به نقل از «مهر»

طبابت یلدا برای طهرونی‌ها: شب اول «چله بزرگه» در طهران قدیم

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۰۵۰۰۶۴

به گزارش خبرنگار مهر، زنده‌یاد جعفر شهری، سال ۱۲۹۳ در یکی از قدیمی‌ترین محلات تهران یعنی محله عودلاجان به دنیا آمد. از دوران کودکی به دلیل تنگدستی در بسیاری از مشاغل آن روز تهران به تلاش معاش پرداخت و از همین رهگذر صنف‌واژه‌های آن شغل‌های مختلف و همچنین رموز آن و مباحث فرهنگ‌عامه‌ای مرتبط با آنها را آموخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او از کودکی شاهد اتفاقات مهمی از تهران اواخر قاجار بود و از دهه ۲۰ نیز خاطرات خود و مشاهداتش از تهران و مباحثی از فرهنگ عامه را که در حال فراموشی بودند، نوشت. یادداشت‌هایی که در آینده به دو کتاب مهم مجموعه پنج جلدی «طهران قدیم» و مجموعه ۶ جلدی «تاریخ اجتماعی طهران در قرن سیزدهم» تبدیل شده و نام زنده‌یاد شهری را به عنوان مهم‌ترین تاریخ‌نگار و پژوهشگر شهر تهران در دل تاریخ فرهنگ ایران ثبت کردند.

این دو کتاب روایت زنده‌ای را از  تاریخ اجتماعی و فرهنگ عامه مردم جامعه سنتی تهران به مخاطبان ارائه می‌کنند. شهری دلیل نوشتن تاریخ را علاقه‌مندی‌اش به عبرت‌آموزی از زاویه انسانی و کیفی آن در شناخت و معرفی مردم قرون و اعصار و سردرآوردن از وضع و زندگی و چگونگی حالات آنان می‌داند و این معنی را با بیان روایتی از دیدار ناصرالدین شاه با میرزای جلوه شرح کامل می‌دهد.

شهری در کتاب «طهران قدیم» به مردم و آنچه به توده و اجتماع و اکثریت مردم مربوط بوده است، می‌پردازد و با نگاهی تیز و انتقادی اوضاع و احوال و کم و کیف کسب و کار، داد و ستد، معاشرت، مسکن و مأوا، رفتار و گفتار، عیش و عزا، عادات و آداب، سنن و معتقدات و گرایش‌های مردم را در پنجاه سال پیش ترسیم می‌کند. از دیگر کتاب‌های او درباره تهران کتاب جذاب «قند و نمک» است که مجموعه‌ای از تکه‌کلام‌ها و اصطلاحات اصیل تهرانی را با پیشینه تاریخی و شانیت ساختشان را به مخاطبان ارائه می‌کند. می‌توان گفت کار مرحوم شهری در این کتاب‌ها را بعدها دیگر تهران‌شناس و مورخ تهران یعنی زنده‌یاد مرتضی احمدی پیگیری کرد.

مجموعه ۵ جلدی «طهران قدیم» را نمی‌توان در زمره آثار علمی در حوزه تاریخ‌نگاری دانست به همین علت مطالب از روش تدوین خاصی پیروی نمی‌کند. تنها دسته بندی مطالب در این است که جلد پنجم (انتهایی) این مجموعه به طور کل به دستور پخت غذاهای سنتی تهران قدیم اختصاص پیدا کرده است. با این اوصاف اما روایات حیرت‌انگیز درج شده در این کتاب با دقت نظر نویسنده در شرح دقیق جزییات این رویدادها و همچنین همه رئوس زندگی اجتماعی تهران قدیم، این مجموعه را خاص و «یکه» می‌کند.

به مناسبت یک یلدای دیگری مبحثی از فصل «عقاید و آداب زندگی»جلد چهارم این کتاب که درباره یلداست و از باورها و همچنین آداب مربوط به یلدا نزد تهرانی‌های قدیم سخن می‌گوید، انتخاب شده است. این مطلب را از چاپ چهارم این مجموعه منتشر شده توسط انتشارات معین در سال ۱۳۸۳، باهم می‌خوانیم:

«در تهران فصل‌ها زودتر از زمان مقرر شروع می‌شدند، به این گونه که از ده پانزده روز به عید نوروز مانده بهار و از اواسط تابستان، پاییز و از میانه پاییز، زمستان شروع می‌شد و ماه اول سال یعنی برج حمل یا فروردین را که ماه گل بران و ماه دوم آن یعنی اردیبهشت را توت پزان و از ماه اول تیر تا پانزدهم مرداد را چله تابستان و از ماه اول دی تا آخر بهمن را چله زمستان می‌گفتند.

چله‌هایی که در اولی گرما و در دومی سرما به غایت می‌رسید و اتمامشان به قرار زیر: که پس از گذشت ۳۵ روز از تابستان می‌گفتند که باد خنک دزده می‌زند که شب‌ها را به خنکی می‌گذارد و پس از ۴۵ روز که باد خنک آشکارا می‌زند که روزهایش هم خنک می‌شود و از همین ایام بود که باید به فکر چوب و هیزم و خاکه ذغال زمستان باشند.

و زمستان که دو چله به اسم چله بزرگه و چله کوچکه داشت که چله بزرگ از اول دی تا بهم بهمن بود که زمین نفس دزده کشیده تکِ (حدت) سرما را می‌شکست و از آن به بعد تا آخر بهمن که چله کوچک بوده، می‌گفتند کاری که چله بزرگه نکرده چله کوچکه می‌کند و چله کوچکه گفته که اگر پشتم به بهار نبود بچه را قنداق خشک می‌کردم و تقریبا به همین صورت هم بود و هرگز سرمای چله بزرگه به پای سرمای چله کوچکه نمی‌رسید و با تمام شدن چله کوچکه هم بود که فقرا می‌گفتند زمستان تمام شد و روسیاهی به ذغال ماند و غم سرما و عدم استطاعت تهیه خاک ذغال را فراموش می‌کردند که پشتش به بهار است.

و شب اول چله بزرگه یا شب یلدا که بزرگترین شب سال بود هر دسته از خویش و اقارب و همسایه شب نشینی گرفته در آن بساط سور و سات از آجیل شیرینی و میوه مخصوصا هندوانه و انار و خربزه فراهم کرده، دور هم جمع شده به خوشگذرانی و شب زنده‌داری و گرفن فال حافظ می‌پرداختند و در این شب بود که می‌گفتند با خوردنی‌های سفره شب یلدا، مثل خوراکی‌های پای سفره هفت سین طبیعت گرم را می‌توانند سرد و طبیعت سرد خود را گرم بکنند.

به این صورت که اگر از گرمی مزاج رنج می‌برند هندوانه و انار و اگر از سردی ناراحت می‌شوند، توت و کشمش و خرما و مثل آن بخورند و تا سحر آن که گفت و شنید و بگو و بخند می‌کردند. بگو و بخند و دورهم جمع شدنی که مربوط به شب یلدا و مثل آن نبوده و از هر فرصت و بهانه برای بوجود آوردن آن استفاده می‌کردند. بعد از آن اهمن و بهمن و پس از آن سرما پیره‌زن بود که سه دهه اسفند را دربر می‌گرفت.»

کد خبر 4490754 محمد آسیابانی

منبع: مهر

کلیدواژه: شب یلدا طهران قدیم فرهنگ عامه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۰۵۰۰۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاریخ و ساعت دقیق پخش سریال بدل علی مشهدی

برخی از سریال‌های تلویزیونی که قرار بود سال گذشته روی آنتن بروند، طلسم پخششان شکست و بالاخره قرار است در هفته‌های آتی در کنداکتور پخش شبکه‌های تلویزیونی جا بگیرد

قرار بود سریال طنز «بدل» علی مشهدی برای عید پخش شود، اما با پر شدن آنتن نوروز پخش این سریال به بعد از تعطیلات موکول شد.
همچین سریال‌های معمایی و پلیسی، چون «رخنه» و «هشت پا» هم قرار است به زودی روی آنتن بروند.

همچنین فصل دوم «آقای قاضی» هم که قرار بود در جدول پخش زمستان قرار بگیرد، از هفته دوم اردیبهشت ماه از شبکه دوم پخش می‌شود. در فصل دوم این مجموعه، آقای قاضی به پرونده‌هایی پیچیده‌تربا موضوعاتی مختلف خواهد پرداخت. کارگردانی این مجموعه همچون فصل اول با سجاد مهرگان و سرپرستی نویسندگان آن سید محمد حسینی است.

در این فصل «بهزاد خلج» که همچنان نقش آقای قاضی را ایفا می‌کند وارد یک شعبه جدید به نام شعبه ۱۲۱ می‌شود، و با داستان‌هایی متفاوت به جنبه‌های دیگری از آموزه‌های حقوقی می‌پردازد

به نظر می‌رسد مدیران سیما، با پایان پخش «هفت سر اژدها»، سریال «بدل» علی مشهدی را برای شبکه سه در نظر گرفته اند. شهرام قائدی، هادی عامل هاشمی، داریوش سلیمی، اصغر حیدری، ساعد هدایتی، اشکان اشتیاق از جمله بازیگرانی‌اند که در سریال تلویزیونی «بدل» بازی می‌کنند. همچنین چند بازیگر جدید هم در این سریال معرفی می‌شوند که از جمله آن می‌توان به فرزانه سهیلی و پریسا مقتدی اشاره کرد. علی مسعودی معروف به علی مشهدی همچون کار‌های دیگر خودش «بدل» را هم به نگارش درآورده و در ۲۶ قسمت آماده پخش خواهد شد.

بعد از مدت‌ها بالاخره سریال «ناریا» جواد افشار هم آماده پخش شده، مجموعه‌ای از معاونت برون‌مرزی سازمان صداوسیما که هم تم پلیسی دارد و هم عاشقانه. فیلمنامه سریال ناریا به نویسندگی حمید رسول‌پور و سمیه تاجیک در ۵۰ قسمت به نگارش درآمده است. «مهیار عیار» یک سریال عاشقانه تاریخی است که زمان پخش آن دقیق مشخص نیست. این سریال داستانش در دوران صفویه می‌گذرد. مهیار عیار به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی و تهیه‌کنندگی بهروز مفید در حال تولید برای پخش از شبکه دو است. این سریال در۳۰ قسمت تولید می‌شود. در این مجموعه کامران تفتی، متین ستوده، بهنام تشکر، محمود جعفری، صفا آقاجانی، مهرداد ضیایی، پریا مردانیان، دانیال نوروش، بهراد خرازی، سامرند معروفی، بابک نوری و... ایفای نقش کرده‌اند.

از دیگر سریال‌هایی که زمزمه پخش آن از سال گذشته می‌آمد، «مادر سوجان» بود، سریالی با بازی ثریا قاسمی که روایتگر زندگی در سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۵۷ است و با محوریت شخصیت مقاوم زن ایرانی و اهمیت نهاد خانواده ساخته می‌شود. قصه بیشتر بر پایه زندگی سوجان، دختری گیلانی است که در همین دوران بخش‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران و گیلان هم روایت می‌شود. معاون امور استان‌های صداوسیما در گفت‌وگویی با تسنیم اعلام کرده که قرار است فیلمبرداری «مادر سوجان» ۶۰ قسمتی ادامه پیدا کند و امسال به پخش برسد.

از غریبه تا هشت پا

تصویربرداری «غریبه» به کارگردانی سروش محمدزاده این روز‌ها با حضور بازیگرانی، چون پژمان بازغی و حمید گودرزی در ترکیه پیش می‌رود. سروش محمدزاده پیش از این چند سریال ساخته است که آخرین آنها مجموعه «سوران» بود که در حال و هوای تاریخ معاصر ساخته شد و به یکی از قهرمانان کرد کشور می‌پرداخت.

«فراری» که از آثار تولیدشده تازه تلویزیون است، به فصل دوم رسید. داستان این فصل در دهه ۸۰ اتفاق می‌افتد به گفته تهیه‌کننده، در این قسمت‌ها زمان سریال تغییر می‌کند و کاراکتر اصلی داستان دیگر نوجوان ۱۳، ۱۴ ساله نیست و به یک جوان تقریبا ۲۱ ساله‌ای تبدیل شده است. این مجموعه به کارگردانی امیر داسارگر در واقع نگاهی آزاد به زندگی یکی از شهیدان مدافع حرم و کار اقتباس آزاد، نگاه زیستی و سبک زندگی شهدای مدافع حرم و قصه‌ای اجتماعی است. قهرمان این سریال یک نوجوان است که به گفته تهیه‌کننده سریال برای ایفای این نقش، بازیگری انتخاب شده که نخستین تجربه‌اش است که نام او در سریال هادی است.

سریال «هشت پا» احمد معظمی هم تصویربرداری اش به پایان رسیده و «رویان» داوود بیدل هم از دیگر سریال‌هایی است که در نوبت پخش قرار گرفته است.

علی غفاری این روز‌ها کارگردانی سریال «رخنه» را برعهده دارد، یک درام معمایی با محوریت هوافضاست که سال گذشته کلید خورد. داستان این سریال به اقتدار موشکی ایران برمی‌گردد که بازیگران مختلفی در آن به ایفای نقش می‌پردازند و مهدی شفیعی، تهیه‌کنندگی آن را بر عهده دارد.

پس تولید و پیش تولید ۱۰ سریال

در این میان سریال‌هایی هم هستند که در مراحل مختلف تولید اعم از مذاکره، نگارش، پیش‌تولید، تولید، پس‌تولید یا آماده پخش پیش می‌روند از جمله «مسیر اصلی» به کارگردانی محمدرضا خردمندان درباره پروفسور بهاروند، دانشمند حوزه سلول‌های بنیادی یا «سرنخ۲»، «روز‌های لاجوردی» با محوریت زندگی شهید لاجوردی، «سرباز کوچک امام» درباره آزاده سرافراز مهدی طحانیان و «تی‌مه‌ره» که به مبارزات عشایر ایرانی با استعمار انگلیس می‌پردازد. 

 

منبع: عرشه آنلاین 

tags # تلویزیون ، سریال سایر اخبار آیا قدرت‌های فوق‌بشری واقعیت دارند؟ چطور انسان به این قدرت‌ می‌رسد؟ بعد از فضا چه چیزی وجود دارد، جهان کجا تمام می‌شود؟! (تصاویر) مرکز واقعی جهان کجا است؟ فضانوردان چگونه در فضا دستشویی می‌کنند؟ | سرنوشت مدفوع انسان در فضا چه می‌شود؟