«به سوی مانیفست نو»؛ تئودر آدورنو و ماکس هورکهایمر؛ ترجمه امیرهوشنگ افتخاری‌راد؛ نشر چشمه بار سنگینی که فرو نمی‌آید!
تاریخ انتشار: ۶ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۱۳۸۷۴۱
«به سوی مانیفست نو»
نویسندگان: تئودر آدورنو و ماکس هورکهایمر
مترجم: امیرهوشنگ افتخاری‌راد
ناشر: چشمه، چاپ دوم 1397
98 صفحه، 11000 تومان
****
نسبت میان متفکران مکتب فرانکفورت و کارل مارکس همچنان مسئله است. این رابطه پیچیده تفسیرهای گوناگونی داشته؛ برخی از صاحب‌نظران مکتب فرانکفورت را بسط منطقی اندیشه‌های مارکس دانسته‌اند و برخی دیگر آن را در واقع نفی مارکسیسم تلقی کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اساسا یک فیلسوف در گفتگو چیزهایی می‌گوید که در کتاب‌هایش نوشته. حال نخواسته یا نتوانسته. در گفتگو چیزی هست که در متن مکتوب نیست؛ زیرا گفتگو اساسا امکان بیان مطالبی را فراهم می‌کند که متن مکتوب از آشکار کردنش ناتوان است. از این روی کتاب‌هایی که در اصل گفتگوی با فیلسوفان باشند، کم نیستند و البته بسیار هم جذاب هستند. اما این کتاب به‌مراتب جذاب‌تر از آنهاست، به دو دلیل: یکی اینکه گفتگو با یک فیلسوف نیست، بلکه گفتگوی دو فیلسوف است؛ دو فیلسوف برجسته و پرآوازه. دوم آن‌که یک گفتگوی متعارف نیست، بلکه در اصل یک گپ کاملا خودمانی است. البته نه به معنای اینکه که همه چیز در آن تشریفاتی و تعارفی باشد، بلکه منظور این است که بدون هیچ آداب و ترتیبی به‌طور خودانگیخته فلسفه‌ورزی انتقادی آنها جاری می‌شود. لذا می‌بینیم که با وجود اینکه آدورنو و هورکهایمر آن‌قدر همفکر بودند که تقریبا همه آثار اصلی و مهم‌شان را به‌اشتراک با هم نوشته‌اند، اما در اینجا اختلاف نظر خود را با هم آشکار می‌کنند و دیدگاه‌هایی را اظهار می‌دارند که در تقابل با هم است.
این گفتگوها در بهار سال 1956، در یک بازه سه‌هفته‌ای، انجام شدند و همسر آدورنو، خانم گرته، آنها را یادداشت می‌کرد. مباحثی که ردوبدل می‌شود هم به موضوعات بسیار کلی می‌پردازد، همانند نظریه، عمل، کار، و هم به امور جزیی و حتی زندگی روزمره؛ مثلا اوقات فراغت، موتور و تلویزیون. اما می‌توان همه مباحث را ذیل این الگوی کلی ساده کرد: توصیف وضع موجود در جهان غرب سرمایه‌دارانه و بورژوازی و تامل در باب وضع مطلوب جهان و نیز نسبت میان این دو وضع موجود و مطلوب. سخنان هر کدام از آنها بسیار پخته و فشرده است. برخی جملات خالی از نوعی ابهام نیست؛ نوعی ابهام ژرف که جا را برای تفسیرهای مختلف باز نگه می‌دارد. علاوه بر اینکه اساسا این دو نفر برای هم صحبت می‌کنند و فرض گرفته‌اند که طرف مقابل بسیاری از زمینه‌ها و مقدمات و چیزهای دیگر را می‌داند. همچنین درلابه‌لای صحبت‌ها به انتقادهایی پاسخ می‌دهند که مردم از آنها کرده‌اند.
تلویحا برخی از فیلسوفان هم نقد می‌شوند؛ کسانی همچون مارکوزه، هوسرل و هایدگر. البته نقدهای آدورنو و هورکهایمر درونی هم هست و شامل نظریات مارکس هم می‌شود. برای مثال وقتی هورکهایمر می‌گوید: «معتقدیم که نوع انسان باید به نحو نامحسوسی متفاوت باشد. به نظر مارکس مسئله سوسیالیسم تضمین برابری انسان‌ها بود.»، آدورنو در پاسخ می‌گوید: «مارکس خیلی بی‌ضرر بود؛ احتمالا ساده‌انگارانه می‌پنداشت که نوع انسان ذاتا یکسان است و همین‌طور باقی می‌ماند. و زمانی که طبیعت ثانوی شیطان رانده شد، همه چیز روبه‌راه خواهد شد. مارکس خودش را با سوبژکتیویته درگیر نکرد، واقعا به آن علاقه‌ای نداشت. شاید این ایده را که مردم تا درونی‌ترین لایه وجودشان محصول جامعه هستند، به منزله یک نظریه محیط اجتماعی کنار گذاشته باشد. لنین نخستین کسی بود که این نظریه را بیان کرد.»
این چنین سخن گفتن طبیعی است؛ زیرا کارل مارکس با اصل مدرنیته مشکلی نداشت. نه‌تنها مشکلی نداشت، بلکه آن را می‌ستود و بسیار ارج می‌نهاد. نقدهای تند و سازش‌ناپذیر مارکس متوجه سرمایه‌داری بود و نه مدرنیته. او حتی برای مدرنیته نقش مثبت و نجات‌دهنده هم قائل بود. اما آدورنو و هورکهایمر نقدهای مبنایی‌تری دارند. اشکالات و مشکلات سرمایه‌داری برای آنها بدیهی بود. آنان به مدرنیته تاختند و فرهنگ آن را همه‌جانبه درهم کوبیدند. برای مثال صنعت تبلیغات و رسانه‌ای معاصر را تارومار کردند. شنیدن این مطالب به‌طور مستقیم از زبان خود آنان جالب و دلنشین است!
نکته آخر اینکه کوچکی این کتاب جیبی چه‌بسا فریبنده باشد؛ زیرا این کتاب کوچک اصلا اثر ساده‌ای نیست. کسانی آن را می‌فهمند و به کار آن افرادی می‌آید که آشنایی همه‌جانبه‌ای با اندیشه‌های این دو فیلسوف داشته باشند. مترجم فاضل نیز موخره‌ای بر کتاب افزوده که مباحث را به‌طور مشخص در زمینه رابطه نظریه و پراکسیس بیشتر بسط می‌دهد.
*دکترای فلسفه
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۱۳۸۷۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
جلسات قالیباف و رقبایش با منتخبان مجلس دوازدهم به روایت فرید موسوی /فعلا خبری از مرامنامه و مانیفست نیست
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، رایزنی ها با منتخبان مجلس دوازدهم با هدف انتخابات هیات رئیسه مجلس بالا گرفته است. از گوشه و کنار خبر می رسد کاندیداهای احتمالی حتی با دادن وعده هایی تلاش دارند که رقبای دیگر را از صحنه کنار بزنند.
ترکیب مجلس دوازدهم که در آن تا این لحظه طیفی اکثریت را بدست نیاورده است این رایزنی ها را نیز دشوارتر از ادوار پیشین کرده است.
فرید موسوی از منتخبان اصلاح طلب مجلس دوازدهم که سابقه حضور در مجلس دهم را نیز داشته است، در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین، معتقد است تا روشن نشدن تکلیف 45 کرسی باقیمانده مجلس نمی توان تصویری دقیق از فراکسیون های مجلس دوازدهم ارائه کرد.
موسوی تاکید می کند؛«فراکسیون‌ها اسامی مختلفی دارند اما هنوز فراکسیون سیاسی شکل نگرفته و جلسات بر محور اشخاص بوده است تا احزاب و گروه‌های سیاسی. مثلا جلسه قالیباف، جلسه متکی یا ...
ادامه گفتگوی خبرگزاری خبرآنلاین با فرید موسوی، نماینده منتخب مجلس شورای اسلامی را می‌خوانید؛
****
*آقای موسوی! برخی کارشناسان و چهره های سیاسی معتقدند در مجلس دوازدهم فراکسیون حداکثری شکل نمی‌گیرد، ارزیابی شما از مجلسی با وجود چند فراکسیون به چه صورت است؟
قضاوت زود است و دوستانی که اظهارنظر کردند گمانه‌زنی‌های خودشان بوده و بیشتر رسانه‌ها این بحث‌ها را داشتند اما اینکه واقعیت به چه صورت است باید اجازه بدهیم دوستان از شهرستان‌ها بیایند و نمایندگان بهتر یکدیگر را بشناسند.
در حال حاضر نمایندگان چندان شناختی از هم ندارند، هر اندازه به زمان تشکیل مجلس نزدیک شویم، حضور نمایندگان در تهران و جلسات بیشتر می‌شود، البته به جلساتی که تشکیل می‌شود چندان نمی‌شود اکتفا کرد. در شرایط فعلی بسیاری در حال ارزیابی هستند.
نظام سیاسی در کشور ما حزبی نیست و در پارلمان احزاب نقش آنچنانی ندارند که بگوییم این منتخب از آن حزب است و دیگری از این حزب. بسیاری با استفاده از ظرفیت‌های شخصی خود حضور پیدا کردند. لذا اواخر اردیبهشت ماه می‌توان برداشت دقیق از ترکیب فراکسیون‌ها داشت و الان نمی‌توان گفت که کدام فراکسیون اکثریت دارد.
در جلسات با منتخبان مجلس دوازدهم خبری از مرامنامه و مانیفست نیست*خبری منتشر شد که تشکیل فراکسیون انقلاب اسلامی در مجلس آینده کلید خورده و با برخی منتخبان نیز جلساتی تشکیل داده، شما به این جلسات دعوت شدید؟
بله، جلسات متعددی تشکیل می‌شود و افرادی که برای هیئت رئیسه تلاش می‌کنند، جلسه برگزار می‌کنند و تا الان اسامی مختلفی مطرح شده است اما در جلسات خبری از مرامنامه و مانیسفت نیست و نمی‌توان به تعداد حاضران در جلسه اکتفا کرد، به این علت که افرادی هستند که در همه جلسات شرکت می‌کنند تا بتوانند ارزیابی دقیق‌تری داشته باشند اما به نظر بنده نمی‌توان برداشت صحیح داشت و قضاوت زود است.
فراکسیون‌ها اسامی مختلفی دارند اما هنوز فراکسیون سیاسی شکل نگرفته و جلسات بر محور اشخاص بوده است تا احزاب و گروه‌های سیاسی.
جلسات با محوریت اشخاص شکل می گیرد نه طیف سیاسی*مثلاً می‌گویند فراکسیون قالیباف یا فراکسیون متکی یا....
بله، برای مثال می‌گویند جلسه قالیباف، متکی یا صبح ایران و ... که هنوز نمی‌توان گفت به چه صورت است. البته اعتدالی‌ها هم جلساتی را دارند اما هنوز مرزبندی‌های دقیق‌تر مشخص نشده است.
*چند فراکسیونی بودن مجلس چه آثاری دارد؟
فراکسیون‌های مختلف به جای خود اما اینکه سلایق مختلف در جامعه صدای نماینده خود را در مجلس بشنوند هم امنیت ملی را افزایش می دهد و هم منجر به این می شود که صدای مردم در مجلس انعکاس داشته باشند.
تکثر صداهای مردم در مجلس به افزایش سرمایه اجتماعی کشور کمک می کندنکته قابل توجه این است که اگر همگی را در یک مجموعه خلاصه کنیم و مانع شنیده شدن صحبت‌های دیگر بشویم، از جهات مختلف برای کشور و مردم آسیب‌زا است و در شرایط فعلی که سرمایه اجتماعی با چالش جدی روبرو است، تکصدایی وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. اما تکثر صداهای مختلف می‌تواند در افزایش سرمایه اجتماعی کشور موثر باشد.
حمله به ستاد انتخاباتی ام، از سوی رقبا صورت گرفته بود*آقای موسوی! در روز اول تبلیغات انتخاباتی، خبر حمله به ستاد انتخاباتی شما منتشر شد، ماجرا چه بود؟
ماجرای حمله به ستاد بنده را با دیدگاه سیاسی نمی‌توان نگاه کرد، در حقیقت بحث‌های منطقه‌ای و محلی بود که رفع شد اما موضوعی است که اتفاق افتاد و زیبنده مردم این شهر نبود و امیدوارم افرادی که این اتفاق رارقم زدند به اشتباه خود پی برده باشند.
*این حمله از طرف رقبای شما بود؟
بله.
۲۷۲۱۱
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900709
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند