به نقل از «خبرگزاری آریا»

«واروژان»؛ جادوگر موسيقي پاپ قبل از انقلاب (1)

تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۶۴۷۷۲۳

خبرگزاري آريا - ماهنامه هنر موسيقي - محمدعلي پورخصاليان: سال هاست درباره محوريت خواننده در آنچه به تصور خودمان صنعت موسيقي در ايران گفته مي شود، بحث شده است. «خواننده محوري» از دوران پيش از انقلاب رفتار حاکم بر کسب و کارهاي مرتبط با موسيقي و متاسفانه ديدگاه عمومي از سوي مردم بوده است.

به جز خواننده محوري، عوامل متعدد و مختلفي هم در کنار «کاهلي نهادينه» و علاقه ما ايرانيان به عنوان مخاطب موسيقي وجود دارد که اين مشکل را دامن زده است و دور از واقعيت نيست اگر بگوييم که به جز علاقه مندان پر و پا قرص موسيقي و برخي از اهالي موسيقي، کسي نام بسياري از زحمت کشان موسيقي کشورمان را نمي داند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اين زحمت کشان شامل آهنگ سازان، تنظيم کننده ها، نوازنده هاي سازهاي مختلف، ارکسترها، تهيه کننده ها، کنسرت گذاران، مهندسان صدا و بسياري ديگر مي شود.

کاهلي نهادينه ما ايرانيان، نه تنها شامل مخاطبان موسيقي نمي شود، بلکه در ميان اهالي رسانه هم بسيار ريشه دار است و شايد بتوان از همان اول ريشه اين کاهلي را در همين جا پيدا کرد؛ چرا که رسانه بايد بستري باشد تا علاوه بر برآوردن نياز محتوايي صوتي، تصويري و متني مردم، فعالان صنف خود يا اصناف مرتبط با حوزه خود را نيز معرفي کند و رونق آنان را به رونق خود تبديل کند که البته همه مي دانيم پس از انقلاب چنين رويکردي مورد نظر صاحبان رسانه هاي «جريان اصلي» يعني راديو و تلويزيون در کشور ما نبوده.

پس از آمدن اينترنت و جا بازکردن آن در زندگي ما ايراني ها، کاهلي نهادينه ما ايرانيان بار ديگر خود را با وضوح تمام در جهان سايبري به رخ مي کشد.





محتواي ديجيتالي فارسي با انواع آسيب هايي که دارد از بزرگ ترين گلوگاه ها و نقاط بحران هاي سايبري در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات است و مسلمان از گلوگاه هاي بي رونقي رسانه هاي فارسي زبان سايبري، مثل تلويزيون تعاملي و غيره.

اما اين مقدمه تيره و تار چه ارتباطي به «واروژان»، آهنگ ساز و تنظيم کننده فقيد ايراني دارد؟! واروژان افسانه اي؛ که چقدر اين صفت برازنده او است. اما چرا او افسانه اي است؟

در کشورمان خيلي اتفاق مي افتد که اعضاي يک صنف همديگر را قبول نداشته باشند و اين پديده در باره صنف موسيقي دان در کشور به شدت رايج است. در اين ميان واروژان از معدود چهره هايي است که همه قبولش دارند و به عنوان بهترين از او ياد مي کنند.

دليل دوم براي افسانه اي بودن او، آهنگ هايي است که ساخته است؛ آهنگ هايي که تک تک آن ها دوست داشتني اند. آثاري که جزيي از موسيقي متن ميليون ها ايراني است. او چه به عنوان آهنگ ساز و تنظيم کننده و چه به عنوان فقط تنظيم کننده، وقت زيادي را براي کارهايش صرف کرده و کارِ «پُرکُن» ندارد.

اين دو نکته را هر کسي که دستي بر آتش آهنگ سازي و تنظيم داشته باشد مي تواند به سادگي و با گوش کردن به کارهاي واروژان متوجه بشود. دليل ديگر افسانه اي بودن او اين است که در ميان مردم نام او شنيده شده و ايرانيان بسياري حداقل با نام او آشنا هستند اما چيزي از اين آهنگ ساز بزرگ موسيقي پاپ و موسيقي فيلم ايران نمي دانند. گويي نام او دچار همان «نسياني» شده است که «خورخه لوييس بورخس»، نويسنده بزرگ آرژانتيني در آرزويش بود؛ يعني واروژان و آثارش به گونه اي واقعي وارد فرهنگ و زندگي روزمره ما شده که اين ورود مثل هوايي که هر لحظه تنفس مي کنيم، آن قدر طبيعي و واقعي بوده که براي بيشتر مان ملموس نيست. از طرف ديگر عوامل متعدد که از جمله آن بي تمايلي خود واروژان به عکس انداختن و مصاحبه کردن، باعث شده تا «نسيان افسانه اي» درباره اش اتفاق بيفتد.

دليل ديگر افسانه اي بودن واروژان اين است که وقتي درباره او صحبت مي شود، کساني که او و آثارش را مي شناسند (که اين شناخت لزوما شناخت فيزيکي و چهره به چهره نيست) محزون مي شوند؛ چرا که او زود از دنيا رفت و رفتنش هم، رفتني عجيب بود. او افسانه اي است چون ترکيبي کمياب از يک قلب پرشور و ذهني توانا و حسابگر است. وقتي صحبت او به ميان مي آيد، او ترکيب بي بديلي از احساس و تفکر است.

اينکه بيشتر ما ايرانيان به عنوان مخاطب موسيقي تنها نام چند خواننده معاصر خودمان را مي دانيم و از سوي ديگر، عادت به رفتارهايي ضدحمايتي مثل دانلود غيرقانوني يا تهيه نسخه هاي کپي داريم، بخشي از پديده کاهلي نهادينه ماست.

از طرف ديگر اهل مطالعه هم نيستم و شايد همان چند صفحه اي هم که نشريات درباره اهالي موسيقي کشورمان بنويسند، نخوانيم. رسانه هاي جريان اصلي کشورمان هم به دلايل خودشان کاري با موسيقي ندارند. اتفاقا آن ها خودشان يکي از دلايل پديده خواننده محوري و کاهلي نهادينه در حوزه موسيقي و حتي حوزه هاي فراتر از موسيقي هستند.

اين کاهلي نهادينه تا جايي پيش مي رود که عملا درباره برخي از افراد سرشناس موسيقي ما، منبعي متني يا صوتي و تصويري وجود ندارد و به جز معلوماتي که دوستان و افرادي که ارتباط واقعي و چهره به چهره با فرد مورد نظر داشته اند، کسي از آنان چيزي نمي داند. اين کاهلي در کشورهاي بسياري در حوزه موسيقي وجود ندارد.


پيانوي اختصاصي واروژان






مثلا اگر بخواهيم درباره موسيقي قرون وسطاي اروپايي مطالبي جمع آوري کنيم، با جست و جويي ساده به منابع انگليسي، آلماني، ايتاليايي و فرانسه مي رسيم که غني و قابل اتکا هستند و از سوي ديگر قابل دسترسي. چه بخواهيم کار را از کتابخانه ها شروع کنيم، چه اينترنت، مي توانيم به اين منابع برسيم.

حتي در کشورمان منابع بسيار عالي از انواع موسيقي غيرايراني در کتابخانه ها وجود دارد که ترجمه شده يا به زبان اصلي است. ارگ بخواهيم درباره «بينگ کرازبي»، نخستين نسل ستاره هاي پاپ جهان چيزي بخوانيم، جست و جوي ساده اي در اينترنت مي تواند ما را به انواع مختلفي از محتوا هدايت کند: فيلم هاي مستند درباره او، آثار صوتي و تصويري از او، کتاب ها، مقاله ها و برنامه هاي راديويي با حضور او يا درباره او. بيشتر اين محتواها هم با استناد به منابع يا اسنادي تهيه شده است که باعث مي شود تا اين محتواها، قابل اتکا و قابل اعتماد باشد.

اما خدا نکند بخواهيم اطلاعاتي درباره مسائل و پديده هاي مربوط به کشورمان و البته به زبان فارسي در اينترنت جست و جو کنيم. اول اينکه به تعداد قابل توجهي از سايت هايي بر مي خوريم که همه چيزي در آن ها هست به جز آنچه جست و جو شده است. تبليغ ساعت مچي، لوازم آرايشي، فيلم هاي کپي و غيرقانوني و جان مرغ تا شير آدم در اين سايت ها هست و فقط يک خط از تيتر مطلبي را که مورد نظر شما است زير تمام اين تبليغات دفن کرده اند تا گوگل را گول بزنند و صفحه اينترنتي تبليغي در جست و جوهاي مختلف به جاي نتيجه جست و جو براي مردم ظاهر شود.

دوم اينکه به مطالبي کم ارزش و شايد اشتباه و تکراري مي رسيم که هزاران سايت ديگر، همان مطالب را کپي کرده اند و با اندک تغييري در تيتر به شما ارائه مي دهد. سوم مطالبي هستند که بيشتر ادعايي بي اساس را مطرح مي کنند که نمي توان از صحت يا سقم آن مطمئن شد و اين مسئله منبع را غيرقابل اتکا و اعتمادناپذير مي کند.

چهارم مطالبي هستند که آن قدر کلي است که عملا به کار نمي آيد. مثلا در خصوص واروژان تمام مطالبي که درباره ايشان از اينترنت به دست مي آيد در کل؛ دو متن بيوگرافي کوتاه است که تنها به سال تولد و وفات ايشان و فهرستي بدون تاريخ از آثار موسيقي پاپ ايران اشاره کرده است و نقل قولي هم از چند چهره شناخته شده موسيقي کشورمان درباره او آورده است. اين دو بيوگرافي را صدها سايت استفاده کرده اند و 50 درصد از متن هر دوي اين دو بيوگرافي هم مو به مو با هم مشابه است.

به خوبي يادم است که حدود 10 سال پيش وقتي شيفته يکي از موسيقي متن هاي ساخته استاد «مرتضي حنانه» شدم، بعد از اينکه فهميدم هيچ جور نمي توانم موسيقي متن آن فيلم را تهيه کنم، مگر اينکه در همان فيلم به موسيقي متن گوش بدهم، به اينترنت مراجعه کردم تا بلکه سرنخي به دست بياورم که کمکم کند؛ اما اين مراجعه به اينترنت تنها باعث شد تا عصباني و مايوس شوم.

وقتي صفحه ويکي پدياي ايشان را باز کردم ديدم کلا چند پاراگراف بيشتر نيست و آن هم کلياتي از تاريخ تولد و وفات و تحصيل ايشان و برخي از آثارشان است. اين حس عصبانيت و ياس بر اثر جست و جوي اينترنتي درباره واروژان دوباره به من دست داد. به اين ترتيب براي کسب اطلاعات تاريخي از آثار او با چند تنظيم کننده جوان که در سبک موسيقي پاپ فعاليت مي کنند تماس گرفتم که البته اين تماس ها هم بي فايده بود.

«نمي دانم!» ظاهرا جمله اي است که سخت به زبان ما ايراني ها مي آيد؛ به خصوص به زبان اهالي فن. براي من جالب بود که اطلاعاتي نظير اينکه واروژان چه سازي را مي نواخته است هم در دسترس نبود. غير از يک نفر از تنظيم کننده هاي جوان که پاسخ برخي از پرسش هاي ذهني من را داشت و اتفاقات چون ارتباط خوبي با يکي از آهنگ سازان پيشکسوت و هم زمان با واروژان دارد، پيشنهاد کرد که براي رسيدن به بهترين اطلاعات بايد به آهنگ سازان پيشکسوت و هم دوره اي واروژان مراجعه کنم؛ ولي راه حل ساده اي به ذهنم آمد و چه نيکو آن راه حل در عين سادگي، عملي هم بود.

آثار واروژان در خود اطلاعات نهفته بسياري دارند. به همين دليل هم وقتي قرار شد تا از او بنويسم، با خودم فکر کردم بهتر است درباره شيوه کار او، يعني شيوه آهنگ سازي و تنظيم او بنويسم؛ چون به موسيقي هاي او دسترسي دارم و خودِ موسيقي ها بهتر از هر متني مي تواند به من اطلاعات بدهد.


گروه کر به رهبري واروژان




موسيقي واروژان

موسيقي واروژان را بسيار شنيده ايم و به احتمال زياد بدون وقوف بر اينکه او سازنده اين آثار بوده است. واروژان پيش از انقلاب از دنيا رفته و طبيعي است که تمام آثار او مربوط به آن روزگار باشد. براي بحث درباره موسيقي او مجموعه کوچکي از آثار او را بررسي کردم؛ چند اثر از آهنگ سازي و تنظيم او براي چند خواننده سرشناس پاپ، مجموعه اي از آثار تنظيم شده به وسيله او از ترانه هاي محلي و فولکلور و به عمد سراغ موسيقي متن فيلم هايي که ساخته نرفتم. در اين ميان و در کنار خودِ آثار، اطلاعات ديگري نيز براي تحليل موسيقي لازم است که دليل اصلي مراجعه بي نتيجه من به اينترنت بود.

يکي از متغيرهاي مهم براي درک شويه کار و تحليل موسيقي، «زمان» و دوره اي است که آثار در آن توليد شده است. اين عامل به قدري مهم است که نمي توان با حدود و تخمين درباره آن اقدام کرد. مثلا اگر بخواهيم درباره شيوه کار بزرگ ترين آهنگ سازان موسيقي مردم پسند معاصرمان در بريتانيا و آمريکا تحقيقي بکنيم تفاوت آثار و شيوه هاي تنظيم، ضبط و ميکس و حتي سازهايي که در اين کارها استفاده شده است از سال 1966 با سال 1967 و سه سال بعد از آن، يعني 1970 از زمين تا آسمان است.

دليل هم مشخص اس؛ هر دوره از نظر رويه هاي متداول تاثيرگذار بر سليقه عمومي مردم و از جمله خود آهنگ سازان و از نظر فناوري به کارگرفته شده در ضبط استوديويي و موارد ديگر، با دوره قبلي و بعدي تفاوت هايي دارد که ممکن است اين تفاوت ها تاثير عميقي بر موسيقي و حتي صنعت موسيقي بگذارد. درباره واروژان و موسيقي او، حدودي از بازه زماني فعاليت او موجود است که همان مي تواند تا حدي کمک کننده باشد.

موسيقي هاي انتخاب شده از سوي من براي اين نوشته عبارت انداز: «بوي خوب گندم» با آهنگ سازي و تنظيم واروژان، ترانه «شهيار قنبري» و صداي «داريوش اقبالي»، «پُل» با آهنگ سازي و تنظيم واروژان، ترانه سرايي «ايرج جنتي عطايي» و صداي «فائقه آتشين»، «هفته خاکستري» با آهنگ سازي و تنظيم واروژان، ترانه سرايي شهيار قنبري و صداي «فرهاد مهراد»، «اسمر اسمرجانم» و «بارون بارون» از ترانه هاي فولکلور ايراني با تنظيم واروژان و صداي «پريرخ شاه يلاني» (پري زنگنه).

براي بررسي اين آثار سعي شده است تا به جاي اينکه به شدت صفر و يکي به بيان نام گام ها و مدها و مثال زدن از توالي آکورد و مباني تئوري موسيقي و بيان نام تکنيک هاي به کار رفته واروژان پرداخته شود، نحوه کار او با قياس از آنچه در زمان حيات او در جريان بوده و آنچه را مي توان مستقيم از آثار او دريافت کرد. به علاوه آنچه مي توان با کمک قوه تخيل در حيطه تخمين دريافت کرد، بررسي شود.

تفکر واروژان

واروژان در دوره اي در زمينه موسيقي تحصيل کرد و پس از آن به توليد موسيقي پرداخت که صنعت موسيقي و فناوري موسيقي هر لحظه دچار تحولي نو مي شده است. سال هاي 1347 تا 1356 سال هايي پرفعاليت براي واروژان بود. همچنين مي دانيم که او تا آخرين لحظه سلامتي جسماني اش در حال کار بود و اما جالب که واروژان روند ثابتي را در کارهاي خود پيگيري مي کرد. تفکري که او در توليد موسيقي داشته تفکري جالب است و از چند منظر مي توان آن را بررسي کرد؛ اول اينکه در آن دوران مقارن با سال هاي 1966 تا 1977، يعني نيمه دهه 60 تا تقريبا اواخر دهه 70ميلادي، صنعت موسيقي آمريکا و بريتانيا و روندهاي آن تاثير بسياري در همه بازارهاي ديگر جهان گذاشته بود.

سال هاي آغازين فعاليت واروژان نيز مقارن با بروز چند پديده بزرگ و تاثيرگذار بر بازار موسيقي بود: گروه «بيتلز» و تهيه کننده افسانه اي آن ها، يعني «جورج مارتين» در بريتانيا، کمي پيش از آن فرمول معروف «ديوار صوتي» و تهيه کننده آمريکايي «فيل اسپکتر»، شرکت موتاون رکوردز، و سبک خاص تهيه موسيقي آنان با استفاده از نوازندگان قهار استوديويي به نام گروه «فانک برادرز»، «برايان ويلسون» و شيوه خاص تنظيم او که بر پايه تغيير اقليم سازها و پيچيدگي موسيقي بود و کمي جلوتر در دهه 70 تا اواسط آن، سبک هايي مثل موسيقي پراگ راک، هارد راک و پانک راک، اين اشخاص و اين سبک ها تغييرات بزرگي را در بازار موسيقي جهاني به وجود آوردند؛ اما نکته جالب در اينجاست که واروژان برخلاف بسياري از آهنگ سازان و تهيه کنندگان خارجي، نه تنها اصلا تحت تاثير اين اشخاص و سبک ها و پديده ها قرار نگرفت، بلکه روند نسبتا ثابتي را در طول مدت زماني که فعاليت کرد، در پيش گرفت.


لوح يادبودي از طرف راديو و تلويزيون بر مزار واروژان





به عبارت ساده مي توان گفت با گوش کردن به آثاري که واروژان ساخته و تنظيم و تهيه کرده، او به هيچ وجه تحت تاثير بازار آمريکا و بريتانيا و بازار نوظهور و خلاق آلمان در بازه اواسط دهه 1960 تا 1970 نبود. در عوض نوع برخورد و تفکر او در خصوص تنظيم براي موسيقي پاپ، نزديکي فراواني با نوع برخورد و تفکر گروهي از تنظيم کننده هاي فرانسوي در آن دوران داشت. اين ديدگاه و تفکر در برخي ديگر از آهنگ سازان و تنظيم کننده هاي ايراني آن زمان هم کاملا مشهود است که در آثار توليدشده آنان هويداست.

درباره واروژان و تنظيم هايش، محصول نهايي ميکس و مسترشده آثارش، به طرز خارق العاده اي تميزند و در موارد زيادي محصول نهايي از نظر کيفيت ميکس بهتر از نمونه هاي خارجي و خصوصا فرانسوي است. جالب اينجاست که شنونده آثار واروژان به ويژه در دوران ديجيتال و فشرده سازي هاي راديکال آهنگ ها که بر پايه حذف فرکانسي است، با وجود اعمال انواع فشرده سازي ها، باز هم مي تواند صداها را تفکيک شده بشنود. شايد به اين دليل که واروژان برخلاف بسياري از تنظيم کننده هاي معاصر ما اعتقادي به شلوغ کاري نداشت. دليل ديگر هم ميکس هاي فوق العاده آثارش است.

نت هاي دست نويس و از آن گوياتر، آثاري که از واروژان به يادگار مانده حقيقت ديگري را از تفکر او در آهنگ سازي و تنظيم و در کل توليد موسيقي نشان مي دهد. اگر نمونه دست نوشته هاي پارتيتور يا نت نويسي واروژان را ببينيد، مشاهده مي کنيد که چقدر خوش خط و منظم و ظريف پارت ها را نوشته است.

توضيح هايي هم در حاشيه سفيد کاغذ نوشته و خيلي کم از مدادپاک کن استفاده کرده است. اين دست نوشته ها و خودِ آثار، حاکي از نوع نگاهي است که او در خصوص موسيقي پاپ داشته و با آن ديد به موسيقي پا مي نگريسته که با همان ديد هم فعاليت مي کرده است. او موسيقي پاپ را با عينک موسيقي کلاسيک نگاه مي کرد. نحوه و تفکر تنظيم او براي ارکستر پاپ مشابهت بسياري با نحوه و تفکر تنظيم موسيقي کلاسيک دارد؛ ولي محصول نهايي او موسيقي کلاسيک نيست و موسيقي پاپ است.

ادامه دارد...

منبع: خبرگزاری آریا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۶۴۷۷۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عذرخواهی تتلو در دادگاه/ یک بازیگر زن تحریکم کرد آهنگ درست کنم

به گزارش خبرآنلاین ؛دومین جلسه رسیدگی به اتهامات امیرحسین مقصودلو ملقب به «تتلو» به ریاست قاضی حجت الاسلام والمسلمین افشاری در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب با حضور وکیل متهم، خانواده متهم و نماینده دادستان برگزار شد.

ایسنا در خبری نوشت:در ابتدای جلسه قاضی حجت الاسلام والمسلمین افشاری پس از قرائت اتهامات متهم از وی خواست تا دفاعیات خود را مطرح کند.

تشویق نسل جوان به فساد و فحشا و فراهم کردن کردن شرایط آن، فعالیت تبلغی علیه نظام، دائر کردن سایت شرط بندی برای قمار و تشویق دیگران به آن، انتشار محتویات مستهجن در قالب تولید کلیپ و آهنگ، تحریک و دعوت از مخاطبان‌تان به ارتکاب جرایم منافی عفت، مصرف مواد مخدر، اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور با توصیه به هواداران، فعالیت آموزشی و تبلیغی مغایر شرع اسلام، اتهامات امیرحسین مقصودلو در این پرونده است.

سپس با دستور قاضی، متهم در جایگاه قرار گرفت و به دفاع ازخود پرداخت.

قاضی خطاب به متهم گفت: قبول دارید رفتارهایی داشتید که خلاف ادب و شان انسانی بوده است؟

متهم گفت: بله در خیلی موارد اینطور بوده است.

متهم در پاسخ به اتهامش درباره تبلیغ قمار و شرط‌بندی مدعی شد: صاحب سایت شرط‌بندی نبودم. صاحبان سایت شرط بندی مشخص هستند. من فقط تبلیغش می‌کردم.

مقصودلو ادامه داد: در آن زمان برای بنده اعلان پلیس اینترپل صادر شده بود و دستگیرم کردند. پس از دستگیری در ترکیه با کمک گردانندگان اصلی سایت شرط‌بندی و قمار آزاد شدم و برایم ویلایی خریداری کردند.

متهم درباره اقداماتش در فضای مجازی در ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ گفت: در آن بازه یکی از بازیگران زن کشور که اکنون ساکن ترکیه است. من را تحریک کرد تا آهنگی درست کنم. البته بعدها متوجه اشتباهم شده و این آهنگ را پاک کردم.

در بخش دیگری از جلسه دادگاه به اقدامات متهم در تولید و انتشار کلیپ‌های مستهجن و غیر اخلاقی پرداخته شد.

متهم مقصودلو در پایان این جلسه دادگاه گفت: بابت همه اشتباهاتم عذرخواهی می‌کنم.

بر اساس گزارش مرکز رسانه قوه قضاییه، پس از پایان دفاعیات متهم قاضی افشاری گفت: در جلسه بعدی متهم اگر مطالب دیگری داشت، بیان کند همچنین نماینده دادستان نیز موارد خود را شرح دهد. وقت رسیدگی به جلسه سوم متعاقبا اعلام می‌شود.

۲۳۳۲۱۷

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1898755