به نقل از «ایرنا»

میزگرد ایرنا/ آشتی مردم با کتاب نیازمند، بسترسازی فرهنگی است

تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۵۸۶۰۲۰

قم- ایرنا- کتاب و کتابخوانی یکی از موضوعات مهم فرهنگی درکشور است که کمتر به آن پرداخته شده و کارشناسان فرهنگی از اینکه آحاد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان با کتاب احساس غریبی می کنند، ابراز نگرانی کرده و معتقدند باید بسترسازی مناسبی برای برون رفت از این روند آغاز شود.

به گزارش ایرنا، واقعیت این است که کتاب همانند چراغ، راه را برای انسان روشن می کند، کسی که با کتاب مانوس نیست مثل فردی است که در تاریکی طی طریق می کند و رسیدن به مقصود برایش بسیار مشکل است و گاهی نیز به نتیجه نمی رسد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جامعه ای که کتاب می خواند، با مشکلات و معضلات اجتماعی کمتری روبروست و می تواند با بهره گیری از اندوخته های کسب کرده، مسیری روشن برای خود ترسیم کند.
کتاب، کتابخانه و کتابخوانی در ارتقای سطح آگاهی یک جامعه نقش موثری دارد و با افزایش آگاهی است که می توان فرهنگ و به دنبال آن سایر بخش های آن جامعه را در حوزه های گوناگون بهبود بخشید.
در این راستا وظیفه مسئولان و متولیان امر فرهنگ و آموزش جامعه نیز برای فراهم کردن زمینه آشتی مردم با کتاب بیش از پیش سنگین می شود تا جامعه ای با سطح علمی بالا داشته باشیم و بتوانیم مشکلاتمان را با راهنمایی از کتاب برطرف کنیم.
از سوی دیگر برای ارتقای سطح دانش و فرهنگسازی عمومی در جامعه نیاز به ساخت کتابخانه های عمومی است تا همه افراد در سن های مختلف بتوانند از آن بهره مند شوند و این امری اساسی است که مسئولان فرهنگی باید به آن اهتمام داشته باشند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قم در هفته کتاب که از 24 آبان ماه آغاز شده، میزگردی با حضر مسئولان و کارشناسان فرهنگی برای شناسایی راهکارهای ترغیب و جلب نظر مردم به عرصه کتابخوانی برگزار کرده است.

* همه نهادهای فرهنگی در ارتقا فرهنگ مطالعه همکاری نمایند
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان قم در این میزگرد، گسترش کتابخوانی در جامعه را نیازمند همکاری همه آحاد مردم و مسئولان به ویژه بخش های فرهنگی دانست و گفت: وضعیت کتابخوانی درحد قابل قبول نیست و باید این مساله را برای مردم تبیین کنیم که آشتی با کتاب چه ثمراتی نصیب آنان می کند.
حجت الاسلام والمسلمین امیرعطاالله جباری افزود: در این راستا رسانه ها نیز باید این موضوع بسیار مهم را جدی گرفته و فواید کتابخوانی را برای مردم به ویژه جوانان و نوجوانان به عنوان سرمایه های این مرز و بوم به خوبی تبیین کنند.
وی اضافه کرد: کارشناسان امر هم باید در این زمینه کمک کرده و علل کاهش گرایش مردم به کتابخوانی را بررسی نمایند تا کتاب در کنج خانه ها غبار نگیرد و مردم از این کالای فرهنگی بیشتر استفاده کنند.
وی با اشاره به اینکه ترویج کتاب و کتابخوانی در جامعه اسلامی ما واجب است، خاطرنشان کرد: همه نهادهای مختلف باید در احیا و فرهنگ سازی مطالعه همکاری نمایند تا کتاب به عنوان یک نیاز اساسی مورد اهتمام قرار بگیرد؛ زیرا کتابخوانی فرهنگ عمومی جامعه را ارتقا می دهد.
جباری در بخش دیگری از سخنان خود نهضت کتابخوانی را بهترین راهکار برای گسترش فرهنگ مطالعه دانست و گفت: دراین راستا نیاز است همه دست به دست هم داده و ضمن تقویت کتابخانه ها، بحث کتاب و کتابخوانی را نیز در تمام عرصه های جامعه به صورت عملی مطرح کنند.
وی افزود: کتاب باید در تمام مراکز دولتی و خصوصی درمقابل دید مردم باشد و از سوی دیگر کتابخانه های سیار نیز در برنامه ریزی مسئولان قرار گیرد که مطمئنا اثرات بسیار خوبی در جامعه خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه تبلیغ کتاب باید به طور محسوسی افزایش یابد، خاطرنشان کرد: مراکز فروش کتاب به همراه جاذبه های خاص آن، باید درنقاط مختلف افزایش یابد و فرهنگ کتابخوانی را به سمتی ببریم که مردم آن را به عنوان یک کالای ضروری تلقی کنند.
مدیرکل کتابخانه های عمومی قم نقش خانواده ها را در فرهنگسازی کتابخوانی در جامعه بسیار موثر دانست و خاطرنشان کرد: خانواده ها می توانند با خواندن کتاب و ترغیب فرزندانشان به کتابخوانی، در فرهنگ سازی این امر مهم و حیاتی مشارکت داشته باشند.
وی اظهار کرد: با توجه به این که سرانه مطالعه بر اساس مبناهای مختلف ارزیابی می شود، باید علت وضعیت نامطلوب مطالعه در جامعه مورد بررسی قرار گیرد.

* روش مطالعه مفید از پیش دبستانی به فرزندان آموزش داده شود
یکی از کارشناسان فرهنگی قم نیز دراین زمینه گفت: اگر می خواهیم کتابخوانی و مطالعه در جامعه گسترش پیدا کند باید به فرهنگ متداول تبدیل شود و برای این امر، راهکارهایی ساده ولی نظام مند نیاز است.
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا قاسمی نیا افزود: باید در برنامه های تلویزیونی، کتابخوانی ویژه گروه های سنی مختلف با مطالب کاربردی پخش شود و همانگونه که درسیما به برنامه های ورزشی اهتمام می شود، لازم است به موضوعات فرهنگی هم که به مثابه اکسیژن می باشد توجه ویژه گردد.
وی با تاکید بر این که باید باورکنیم که یکی از زیرساخت های موثر فرهنگ سالم کتاب و کتاب خوانی است، گفت: پرداختن به مطالعه و کتابخوانی در متن فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی ضرورتی جدی می باشد که البته باید سئوال کنیم به چه میزان به این مهم توجه می شود؟!
وی با بیان اینکه در پیش دبستانی ها و دبستان ها باید مهارت روش مطالعه مفید و کتابخوانی آموزش داده شود، گفت: میزان نرخ مطالعه و کتابخوانی آینده جامعه به برنامه های مدارس برمی گردد و هم پوشانی مدرسه، خانه و رسانه ملی در نهادینه شدن علاقه مندی آحاد جامعه به کتابخوانی، اصلی فرهنگ ساز می باشد.
قاسمی نیا با بیان اینکه نقش الگوها در ترویج و گسترش فرهنگ کتابخوانی بسیار مهم است، خاطرنشان کرد: نقش خانواده ها با محوریت پدرو مادر در الگودهی به فرزندان برکسی پوشیده نیست و آداب مطالعه والدین به صورت غیرمستقیم بررفتار فرزندان اثر می گذارد.
وی گفت: مولفان،نویسندگان و ناشران متعهد و دلسوز باید هنرمندانه در تهیه، تولید و انتشارکتاب با نیازهای روز مخاطبان درگروه های سنی و جنسی همت کنند و قفسه هایی نیز در کتابخانه های عمومی و کتابفروشی ها برای گروه های بزرگسال کم سواد غیرمحصل در نظر گرفته شود.
وی خاطرنشان کرد: در پایانه های مسافری از جمله فرودگاه ها، ایستگاه های اصلی قطار و اتوبوس های بین شهری لازم است مکان های شایسته کتاب و کتابخوانی با امکانات و تجهیزات رفاهی به عنوان سالن خوانش کتاب ایجاد شود. البته در کنار آن نیز افرادی باشند که درخصوص اهمیت کتاب و کتابخوانی مطالبی را در اختیار مردم قرار دهند.

* فرهنگ هدیه دادن کتاب ترویج شود
یکی دیگر از کارشناسان فرهنگی و متخصص درامور کتاب در قم نیز دراین زمینه گفت: گسترش کتاب و کتابخوانی علاوه برخانواده باید در مدارس نیز شکل جدی تری به خود بگیرد، این درحالیست که در برخی مدارس هنوز کتابخانه وجود ندارد.
وحید میرزایی افزود: باید بتوانیم با ایجاد بسترهای لازم در جذب دانش آموزان به کتاب گام های بلندی برداریم و گاهی نیز باید به مردم گوشزد کرد تا شاهد تاثیر کتابخوانی در سطح جامعه باشیم.
وی بر ضروت ترویج کتاب درفضای مجازی تاکید کرد و گفت: دستگاه های مربوطه باید در این زمینه برنامه ریزی کنند و با قرار دادن بخش هایی از کتاب در صفحه های مجازی باعث جذب مخاطبان به کتاب های مختلف شوند.
وی گفت: ایجاد و ترویج فرهنگ هدیه دادن کتاب به یکدیگر در جمع های خانوادگی و دوستانه یکی از مهمترین راهکارهای ترویج کتابخوانی است، ضمن اینکه مدیران دستگاه ها نیز می توانند با معرفی کتاب ها و هدیه دادن به کارمندان این فرهنگ را نهادینه کنند.
میرزایی با تاکید بر این که رهبر معظم انقلاب اسلامی توصیه های فراوانی در عرصه کتاب و کتابخوانی دارند، گفت: گزیده ای از سخنان معظم له در کتابی با نام «من و کتاب» منتشر شده است که اهمیت موضوع کتاب و کتابخوانی را روشن می کند.
وی خاطرنشان کرد: در این کتاب خلاصه سخنرانی ‌ها، مصاحبه‏ ها و دیدارهای معظم له درباره کتاب، پیشنهاد راهکارهای مفید و سودمند برای ارتقای فرهنگ مطالعه در جامعه و یادداشت ‌های ایشان بر برخی کتاب ‌های ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری به نگارش درآمده است.
وی ادامه داد: کتابخوانی باید با ابزارهای مختلف تبلیغ شود تا از این طریق نسل جوان را به سمت مباحث فرهنگی و کاهش آسیب های اجتماعی رهنمون کند.
این کارشناس فرهنگی، با اشاره به اینکه مطالعه کتاب باید از خانه و مدرسه ها شروع شود، گفت: باید در مدارس جلسات نقد و بررسی کتاب، مسابقات کتابخوانی و نشستهای خلاصه نویسی کتاب برگزار شود تا از این طریق دانش آموزان به سمت کتاب هدایت شوند.
وی ادامه داد: زمانی که کتاب به عنوان یک نیاز در انسان احساس گردد، باعث ایجاد وابستگی می شود و افراد به سمت این کالای فرهنگی جذب می گردند.

* بینش ها نسبت به فرهنگ کتابخوانی باید اصلاح شود
کارشناس مسئول فرهنگی هنری اداره کل آموزش و پرورش قم نیز در این زمینه با اشاره به سرانه پایین مطالعه درکشور، گفت: کتاب کالایی است که مظلوم واقع شده و جایی در زندگی ایرانیان ندارد که شاید دلیل این مساله توهم دانایی باشد.
رضا شاهسواری افزود: اقشار مختلف مردم هنوز از نظر فرهنگی به این مرحله نرسیده اند که کتاب را به عنوان کالای فرهنگی در نظر بگیرند و در سبد کالای مصرفی قرار دهند.
وی با بیان این که مقدمه تغییر باور و بینش نسبت به کتابخوانی تغییر فرهنگ است، تاکید کرد: باید باورها و نگرش ها را تغییر دهیم و به آحاد جامعه به ویژه دانش آموزان تلقین نماییم که کتاب ابزار دانایی است.
وی با اشاره به سهم خانواده ها در بهبود آمار کتابخوانی، بیان کرد: خانواده نخستین و مهمترین آموزشگاه است و اگر خانواده کتابخوان باشد، این فرهنگ به فرزندان نیز منتقل می شود.
شاهسواری گفت: اگر فرهنگ کتابخوانی اصلاح گردد، بسیاری از مشکلات، ناهنجاری ها و بی ارزشی هایی که در جامعه هست، مرتفع خواهد شد.
وی با اشاره به این که امروز مسائل اقتصادی مسائل فرهنگی ما را تحت شعاع قرار داده است، گفت: قیمت بالای کتاب از دیگر مشکلات این حوزه فرهنگی است و در حال حاضر وضع اقتصادی و معیشتی مردم به گونه ای نیست که اولویت ها را به کتاب بدهند.
وی با بیان این که از طریق کتابخوانی می توانیم به پرورش سرمایه انسانی دست یابیم، تصریح کرد: تا زمانی که مسئولان فرهنگی دغدغه کتاب نداشته باشند، فرهنگ کتابخوانی در جامعه ارتقا نمی یابد.
کارشناس فرهنگی آموزش و پرورش قم افزود: کسانی که در حوزه فرهنگ قدم می زنند اگر به کتاب و کتابخوانی به عنوان یکی از مهمترین دغدغه ها نگاه کنند، می توانند راهکارهای مناسبی برای برون رفت از این مشکل ترسیم نمایند.
وی خاطرنشان کرد: از لحاظ کتاب و کتابخوانی قم بعد از استان تهران در تولید و نشر عناوین کتاب بیشترین سهم را دارد و از لحاظ تعداد کتاب و کتابخانه مشکلی در این استان وجود ندارد.

* کتاب به سبد کالای خانواده ها اضافه شود
میرزایی کارشناس فرهنگی در ادامه این میزگرد با بیان اینکه یکی از مهمترین مشکلات عرصه کتاب توجه نکردن به کتاب به عنوان یک کالای اساسی است، گفت:خانواده ها روزانه هزینه های مختلفی برای فرزندانشان صرف می کنند که باید در این هزینه ها به کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی و اجتماعی توجه ویژه ای شود.
وی افزود: اگر آنها ملزم شوند تا کتاب را به سبد کالای خویش اضافه کنند بازتاب آن را در آینده با تربیت نسلی صالح خواهند دید، چرا که کتاب ها دارای نکته های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی هستند که در تربیت نقش مهمی دارند.
وی از همکاری اداره کل آموزش و پرورش قم در راستای اجرای برنامه های کتابخوانی تقدیرکرد وگفت: کتابداران در مناسبت های مختلف در مدارس استان قم حضور پیدا می یابند و بر اساس سن، دانش آموزان کتاب های متنوع را معرفی می کنند.

* 50 هزار تن در قم عضو کتابخانه های عمومی هستند
جباری در ادامه این میزگرد به موضوع کتاب در قم اشاره کرد و با بیان اینکه تعداد کتابخانه های عمومی این شهر نسبت به سرانه جمعیت کم است، گفت: قم کتابخانه های تخصصی و موضوعی ویژه اقشار خاص از جمله دانشگاهیان و حوزویان بسیار دارد، اما کتابخانه ای که ویژه عموم مردم باشد در این شهر کم است.
وی افزود: کتابخانه های عمومی دارای کتاب های مختلف برای رده های سنی از 2 سال به بالا هستند که شامل همه حوزه ها از جمله ادبی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می شود.
وی با بیان اینکه در استان قم 36 کتابخانه زیر نظر اداره کل کتابخانه های عمومی هستند، گفت: از این تعداد 23 کتابخانه نهادی و 13 کتابخانه به صورت مشارکتی خدمات به مردم ارائه می کنند.
مدیرکل کتابخانه های عمومی قم گفت: از این تعداد 10 کتابخانه در روستاها و 26 کتابخانه در شهرقم قرار گرفته است، این در حالی است که نیاز استان قم به کتابخانه ها 2 برابر حال حاضر است.
وی تعداد اعضای کتابخانه های عمومی را در قم 50 هزار تن عنوان کرد و گفت: این تعداد افراد بیشترین کتابها را در حوزه ادبیات و داستان به امانت می برند.
به گفته جباری، درحال حاضر 800 هزار جلد در کتابخانه های عمومی قم موجود می باشد که توسط 80 کتابدار به عموم مردم خدمات ارائه می شود.
وی با اشاره به این که هفته کتاب باید از سوی همه دستگاه های استان مورد توجه قرار گیرد، گفت:همه دستگاه ها به ویژه نهادهای فرهنگی باید در این امر خطیر که نقش مهمی در ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی مردم دارد پیش قدم شوند و برترین های عرصه کتاب را به عموم مردم معرفی کنند.
جباری گفت: در حال حاضر پنج تفاهمنامه همکاری با دستگاه های استان قم به امضا رسیده است و پیش نویس 6 تفاهمنامه دیگر در دست اجراست تا با استفاده از توان و ظرفیت دستگاه های استان بتوانیم گرایش مردم را به کتابخوانی افزایش دهیم.
وی با بیان این که کتابخانه ها باید به پایگاه های فرهنگی و اجتماعی تبدیل شوند، گفت: در کتابخانه های عمومی استان قم برنامه های مختلفی از جمله آموزش در موضوع های مختلف اجتماعی و فرهنگی، نقد کتاب، نویسندگی، نمایشنامه خلاقانه، مسابقه کتابخوانی و سایر برنامه های ابتکاری اجرا می شود.
جباری ابراز داشت: یکی از اولویت ها اجرای برنامه های مختلف برای کودک و نوجوان است، چرا که فرهنگ سازی از سن کم بر روی افراد تاثیر می گذارد و باعث رشد آنها در عرصه های مختلف می شود.
/8138/ 6133/

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي كتاب و كتابخواني ميزگرد قم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۸۶۰۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

میزگرد تخصصی ارزیابی عملکرد رسانه‌ای ایران در عملیات وعده صادق در قم برگزار شد

به نقل از دانشگاه ادیان و مذاهب قم، به همت دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، میزگرد تخصصی «ارزیابی عملکرد رسانه‌ای ایران در عملیات وعده صادق» با حضور و ارائه اساتید و اعضای هیئت علمی این دانشکده برگزار شد.

در این جلسه دکتر سیدمرتضی اسماعیلی‌طبا مدیر گروه مدیریت دانشکده رسانه، بر ضرورت همگرایی بین میدان و رسانه تاکید کرد و بیان داشت: از شبکه خبر به عنوان ویترین خبری رسانه ملی، انتظار بود که در زمینه عملیات وعده صادق، بهتر و فعالتر عمل کند. هماهنگی‌های کامل بین میدان و ارگان‌های نظامی و اجرا کنندگان عملیات و رسانه باید وجود داشته باشد. پیوست رسانه‌ای عملیات هم به اندازه خود عملیات مهم است. ابعاد نظامی این عملیات به عنوان مهمترین و گسترده‌ترین عملیات پهپادی تاریخ محسوب می‌شود که ابعاد آن در نگاه ملی و بین المللی بسیار وسیع بود، اما پیوست رسانه‌ای آن چندان قابل قبول نبود. شبکه خبر به لحاظ زمانی دیرتر اقدام کرد و لکنت رسانه‌ای رسانه ملی در این مورد بسیار مشهود بود. بعد از چندین دهه سابقه فعالیت و با این تجربه فعالیت وسیع و وسعت نیروی انسانی، انتظار می‌رفت رسانه ملی در برخورد با بحران‌های مختلف در مراحل مدیریت پیش از بحران حین بحران و بعد از بحران بهتر عمل کند. تحلیل‌های خبری در این زمینه باید مناسبتر صورت می‌گرفت. همچنین اموزش تکنیک‌های پوشش خبری باید در راس فعالیت‌های رسانه ملی قرار بگیرد تا مردم تحت الشعاع تکینک‌های رسانه‌ای شبکه‌های غربی و معاند قرار نگیرند.

دکتر طبا اشاره داشت: رسانه ملی به عنوان ابر رسانه کشور باید از امکانات فضای مجازی و شبکه‌های مرتبط با آن همزمان استفاده کند جهت پوشش اخبار مخصوصا اخباری که به اقتدار ملی مربوط است. به اعتقاد عضو هیات علمی این دانشکده، رسانه‌ای که به تمام نیاز‌های مختلف مردم (سرگرمی، اطلاع رسانی و آموزشی) بهتر پاسخ دهد بیشتر مورد اعتماد مردم خواهد بود. در حال حاضر تعدد مجاری خبری وجود دارد بنابراین وقتی مردم از طریق رسانه ملی اقناع نشوند رو به سوی سایر کانال‌ها و مجاری خواهند آورد و رسانه ملی مخاطبان خود را از دست خواهد داد. اگر رسانه ملی روایت اول را از دست دهد مرجعیت خود را از دست خواهد داد و از دست دادن روایت اول خطرناک است چرا که میدان را دودستی به دشمن تقدیم خواهد کرد. گاهی فشار‌های خارج از سازمان، باعث می‌شود این اتفاق رخ دهد کاهش قدرت اقناع افکار عمومی هم از جمله عوامل مهم در این زمینه است.

وی در پایان افزود: این تاخیر در شبکه‌های العالم و پرس تی وی هم وجود داشت، اما در تحلیل‌های بعد از حادثه رسانه ملی ما خوب عمل کرد. جهت افزایش مرجعیت رسانه‌ای باید از کاهش اعتماد و ریزش مخاطب جلوگیری شود. اگر میدان را دست رسانه‌های دشمن دادیم این خطر است و باید این میدان را برگردانیم. طبا به راهکار‌های مختلف جهت بهبود پوشش رسانه‌ای اشاره کرد و گفت باید کمک شود تا اعتماد عمومی و مرجعیت ملی رسانه افزایش یابد و آموزش سواد رسانه‌ای و خبری، در راس فعالیت‌های رسانه قرار گیرد.

در ادامه دکتر فائزه فرهودی گفت: رسانه‌ها در چند دهه اخیر آنچنان به رشد و تاثیر گذاری رسیده اند که به یخش جدایی ناپذیری از زندگی بشر مبدل شده اند. رسانه ملی در هر کشوری نماینده مواضع دولت آن کشور است و به این جهت مورد توجه عموم قرار دارد و از این منظر حساسیت خبری در رسانه ملی نسبت به سایر رسانه‌ها بیشتر است.

وی تصریح کرد: همچنین دفاع دربرابر هجوم رسانه‌ای معاندین یکی از کارویژه‌های مهم مهندسی پیام در رسانه شمرده می‌شود لذا باید مجموعه‌ای از برنامه‌ریزی‌ها، طراحی‌ها و اقداماتی که باعث کاهش آسیب پذیری فکری نیروی انسانی (مخاطبان) شود بااتخاذ راهبرد‌های مناسبی مورد توجه مدیران بحران که دراین بخش همان مدیران اطلاع رسانی شمرده می‌شوند قرار گیرد.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه گفت: مهندسی پیام یعنی تشخیص ضرورت‌های اطلاع رسانی و در نظر گرفتن قالب‌های مناسب جهت پیام رسانی با توجه به موقعیت مخاطبان و نوع پیام که در حوزه رسانه مخصوصا خبر رسانه مسئله بسیار مهمی است. چنانچه انتشار خبر فوری و مهمی در دستور شبکه خبری قرار بگیرد اهمیت مهندسی پیام دوچندان خواهد شد. مثلا در عملیات وعده صادق و اطلاع رسانی درباره آن با توجه به اهمیت و گستردگی ابعاد آن بحث مهندسی پیام بسیار مهم بود.

وی افزود: در واقع با توجه به مهم و بی سابقه بودن عملیات وعده صادق انتظارات از رسانه ملی بیشتر بود. اما از سوی دیگر رسانه‌های صهیونیستی سعی در کوچک نمایی و بی اهمیت جلوه دادن حادثه داشتند که در این زمینه انتظار بود رسانه ملی به نحو بهتری خبر حادثه را پوشش دهد. تبیین تمام جوانب و ابعاد واقعه به شکل صحیح و روایت درست و دقیق از این حادثه نکته دیگری است که از رسانه ملی انتظار می‌رود در پوشش دهی اخبار مهم و فوری مورد توجه قرار دهد. علت و چرایی انجام این اقدام از سوی ایران مساله مهمی است که باید به درستی تبیین شود تا بهانه دست معاندین و یا افراد بی اطلاع و کم اطلاع داده نشود. همچنین مساله حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران، چرایی آن و نحوه انجام آن و انگیزه‌های اسرائیل از این اقدام باید به دقت تبیین شود تا عملیات وعده صادق که در پاسخ به این اقدام متجاوزانه رژیم صهیونیستی صورت گرفت به درستی و با دقت مورد تحلیل کارشناسان و عموم مردم قرار گیرد.

دکتر فرهودی بیان کرد: به دلیل اینکه بسیاری از رسانه‌های معاند قصد ایجاد اسلام هراسی و ایران هراسی دارند لذا وظیفه اطلاع رسانی دقیق از سوی رسانه ملی بیشتر باید اهمیت داده شود و جوانب و ابعاد و چرایی وقوع این حادثه بهتر است به خوبی تبیین شود. علاوه بر اطلاع رسانی به عموم مردم، جهت دهی تحلیل‌های مردم هم از اهمیت زیادی برخوردار است تا ارزیابی‌های آنها به درستی و دقیق صورت بگیرد. ایجاد آرامش و امنیت روانی در بین مردم هم از نکات بسیار مهمی است که باید رسانه ملی به آن توجه داشته باشد. حتی در موضوعات و اتفاقات کم اهمیت‌تر معمولا اطلاع رسانی‌هایی از قبل انجام می‌شود، اما در خصوص عملیات وعده صادق که پاسخ تنبیهی ایران به اسرائیل است که در تاریخ بی نظیر بود و مانند آن را شاهد نبوده ایم متاسفانه از قبل هیچ اطلاع رسانی صورت نگرفت.

وی گفت: یکی دیگر از جنبه‌های مهندسی پیام در زمان وقوع بحران است که با در نظر گرفتن مولفه‌های مهندسی پیام انتظار است که مدیریت بحران در سه سطح درون کشوری (داخلی)، برون کشوری (خارجی) و محیط عملیات برون کشوری صورت پذیرد. در قضیه عملیات وعده صادق رسانه ملی در این سه سطح وظیفه خطیری به عهده داشت و دارد. چنانچه در مدیریت بحران داخلی به خوبی عمل نکند به دلیل سوء برداشت‌ها و عدم اطلاع از جوانب مختلف عملیات وعده صادق ممکن است در ذهن بسیاری از مردم سوالات مختلفی شکل بگیرد که بدون پاسخ باقی می‌ماند و، چون از جانب رسانه ملی تغذیه خبری صحیح و اقناع کننده اتفاق نمی‌افتد مردم به سراغ رسانه‌های بیگانه می‌روند و اخبار مربوط به عملیات را از طریق آن رسانه‌ها پیگیری می‌کنند که این خود مصداق بارز بحران داخلی است. در سطح مدیریت بحران خارجی انتظار است که رسانه ملی به تکنیک‌های خبری رسانه‌های خارجی و بعضا معاند توجه داشته باشد و از آنها غافل نماند تا قضیه عملیات وعده صادق را وارونه جلوه ندهند که همین امر باعث می‌شود بعد بین المللی خبر خدشه دار شود و تحلیل و ارزیابی سایر کشور‌ها در این موضوع به درستی شکل نگیرد. در سطح مدیریت بحران محیط عملیات برون کشوری رسانه ملی باید به تاثیر مخرب رسانه‌های رقیب و معاند بر اذهان عمومی کشور دقت داشته باشد و راهکار‌ها و استراتژی‌های مناسب جهت مواجهه با این نوع بحران‌ها نیز تبیین شود.

دکتر فرهودی در پایان افزود: به طور کلی مهندسی پیام در رسانه ملی در زمینه عملیات وعده صادق بیش از پیش احساس می‌شود و می‌بایست رویکرد مهندسی پیام رسانه ملی با بهره گیری از خرد اندیشمندان و متخصصان رسانه به درستی تبیین شود تا رسانه ملی بتواند در مواقع بحرانی و شرایط حساس کشور نقش خود را به درستی و با دقت انجام دهد.

در ادامه دکتر هاتف پور رشیدی بر لزوم میدان داری خبری و به دست گرفتن روایت اول تاکید کرده و گفت: در سال ۲۰۰۳ و در جریان جنگ عراق با پدیده الجزیره مواجه شدیم و در سال ۲۰۱۱ نیز تا حدودی پرس تی وی و العالم توانستند در عرصه انتشار اخبار مربوط به بهار عربی نقش مثبت و تاثیرگذاری ایفا نمایند. این اقدام نتیجه توجه به رسانه و حضور افراد متخصص در این رسانه هاست.
وی اضافه کرد: به کار گیری افراد و مدیران فاقد تخصص باعث مشکلات مختلف در رسانه خواهد شد که از جمله آنها از دست دادن روایت اول در موضوعات مختلف است.
به گفته پوررشیدی عدم به کارگیری مدیران شایسته، لایق و متخصص در شبکه‌های دولتی، باعث عقب ماندن رسانه از انجام وظایف در حوزه اطلاع رسانی است.
عضو هیات علمی گروه علوم ارتباطات گفت: در زمان دستگیری صدام، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اولین خبر را در این زمینه منتشر کرد، اما به سرعت بعد از ان ۱۳۵ خبر توسط رویترز در این مورد منتشر شد. این درحالی است که ایرنا می‌توانست میدان دار این خبر باشد و خبر را هم در دست داشت، اما رویترز میدان دار و روایتگر خبر شد.

در ادامه دکتر رضا سجادی نژاد معاون آموزش و پژوهش دانشکده علوم اجتماعی، رسانه و ارتباطات بیان کرد: رسانه معنای جنگ را تغییر می‌دهد. وی با بیان این نکته که پیوست رسانه‌ای نباید متأخر از اقدام اصلی باشد توضیح داد: اینکه ابتدا کاری انجام شود و بعد بخواهند پیوست رسانه‌ای برای آن تولید کنند تداعی کننده نوعی نگاه ابزاری و سنتی به رسانه است که امروز ارباب رسانه از این نگرش گذر کرده‌اند و معنقدند رسانه معنابخش شده است.
دکتر سجادی نژاد با اشاره به سخنان اخیر رهبری انقلاب درباره اولویت و اهمیت رسانه نسبت به موشک گفت: وقتی ماهیت و ابعاد یک عملیات در بزرگی و شگرفی و صفات دیگر مطابق ارزش‌های خبری چیده شود و رسانه نه فقط ابزاری برای جنگ که تغییر دهنده معادلات شناختی به شمار آید طبیعی است که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی غیروابسته را نیز به خدمت خواهد گرفت و آنها را تحت تاثیر قرار خواد داد. این‌گونه دیگر رسانه تنها ابزار جنگ نخواهد بود بلکه تغییر دهنده معنای جنگ خواهد بود.
دکتر سجادی نژاد در بیان نکته‌ای دیگر با طرح سؤالی از اساتید حاضر در این میزگرد پرسید: آیا درست است که همه ظرفیت رسانه را به یک خبر اختصاص دهیم؟ آیا اختصاص دادن همه ظرفیت رسانه ملی و حکومتی به یک عملیات نظامی، در صورت عدم موفقیت، ریسک بالایی ندارد و بهتر آن نیست که برخی از ظرفبت رسانه‌ای را به موضوعات دیگر اختصاص دهند تا در صورت عدم موفقیت احتمالی بتوانند افکار عمومی را مدیریت کنند؟ افزون بر اینکه اگر این هوشمندی وجود داشته باشد که به سایر اخبار نیز پرداخته شود تاثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود.
او همچنین به برخی شخصیت‌های سخنور خرده گرفت که بدون آنکه مسئولیتی در حوزه سخنگویی نظام داشته باشند در مورد موضوعات تخصصی اظهار نظر می‌کنند و هزینه می‌تراشند. این استاد دانشکده علوم اجتماعی، رسانه و ارتباطات در پایان به استراتژی لازم برای مدیریت «خبرفوری»‌ها پرداخت که در چالش‌های نظامی و امنیتی، انگاری هیچ استراتژی مشخصی برای مدیریت آنها و جود ندارد.

در ادامه این میزگرد دکتر سیدعلی محمد رضوی استاد جامعه‌شناسی و رسانه بیان داشت: اسرائیل در سانسور بعد بین المللی عملیات وعده صادق موفق نشد. وی با اشاره به خط سیر عملیات وعده صادق اشاره کرد که در دست رسانه‌های جریان اصلی بود.
وی گفت: در ابتدا تلاش شد با جو سانسور در اسرائیل عملیات ضعیف نشان داده شود. اما هر چه جلو رفت آنها اعتراف کردند به بزرگی واقعه و این یک موفقیت رسانه‌ای برای ایران بود.
استاد دانشکده علوم اجتماعی، رسانه و ارتباطات ضمن تاکید بر بعد بین المللی عملیات وعده صادق به نظریه جان مرشایمر تحت عنوان رئالیسم تهاجمی اشاره کرد که هر کشوری سعی می‌کند خودش را در عرصه بین الملل اثبات کند.
این استاد دانشکده رسانه تصریح کرد: تصور در مورد ایران این بود که غالبا در مقابل اتفاقات سکوت می‌کند، اما با عملیات وعده صادق این تفکر دگرگون شد که ایران در مقابل تجاوز واکنش لازم را دارد. نه تنها وضعیت این رویکرد تهاجمی مخدوش شد علاوه بر این افکار نظام بین الملل را به خود درگیر کرد. این نقطه قوت برای ایران محسوب می‌شود.
دکتر رضوی در ادامه افزود: مرشایمر در کتاب خود اشاره کرده که اسرائیل در آینده دچار چالش‌های مختلف در خاورمیانه خواهد شد. علت این است که امریکا بیشتر دنبال شکل گیری ارتباطات و تعاملات سیاسی و اجتماعی است تا اقدامات خشونت آمیز و حملات مختلف. اما چون اسرائیل این روند را ندارد ممکن است حمایت امریکا را از دست بدهد. چنان که امریکا از نتانیاهو می‌خواست جواب حمله ایران را ندهد.

دکتر مجید مبینی مقدس در ابتدا بیان داشت: امروز در دنیا چالش‌ها و درگیری‌ها، چالش‌های رسانه‌ای است. رسانه‌ها بیش از موشک و پهپاد و هواپیما در عقب راندن دشمن تاثیر می‌گذارند.

وی گفت: عملیات نظامی وعده صادق را می‌توان از منظر ارتباط شناختی مورد تحلیل قرار داد و ابعاد جنگ رسانه‌ای جاری بین ایران و اسرائیل را با تکیه بر نظریات و تکنیک‌های خبری بررسی کرد که بخشی از آن شامل موارد ذیل است:

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: اسرائیل و سایر دشمنان یا رقبای منطقه‌ای ایران کوشیدند اذهان مردم ایران، منطقه و جهان را از توجه به عملیات نظامی ایران بازدارند. در سطح ملی، برجسته کردن اجرای قانون مقابله با بی‌حجابی مورد توجه رسانه‌های فارسی بیگانه قرار گرفت. در سطح بین‌المللی نیز تصمیم اخیر ترکیه برای رهسپاری کشتی “آزادی ۲” به سمت غزه می‌تواند در این راستا تحلیل شود.

وی ادامه داد: همان گونه که انتظار می‌رفت و در عملیات عین‌الاسد نیز اتفاق افتاد، رسانه‌های متخاصم سعی در کوچک نشان دادن این عملیات نظامی کردند. از سوی دیگر، ایران با استفاده از تکنیک اقناعی «گواهی دادن» به سراغ شخص ثالث رفت و اعتراف مقامات غربی و اسرائیلی در تایید عظمت عملیات را بازنشر کرد که در این مورد، ایران موفق‌تر عمل کرد.

دکتر مجید مبینی مقدس گفت: اسرائیل با طرح ماجرای اصابت ترکش ضدموشک به یک کودک، سعی در تحریک عواطف داشت. از سوی دیگر، نمی‌توانست اشاره‌ای به کشته یا زخمی شدن مردم اسرائیل کند، چرا که باعث ایجاد ترس در جامعه اسرائیل می‌شد. اما ایران در این زمینه می‌توانست بر روی این موضوع که عامدانه مردم اسرائیل را هدف نگرفته بسیار مانور دهد و چهره انسانی و اسلامی خود را آشکارتر کند؛ اما چنین نشد. در عین حال انتشار تصاویر عبور پهپاد‌های ایرانی بر فراز کربلا (برای مخاطب شیعه) و مسجدالاقصی (برای مخاطب عرب و مسلمان) در این سطح قابل تحلیل و ارزش‌گذاری است.

وی تصریح کرد: ایران در روز‌های منتهی به عملیات، توانست به خوبی از تکنیک عملیات روانی ارعاب برای به هم ریختن فضای اسرائیل استفاده کند و موفق عمل کرد. از سوی دیگر، رسانه‌های اسرائیلی با تاکید بر پیامد‌های نظامی و اقتصادی حمله ایران و پاسخ اسرائیل، سعی در ایجاد رعب در مردم ایران داشتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: به نظر می‌رسد اتاق فکر رسانه‌ای اسرائیل، با نشر فیلم‌های اصابت موشک که مربوط به حوادث دیگری بود و سپس تکذیب آنها، سعی کرد اعتماد مخاطبان به فیلم‌های واقعی ناشی از اصابت موشک‌های ایرانی را از بین ببرد. در این امر، هوشمندی دوچندان رسانه‌های ایرانی به خصوص رسانه‌های رسمی ضروری است.

وی در پایان افزود: در مجموع می‌توان گفت ایران در مدیریت رسانه‌ای عملیات وعده صادق نسبت به عملیات‌های پیشین (عین الاسد و اربیل) و نسبت به رسانه‌های اسرائیلی تا این لحظه موفق‌تر عمل کرده است.

در پایان این جلسه نیز دکتر عبدالله گودرزی بیان کرد: ایجاد اتاق فکر و تصمیم گیری‌های به موقع در رسانه ملی ضروری است. وی با طرح این سوال که چرا رسانه ملی با این عظمت با تاخیر وارد میدان عمل شد اشاره کرد بعضی شبکه‌ها خوب عمل کردند مثل شبکه افق و شبکه یک هم برنامه زنده در پوشش خبر عملیات وعده صادق به نحو مطلوب عمل کردند. اما در مقایسه با قبل شبکه خبر بهتر توانست وقایع اصفهان را در این اواخر پوشش دهد و لحظه به لحظه اخبار واقعه را انعکاس داد.
دکتر گودرزی در پایان به غافلگیری شبکه خبر در اتفاق وعده صادق اشاره کرد و گفت: حتی این قضیه قابلیت تبدیل شدن به رساله دانشجویی هم دارد. تصمیم گیری‌های به روز و به موقع در رسانه ملی به خوبی انجام نمی‌شود و در مقایسه با شبکه‌های مختلف از جمله الجزیره با تاخیر بیشتری تصمیمات عملی می‌شود چرا که اتاق فکر آنها به خوبی عمل می‌کند و خلا اتاق فکر در رسانه ملی به چشم می‌خورد همچنین ایشان به عدم جسارت در پخش اخبار مهم اشاره کرد.

باشگاه خبرنگاران جوان قم قم