به نقل از «مهر»

معیار شناخت جامعه سالم از ناسالم، حکمت است/ جایگاه حکمت در زندگی

تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۳۱۹۹۴۷

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی است که مصطفی دلشاد تهرانی، نهج البلاغه پژوه و استاد حوزه و دانشگاه در مورد جایگاه حکمت در زندگی براساس نهج البلاغه نوشته است:

امیرمؤمنان علی(ع) سخنی درباره جایگاه حکمت فرموده که بسیار درخور توجه و تأمل است: «وَ اعْلَمُوا أَنهُ لَیْسَ مِنْ شَیْءٍ إِلا وَ یَکَادُ صَاحِبُهُ یَشْبَعُ مِنْهُ وَ یَمَلهُ إِلا الْحَیَاةَ، فَإِنهُ لاَ یَجِدُ فِی الْمَوْتِ رَاحَـةً.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وَ إِنمـَا ذلِکَ بِمَنْـزِلَةِ الْحِکْمَةِ التِی هِیَ حَیَاةٌ لِلْقَلْبِ الْمَیِتِ، وَ بَصَرٌ لِلْعَیْنِ الْعَمْیَاءِ، وَ سَمْعٌ لِلاْذُنِ الصماءِ، وَ رِی لِلظمْآنِ، وَفِیهَا الْغِنَی کُلهُ وَ السلاَمَةُ.»(نهج البلاغه، خطبۀ ۱۳۳)

بدانید که هیچ‌چیز نیست؛ جز این‌که دارنده‌اش از آن سیر شود و از داشتن آن دلگیر، مگر زندگی ـ که بر آن چیزی نگزیند ـ چه در مرگ آسایشی نبیند و آن همانندِ حکمت است که حیاتِ دلِ مرده است، و داروی جانِ افسرده؛ چشم کور را بینایی است و گوشِ کر را موجب شنوایی. سیراب‌کننده تشنه ـ حقیقت ـ است، و در آن همه بی‌نیازی و سلامت.

حکمت، اساس زندگی متعالی و حقیقت زندگی معنوی است. همه چیز فانی است و انسان از امور فانی گریزان است، خواهان امور جاویدان است، از امور جاودان سیر و دل‌زده نمی‌شود. انسان خواهان حیات است؛ و حکمت، حیات است؛ حیاتِ دل مرده است. حکمت، حیاتِ نظر و عملِ آدمی است، و اگر حکمت از نظر و عمل گرفته شود، نظر و عمل بدون حیات می‌شود. حکمت نظری مایه حیات نظر، و حکمت عملی مایه حیات عمل است؛ و در نظر و عمل حکیمانه همه بی‌نیازی‌ها و سلامت‌ها نهفته است.

امیرمؤمنان علی (ع) در نامه تربیتی خود به حضرت مجتبی(ع) که در آن به او چگونه زیستن و چگونه سلوک کردن را آموخته است، چنین می‌فرماید: «أَحْیِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ، وَ أَمِتْهُ بِالزهَادَةِ، وَ قَوِهْ بِالْیَقینِ، وَ نَوِرْهُ بِالْحِکْمَةِ.»(نهج البلاغه، نامۀ ۳۱) دلت را به اندرز زنده‌دار، و به پارسیایی بمیران، و به یقین نیروبخش، و به حکمت روشن گردان.

امیرمؤمنان علی(ع) سفارش می‌کند که دل را با موعظه، یعنی آن‌چه دل را رقت و لطافت می‌بخشد و قساوت و خشونت را می‌زداید، و منع نسبت به بدی و زشتی   می‌آورد،زنده بدارید، و سرکشی‌های نفس را با پارسایی مهار سازید، و آن را با یقین به حق نیرو بخشید و آن‌گاه دل و وجود خود را با حکمت روشن گردانید.

آن‌که به حریت رسد و به حکمت منور گردد، اهل حکمت است، زیرا تا زمانی که قساوت و خشونت در آدمی باشد، و سرکشی‌ها مهار نشده باشد، حکمت در جان انسان قرار نمی‌یابد. رفتار و کردار حکیمانه محصول دل و جانی است که به نور حکمت روشن شده باشد و در این صورت است که انسان رفتار و کردار غیرخردمندانه نخواهد داشت؛ و چون دل و جان آدمی از نور حکمت بی‌بهره باشد، سر از جاهلیت درمی‌آورد. اگر انسان به کمالِ حکمت تربیت نشود، در مسلخ جاهلیت از انسانیت بیرون می‌رود و از انسانی که در مرتبه جاهلیت و حیوانیت قرار گیرد جز جاهلیت و حیوانیت ظهور نمی‌کند؛ آن‌چه از او جلوه می‌یابد جاهلیت است و قساوت و خشونت. از نشانه‌های جلوه یافتن حکمت در وجود آدمی این است که جاهلیت و قساوت و خشونت در او دیده نمی‌شود، زیرا حکمت لطافت و رحمت می‌آورد و هر چه غلظت است می‌زداید.

امیر بیان، علی(ع) در توصیف عرب جاهلی آنان را مردمانی معرفی کرده است که در برهوت جاهلیت از انسانیت بیرون رفته و مسخ شده و اهل قساوت و خشونت گشته بودند. آن حضرت می‌فرماید: «لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِأَضْوَاءِ الْحِکْمَةِ، وَ لَمْ یَقْدَحُوا بِزِنَادِ الْعُلُومِ الثاقِبَةِ؛ فَهُمْ فِی ذلِکَ کَالاْنْعَامِ السائِمَةِ، وَ الصخُورِ الْقَاسِیَةِ.»(همان، خطبۀ ۱۰۸)

مردمانی که از چراغ حکمت بهره‌ای نیندوختند، و آتشزنه علم را برای روشنی جان نیفروختند. پس آنان چون چارپایانند که سرگرم چرا مانند، یا چون خرسنگ‌های سختند که گیاهی نرویانند.

امام علی(ع) مردمانی را که نور حکمت به وجودشان راه نیافته و آتشزنه دانش در دلشان جرقه نزده تا دل و جانشان روشن گردد، چونان چارپایان دانسته که همتشان چریدن است. انسان بی‌بهره از حکمت در مرتبه حیوانیت سیر می‌کند که فرو رفتن در جاهلیت، تنزل به مرتبه حیوانیت است، و در این مرتبه است که محبت و رحمت در آدمی افول می‌کند و قساوت و خشونت ظهور می‌نماید.

کم بُوَدشان رقت و لطف و وَداد

زان که حیوانیست غالب بر نهاد

مِهر و رقت وصفِ انسانی بُوَد        

خشم و شهوت وصفِ حیوانی بُوَد

(مثنوی معنوی، مولوی، دفتر اول)

انسانِ بی‌بهره از حکمت و معرفت در منظر پیشوای آزادگان تا بدان‌جا تنزل می‌یابد که چونان خرسنگ‌های سخت می‌شود که بر آن گیاهی نمی‌روید. برخی سنگ‌ها جای آن دارد که گیاهی در آن بروید، و برخی چنان سخت است که جای رویشی در آن نیست. انسانی که هیچ بهره‌ای از حکمت و معرفت ندارد، خرسنگ‌های سختی را می‌ماند که از هر محبت و رحمت و رقت، و از هر دوستی و زایشی محروم است.

بزرگ‌ترین خطر برای آدمی فرو رفتن در جاهلیت است؛ و از این‌روست که یکی از مهم‌ترین وجوه فلسفه بعثت، فراخوانی به حکمت است: «هُوَ الذِی بَعَثَ فِی الاُْمیِینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَ یُزَکِیِهِمْ وَیُعَلِمُهُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاَلٍ مُبِینٍ»(جمعه/۲)

اوست که در میان قوم بی‌کتاب [عرب] پیامبری از میان خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد، و به راستی که پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.

پیام‌آوران الهی مردمان را به حکمت خوانده و تلاش نموده‌اند آنان را بدین کمال والا آراسته نمایند. امیرمؤمنان علی(ع) درباره بعثت و رسالت پیامبر اکرم(ص) چنین فرموده است: «بَعَثَهُ و الناسُ ضُلالٌ فِی حَیْرَةٍ، وَ حَاطِبُونَ فِی فِتْنَةٍ، قَدِ اسْتَهْوَتْهُمُ الاَْهْوَاءُ، وَاسْتَزَلتْهُمُ الْکِبْرِیَاءُ، وَ اسْتَخْفتْهُمُ الْجَاهِلِیةُ الْجَهْلاَءُ؛ حَیَارَی فِی زَلْزَالٍ مِنَ الاْمْرِ، وَ بَلاَءٍ مِنَ الْجَهْلِ، فَبَالَغَ ـ صَلی‌اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ـ فِی النصِیحَةِ، وَ مَضَی عَلَی الطرِیقَةِ، وَ دَعَا إِلَی الْحِکْمَةِ، وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ.»(نهج البلاغه ، خطبۀ ۹۵) او را برانگیخت، در حالی که مردمان سرگردان بودند، و بیراهه فتنه را می‌پیمودند. از نادانی جاهلیت خوار، سرگردان و در کار نااستوار، و به بلای نادانی گرفتار. او که درود خدا بر وی باد، خیرخواهی را به نهایت رسانید، به راه راست رفت، و از طریق حکمت و موعظه نیکو مردمان را به خدا فراخواند.

آن چیزی که می‌تواند مردمان را از گمگشتگی، گمراهی، گردن فرازی و خودکامگی نجات بخشد، حکمت است؛ و این خود معیاری است برای شناخت انسانِ راه یافته، از انسانِ راه نایافته؛ معیار شناخت جامعه سالم از جامعه ناسالم. امام علی(ع) در بیانی شگفت، جایگاه حکیمان در جامعه را معیاری برای ارزیابی جامعه معرفی فرموده است: «وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلهَ إِلا اللهُ، وَ أَشْهَدُ أَن مُحَمدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، وَ نَجِیبُهُ وَصَفْوَتُهُ. لاَ یُؤَازَی فَضْلُهُ، وَ لاَ یُجْبَرُ فَقْدُهُ. أَضَاءَتْ بِهِ الْبِلاَدُ بَعْدَ الضلاَلَةِ الْمُظْلِمَةِ، وَ الْجَهَالَةِ الْغَالِبَةِ، وَ الْجَفْوَةِ الْجَافِیَةِ؛ وَ الناسُ یَسْتَحِلونَ الْحَرِیمَ، وَیَسْتَذِلونَ الْحَکِیمَ، یَحْیَوْنَ عَلَی فَتْرَةٍ، وَ یَمُوتُونَ عَلَی کَفْرَةٍ!»(همان، خطبۀ ۱۵۱)

گواهی می‌دهم که جز خدای یکتا، خدایی نیست، و محمد بنده او و فرستاده اوست، و منتخب و گزیده او. هیچ آفریده را در فضیلت به پایه او نتوان آورد، و فقدانِ او را جبران نتوان کرد. شهرها را به نورِ هدایت او روشن گشت، از آن پس که در گمراهیِ تیره بود، و نادانی بر همه جا چیره؛ و درشت‌خویی و ستمکاری را همگان پذیره. مردم حرام را حلال می‌شمردند، و حکیم را خوار می‌گرفتند. می‌زیستند، بی‌داشتن پیامبران؛ می‌مردند، خداناشناس و بی‌ایمان.

کد خبر 4431800

منبع: مهر

کلیدواژه: سبک زندگی اسلامی مصطفی دلشاد تهرانی نهج البلاغه اربعین ۹۷ اربعین 97 اربعین حسینی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی معرفی کتاب سازمان اوقاف و امور خیریه نشست هم اندیشی بیژن عبدالکریمی قرآن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی فعالیت های قرآنی امام حسین ع علوم انسانی عاشورا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۳۱۹۹۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وضعیت آلودگی هوای تهران امروز سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ + شاخص به تفکیک مناطق

کیفیت هوا در کلان‌شهر تهران امروز با قرار گرفتن روی شاخص ۷۵ در وضعیت هوای سالم (زرد) ثبت شده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، سنجش کیفیت هوا امروز _سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت_ در دستگاه سنجش کیفیت هوای ایستگاه پاسداران با شاخص ۱۵۴، در وضعیت هوای ناسالم (قرمز) قرار دارد.

بر این اساس سنجش کیفیت هوا امروز در ایستگاه‌های اسلام‌شهر با شاخص ۱۱۶، باغستان شهریار با شاخص ۱۱۲، تهران پارک شکوفه با شاخص ۱۰۷، دانشگاه شهید بهشتی با شاخص ۱۰۲، رباط‌کریم با شاخص ۱۳۲، سلامت با شاخص ۱۲۷، شهرداری منطقه ۱۹ با شاخص ۱۱۱، شهریار با شاخص ۱۰۳، قرچک با شاخص ۱۳۲، در وضعیت هوای ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی) قرار دارد.

در همین راستا، دستگاه سنجش کیفیت هوا امروز در ایستگاه‌های اتوبان محلاتی منطقه ۱۴ با شاخص ۵۱، امام خمینی با شاخص ۶۹، پارک رازی با شاخص ۶۴، پاکدشت با شاخص ۶۱، پردیس با شاخص ۸۴، پونک با شاخص ۵۱، پیروزی منطقه ۱۳ با شاخص ۸۷، پیشوا با شاخص ۸۲، دانشگاه تهران با شاخص ۷۷، دماوند با شاخص ۶۵، ژئوفیزیک با شاخص ۶۳، در وضعیت هوای سالم (زرد) قرار دارد.

همچنین ایستگاه‌های ستاد بحران منطقه هفت با شاخص ۸۸، سرخه‌حصار با شاخص ۵۳، شادآباد منطقه ۱۸ با شاخص ۸۵، شریف منطقه دو با شاخص ۹۵، شهرری منطقه ۲۰ با شاخص ۸۱، شهرداری منطقه چهار با شاخص ۹۷، شهرداری منطقه ۱۱ با شاخص ۹۴، شهرداری منطقه ۲۱ با شاخص ۷۰، شهرداری منطقه ۲۲ با شاخص ۵۷، فرمانداری شهرری با شاخص ۹۲، گلبرگ منطقه هشت با شاخص ۶۱، لواسانات با شاخص ۹۹، مسعودیه منطقه ۱۵ با شاخص ۵۷، ملارد با شاخص ۸۹، منطقه ۱۵ با شاخص ۸۰، میدان فتح منطقه ۹ با شاخص ۹۵ و ورامین با شاخص ۷۴ در موقعیت هوای سالم (زرد) ثبت شدند.

به این ترتیب ایستگاه آتی‌ساز با شاخص ۴۶، چشمه با شاخص ۴۴، شهرداری منطقه دو با شاخص ۵۰، علم و صنعت با شاخص ۳۲، قدس با شاخص ۴۹ و وردآورد منطقه ۲۲ با شاخص ۴۲ در موقعیت هوای پاک (سبز) قرار دارد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم (زرد)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ بسیار خطرناک (قهوه‌ای) است.

کد خبر 749281