به نقل از «پارسینه»

معنی سوره توحید چیست؟

تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۸۰۸۹۳۹

 معنی دقیق سوره توحید چیست؟ درس یگانگی خداوند را می‌توان در معنی سوره توحید پیدا کرد. در این مقاله بخش‌هایی از تفسیر و معانی این سوره‌ را بررسی می‌کنیم.

سوره توحید یکی از سوره‌های مکّی قرآن کریم است که در ترتیب سوره‌ها، صد و دوازدهمین سوره است. علت نام‌گذاری این سوره به نام توحید این است که اشاره مستقیمی به یگانگی خداوند دارد و با خواندن این سوره از شرک به خداوند برائت می‌جویید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سوره توحید برای تمام مسلمین سورهٔ بسیار آشنایی است؛ زیرا که به دنبال توصیه‌های فراوان ائمه اطهار (ع) درباره سوره توحید و قرائت آن در نماز‌های یومیه همه مسلمین آن را حفظ می‌کنند و هر روزه چندین مرتبه آنرا قرائت می‌کنند. در روایاتی ذکر شده است که سوره توحید یک سوم قرآن است و اگر سه مرتبه این سوره خوانده شود برابر با ختم قرآن است. جایگاه ویژه سوره توحید در اسلام بی ربط به معانی بلند و زیبای این سوره نیست.

تفسیر و معنی
قرآن کلام الهی است و معانی آن قطعاً ورای ترجمه‌های رایج و تفسیر‌های سطحی است. روایات بسیاری از معصومین به جای مانده است که بیانگر تفسیر پذیر بودن قرآن است. روایتی پر تکرار در کتب روایی هست که از معصومین نقل می‌کند:

«قرآن، ظاهری دارد و باطنی، و باطن آن هم باطنی دارد، تا هفت باطن» یا «تا هفتاد باطن»

بطن داشتن قرآن به این معنا است که از هر کدام از لایه‌های معانی قرآن که گذر کنیم با لایه‌های دیگر روبرو می‌شویم که تفسیر و تأویل نو و تازه‌ای دارند و قطعاً سطح آن‌ها عمیق‌تر است. برای فهم معنی سوره توحید نمی‌توان فقط به ترجمه تحت اللفظی آن اکتفا کرد. علمای گرانقدر اسلام با سال‌ها پژوهش و مطالعه درباره اسلام و روایات، تفاسیری از قرآن به جای گذاشته‌اند که در هر عصری می‌توانند راه گشای بسیاری از مسلمین باشند.

علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان درباره سوره توحید می‌فرمایند:

"سوره اخلاص، خداوند را به احدیت و اینکه همه موجودات در تمامی حاجت‌هایشان نیازمند اویند و اینکه احدی نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال شریک او نیست می‌ستاید. این توحید، مختص به خود قرآن است و تمامی مَعارف (اصولی، فرعی و اخلاقی) اسلام بر این اساس پی‌ریزی شده است. "

برای بررسی دقیق‌تر معنی سوره توحید ابتدا نگاهی به ترجمه آن می‌کنیم سپس نکاتی را بر می‌شماریم:

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
قُلْ هُوَ اللَّـهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾ اللَّـهُ الصَّمَدُ ﴿۲﴾
لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ ﴿۳﴾ وَلَمْ یکن لَّهُ کفُوًا أَحَدٌ ﴿۴﴾

به نام خداوند رحمتگر مهربان
بگو: «اوست خدای یگانه، (۱) خدای صمد [ثابت - متعالی]، (۲)
[کسی را]نزاده، و زاده نشده است، (۳) و هیچ کس او را همتا نیست.» (۴)

بررسی معنی
سوره توحید یک سوره کوتاه است، اما واژه به واژه‌اش درس‌های ارزشمند است. اکنون به ذکر چند نکته از معانی سوره توحید اشاره می‌کنیم:
۱. یگانگی خدا در ذات و صفات
آیات ۱ و ۲ سوره توحید متضمن این معنی هستند که خداوند نه تنها در ذات یگانه است و هیچ شریکی ندارد بلکه در صفات نیز یگانه است و هیچ همتایی ندارد. وقتی از یکی از صفت‌های خداوند یاد می‌کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که این صفت مخصوص خداوند است و رتبه پروردگار در این صفت به قدری متعالی است که هیچ شریکی برای او قابل تصور نیست.
۲. فرزند و پدر نداشتن خدا
در گذشته ادیان و مذاهب بسیاری بوده‌اند که معتقد بودند خداوند پدر و مادر دارد یا اینکه از خود فرزندی به جای گذاشته است. مسیحیان معتقدند حضرت مسیح فرزند خداوند است. یونانیان باستان برای خداوند فرزند قائل بودند و اعراب جاهلی قبل از ظهور اسلام بت‌هایی داشتند که آن‌ها را دختران خداوند می‌دانستند. خداوند در این سوره مبارک با اشاره مستقیم به این موضوع، نظریه فرزند و پدر داشتنش را به طور کل باطل می‌خواند. این یکی از نکات بسیار مهم در معنی سوره توحید است.
۳. بی همتایی خداوند
همیشه افرادی بوده‌اند که در تصورات اشتباه و محدودی که از خداوند داشته‌اند برای خداوند همتایانی متصور می‌شدند. این اعتقاد که خداوند همتایان بسیاری دارد در مذاهب و ادیان زیادی دیده شده است. با مطالعه تاریخ به مواردی برخورد می‌کنیم که به عنوان مثال پادشاهی، خود را مانند خدا می‌دانسته و مردم نیز از این اعتقاد پیروی می‌کرده‌اند. با بررسی معنی سوره توحید چنین احتمالی به طور کلی از بین می‌رود. خداوند صراحتاً بیان می‌کند که هیچ همتایی برای او وجود ندارد.
۴. معرفی نامه خداوند
شان نزول سوره توحید محل تأمل است. از امام صادق (ع) نقل شده است گروهی از یهودیان از پیامبر (ص) تقاضا کردند خداوند را برای آنان توصیف کند. پیامبر (ص) سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا اینکه سوره اخلاص نازل شد و سپس پاسخ آنان را بیان کرد. یگانگی خداوند در ذات و صفات، بی همتایی او و پدر و فرزند نداشتنش از مواردی هستند که پیامبر به عنوان معرفی نامه‌ای برای خداوند انتخاب کرد و در پاسخ به یهودیان بیان فرمودند. این بدین معنی است که این صفات از مهم‌ترین و اساسی‌ترین صفات خداوند هستند و با فهم آن‌ها می‌توان شناخت بهتری از خداوند پیدا کرد.

منبع: مجله ستاره

منبع: پارسینه

کلیدواژه: توحید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۸۰۸۹۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۵۳ نکته از نامه‌ای برای زندگی

سایت مبلغ: این نامه که قدیمترین نقل آن در بخش الروضه کتاب الکافی مرحوم کلینی آمده است (ج ۸، صص ۲ـ۱۴) در منابع دیگر از جمله کتاب الوافی فیض کاشانی (۱۰۹۱ق.) (ج ۲۶، صص ۹۷ـ ۱۱۳) و تحف العقول نوشتة مرحوم ابن شعبه حرانی از علمای قرن چهارم (صص ۳۱۳ـ ۳۱۵) هم آمده است و نسخه های مختلف این نامه با وجود اختلاف جزئی در چینش مطالب، یکسان است. مفاد این نامه دربردارندة مطالب بسیار سودمندی است که استخراج و دسته بندی آنها می تواند الگویی برای سبک زندگی یک مسلمان در همة ابعاد به ویژه روابط مختلف مسلمانان در همة ادوار تاریخ از جمله دوران معاصر که چگونه دیندارانه زیستن یک پرسش عمومی است در اختیار ما قرار دهد.

گویه های استخراج شده از متن نامه ۵۵ بند بود ولی با توجه به تناسب برخی گویه ها با دو بخش مختلف، این گونه ها در هر دو بخش مورد استناد قرار گرفته است. همچنین برخی گویه ها به دلیل مشابهت بسیار زیاد با هم در یک بند ذکر شده است. بنا بر این جمع گویه های زیر الزاماً به تعداد گویه های برداشت شده از نامه نیست.

اصلی ترین و مهم‌ترین نکات مندرج در این نامه چنین است:
الف. رابطة انسان با خدا
۱. عاقبت نیکو و عافیت خواهی از پروردگار
۲. اهتمام زیاد به تهلیل (ذکر لااله الا الله) و تسبیح (ذکر سبحان الله) و تقدیس خداوند و خاکساری در برابر ذات اقدس خداوند
۳. اهتمام زیاد به دعا (دو بار ذکر شده است)
۴. رغبت به آن چه خداوند ما را به آن ترغیب کرده است.
۵.دوری جستن از انس گرفتن به آن چه خداوند حرام کرده است

۶. پیروی نکردن از هوای و هوس و برداشتهای شخصی در امر دین و پای بندی تمام به حلال و حرامهای الهی
۷. پیروی از زندگی پیامبر و پیروی نکردن از هوی و هوس و برداشتهای شخصی در فهم و تفسیر زندگی پیامبر
۸. یک بار دست بلند کردن به هنگام آغاز نماز
۹. اهتمام به ذکر خدا در ساعات مختلف روز و شب
۱۰.کوشش فراوان برای فرمان بردن از خدا و بندگی او (دو بار ذکر شده است)

۱۱. اهتمام به حفظ آن چه از رسول خدا و ائمه اهل بیت او باقی مانده است
۱۲. رضایت داشتن از آن چه خدا ساخته و خواسته است
۱۳.اهتمام به نمازهای روزانه
۱۴. دوری جستن از بازداشتن (حبس) حقوق الهی
۱۵. ولایت پذیری خدا و رسول خدا و مؤمنان و تبری جستن از دشمنان آنها

۱۶. وفای به عهدی که در برابر خداوند بر گردن دارد مانند ولایت پذیری، اقامة نماز، پرداخت زکات و دادن قرض الحسنه
۱۷. دوری جستن از آن چه خداوند آن را حرام کرده است
۱۸. توجه به این نکته که اسلام یعنی تسلیم در برابر حق
۱۹. اطاعت از خدا برای احسان به نفس
۲۰. دوری جستن از معصیت و گردن فرازی کردن در برابر خداوند (دو بار ذکر شده است.)

۲۱. توجه به این که هیچ کس جز خدا غنی کنندة انسان نیست
۲۲. کوشش برای برخورداری از شفاعت شفاعت کنندگان از طریق به دست آوردن رضای خدا
۲۳.ترک نکردن فرمان خدا و فرمان هر کس که به پیروی از خدا فرا می خواند.
۲۴. عاقبت نیکو وعافیت خواستن از خدا
۲۵. درخواست از خداوند برای جای دادن اسلام در سینة خود و سخن گفتن بر اساس حق
۲۶. توجه کردن به این نکته که شرط محبوب خدا شدن پیروی از فرامین خدا و اولیای اوست.

ب. رابطة انسان با دیگران
۱. حفظ آرامش و وقار و سکینه
۲. حفظ حیاء و دوری جستن از هر آن چه صالحان پیش از ما از آنها دوری جسته اند.
۳. خوش رفتاری با مخالفان و دوری جستن از شدت بخشیدن به مخالفت با آنها (دو بار ذکر شده است)
۴. برخورد نیکو داشتن با بدرفتاریها برای جلوگیری از نادیده گرفته شدن و زیر پا ماندن حق
۵. بازداشتن زبان جز از خیر و پرهیز از بدگویی و تهمت و دشمنی ورزی

۶. دوری جستن از آن چه خداوند ما را از آن برحذر داشته است.
۷.سکوت جز در آن چه برای آخرت سودمند باشد.
۸. شکیبایی ورزیدن در برابر مشکلاتی که دشمنان در برابر پای بندی به حق ایجاد می کنند.
۹. خوش رفتاری با مردم
۱۰. پرهیز از دشنام دادن به دشنام دهندگان به خدا و اولیاء خدا

۱۱.مهرورزی به مستمندان و دوری جستن از خوار شمردن و تکبر ورزیدن به آنها
۱۲. دوری جستن از فخرفروشی و خودبزرگ بینی
۱۳.دوری جستن از بغی و تعدی به حقوق دیگران
۱۴. دوری جستن از حسد
۱۵.کمک به مسلمانان مظلوم

۱۶.کمک به همدیگر
۱۷. دوری جستن در حد توان از بدگوئی علیه صالحان نزد پیشوای جامعة اسلامی و در تنگنا قرار دادن امام
۱۸. دوری جستن از در تنگنا قرار دادن برادران مسلمان
۱۹. دقت در مرزبندی های اعتقادی و اجتماعی و دقت در این که انسان در شمار اهل باطل قرار نگیرد.
۲۰. پرهیز از قرار دادن خدا و امام و دین در معرض دشمنیهای اهل باطل

۲۱. قرار دادن حب و بغضها بر اساس معیارهای خداپسندانه
۲۲. عادت دادن نفس به بلاء و مصیبت در دنیا و تدبر در مصائب پیامبران که قرآن آنها را ذکر کرده است.
۲۳. پیروی کردن از هدایت و وقار و آرامش و حلم و خشوع و تقوا و راستگویی و وفای به عهد صالحان

ج. رابطة انسان با خود
۱.حفظ حیاء و دوری جستن از هر آن چه صالحان پیش از ما از آنها دوری جسته اند،
۲. پرواپیشگی و رعایت تقوی، دوری جستن از آن چه خداوند ما را از آن برحذر داشته است.
۳. نیکی کردن به جسم و جان خود
۴. اطاعت از خدا برای احسان به نفس

امام صادق علیه السلام در بخشی از این نامه فرموده اند: هَذَا أَدَبُنَا أَدَبُ اللَّهِ فَخُذُوا بِهِ وَ تَفَهَّمُوهُ وَ اعْقِلُوهُ وَ لَا تَنْبِذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ مَا وَافَقَ هُدَاکُمْ أَخَذْتُمْ بِهِ وَ مَا وَافَقَ هَوَاکُمْ طَرَحْتُمُوهُ وَ لَمْ تَأْخُذُوا بِهِ
این آداب (پیشنهادی) ما و همان آداب خدایی است، آن را دریابید و آن را فهم کنید و در آن بیاندیشید و آن را پشت سر خود نیناندازید، اگر چنین کنید و به این آداب عمل کنید، به آن چه سازگار با هدایت یافتگی شماست دست یافته اید و به آن چه سازگار با هواپرستی شماست پشت کرده اید و آن را وانهاده اید.
این پیام تنها خطاب به مخاطبان اولیه نامه نیست، این پیام همة مسلمانان و بلکه همة انسانهای حقجو را به خود فرا می خواند.

* این متن خلاصه‌ای از یک مقاله مفصل برای ارائه به همایش امام جعفر الصادق(علیه السلام) در دانشگاه سلجوق قونیه است که به اقتضای فضای مجازی سرفصل های مختصری از آن در سایت «مبلغ» منتشر شده است.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902599