«مناقب خواني»، نخل قد کشيده از ايمان و يقين حسين(ع)
تاریخ انتشار: ۲۲ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۶۰۲۹۸۳
خبرگزاري آريا - همراهي انسان با آيين از نخستين روزهاي زيست اشرف مخلوقات بر زمين اثيري همراه بود. هنگامه تولد آن درست به زماني برمي‌گردد که انسان کنجکاو در بدو نخستين قدم‌هايش در مسير پرسشگري (فلسفيدن)، در پس و پشت حوادث و اتفاقات طبيعي که دليلي براي آنها پيدا نمي‌کرد، آن رخدادها را در بطن رفتارهاي آييني و ستايشگرانه‌اش، براي رضايت قادري مطلق و توانمند به نمايش مي گذاشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
طبق اسناد پيشادستي و البته مکتوب، سابقه فرهنگ مکتوب ايرانيان به شش هزار سال قبل باز مي‌گردد و در اين هيمنه تاريخي، آنچه بيشترين بروز و ظهور را به خود اختصاص داده است، رفتارهاي آييني ايرانيان است. رفتارهايي که امروزه در مطالعات ديرينه شناسانه از آن به عنوان فرهنگ و تمدن ياد مي‌شود.
در ريشه شناسي آيين «منقبت» در ايران، به وجوه ستايشگرانه انسان نسبت به مقام خداوند - همان قدرت مطلق و توانمدي که ياري رويارويي با آن در توان هيچ موجود اثيري نيست - پي مي بريم. وجوهي که ريشه آنها به پيش از پيدايش «آيين مهر» باز مي‌گردد. اما ايرانيان خداجو و يگانه پرست با ورود و پذيرش اسلام و قرار گرفتن زير پرچم فقه شيعه، نه تنها دست از اينگونه آيين‌هاي شان برنداشتند که براي حفظ هويت رفتارهاي فرهنگي شان، آداب، رسوم و سنن دين اسلام و مذهب شيعه را با آيين‌ها و رفتارهاي نمايشي پيشين خود ممزوج کردند. تلاشي که به واسطه آن در مسير سوگ و ثنا بر امام شهيد و مظلوم شان حضرت امام حسين(ع)، قيام ايشان و پاسداشت حماسه عاشورا، بتوانند از چنين آيين‌هايي به بهترين صورت بهره ببرند.
در کتاب «تاريخ نمايش ايران» به قلم بهرام بيضايي و با استناد به تاريخ روايت‌هاي آييني شيعه در باب سير تطور تاريخي آيين «منقبت خواني» آمده است: «اشعار مدح و منقبت امام حسين(ع) و خاندان آل محمد(ص) از همان دوران «سامانيان» در کلام دلباختگان معصومين ظهور پيدا کرد و در زمان «غزنويان» و «سلاجقه» فراگير شد و در زمان «آل بويه» به اوج و شکوفايي رسيد و در دوران صفويه به شيوه اي منظم و پويا در ميان مردم رواج يافت.
با اين حال در ادبيات عرب نيز شاعران مشهوري از جمله «کميت ابن زيد اسدي»، «دعبل خزاعي» و «سيد حميري»، مدح و منقبت را رواج دادند و به اين ترتيب تاريخچه آيين مناقب خواني با ادبيات عاشورايي از ديرباز تا کنون ريشه و پيوند ناگسستني پيدا کرد. «منقبت خوان» به لحاظ واژه شناسي تاريخي به «مداح شيعه» گفته مي‌شود و «مناقب خوانان» در مجالسي که در مساجد يا تکايا برپا مي‌شد به «منقبت خواني» مي پرداختند.» ** ريشه و شکل شناسي «مناقب خواني»در بحث ريشه شناسي واژه «مناقب خواني» يکي از مهمترين پژوهش ها توسط هوشنگ جاويد پژوهشگر موسيقي آييني، قومي و محلي کشورمان شکل گرفته که آن را در کتاب «مناقب خواني» اينگونه آورده است که: «به مبلغان ديني و مذهبي که به نقل، صوت، مدح و بيت، ارادات خود را به امام حسين(ع) و خاندان عصمت و طهارت(س) ابراز مي کردند، «منقبت خوان» مي‌گفتند و رفتار آييني و توام با نمايش عزاداري آنها را در آيين هاي سوگ شهادت ائمه معصومين به ويژه حضرت علي(ع) و امام حسين(ع) «مناقب خواني» مي‌ناميدند.
مانند بسياري از رفتارهاي آييني - نمايشي ايران زمين، آيين «منقبت خواني» نيز با شکوه و درخشش شعر فارسي به عظمت رسيد و بسياري از مناقب مورد خوانش در عزاداري‌هاي سيد و سالار شهيدان از سروده هاي شاعران بزرگ به نام و ياد فارسي زبان بود که در بطن جوشش چشمه اشعارشان همواره دل در گرو خاندان عصمت و طهارت (س) داشتند. همين نگاه قلبي و سروده‌هاي جوشيده از بطن آنها بود که اشعارشان را نُقل زبان عموم مردم مي کرد.
در صدر موضوعات و سروده‌هاي شاعران در متون «منقبت خواني»، مدح رشادت‌هاي شهداي کربلا، جوانمردي‌هاي حضرت عباس(ع) و شخصيت حضرت امام حسين(ع) قرار داشت که سهم مهمي از آموخته هاي امروزين ما از درس ايثار، شهادت و جوانمردي اين بزرگان، در بطن اشعار شاعران «مناقب خوان» قرار داشته و دارد. ** «مناقب خواني» از سرزمين کربلا تا ماه صيامهمانگونه که گفته شد، شايد نخستين گام‌هاي پيدايش آيين مردمي - نمايشي «منقبت خواني» بعد از ورود اسلام به ايران و پذيرفتن مذهب شيعه به ستايش و سپاسگزاري ايرانيان مسلمان از بزرگان دين و خانواده رسول اسلام بود. اما؛ با همراه شدن هر چه بيشتر تار و پود رفتارهاي آييني و مذهبي ايرانيان با حوادث و اتفاقات مذهبي مانند ماه‌هاي محرم و صفر و يا ماه صيام، يکي از اصلي‌ترين تجلي‌گاه‌هاي استفاده از آيين کهن «مناقب خواني» به دهه نخست ماه محرم و دهه آخر ماه صفر و ايام شهادت مولاي متقيان حضرت علي(ع) در ماه رمضان اختصاص يافت. درست بر همين نمط بود که امروزه ما برگزاري آيين‌هاي مذهبي چون «مناقب خواني» را همواره در اين ايام در بين مردم عزادار و سوگوار امام شهيدشان شاهد هستيم.
درست که بسياري از رفتارهاي آييني در هر جامعه اي از جمله تاريخ شگرف و سترگ ايران زمين، بيش از هر رسانه اي به شکل سينه به سينه نقل شده و به آيندگان سپرده شده است؛ اما نبايد فراموش داشت که مهمترين حلقه اتصال ايرانيان در تارک آسمان هميشه آفتابي فرهنگ شان در گرو ارتباط تنگاتنگي است که همواره با دين و مناسبت هاي آن داشته اند. به طوري که حتي در روزمره‌ترين رفتارهاي زيستي آنها هم مي‌توان نمود و ظهور رفتارهاي آييني چون احترام، پيش دستي در سلام، حيا، آبروداري و از اين دست مسايل را به خوبي رصد کرد و به نظاره نشست. ** «منقبت» بازتاب محض حقيقتدر پايان اين نوشتار بد نيست بار ديگر نگاهي داشته باشيم به فرازي از کتاب «مناقب خواني» به قلم هوشنگ جاويد که در آن درباره جايگاه آيين «مناقب خواني» و «منقبت خوانان» چنين آورده است: « گذشتگان ما فضيلت شنيدن و فضيلت ديدن را خوب مي‌دانستند، وقتي که نگاه مي‌کنيم به گستره‌هاي نغمات آوايي در کشور خودمان، به يک اقيانوس بر مي خوريم، اقيانوسي که از خليج فارس شروع مي‌شود و تا درياي خزر ادامه پيدا مي کند.
«منقبت» نخل قد کشيده علي(ع) و حسين(ع) است بر آسمان ايمان در طول تاريخ، گام هاي مرد عدالت، رادي و جوانمردي است در عصر پر از بيگانگي است. «منقبت» صدايي است که زنجير هاي ستم را از هم مي درد. «منقبت»، حکايت مردي را آواز مي‌دهد که رنج، صيقلش مي‌داد، و در هر گام پر غرور و شکوهمندش چهره پرنيرنگ ستمگران را مي‌نماياند و «منقبت» هرچند خيال، اما بازتاب محض حقيقت است. شعر ترين شعر ايمان و يقين است.»
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۶۰۲۹۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ساخت مستند تصویری شبیه‌سازی حرم مطهر امام حسین (ع) در شیراز
ایسنا/فارس معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد داد مستند تصویری از روایت ساخت پروژه فاخر شبیه‌سازی حرم مطهر امام حسین (ع) در بافت تاریخی شیراز ساخته شود.
مریم جلالی امروز، ۶ اردیبهشت در بازدید از پروژه فاخر شبیه‌سازی حرم مطهر امام حسین (ع) در بافت تاریخی شیراز گفت: هر حرمی از اهل‌بیت(ع) موزه، عرض ارادت هنرمندان صنایع‌دستی است.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: استاد هنرمند این اثر ارزشمند تمام تجلیات و این عرض ارادتی که طی قرن‌ها می‌توان برای یک حرم مطهر متصور شد را مینیاتوری کرده است.
وی افزود: این اثر ارزشمند اضلاع مختلف و ساحت‌های مختلفی دارد که می‌توان به ساحت هنر، معرفت، ارادت، پشتکار و تلاش و استمرار و آموزش اشاره کرد.
جلالی با بیان اینکه تجمیع همه هنرها نشان از پیوند بین نسلی است و نشان از حفظ و نگهداری هنری ایرانی است، افزود: همیشه در طول تاریخ ایرانیان هنر را با عشق و ارادت نگه‌داشته‌اند و ما باید بتوانیم روایت رنجی که پشت این گنج بوده را نمایش دهیم و این وظیفه و مسئولیت ماست.
معاون وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد داد: یک مستند تصویری از روایتی که استاد این اثر ارزشمند در حوزه‌های مختلف دارد، ساخته شود و در معرض دید عموم گذاشته شود، چراکه اثر تجلی هنر اسلامی است.
به گزارش ایسنا، پروژه فاخر شبیه‌سازی حرم مطهر امام حسین (ع) در بافت تاریخی شیراز در مقیاس یک پانزده و یکی از آثار ارزشمند هنرمند استاد حیدریان است که ساخت آن به مدت ۱۱ سال به طول انجامیده است.
وزن این بنا سه تن است هنرهای به‌کاررفته در این اثر شامل ۲۵ حرفه هنری ازجمله مقرنس‌کاری، گچ‌بری، نجاری، جوشکاری، ریخته‌گری، قالب‌سازی، قلم‌زنی، آینه‌کاری، آجر تراشی، میناکاری، نورپردازی، معماری، خطاطی ثلث و کوفی، گره چینی، طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های صوتی، حجاری، سنگ‌تراشی، طراحی اسلیمی و... است،ا بعاد این بنا عبارتند از عرض دو هزار میلی‌متر، طول سه هزار و دویست میلی‌متر و ارتفاع دو هزار و هفتصدمیلی متر است که بیش از ۱۲۴ هزار قطعه شامل ۲۴۰ عدد لامپ، سنگ سنندج، سنگ مرمر، کاشی هفت رنگ، نقره خالص، چوب ساج و طلای ۲۴ عیار در آن به کار رفته است.
انتهای پیام
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان میشوند