروج کرده و به رمزگشایی از ظرایف و دقایق «خودشناسی» و «خداشناسی» پرداخته است:
نبری گمان که یعنی به خدا رسیده باشی
تو ز خود نرفته بیرون به کجا رسیده باشی
سرت ار به چرخ ساید، نخوری فریب عزت
که همان کف غباری، به هوا رسیده باشی
به هوای خودسری ها، نروی ز ره که چون شمع
سر ناز تا ببالد، ته پارسیده باشی
زدن آینه به سنگت ز هزار صیقل اولی
که به زشتی جهانی، ز جلا رسیده باشی
خم طرهٔ اجابت به عروج بی‌نیازی ست
تو به وهم خویش دستی، به دعا رسیده باشی
همه تن شکست رنگیم، مگذر ز پرسش ما
که به درد دل رسیدی، چو به ما رسیده باشی
برو ای سپند امشب سر و برگ ما خموشی است
تو که سوختند سازت، به نوا رسیده باشی
نه ترنمی، نه وجدی، نه تپیدنی، نه جوشی
به خم سپهر تا کی، می نارسیده باشی؟!
نگه جهان نوردی قدمی ز خود برون آ
که ز خویش اگر گذشتی، همه جا رسیده باشی
ز شکست رنگ هستی اثر تو «بیدل» این بس
که به گوش امتیازی چو صدا رسیده باشی
منبع: بسیج نیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت basijnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بسیج نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۶۷۵۳۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۴۰ عنوان کتاب جدید از منشورات رهبر معظم انقلاب در نمایشگاه کتاب
۴۰ عنوان کتاب جدید از انتشارات انقلاب اسلامی شامل کتاب‌هایی است که از اردیبهشت ۱۴۰۲ به بعد چاپ شده‌اند و ۱۴ عنوان نیز برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
«حدیث زندگی» عنوان مجموعه‌ای ۶ جلدی از انتشارات انقلاب اسلامی است که ۳ جلد از آن در نمایشگاه کتاب امسال در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد. این مجموعه شامل شرح احادیث حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است که در ابتدای جلسات درس خارج فقه از سال ۶۹ تا ۹۵ مطرح شده و برای نخستین بار مجموعه این احادیث منتشر می‌شود. گزیده‌ی احادیث «مکارم‌الاخلاق»، «النوادر» و «امالی الصدوق» به انتخاب و شرح حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدّظلّه‌العالی) عناوین کتاب‌هایی هستند که در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود.
کتاب «گنجینه‌ی بی‌پایان» مجلّد جدید مجموعه چهارجلدی «شرح نهج‌البلاغه» است که دربرگیرنده‌ی شش گفتار از بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای است که به مسئله شناخت و بررسی جایگاه، اهمیت و ویژگی‌های نهج‌البلاغه می‌پردازد. ۳ عنوان دیگر این مجموعه، «منشور حکومت علوی»، «راه روشن مدیران» و «نبوتها» را شامل می‌شود که پیش از این منتشر شده بودند و در حال حاضر، با ویرایش، صفحه‌آرایی و طرح جلد جدید ارائه شده‌اند.
«مروری بر بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای درباره‌ی موسیقی» به قلم حجت‌الاسلام مهدی گرامی‌پور، «روایت تولید؛ سیره‌ی اقتصادی معصومین (ع) در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» نوشته حجت‌الاسلام حمید سبحانی‌صدر، «درآمدی بر نظریه‌ی تعلیم و تربیت در بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» نوشته‌ی دکتر حسن ملکی، «درآمدی بر علوم انسانی اسلامی در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» نوشته حجت‌الاسلام سیّدمهدی موسوی و «بازسازی انقلابی در ساختار فرهنگی در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» نوشته مهدی جمشیدی، دیگر عناوین تازه انتشارات انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب تهران هستند.
«روایت اوّل‌شخص از شخصِ اوّل» نوشته مهدی قزلی است که شامل حاشیه‌نگاری‌های این نویسنده از دیدار‌ها و برنامه‌های رهبر معظّم انقلاب طی سال‌های ۸۸ تا ۹۸ است که برخی از آنها در پایگاه KHAMENEİ.IR منتشر شده بود و سیزده روایت نیز برای نخستین بار در این کتاب منتشر شده است.
انتشارات انقلاب اسلامی امسال رمانی نیز برای گروه سنی نوجوان عرضه خواهد کرد. «خاکسپاری دوّم بانوی مرگ» عنوان رمانی است که به قلم نیما اکبرخانی در ۲۸۰ صفحه منتشر شده است.
این انتشارات طبق روال سال گذشته برنامه ویژه‌ای به مناسبت میلاد حضرت معصومه (س) و روز دختر پیش‌بینی کرده است. توزیع محصولات و نمایش آثار متنوع با هدف ترویج کتاب و کتابخوانی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز از دیگر برنامه‌های انتشارات انقلاب اسلامی خواهد بود.
منبع: ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات
جزئیات جدید از دزدیده شدن دختر ۴ ساله کلالهای؛ کارگر ۳۵ ساله قصد فروش یسنا را داشت