آیا عمر منابع آبی ایران به سر آمده است؟/ ایران تا چند سال دیگر آب دارد؟
تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۲۲۴۱۴۵
به گزارش جماران، سروش کیانی قلعه سرد، دکترای اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست نوشت:
خشکسالی و کم آبی مساله تازهای برای ایرانیان نیست چرا که اقلیم خشک و نیمه خشک ایران همواره با مسالهای بنام کمبود آب مواجه بوده است. از کتیبه داریوش هخامنشی به عنوان قدیمیترین سند موجود در این باره می‌توان نام برد. کتیبهای که در آن از خشکسالی به همراه دروغ و دشمن به عنوان سه مشکل اساسی کشور یاد می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در مجموع شرایط منابع آب‌های زیرزمینی کشور نشان می‌دهد طی سال‌های 1381-1394 مجموعا 84/7 متر و بطور متوسط سالانه 56/0 متر کاهش در سطح آب‌های زیرزمینی کشور رخ داده است. طی این سالها از حجم مخازن آبخوانهای کشور 904/74 میلیارد مترمکعب و بصورت سالانه 35/5 میلیارد مترمکعب کاسته شده است. این کاهش در ذخایر دارای روندی فزاینده بوده و باتوجه به شرایط ناشی از تغییرات اقلیم، افزایش جمعیت و عدم چاره اندیشی اساسی در زمینه بحران آب، ذخایر آب‌های زیر زمینی کشور را در حال حاضر به پایینترین سطح خود رسانده است. از مجموع شرایط طبیعی اقلیم ایران مبنی بر کاهش در بارندگی، افزایش تبخیر و تعرق از یک سو و همچنین از نحوه مدیریت آب‌های سطحی و زیرزمینی کشور که هیچگونه تناسبی با شرایط بحرانی آبی کشور ندارد از سوی دیگر، نتیجهای جز کمیابی شدید آب و خشکی بخش بسیار وسیعی از کشور انتظار نمیرود. از این رو در صورت تداوم وضعیت فعلی طبیعی و مدیریتی کشور نه تنها در یک بازه 50 ساله بلکه بازهای کوتاه مدتتر می‌توان برای اتمام منابع آب ایران متصور شد اما اگر با همین شرایط فعلی طبیعی نوع نگاه به مساله آب و نحوه مدیریت این منابع تغییر اساسی و بنیادی داشته باشد آنگاه می‌توان نسبت به عمر منابع آب ایران نظری دیگر داشت.
انتهای پیام
منبع: جماران
کلیدواژه: رفع حصر نقل و انتقالات لیگ برتر لایحه شفافیت آلودگی آب انقلاب ایران خشکسالی منابع طبیعی رفع حصر نقل و انتقالات لیگ برتر لایحه شفافیت امام خمینی س سید مصطفی خمینی سید احمد خمینی سید حسن خمینی انقلاب اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۲۲۴۱۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آب‌های خاکستری؛ نجات‌بخش حیات زمین
امروزه بسیاری از شهرهای جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، بحرانی که با کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی به دلایل مختلف، در بسیاری از نقاط دنیا به اکوسیستم‌ها آسیب می‌زند، اما در این بین استفاده از آب‌های خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راه‌های مقابله با نگرانی فزاینده کمبود آب در دنیا است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، آب یکی از عناصر ضروری و اولیه حیات روی زمین، هسته اصلی توسعه پایدار و لازمه توسعه اجتماعی_اقتصادی، تولید انرژی، غذا و سالم ماندن اکوسیستم است؛ اما کمبود آب نگرانی فزاینده‌ای در سراسر جهان به حساب می‌آید که همه را به تلاش برای رفع این بحران واداشته است، از این رو محدود بودن منابع آب شیرین، تغییرات آب و هوایی به ویژه گرمایش زمین، انفجار جمعیت و افزایش تقاضا تا چهار برابر در بعضی مناطق، کمبود آب شیرین را به یکی از مهمترین چالش‌های جوامع بشری تبدیل کرده و استفاده از آب‌های خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راه‌های مقابله با این بحران است، آب خاکستری، به آب‌های ضایعاتی (پساب) که دربرگیرنده تمام جریان‌ها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویس‌های بهداشتی استحصال شده از فعالیت‌های معمول روزانه مانند رخت‌شویی، شست‌وشوی ظروف و حمام کردن است که می‌تواند برای اموری مانند آبیاری فضاهای سبز و ساختمان‌های نیازمند رطوبت زیاد مانند گلخانه‌ها به مصرف مجدد برسد، اما آب‌های سیاه دارای نوعی باکتری هستند که برای سلامتی انسان ضرر دارد و نمی‌توان به راحتی و به سرعت آن را از آب جدا کرد تا بتوان برای بعضی استفاده‌های روزمره مانند کشاورزی استفاده کرد، از سویی آب خاکستری حاوی چنین ماده‌ای نیست و خطر استفاده از آن بسیار کمتر است.
دانشمندان با ارزیابی داده‌ها معتقدند؛ آب خاکستری ۵۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب شهری و صنایع را تشکیل می‌دهد، فاضلاب را می‌توان به دو دسته آب سیاه و خاکستری طبقه‌بندی کرد، اگرچه هر دو فاضلاب هستند، اما سطح آلودگی آنها متفاوت است، آب خاکستری بیش از ۸۰ درصد فاضلاب تولیدی در ساختمان‌های مسکونی و اداری را تشکیل می‌دهد که ناشی از شست‌وشوی لباس، استحمام، روشویی و آشپزخانه است، می‌توان این آب را به جای انتقال به شبکه فاضلاب به آبیاری فضاهای سبز، پر کردن فلاش‌تانک‌ها و شست‌وشوی محوطه‌ها اختصاص داد، همچنین در صنایعی نظیر لباسشویی‌ها، شست‌وشوی خودرو و بعضی سیستم‌های آتش‌نشانی امکان استفاده فراهم است.
بر اساس اعلام سازمان ملل، در ۱۰۰ سال اخیر مصرف آب در سراسر جهان شش برابر بیشتر شده است، کارشناسان می‌گویند با افزایش جمعیت، تولیدات صنعتی و کالاهای مصرفی باز هم سالی یک درصد به مصرف آب افزوده خواهد شد، این در حالی است که تغییرات اقلیمی تأثیر به‌سزایی بر وضعیت آب خواهد داشت و بر بحران آن دامن خواهد زد، به گزارش یونیسف دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آب سالم دسترسی ندارند، اکنون سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که حداقل یک ماه در سال با کمبود آب مواجه هستند و از سوی دیگر میلیون‌ها نفر دیگر نیز در ماه‌های بارندگی و سیل با آلودگی چشمه‌ها و منابع آب مواجه می‌شوند.
امروزه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، وضعیت منابع آبی کشور ایران نیز به‌طور خاص، موضوع بحث و بررسی بسیاری از مسئولان حوزه آب و زیست محیطی قرار دارد و نگرانی‌هایی ناشی از بحران آب، دغدغه اصلی برنامه‌ریزی‌های سال‌های اخیر در این حوزه بوده است، زیرا ایران کشوری با اقلیم گرم و خشک است و در کمربند بیابانی و نیمه‌بیابانی کره زمین قرار دارد؛ از ویژگی‌های این منطقه محدودیت منابع آب سطحی، تبخیر بالا، وابستگی به منابع آب زیرزمینی و نیز بارندگی کم است، به طوری که میانگین بارندگی در کشور حدود یک‌سوم میانگین جهانی است.
به این ترتیب استفاده از آب خاکستری باعث می‌شود نیاز برداشت کمتری از منابع آب زیرزمینی و سطحی وجود داشته باشد که این کار علاوه بر حفظ منابع آب، به حفاظت از محیط زیست هم کمک می‌کند، زیرا استفاده از آب خاکستری سبب کاهش بار آلی فاضلاب و آلودگی مجاری فاضلاب‌روها شده و مقدار فاضلاب تولیدی را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد که منجر به کاهش مصرف انرژی هم خواهد شد، گرچه کم شدن مقدار بار هیدرولیکی فاضلاب ناشی از این اقدام خود به عنوان عاملی نامطلوب در تغییر پارامترهای اولیه طراحی خطوط، کلکتورها و تصفیه فاضلاب مطرح است، اما به هر حال تفکیک فاضلاب در مبدا و بازچرخانی آن در محل از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش نیاز آبی در دنیا است.
بر این اساس، اهداف و برنامه‌های مربوط به توسعه پایدار با تمرکز بر مدیریت منابع طبیعی، به دنبال شناخت و برطرف کردن نیاز نسل‌های آینده است، مشکلات جهانی به دلیل محدودیت دسترسی همیشگی به منابع آب سالم و مناسب شرب و بهداشتی به خصوص در مناطق خشک و کم باران، دولت‌ها را به چاره‌اندیشی و بهره‌مندی از منابع جایگزین آب تازه و همچنین توسعه استراتژی‌های بازیافت هدایت کرده است که یکی از مهمترین جایگزین‌ها برای محدودیت است، در این میان که حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخص‌های مناسب شهرها برای زندگی تعریف می‌شود؛ تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیه‌خانه‌ها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است.
نتایج تحقیقات نشان داده است که جمعیت ایران طی هشت دهه اخیر، از حدود هشت میلیون نفر در سال ۱۳۰۰ به ۸۳ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۸ رسیده است، بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از میزان حدود ۱۳ هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته است و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد، در این راستا با قنبر احدزاده، فعال و کارشناس محیط‌زیست گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: آب خاکستری با آب سیاه چه تفاوتی دارد؟
احدزاده: آب خاکستری، آبی است که از مصارف خانگی جمع‌آوری می‌شود، البته این آب به استثنای فاضلاب خانگی است و به آن آب سیاه می‌گویند، این نوع پساب‌ها پس از استفاده آلوده می‌شوند و استفاده از آن برای سلامت انسان ضرر دارد، اما برخلاف آب سیاه یا همان فاضلاب خانگی آب خاکستری می‌تواند دوباره به حالت قبل بازگردد، حدود سرانه تأمین آب خاکستری از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد و با توجه به استانداردهای زندگی، عادات، سبک زندگی و درجه در دسترس بودن آب بین ۹۰ تا ۱۵۰ لیتر در روز متغیر است.
تفاوت آب خاکستری با آب سیاه باعث شده تا در کشورهای مختلف روی آن برنامه‌ریزی متفاوتی انجام دهند و از آن به عنوان یکی از راهکارهای کاهش مصرف آب و مقابله با کمبود آب استفاده کنند، به طوری که آب و هوا نیز بر تولید آب خاکستری تأثیر می‌گذارد، به عنوان مثال در یک کشور گرم، متوسط تولید آب خاکستری حدود ۱۵۰ لیتر برای هر نفر در روز است، معادل ۸۲ درصد کل مصرف آب شیرین است، ۵۶ درصد آن از دوش گرفتن، ۳۰ درصد از آشپزخانه، هشت درصد از لباس‌های شسته شده و شش درصد از مصارف دیگر مانند آبکشی است.
ایمنا: بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب چگونه بر کاهش استفاده از منابع آب تأثیر می‌گذارد؟
احدزاده: مسئله بازچرخانی آب از جمله مواردی است که در سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه نیز به آن به طور ویژه اشاره شد، بر این اساس در ماده ۷ سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه آمده است تا «برنامه‌ریزی برای دستیابی به سایر آب‌ها و بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب» در دستور کار قرار گیرد.
نکته قابل توجه در مسئله پساب‌ها نداشتن اطلاع کافی مردم نسبت به این صنعت است، بر اساس پژوهش انجام شده توسط یکی از مراکز افکارسنجی رسمی در کشور که در دو استان انجام شده است، ۴۷.۵۵ درصد از مردم این دو استان اطلاعی از تعریف پساب ندارند و تنها ۲۲.۷ درصد به طور دقیق پساب را با تعاریف اصلی معرفی کرده‌اند، علاوه بر این ۳.۴۵ درصد از شهروندان این دو استان فکر می‌کنند، پساب همان آب آلوده جاری در سطح شهرهای کشور است.
بر اساس آخرین آمارنامه ماهانه صنعت آب و برق طی مرداد سال ۱۴۰۱، تعداد ۲۵۸ تصفیه‌خانه فاضلاب در مدار فعالیت قرار دارند که به طور روزانه ۵۷۵۴ مترمکعب آب تولید می‌کنند، با فرض ثابت بودن این عدد در طول ۳۶۵ روز سال، ۲.۱ میلیارد متر مکعب پساب در هر سال از طریق تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در کشور مهیا استفاده دوباره خواهد شد، بر این مبنا استفاده مجدد در شرایطی که ۵۳ درصد از مشترکان کشور تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، می‌تواند زمینه کاهش ۱.۵ درصد استفاده از آب تجدیدپذیر در کشور را فراهم کند.
ایمنا: ظرفیت‌های استفاده صحیح از آب‌های خاکستری در حفاظت از محیط زیست چیست؟
احدزاده: امروزه با بحران کمبود منابع آبی و تأمل انسان‌ها به صنعتی شدن شهرها با حفظ محیط زیست و توسعه فضای سبز، بازچرخانی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به‌عنوان راهی برای گریز از شرایط کم‌آبی و خشکسالی با کارایی بیشتر و استفاده از هر قطره آن برای نسل‌های آینده، لزوم برنامه‌ریزی جهت بهره‌وری بهینه از منابع آب متعارف و نامتعارف را از اهمیت فراوانی برخوردار کرده است.
از آنجا که کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدودکننده اصلی توسعه فعالیت‌های اقتصادی در دهه‌های آینده به شمار می‌رود و امنیت و توسعه پایدار با استفاده از روش بازچرخانی آب برای کاهش آسیب‌های کم‌آبی در مناطق کم‌آب کشور می‌تواند در توسعه صنعت و فضای سبز نقش بسیار مؤثری را ایفا کند؛ جمع‌آوری و تصفیه جداگانه و متمرکز یا نیمه متمرکز آب خاکستری و فاضلاب در گستره‌های بزرگ مانند یک شهر کاری بسیار پرهزینه و فاقد توجیه اقتصادی است، اما استفاده از آب خاکستری در مقیاس یک ساختمان یا مجتمع یا گستره‌های کوچک می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و به طور قطع بر کاهش مصرف آب مؤثر خواهد بود.
حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخص‌های مناسب شهرها برای زندگی تعریف می‌شود؛ بنابراین کاربرد فاضلاب‌های تصفیه شده با احداث تصفیه‌خانه‌های بزرگ و رعایت ضوابط زیست محیطی برای بهره‌برداری از بخشی از آن برای مصرف در توسعه و آبیاری فضای سبز با انجام مراحلی با کنترل و کیفیت استانداردهای لازم مورد بهره‌برداری بوده است که محور این قوانین بر حفظ سلامتی انسان، حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی خاک و آب استوار است که در دوره‌های زمانی مشخصی مورد بازنگری قرار می‌گیرد.
بر این اساس در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت، مدیریت توزیع و مصرف آب، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب‌های شهری به منظور استفاده متعارف و غیرمتعارف با مناسب‌سازی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی، توسعه فضای سبز تصفیه‌خانه‌ها با شیوه‌های آبیاری غرقابی و پساب کاملاً با کیفیت و مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست از دغدغه‌ها در تأمین منابع آبی پایدار در کشور است.
ایمنا: مدیریت ضعیف آب خاکستری چه خطراتی را به همراه دارد؟
احدزاده: تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیه‌خانه‌ها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است و استفاده مجدد از آب خاکستری برای آبیاری باغ‌های خانگی یا زمین‌های کشاورزی رایج است، به ویژه در مناطقی که آب کمیاب یا قیمت منابع آبی بالا است، این اقدام انجام می‌شود، از این رو اهمیت و ارزش آب خاکستری چندین برابر خواهد شد، در بعضی مواقع اغلب از اثرات منفی بالقوه استفاده از منابع آب خاکستری غفلت می‌کنیم، زیرا آب خاکستری تصفیه نشده، اگر چه حاوی کمترین درصد آلاینده‌ها است، اما حاوی عوامل بیماری‌زا، مواد شیمیایی، نمک‌ها، روغن‌ها، چربی‌ها و ذرات جامد است که امکان دارد بر سلامت انسان و کیفیت خاک‌ها و آب‌های زیرزمینی اثر بگذارد، با این حال می‌توانیم با رعایت قوانین اساسی، خطرات آلودگی این آب‌ها را کاهش دهیم تا با مدیریت صحیح از آب‌های خاکستری به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کم‌آبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست استفاده کنیم و از بروز خطرات در این زمینه پیشگیری کنیم.
ایمنا: اهمیت بهره‌مندی از آب‌های خاکستری برای سازگاری با تغییرات اقلیم چیست؟
احدزاده: امروزه تغییر اقلیم، یکی از مؤثرترین عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان، چرخه زندگی گیاهان را دستخوش تغییر خواهد کرد و حتی ممکن است بسیاری از گونه‌های گیاهی که از دیرباز و در حال حاضر در فضای سبز استفاده شده‌اند، تناسب خود را در اقلیم کنونی از دست دهند، سیلاب‌های گاه و بی‌گاه در کشور به راحتی قابل مدیریت و استفاده هستند، نه اینکه وارد دریا شوند و ضمن شستن خاک‌های مرغوب، آب زیادی را از سرزمین خارج و خسارت وارد شده به منابع طبیعی را دو چندان کنند؛ در حالی که می‌توان این چرخه را با مدیریت درست استفاده از این منابع آب و جلوگیری از ایجاد خسارت‌ها، متوقف کرد و از این آب‌های نامتعارف برای آبیاری درختان دست کاشت بهره برد.
لازم است بدانیم تغییر اقلیم از محیط‌زیست جدا نیست و اگر بارندگی کم و هوا گرم‌تر شود، تحت تأثیر سناریوهای مختلف، تغییر اقلیم رخ می‌دهد، مطابق پیش‌بینی‌ها با تغییرات اقلیم مناطق خشک، خشک‌تر می‌شود و طی روند کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما در جهان با دسترسی آب کمتر در آن سرزمین‌ها، پوشش گیاهی و سبزینگی از بین می‌رود و با افزایش گردوخاک و رشد پدیده‌هایی مانند آتش‌سوزی و سیل‌های فراوان و ناگهانی محیط‌زیست آسیب می‌بیند و تخریب خواهد شد، در این شرایط طی دهه‌های اخیر با افزایش مصارف بی‌رویه آب و به‌تبع آن روند رو به رشد تولید فاضلاب و توجه به استفاده غیراصولی در وضع موجود ایجاب می‌کند، برای جلوگیری از گسترش مشکلات محیط زیستی و تأمین بخشی از آب مورد نیاز مصارف مختلف از طریق بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب‌ها و آب‌های برگشتی اقدامات اساسی اجرایی شود.
در این شرایط چنانچه با مشکل کمبود آب نیز مواجه نباشیم، باز هم استفاده از پساب برای حفظ منابع آبی بسیار لازم است، زیرا توجه به این مهم زمینه‌ساز توسعه پایدار است، همچنین نقش آمایش سرزمینی در مسیر توسعه پایدار کشور، بازچرخانی پساب و تبدیل شدن اقلیم از نیمه خشک به خشک باید مورد توجه همگان قرار گیرد.
کد خبر 750825
نفر چهارم تنیس روی میز جهان مغلوب نوشاد عالمیان شد