به گزارش ایکنا، حجتالاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امروز چهارم دیماه در نشست علمی «سلفیپژوهی، فرازها و فرودها» که در این پژوهشگاه برگزارشد، گفت: سلفیپژوهی به معنای مطالعات و پژوهشهای انجام شده درباره نقد و ارزیابی مبانی، منهج و مسائل و محتوای سلفیون یک رویکردی با پیشینه بیش از 600 سال است و به دوره ابن تیمیه بر میگردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه به طور خاص وهابیتپژوهی با پیشینهای بیش از 200 سال مربوط به دوره محمدبن عبدالوهاب است، افزود: بعد از انقلاب اسلامی به تناسب گسترش مطالعات شیعهپژوهی و جبههگیری شدید دو گفتمان اسلام ناب و اسلام آمریکایی، سلفیپژوهی نیز گسترش خاصی داشت و به واقع بیش از70 در صد مطالعات درباره سلفیون و وهابیت در 40 سال اخیر است. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به ماهیت جریانهای سلفی تصریح کرد: سلفیگری ریشه در جهتگیری اصحاب حدیث و دعوت احمد بن حنبل دارد و سلفی کسی است که بر مذهب سلف باشد و از راه و حرکتشان در زمینه ایمان و اعتقاد، پیروی کند. به باور القوسی، سلفیون کسانی هستند که بر آنچه سلف صالح از سه قرن نخست پایبندند، ملتزم هستند و در نگاه ابن عثیمین «هر کس بر منهاج و روش صحابه، تابعین و اتباع تابعین پایبند باشد، سلفی است». پورامینی ادامه داد: اصطلاح سلفی با تکیه بر باور ابن تیمیه، در دو سده اخیر ظهور و بروز یافته و در عرصه باور و رفتار جمعی از فعالان امت اسلامی مطرح شده است. پافشاری ابن تیمیه به سلف به گونهای است که او در شمار پیشوایان سلفی جای گرفته و به ادعای برخی، تنها راه وصول به مذهب سلف پیروی از مذهب ابن تیمیه است. عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: جريان سلفيه در دوره معاصر، با محوریت دیدگاه ابن تیمیه، در شبه قاره هند از سوی شاه وليالله دهلوي، در مصر از سوی رشید رضا و گرایشهایی از اخوان و به خصوص در نجد و حجاز از محمد بن عبدالوهاب، پیروانی یافت. جریان حاکم وهابی عربستان که واژه وهابی را برای خود «لقب شريف عظيم» میشمارد، اصرار دارد منحصرا خود را «سلفي راستين» و جریانهای دیگر سلفی را دچار انحراف از شيوه سلف قلمداد كند، از این رو امروزه میتوان وهابیت را به عنوان مهمترین جریان سلفی خشن عصر حاضردانست. این محقق با بیان اینکه در گذشته بحث سلفیه یک جریان بسیط و کاملاً واحد بوده است، افزود: این جریان حول محور افرادی چون ابن تیمیه، ابن قیم و محمد بن عبدالوهاب و همچنین مباحثی چون توحید و شرک، ایمان و کفر، سنت و بدعت و حیات برزخی میگشت، لیکن در چهل سال اخیر تنوع و تکثر در اندیشههای سلفیه پدید آمد و سلفیگری از حالت بسیط بیرون آمد و با حفظ اصول و مبانی مشترک، به شعبههای مختلف تقسیم شد. پورامینی تصریح کرد: این دگرگونی در سلفیون وهابی نیز پدید آمد و گرایشات مختلفی مثل؛ سروریه، قطبیه، جامیه(مدخلیه) و نوسلفیان ایجاد شد که تعارضاتی نیز میان آنان وجود دارد. البته به دلیل رویکرد حاکمیت سعودی، وهابیه جامیه که به تقلیدی نیز معروف است، بر سایر گرایشات وهابی تفوق دارد و آنان بر تمامی مسندهای دینی و فرهنگی سلطه تام دارند.
نقد اهل سنت بر آراء ابن تیمیه وی با اشاره به تاریخچه سلفیپژوهی گفت: ارائه افكار ابن تیمیه نقدهای جدی از سوی عالمان اهل سنت را در پی داشت؛ در مجموع، آشفتگی ذهنی و فقدان معیار منطقی علمی در اندیشه ابن تیمیه جاری بود و این سستی در دستگاه اندیشه او، بررسی افکار او را با مشکل روبرو میسازد؛ گاه سخنانی میگفت که کاملاً بوی تشبیه و تجسیم میدهد و او را به حشویه نزدیک میکرد و گاه برخی از مفسرانِ دیدگاههایش، با تکیه بر برخی از نظرات منفردش، وی را ضد تشبیه و تجسیم میشمردند. وی ادامه داد: هم پیمانی محمد بن عبدالوهاب با محمد بن سعود، زمینه تحقق دیدگاههایی افراطی و تکفیری او را پدید آورد و این حرکت زمینه نگاشتن نقدهای متعدد از سوی علمای اهل سنت و سپس علمای شیعه گردید؛ میتوان نخستین نقد به افکار محمد بن عبدالوهاب را از سوی برادرش سلیمان بن عبدالوهاب با نوشتن کتاب فصل الخطاب دانست که پاسخ رهبر جریان وهابی به برادرش سلیمان، چیزی جز ملحد و دشمن دین خواندن او نبود. پورامینی با بیان اینکه نقد سلفیگری، اعم از نقد آراء ابن تیمیه، محمد بن عبدالوهاب و شخصیتهای معاصر سلفی یکی از محوریترین و پربسامدترین آثار تالیفی در نقد جریانها و فرقه های اسلامی است، گفت: در این زمینه کتابشناسیهای متعددی انجام شده که الذریعه؛ اثر آقابزرگ تهرانی؛ معجم المؤلفات الإسلامية في الرد على الفرقة الوهابية، اثر عبدالله محمدعلى؛ کتابشناسی نقد وهابیت؛ اثر اباذر نصر اصفهانی؛ کتابشناسی تکفیر اباذر نصر از جمله این آثار است. این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه یک پژوهش مستقل درباره آثار منتشره در 40 سال اخیر در نقد سلفیون انجام نشده است، لیکن با تحولات صورت گرفته در شش سال اخیر آمار دوهزار و 400 عددی به بیش از سه هزار اثر رسیده است، به فرازهای سلفیپژوهی در ایران معاصر اشاره کرد و افزود: با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران علمای سلفی وهابی با هدایت حاکمان سعودی به مخالفت صریح و آشکار با تفکر عقلانی شیعه و به تبع آن نظام جمهوری اسلامی برآمدند؛ سلفیپژوهی با پیروزی انقلاب اسلامی با ابعاد و زوایای بیشتری توسعه یافت و نویسندگان متعددی در 40 سال اخیر به بررسی و نقد سلفیگری وهابی پرداختند. نقد عالمان برجسته شیعه بر وهابیت وی با اشاره به ورود عالمان برجسته شیعی در نقد وهابیت تصریح کرد: آیتالله سبحانی چهره شاخص و برجسته حوزوی است که بخش ویژهای از وقت علمی خود را صرفا به نقد علمی وهابیت و ریشههای فکری آن، بیان كليات مسائل مورد اختلاف آنان با سایر طوایف اسلامى و تبیین صحیح نظریه اسلام اختصاص داده است که در ضمن آثار و یا به طور اختصاصی در قالب کتاب عرضه شد. وی افزود: در کتاب «مفاهيم القرآن» نخستین نقد ایشان به وهابیت ارائه گردید؛ سپس رساله «توسّل به ارواح مقدّسه» که از محوریترین چالشهای موجود میان وهابیون و مسلمین است را تدوین کردند و ایشان در گام سوم «نقدى بر وهابيت» را نگاشت و این باور انحرافی را در قالب یک فرقه نقد نمود. همچنین به همراه آیتالله مکارم کنگره مبارزه با وهابیت را برگزار کردند. پورامینی با بیان اینکه در سه دهه اخیر، دامنه تالیفات انتقادی آیتالله سبحانی به وهابیت توسعه یافت اظهار کرد: وی به عنوان اثرگذارترین متفکر با دهها اثر در نقد این فرقه شناخته شد و کتابهایی نظیر «الوهابیة فی المیزان»، «ابن تیمیه فکرا و منهجا»، «وهابیت مبانی فکری و کارنامه عملی» و چندین اثر دیگر در پاسخ به شبهات جدید آنان از جمله «راهنمای حقیقت» عرضه شد، البته پیشتر نیز در این عرصه عالمانی چون محمد جواد بلاغی، محسن امین عاملی، عبد الحسین امینی به نقد آراء وهابیت پرداخته بودند؛ همچنین کشف الاسرار امام خمینی را نیز میتوان به نوعی در نقد افکار انحرافی وهابیت تلقی کرد.
چشم انداز سلفیگری این محقق با اشاره به چشمانداز سلفیگری تصریح کرد: سلفیگری یک پدیده جاری در جهان اسلام است و علیرغم ناکامیهای وهابیت و جریانهای افراطی آن، ظرفیتهای متعددی برای اثر بخشی در میان نخبگان و توده دارد. از این رو با توجه به کامیابیها و پیشرفتهای موثر انقلاب اسلامی به عنوان نماد عقلانیت شیعی، مواجهه با سلفیان امری بدیهی و واضح است و سلفیپژوهی نیاز به بازخوانی و سناریوسازی دقیق و پژوهش با محوریت تفکیک گرایشهای آن دارد. پورامینی همچنین به ذکر پیشنهاداتی در مورد بهترشدن تحقیقات سلفی پژوهشی پرداخت و بیان کرد: تکیه بر نقد مبانی اعتقادی، معرفتی و شهودی سلفیگری؛ تمرکز بر نقد حجیت فهم سلف؛ تفکیک جریانات سلفی و ضرورت نقد و بررسی مجزای هر گرایش؛ درونیسازی نقد وهابیت از سوی سلفیون؛ مانند تمرکز بر نقد اخوان و جریانهایی از سلفیون شبه قاره بر ضد وهابیت(مثلا دیوبندیها به عنوان یک گرایش سلفی، گرچه ضد شیعهاند اما به دلیل اشعری، ماتریدی و صوفی بودنشان زمینه افتراق را با وهابیت دارند) از جمله این پیشنهادات است. وی افزود: توجه به بومی شدن شبهات وهابیت در ایران و گسترش آن و تدبیر برای دفع و رفع آن؛ ریشهیابی، پیشگیری و مقابله با سلفیهای شیعی ایرانی و همسانی شبهات جاری آنان با وهابیت؛ ضرورت پرداختن به مباحث آینده سلفیگری؛ بازخوانی پاسخهای داده شده و ضرورت پیرایش آن و ضرورت یکسان سازی و واحد کردن پاسخها از دیگر پیشنهادت است. پورامینی همچنین بر توجه به مخاطبان توده برای کاستن دامنه اختلاف بین شیعه و سنی، شناسایی و آسیب شناسی مناظرات با سلفیون و ارائه مناظره معیار، تبیین و معرفی مبانی، منهج و منابع اصلی شیعه برای مقابله با رویکرد جدید منهجی سلفیون نسبت به نقد شیعه و جذب نخبگان علمی و پرورش آنان در نقد سلفیگری تاکید کرد. انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: قرآن
ایکنا
پورامینی
فرهنگ و اندیشه
سلفی گری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کردهاست، لذا
منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۱۱۴۴۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اندیشکده غربی مطرح کرد: نیاز شورای همکاری خلیج فارس به تهران برای تحقق چشمانداز جدید خود
به گزارش خبرآنلاین اندیشکده«استیمسون» در گزارشی نوشت: جاسم البدیوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج(فارس) ۲۸ مارس ۲۰۲۴ چشمانداز این شورا را اعلام کرد و این سند و چشمانداز برای اولین بار در طول عمر ۴۳ ساله شورای همکاری به صراحت درمورد امنیت جمعی و همگانی صحبت کرد.
در این گزارش آمده است: چشمانداز شورای همکاری خلیج فارس شباهتهایی با پیشنهادهای قبلی ایران، روسیه و چین دارد؛ پیشنهادهایی که بر تقویت گفتوگو و همکاری در منطقه خلیج(فارس) تاکید دارند. علیرغم اینکه در این چشم انداز به صورت مستقیم گفته نشده است اما همزیستی مسالمتآمیز و همکاری با تهران برای تحقق اهداف این چشمانداز ضروری و لازم است و اعضای شورای همکاری میدانند که هر یک پروژههای عظیم که تصور آن را دارند در سایه مواجهه نظامی با ایران قابل تحقق نیستند.
به نقل از ایسنا این اندیشکده با اشاره به نیاز شورای همکاری خلیج فارس به ایران برای تحقق امنیت منطقهای آورده است: حملات مستقیم اخیر میان ایران و اسرائیل اهمیت مشارکت ایران به صورت سازنده را چند برابر کرد و منزوی کردن ایران مانع هرگونه توسعه و صلح خواهد شد.
در ادامه این گزارش آمده است: اگر ایران و عربستان در سال ۲۰۲۳ صلح نمیکردند اوضاع امروز منطقه بسیار بدتر بود، علاوه بر این ارتباطات دیپلماتیک و اقتصادی میان این دو کشور مورد حمایت بازیگران اروپایی و آسیایی بهویژه چین قرار گرفت. مانع اصلی گسترش روابط منطقهای همچنان تحریمهای آمریکا و تلاشهای این کشور برای عادی سازی روابط میان کشورهای عربی خلیج(فارس) و اسرائیل و منزوی کردن تهران است. درحالی که برخیها در ابتدا از سیاستهای واشنگتن دفاع کردند اما بازیگران منطقهای امروز دیگر برای آن اهداف تلاش نمیکنند.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: درحالی که کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا روابط دیپلماتیک با تهران و تمام بازیگران منطقهای دارند، آمریکا همچنان تلاش میکند که ائتلافهای منطقهای برای مقابله با ایران و مهار آن تشکیل دهند. ابتکار عملهایی مانند ائتلاف راهبردی خاورمیانه، ائتلاف ورشو و تعدادی از رزمایشهای هوایی و دریایی مشترک به دلیل ماهیت استثنائی آنها و تمرکز بر روی مسائل دشوار امنیتی با مشکلاتی مواجه شدند و منطقه امورز به گفتوگو و همکاری بیشتر از مواضع نظامی نیاز دارد. این رویکردهای امنیتی متنوع در اصول منشور سازمان ملل، سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج(فارس) و اصول قوانین بینالمللی مشترک است و تمام آن ها بر لزوم احترام به حاکمیت کشورها، استقلال سیاسی، عدم دخالت در امور دیگران و حل اختلافات از طریق راهحلهای مسالمتآمیز تاکید دارند و اکنون آمادگیهایی برای اتخاذ گامهای اساسی در این راستا وجود دارد.
این اندیشکده در ادامه گزارش خود مینویسد: یکی از مسائل مهم در چشمانداز شورای همکاری خلیج(فارس) برای امنیت منطقه، دعوت به تقویت همکاری بین کشورهای منطقه به روشی که در راستای گفتوگو، ارتباط و ایجاد پلهای ارتباطی باشد. این چشمانداز بر لزوم حل چالشهای آب و امنیت غذایی از طریق تقویت همکاری با شرکای منطقهای و بینالمللی تاکید دارد، انتظار میرود که اجرایی کردن این خطمشی فراگیر منجر به کاهش مشکلات امنیتی دشوار مانند چالش امنیت دریایی و تهدیدات نظامی شود. چشمانداز شورای همکاری به مثابه یک «گام مهم رو به جلو» است که برخی چالشهای بزرگ در منطقه را حل میکند. شورای همکاری با تمرکز بر همکاری و حل مسالمتآمیز درگیری ها و توسعه پایدار، تنها به فکر تقویت امنیت اعضای این شورا و شکوفایی آنها نیست بلکه به دنبال مشارکت در یک نظام بینالمللی باثبات و پر امنیت است و مشارکت ایران در این گفتوگو امری محوری و اساسی برای تضمین موفقیت چشمانداز است.
در پایان این گزارش آماده است: روابط دیپلماتیک احتمالی در سال ۲۰۲۴ این چشمانداز را قویتر خواهند کرد و ممکن است این امر در چارچوب کنفرانس بغداد سه، نشست سران منطقه در پکن و یا دعوت ایران به نشست سران شورای همکاری باشد. انتخابات پیش روی آمریکا منبع آشفتگی های احتمالی خواهد بود اما آنها نیز تمرکزشان بر روی تقویت روابط دوجانبه و یا چندجانبه در خلیج(فارس) خواهد بود، از سوی دیگر هیچ یکی از بازیگران منطقه ای در خلیج فارس خواهان بازگشت به مرحله قبل از سال ۲۰۲۱ نیستند.
311311
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901360