به نقل از «تقریب»

تاریخ را تبدیل به دستگاه دیو و فرشته‌ساز نکنیم/ایران نیازمند تاریخ نگاری منصفانه است

تاریخ انتشار: ۱۴ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۳۹۹۸۴۲

به گزارش  حوزه فرهنگ و هنر خبرگزاری تقریب، نشست «نقد و بررسی کتاب ایران بین دو کودتا» که توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، منتشر شده است، شنبه، 12 آبان با حضور حجت‌الاسلام محمد ذبیحی، سرپرست سازمان «سمت»، هادی خانیکی، مدیر گروه علوم ارتباطات دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده ارتباطات این دانشگاه، حسین پاینده، استاد برجسته نظریه و نقد ادبی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، داریوش رحمانیان، نویسنده کتاب و استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، حسینعلی نوذری، پژوهشگر و نظریه‌پرداز حوزه علوم سیاسی و جمعی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و اعضای هیأت علمی سازمان «سمت» و نیز دانشجویان این دانشکده، در سالن شورای دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

در ابتدای این نشست «محمدمهدی فرقانی» با ابراز امیدواری نسبت به اینکه برگزاری چنین جلساتی مقدمه همکاری‌های آینده دانشگاه علامه طباطبایی و سازمان «سمت» باشد، اظهار کرد: لازم است یادی کنیم از استاد فقید، مرحوم دکتر احمدی که سال‌ها در سنگر «سمت» در اندیشه ارتقای جایگاه علوم انسانی کشور بود و در این مسیر مجاهدت‌های بسیاری را انجام داد.

 

رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در ادامه با ذکر خاطره ای از آن مرحوم و پاسداشت مقام ایشان، از حضور حجت الاسلام ذبیحی به عنوان جانشین خَلف ایشان در این سازمان، ابراز امیدواری کرد و این انتخاب را ادامه مسیر دکتر احمدی برشمرد.

 

همچنین، سرپرست سازمان «سمت» نیز با اشاره به اینکه از تمام ظرفیت‌های دانشگاه علامه طباطبایی(ره) برای ارتقای علوم انسانی و فرهنگ کشور استفاده می‌کنیم، گفت: همراهی و تماس با استادان برجسته می‌تواند به ما کمک کند که از خطر کتاب‌سازی در کشور پیشگیری کنیم.

 

وی در گفت وگویی در حاشیه نشست ابراز کرد: در سال گذشته تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان «سمت» و دانشگاه علامه طباطبایی به امضا رسید. این تفاهم‌نامه در دوره مرحوم احمدی امضا شد و من شاهد آن جلسه بودم؛ به‌ نظرم دانشگاه علامه طباطبایی بزرگ‌ترین دانشگاه در حوزه علوم انسانی و قطب علوم انسانی کشور است و ما امیدواریم بتوانیم این تفاهم‌نامه را با بیشترین توان خود، اجرایی و از تمام پتانسیل‌های این دانشگاه در جهت ارتقای فرهنگ کشور استفاده کنیم.


ذبیحی برگزاری برنامه‌هایی مثل نشست نقد و بررسی کتاب «ایران بین دو کودتا» را که در دانشگاه علامه برگزار شد، یکی از رویکرد‌های جدید برنامه‌های سازمان «سمت» دانست و افزود: «قطعاً همراهی و تماس با استادان برجسته می‌تواند به ما کمک کند که از خطر کتاب‌سازی در کشور پیشگیری کنیم.


سرپرست سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در پایان تأکید کرد: مخاطب همواره هدف اصلی سازمان «سمت» بوده است و بازار، دغدغه‌ اصلی این سازمان نیست؛ تفاوت قیمت‌های ما گواه این حرف است که دانشجو و استاد و به عبارت دیگر اعتماد، اصل اول ماست و امیدوارم خداوند در این راه به ما کمک کند.

 

 

حسین پاینده: باید در برابر کتاب‌سازی‌ها ایستاد

حسین پاینده در نشست علمی بررسی و نقد کتاب ایران بین دو کودتا سخنان خود را در خصوص لزوم برگزاری جلساتی از این دست با موضوعات میان رشته ای آغاز کرد و از دانشجوهای رشته های مختلف دانشگاهی خواست که در پایان نامه ها و پژوهش های خود به موضوعات میان رشته ای توجه ای خاص داشته باشند. پاینده با اشاره به اینکه نقد خود را از منظر روش شناسی آغاز می کند خاطرنشان کرد: «در ابتدا قصد دارم 6 تز خود را در خصوص تاریخ ارائه بدهم و سپس بر اساس آن به نقد کتاب بپردازم. نخست اینکه تاریخ با گذشته فرق دارد. گذشته همواره یک روایت و داستان است. هر روایتی از منظری خاص به گذشته نگاه می کند و از این موضوع گریزی نیست. نکته دوم اینکه معرفت تاریخی لزوما گفتمانی است به این معنا که ما تاریخ محض نداریم. هر تاریخی لزوماً تفسیری گفتمانی از گذشته است.»

 

پاینده در ادامه تزهای خود در خصوص تاریخ اظهار کرد: رویدادهای تریخی از برهم کنش رویدادها پدید می آید. نکته بعدی اینکه تاریخ نویسی شکلی از ترجمه است به این معنا که هر کتاب تاریخی ای، ترجمه رویدادهای گذشته از یک زبان مبداء به زبان مقصدی است. کار تاریخ پژوه شبیه ترجمه شعر به نثر است. نکته پایانی نیز اینکه گذشته دائماً تغییر می کند. گذشته امر ثابت و جامد نیست. مدت هاست که عمر تاریخ نویسی تمام شده و امروزه ما به تاریخ پژوهی رسیده ایم.

 

این استاد نظریه و نقد ادبی در پایان سخنان خود گفت: نتیجتاً اینکه گذشته را هرگز نمی توان بازسازی کرد. در گذشته یک صدا نبوده که ان را کشف کرد و نوشت. با این مقدمه باید گفت که رویکرد کتاب به نظر من ضد پوزیتیویستی است. در این کتاب گفته می شود که ما حقیقت محض نداریم. نکته بعدی که در کتاب به خوبی به آن توجه شده و از این نظر از نویسنده تشکر می کنم اینکه در کتاب به خوبی به نقش اقوام ایران توجه شده است. مسئله اقوام، مسئله ای جدی برای ما است. 3 نکته پایانی من درباره روش شناسی کتاب این است که 1:این کتاب تلاش کرده تا طرحی کلی از تعارض های دوره رضاخانی به دست دهد. 2: تلاش کتاب همچنین تحلیل روابط قدرت و نحوه به گردش در آمدن قدرت است و 3 اینکه کتاب به جای تحلیل سطحی دست به تحلیلی همه جانبه زده است. در پایان نیز باید از جناب ذبیحی یک درخواست بزرگ داشته باشم و آن این است که لطفا مقابل کتاب سازی ها ایستادگی کنید.

 

وی درباره اهمیت نگارش منابع تاریخی برای نسل جدید اظهار کرد: تاریخ‌نگاری یک سوژه است که در محدودیت‌های گفتمانی زمان خود عمل می‌کند، از این رو هیچ تاریخ‌نگاری نمی‌تواند به گفتمان مسلط بی‌اعتنا باشد. گذشته براساس روابط قدرت برای خواننده قابل فهم می‌شود.

 

 

تلاش کردم چهره های تاریخی را سیاه و سفید نشان ندهم

«داریوش رحمانیان» درباره دلیل نگارش این کتاب، گفت: متاسفانه دانشگاه های کشور با کمبود کتاب های درسی در حوزه تاریخ مواجه است. از سوی دیگر منابع موجود نیز با مشکلاتی در خصوص برنامه های درسی مواجه هستند. در میان کتاب های موجود، کتاب هایی که دانشجو را به مطالعه بیشتر در حوزه تاریخ ترغیب کند کم است.حدود ۲۶ سال است که در دانشگاه‌های کشور تاریخ معاصر تدریس می‌کنم و در طول این سال‌ها همواره با کمبود کتاب‌های درسی مواجه بودیم، حتی در برخی از دانشگاه‌ها شاهد این بودم که همکاران من به‌ ناچار کتاب‌های غیردرسی یا غیرمرتبط را معرفی کنند. برای نمونه خیلی اوقات کتاب مورخ نامدار و استاد عزیز و ارجمندم یرواند آبراهامیان یعنی «ایران بین دو انقلاب» معرفی می‌شد و به‌ رغم اینکه کتاب بسیار شایسته و ارزشمندی است، اما با اهداف دیگری و نه اهداف آموزشی نوشته شده است.

 

نویسنده کتاب «ایران بین دو کودتا» در ادامه با اشاره به اینکه در این فرصت یادی می کنم از استاد این حوزه، جناب یرواند آبراهامیان، اظهار کرد: یکی از انگیزه های من برای نگارش این کتاب، رفع نقص موجود در زمینه عدم علاقه دانشجوها به مطالعه کتاب های بیشتر در زمینه تاریخ بود. یکی دیگر از انگیزه های من در نگارش این کتاب، سادگی متن آن و دوری گزیدن از توضیح نظریه های مختلف بود.» وی در خصوص دلیل خود برای این اقدام گفت: «از آنجایی که دسترسی دانشگاه های مختلف کشور به منابع مکمل حوزه تاریخ متفاوت است و ممکن است این کتاب در دانشگاه های اقصی نقاط کشور تدریس شود، تلاش کردم تا از بیان تئوری های پیچیده حوزه تاریخ اجتناب کنم تا کتاب برای همگان ساده فهم باشد.

 

استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران درباره مقدمه کتاب گفت: تلاش من این بود که از سیاه و سفید نشان دادن چهره های تاریخی در این مقطع اجتناب کنم. نمی دانم در این زمینه چه میزان موفق بوده ام اما می توانم ادعا کنم که تلاش کردم تا چهره های این مقطع تاریخی را سیاه و سفید نشان ندهم. در مقدمه کتاب هشدار دادم که تاریخ جای دیو و فرشته‌ نیست و نباید آن‌ را تبدیل به دستگاه دیو و فرشته‌ساز کنیم. تاریخ جای سیاه‌ و سفید و تعمیم‌های ایدئولوژیک نیست. تاریخ جایی نیست که ما به‌ حساب هواداری از یک جریان و ایدئولوژی، آن را به ابزاری برای تسویه‌حساب‌های سیاسی خود تبدیل کنیم».

 

وی با اشاره به مراحل شکل‌گیری این اثر، بیان کرد: در سال ۱۳۸۴ که از دانشگاه تبریز به دانشگاه تهران آمدم، استاد ارجمند ما غلامحسین زرگری‌نژاد، تاریخ‌نگار، پژوهشگر و استاد تاریخ دانشگاه تهران از بنده با توجه به پیشینه‌ای که داشتم درخواست کردند این کتاب را بنویسم؛ بنابراین برمن واجب شد که این کار را شروع کنم. بعد از اینکه در سال ۱۳۸۵ قرارداد بسته شد، بخش اعظم کتاب در سال ۱۳۸۷ نوشته و تحویل داده شد، اما انبوه گرفتاری‌ها اجازه نمی‌داد این بار را به سرمنزل مقصود برسانم. ضمن تشکر از سرکار خانم شجاعی، کارشناس پژوهشی گروه تاریخ در «سمت»، باید بگویم اگر پیگیری‌های ایشان نبود، شاید این کتاب ناتمام باقی می‌ماند.

 

استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران، با بیان اینکه در کتاب «ایران بین دو کودتا» سعی شده است تا سیر اصلاحات به مخاطب نشان داده شود، خاطرنشان کرد: ایران امروز نیازمند تاریخ‌نگاری منصفانه، علمی و روشمند است. سال‌هاست که همه مرا به‌ عنوان یکی از تندترین منتقدان رشته تاریخ می‌شناسند، متأسفانه رشته تاریخ در ایران خوارترین و ذلیل‌ترین رشته‌هاست و نهادهای تاریخی در ایران در وضعیت بدی قرار دارند.

 

وی در پایان ایران را در مقابله با قدرت‌های بزرگ دانست و گفت: در شرایط کنونی کشور ما نیاز زیادی به روایت تاریخی وجود دارد و به‌ همین دلیل باید وضعیت رشته تاریخ اصلاح شود. من بارها به بزرگان کشور هشدار داده‌ام که به فکر تاریخ باشید و افراد باصلاحیت را به این رشته وارد کنید، تاریخ را دریابید و اگر درنیابید، چوب آن را خواهید خورد.

 

 

حسینعلی نوذری: من به بی‌طرفی مورخ اعتقاد دارم

 

در ادامه نشست حسینعلی نوذری، پژوهشگر و نظریه‌پرداز حوزه علوم سیاسی به عنوان منتقد اظهار داشت: نقد من به این کتاب دو جنبه دارد. جنبه فرمی و جنبه محتوایی. در بخش فرمی باید گفت انتقاد من به رویه انتشار کتاب از سوی سمت است نه فقط این کتاب. مشکلاتی در نوع فونت، نمایه، مرجع و ...وجود دارد که فقط متوجه این کتاب نیست. در بخش محتوایی نیز باید گفت، من به بی طرفی مورخ اعتقاد دارم. تاریخ پژوهان ما باید متوجه این نکته باشند که قضاوت ارزشی با قضاوت بر اساس مطالب مستند متفاوت است.

 

نوذری در ادامه نقد محتوایی خود ابراز کرد: پژوهشگر تاریخ باید در حین نگارش اثر خود مستند و عینی باشد. متاسفانه در برخی بخش ها این نگاه بی طرفانه رعایت نشده است. نکته بعدی اینکه کتاب از یک جایی به بعد دچار نوعی گسست و سکوت شده است. مشخص است که کتاب در بخش هایی دچار سانسور شده است.

 

 

هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در نشست نقد و بررسی کتاب «ایران بین دو کودتا» گفت: تاریخ پیچیده‌ترین دانش بشری است و حتی از فیزیک، شیمی، ریاضیات و نجوم نیز پیچیده‌‌تر و دشوارتر است. ما تصور می‌کنیم مورخ کسی است که ناسخ‌التواریخ (ناسخ‌التواریخ کتابی است در تاریخ عمومی عالم که ۹ جلد آن را میرزا محمدتقی سپهر تألیف کرده است) را حفظ کرده و می‌داند که در چه سالی فلان جنگ روی داده است و چند نفر در آن جنگ کشته شده است و نام آن کشته‌شدگان چیست.

 

رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در ادامه گفت: ارتباطات نیز مثل سایر بخش‌ها به شدت نیازمند تاریخ است. بر این اساس ما نباید این دید را داشته باشیم که تاریخ فقط کار دانشجویان تاریخ است، بلکه یک کار میان‌رشته‌ای است و در درجه اول موضوع سایر رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی نیز هست.

 

وی در ادامه در رابطه با انتخاب هوشمندانه نام دو کودتا در مقابل دو انقلاب گفت: این نام دال خیلی معناداری است؛ ایران را کسانی مثل جان فوران (John Foran) به‌نام کشور انقلاب‌ها نام‌گذاری کرده‌اند، چراکه آنقدر آرمان‌ها زیاد هستند که ایران در کمتر از ۱۰۰ سال به دو انقلاب بزرگ دست زده است، اما در این کتاب به اینکه آرمان‌های این انقلاب‌‌ها چطور می‌تواند تحت تأثیر کودتاها قرار بگیرد و نادیده گرفته شود یا به مسیر انحرافی برود نیز بحث شده است.

 

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در بیان ویژگی مهم کار داریوش رحمانیان، مؤلف اثر، بیان کرد: اینکه چه نسبتی بین هر تحولی در جامعه با قدرت سیاسی و جامعه مدنی وجود دارد، بنده خود در گذشته این دو را هم‌عرض تلقی می‌کردم، اما در حال حاضر بین اینها تفکیک قائل می‌شوم و مسئله جامعه مدنی را مهم‌تر از قدرت سیاسی می‌دانم.

 

وی در همین رابطه اضافه کرد: به این معنا که تحولات بزرگ در این جامعه تنها زمانی انجام نگرفته است که قدرت سیاسی فروپاشیده، بلکه وقتی انجام گرفته است که در جامعه مدنی آثار حیات و بلوغ دیده شده است؛ اگر ما این نکته را بپذیریم، پیشنهاد من این است که به مسئله نهادهای مدنی و وضعیت آنها و در کنار آن به آلترناتیوهایی مثل ارتباطات که می‌توانند جامعه مدنی را قوی‌تر یا ضعیف‌تر ‌کنند نیز پرداخته شود.

 

گفتنی است، کتاب «ایران بین دو کودتا» هم اکنون به چاپ چهارم رسیده است. (تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران از انقراض قاجاریه تا کودتای 28 مرداد) نوشته داریوش رحمانیان از سوی سازمان «سمت» در سال 1395 انتشار یافته است. این کتاب 3 بخش دارد. 1: انقراض قاجار 2: تحولات ایران در دوره رضاشاه و 3: تحولات دهه 20 شمسی(تحولات ایران از سقوط رشاشاه تا کودتای 28 مرداد).

پایان پیام/

منبع: تقریب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.taghribnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تقریب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۳۹۹۸۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میزان موفقیت روش IVF در درمان ناباروری چقدر است؟

محمد ابراهیم پارسانژاد، فوق تخصص نازایی و رئیس انجمن باروری و ناباروری ایران گفت: زوج‌هایی که برای درمان ناباروری مراجعه می‌کنند بر اساس میزان مشکلاتشان از احتمال موفقیت مختلفی برخوردار خواهند بود. استاد دانشگاه شیراز در مورد درمان ناباروی، گفت: وقتی زوجی برای درمان ناباروری مراجعه می‌کنند در مرحله اول درمان‌های سطحی مربوط به زوجین برای آنها تجویز می‌شود و در صورت لزوم درمان‌های اولیه به سمت درمان‌های پیشرفته سطح ۳ می‌رود. وی افزود: بعد ازدواج درصد بارداری یک زوج در ماه اول ۱۵ درصد، در ۶ ماه اول ۵۰ درصد، در ۸ ماه این میزان به ۸۰ درصد و بعد از یک سال احتمال بارداری برای آن ها به صد درصد می‌رسد. این پزشک متخصص با اشاره به اینکه تمامی زوج های نابارور می‌توانند در فرایند درمان قرار گیرند، تاکید کرد: این به معنای آن نیست که همه آن ها بچه دار می‌شوند. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از افرادی که اقدام به درمان ناباروی می‌کنند و از روش‌های کمک باروری استفاده می‌کنند بچه دار می‌شوند. وی تاکید کرد: تا سال ها پیش اگر زوجی مراجعه می‌کردند که به قول معروف مرد دچار مشکل بود و اسپرم نداشت به او گفته می‌شد که قابل درمان نیست. اما حالا درمان برای همه افراد نابارور انجام می‌شود و البته این به معنای موفقیت در همه عمل‌ها نیست.

پارسانژاد در مورد علت تغییر تاریخ بیست و سومین کنگره انجمن ناباروری در زمانی که اعلام شده بود نیز گفت: قرار بود کنگره ناباروری در تاریخ پنجم اردیبهشت ماه در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شود و برنامه ریزی برای برگزاری آن از ماه ها قبل انجام شده بود اما وقتی همکاران ما برای نصب پلاکاردها و تجهیز سالن به دانشگاه مراجعه می‌کنند مسئولین سالن مجوز کار نمی‌دهند و علت ممانعت را همزمانی کنگره با کنکور سراسری عنوان می‌کنند. وی خاطرنشان کرد: موضوع با ریاست دانشگاه مطرح شد و وی با ابراز تاسف از وقوع چنین شرایطی سالن دانشگاه را در تاریخ ۱۹ الی ۲۱ اردیبهشت ماه در اختیار کنگره انجمن باروری و ناباروی ایران قرار دادند تا کنگره در این زمان برگزار شود. پارسانژاد با ابراز تاسف از اینکه این اتفاق بسیار ناگوار بود چرا که بسیاری از پزشکان از استانهای مختلف برای این کنگره بلیط رزرو کرده بودند ادامه داد: ما در موقعیت سختی قرار گرفتیم و مجبور بودیم به تک تک مدعوین تماس بگیریم و خبر تغییر تاریخ کنگره را برای آنها توضیح دهیم.آنها هم پذیرفتند که قصور از مسئولان برگزار کننده کنگره نبوده و قرار شد در ۱۹ اردیبهشت ماه در خدمت آنها باشیم. رئیس انجمن باروری و ناباروری ایران خاطرنشان کرد: توجه به متضرر شدن تعدادی از همکاران در سراسر کشور در جهت تهیه بلیط و اقامت در تهران و تغییر تاریخ کنگره انجمن باروری و ناباروری ایران طی گفتمانی با ریاست دانشگاه و همچنین در جلسات متعدد انجمن این موضوع مورد بررسی شد؛ حتی الامکان قسمتی از خسارات وارد شده به همکاران جبران شود. گفتنی است بیست و سومین کنگره انجمن باروری و ناباروری ایران ۱۹ الی ۲۱ اردیبهشت ماه در دانشگاه شهید بهشتی برگزار می‌شود.

منبع: خبرگزاری فارس