تحلیلگر آمریکایی: الگوی اصلاحات ازبکستان ممکن است در تاجیکستان هم مطالباتی را ایجاد کند
تاریخ انتشار: ۸ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۱۵۱۵۸۲
اگر ازبکستان بتواند باز شدن نسبی و لیبرالیزه شدن اقتصادی خود را بدون وقوع بی‌ثباتی همچون تجربه پیشین قرقیزستان مدیریت کند، تاجیک‌ها نیز ممکن است برای باز شدن کشور مطالباتی را مطرح کنند. ۰۸ دی ۱۳۹۷ - ۱۰:۱۶ بین الملل ترکیه و اوراسیا نظرات - اخبار بین الملل -
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ، تروریسم و تحولات سیاسی تاجیکستان از سال 2015 همواره از مهمترین موضوعات مورد بحث تحلیل‌گران این کشور بوده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در همین راستا، دکتر ادوارد لمون، پژوهشگر موسسه مطالعات بین‌المللی کنان در دانشگاه دنیل مورگان واشنگتن مصاحبه‌ای را با پایگاه «دیپلمات» پیرامون مسائل فوق‌الذکر ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید.
طرح پیشنهادی مجازات والدین در ازای تحصیل دینی غیرقانونی فرزندان در تاجیکستانروایت عضو حزب نهضت اسلامی که با فشارهای دولت تاجیکستان سلبریتی داعش می‌شودتاجیکستان آسیب‌پذیرترین جمهوری آسیای مرکزی در مقابل تروریسمفعال سیاسی تاجیک: داعش خطری برای تاجیکستان نبوده و تنها ابزاری برای جلب توجه استگزینه‌های خانوادگی انتقال قدرت در تاجیکستانگزارش|4 دهه فراز و فرود ابرپروژه 4 میلیارد دلاری تاجیکستان در راغوندیپلمات: در اواسط ماه نوامبر با هیاهوی زیادی تاجیکستان مراسم عملیاتی شدن نخستین فاز سد راغون را جشن گرفت. پروژه‌ای که 40 سال از آغاز فرایند ساخت آن می‌گذشت. آیا این پروژه پاسخگوی نیازهای دوشنبه است؟ چه چالش‌هایی پیش روی آن باقی مانده است؟
لمون: اگر نگاهی به رسانه‌های دولتی تاجیک بیندازید متوجه می‌شوید که مسائل بسیاری پیرامون راغون وجود دارد. این پروژه درحقیقت ثمره 26 سال ریاست جمهوری امامعلی رحمان است. اگر تکمیل شود، این پروژه می‌تواند پتانسیل لازم برای ارتقاء اقتصاد در حال ظهور تاجیکستان را فراهم آورد. این نیروگاه 3600 مگاوات برق تولید می‌کند که بیش از نیاز این کشور است. مساله قطعی‌ها هم که معمولا در اواخر زمستان بروز می‌دهد با این . علاوه بر این نیروگاه برطرف می‌شود. با تکمیل راغون، ظرفیت قابل توجهی نیز برای صادرات برق به کشورهای همسایه فراهم می‌شود.
صادقانه بگویم اگر به گذشته باز می‌گشتیم من مطمئن نبودم که چه زمانی راغون تولید برق را آغاز می‌کند و این که آیا چنین روزی فرا خواهد رسید یا خیر؟ توسعه روابط میان ازبکستان و تاجیکستان پس از مرگ اسلام کریم اف و صدور بیش از 1 میلیارد دلار اوراق قرضه نقطه جهش کلیدی این پروژه بود. اما چالش‌ها همچنان باقی مانده‌اند. از میان 6 توربین این سد تنها اولین مورد عملیاتی شده و 5 توربین دیگر هنوز باقی مانده‌اند. ارتفاع سد در حال حاضر 75 متر است که با پیش‌بینی 335 متری دولت تاجیکستان همچنان فاصله زیادی دارد. من توانایی اظهار نظر درباره مسائل فنی ساخت و ساز سد را ندارم، اما می‌توانم بگویم که تکمیل ساخت و ساز آن بسیار پرهزینه خواهد بود. اگرچه برآورد دقیقی وجود ندارد، اما وزارت امور مالی تاجیکستان اظهار داشته 4 میلیارد دلار برای تکمیل پروژه راغون نیاز است. رحمان نیز در سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه نخستین توربین سد راغون در ماه نوامبر گفته بود نیمی از این هزینه مستقیما از بودجه دولتی تامین خواهد شد. تامین مالی این پروژه از قدیم یک مشکل اساسی بوده است. روسیه، بانک جهانی و دیگر سرمایه‌گذاران بالقوه مالی راغون بعضا اعلام حمایت کرده و در برخی موارد نیز کنار کشیده‌اند. دولت همچنان راهی طولانی برای فائق آمدن بر تمام مشکلات راغون دارد.
دیپلمات: داعش در پیامی اعلام کرده بود که جنگجویانش مسئول آشوب ماه نوامبر زندان خجند در شمال تاجیکستان بوده‌اند. این دومین حادثه خشونت بار در این کشور در سال 2018 است که داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفته است. ارزیابی شما از این دو ادعای داعش چیست؟ چطور می‌توان از این حوادث الگوی کلان‌تر تهدید تروریسم در تاجیکستان را فهمید؟
لمون: اکنون شاید به سختی بتوان تحقیقا ادعای این که داعش پشت شورش مرگبار زندان خجند در ماه نوامبر بوده است را اثبات کرد. همانطور که در خصوص پرونده‌های حوادث امنیتی پیش از این نیز شاهد بودیم، دولت تاجیکستان تلاش کرده تا از هر تحقیقات مستقلی در این موضوع پیشگیری کند و فقط اظهارات خود را درخصوص حوادث چند هفته پس از شورش منتشر کند. با این وجود ممکن است هیچ وقت متوجه نشویم که این شورش چگونه شدت گرفت. تنها چیزی که ما می‌دانیم این است که بیش از 20 زندانی و 2 نفر از نیروهای امنیتی زندان کشته شده و خانواده‌های آنها بدون هیچ توضیحی رها شده‌اند.
ادعای داعش در خصوص حمله جولای که منجر به کشته شدن 4 دوچرخه سوار غربی شد اما بسیار بیشتر قابل پذیرش است. اعماق، خبرگزاری وابسته به گروه داعش پس از حادثه ویدئویی منتشر کرده بود که بیعت مهاجمین آن حمله با ابوبکر البغدادی، سرکرده این گروه و ارتباطات پیشین میان آنها را نشان می‌داد. اظهارات تکراری دولت که ادعا می‌کرد حزب نهضت اسلامی این حمله را سازمان‌دهی کرده بی‌اساس بوده و می‌توان آن را بخشی از کمپین گسترده‌تری برای بدنام کردن اپوزوسیون سیاسی در نظر گرفت.
حمله ماه جولای به نوعی غیرمتعارف بود. از زمان پایان جنگ داخلی در تاجیکستان در دهه 1990، این نخستین حمله تروریستی بود که گزینه‌هایی خارجی را هدف قرار داده بود. همچنین این نخستین حمله تروریستی در آسیای مرکزی بود که داعش به صورت موثق مسئولیت آن را بر عهده گرفته بود. فکر می‌کنم این نوع از حمله تروریستی با استفاده از خودرو و چاقو و مردمی که به نظر می‌رسد از راه دور به این افکار افراطی جلب شده‌اند، مهمترین تهدید برای تاجیکستان به شمار می‌رود. چنین حملاتی به سادگی طراحی شده و به اجرا در می‌آیند و در عین حال، پیشگیری از آنها بسیار دشوار است.
علاوه بر این، حرف و حدیث هایی درباره تهدید احتمالی بازگشت جنگجویان وجود دارد. اما من فکر می‌کنم این یک احتمال بعیدتر است. برآوردهای جدید دولت شمار تاجیک‌هایی که در عراق، افغانستان و سوریه می‌جنگند را 1900 نفر محاسبه کرده است. بسیاری از آنها کشته و یا دستگیر شده‌اند. بیش از 100 نفر نیز با وعده بخشش به کسور باز گشته‌اند. شاید تهدید بزرگتر بازگشت این جنگجویان مربوط به کسانی باشد که به جنگ با داعش در افغانستان یا گروه‌های تاجیک نظیر جماعت انصارالله معطوف شده‌اند. در همین حال ما نباید این تهدید را بیش از آن چیزی که هست در نظر بگیریم. تغییرات آب و هوایی، حکومت اقتدارگرا و فقدان فرصت‌های اقتصادی تهدید بزرگتری نسبت به زندگی مردم محلی در تاجیکستان امروز محسوب می‌شوند.
دیپلمات: امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان در ماه سپتامبر سفری به ولایت خودمختار بدخشان داشت و طی آن از مقامات محلی در خصوص فقدان امنیت این ولایت به شدت انتقاد کرد. آیا این سفر رحمان به شرق را باید جدی گرفت؟ در پی شکایت‌ها و انتقادات او چه اقداماتی صورت خواهد گرفت؟
لمون: سخنرانی تلویزیونی رحمان در خاروغ یک رویداد سمبلیک و نمادین مهم بود. دولت در گفتمان رسمی خود در تاجیکستان در منظر یک خانواده تصویر می‌شود. رحمان، به عنوان پدر خانواده، بر فرزندانش امر و نهی می‌کند، به آنها هشدار می‌دهد که آنها را بخاطر رفتارشان تنبیه می‌شوند. پامیرها همواره چه در بعد جغرافیایی و چه به لحاظ نمادین از مرکز دور بوده‌اند. آنها به زبان محلی خود (پامیری) صحبت می‌کنند و اغلب زبان تاجیکی زبان سوم یا چهارم آنها است. پامیرها به مذهب متفاوتی نیز اعتقاد دارند؛ آنها شیعیان اسماعیلی هستند که پیرو آقاخان می‌باشند. در طول جنگ داخلی بیشتر پامیری‌ها در جبهه اپوزوسیون قرار داشتن؛ و با نظرداشت به فرایند پساجنگ تحکیم دولت است که می‌توان مقاومت فعلی آنها را توضیح داد. پس از جنگ دولت یک توافق مصالحه با اپوزوسیون صورت داد که به آنها اجازه می‌داد 30 درصد مناصب دولتی را در اختیار داشته باشند. باتوجه به عمق و وسعت فساد در تاجیکستان این مشاغل می‌توانستند بسیار پرسود باشند. با این حال، به تدریج و در فرایند تحکیم نظام اقتدارگرای فعلی، این افراد از دولت پاکسازی شدند.
تلاش‌ها برای حذف فرماندهان سابق و قدرتمند اپوزوسیون اغلب واکنش‌های سیاسی را برانگیخته است. در سال 2008 اعتراضاتی در بدخشان به وجود آمد. در جولای سال 2012 نیز دوشنبه پس از آن که یکی از این رهبران غیررسمی بدخشان به نام طالب ایام‌بیک‌اف توسط رئیس کمیته دولتی امنیت ملی در آن منطقه به قتل متهم شد، نیروهای نظامی خود را با هدف از میان برداشتن این فرماندهان به بدخشان فرستاد. ده‌ها نفر از مردم عادی و یکی از رهبران محلی در آن درگیری‌ها کشته شدند. با این حال با افزایش تنش‌ها میان مردم و نیروهای دولتی، نفوذ غیررسمی آنها در اقتصاد محلی و سیاست منطقه باقی مانده است. در ماه مه سال 2014 دو نفر از ساکنان محلی بدخشان توسط نیروهای پلیس کشته شدند که این موضوع نیز منجر به بروز اعتراضاتی گردید. تهدیدات اخیر رحمان بخشی از این فرایند است که مقامات مرکزی در تلاش برای بازیابی کنترل خود بر محیط پیرامون و غلبه بر مقاومت محلی است. فکر می‌کنم در سال 2019 نیز موارد دیگری برای مشاهده وجود داشته باشد.
دیپلمات: رستم، پسر بزرگ رحمان اغلب در کنار پدرش دیده می شود. آیا این جایگاه رستم را به عنوان آینده احتمالی رهبری کشور می بینید؟
لمون: رحمان در حال حاضر 66 ساله است. او از سال 1991 رئیس‌جمهور تاجیکستان است. زمانی که او با اعمال اصلاحات قانون اساسی در سال 2016 «پیشوای ملت» شد، محدودیت دوره ریاست جمهوری‌اش نیز برطرف گردید. اما نشانه‌هایی از این که او در فکر انتقال قدرت است وجود دارد. اولویت فعلی او حفظ نفوذ خانواده‌اش بر سیاست و اقتصاد تاجیکستان است. او خانواده‌ای بزرگ و گسترده با 9 فرزند دارد. بسیاری هم با اعضای خانواده او ازدواج کرده و جایگاهی برای نفوذ و سلطه بر کشور یافته‌اند. باجناق رحمان نیز بزرگترین شرکت هواپیمایی خصوصی و یکی از بزرگترین بانک‌های کشور را در اختیار دارد. دامادش هم معاون رئیس بانک ملی است و ظاهرا مالک جاده عوارضی بین دو شهر بزرگ کشور می‌باشد. تاجیکستان واقعا یک نپوتوکراسی (عائله‌گرا) است. یک نظام کلپتوکراتیک (دزدسالار) مبتنی بر نپوتیسم (عائله گرایی). خانواده رحمان در این سیستم ثروتمند شده و اکنون به دنبال حفظ آن هستند.
پسر ارشد رحمان به نظر می‌رسد جانشین منتخب او باشد. در سن 31 سالگی، رستم به جایگاه‌های عالی رتبه در اداره گمرک و آژانس مبارزه با فساد دست یافته است. او از سال 2017 نیز به عنوان شهردار پایتخت مشغول به کار است. همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردم، در اصلاحات قانون اساسی سال 2016 سن نامزدهای ریاست جمهوری به 30 سال کاهش یافت. این امر به رستم اجازه می‌دهد تا در دور بعدی انتخابات که قرار است در سال 2020 برگزار شود، شرکت کند. رستم بازیگر پیشتاز این عرصه است، اما خواهر او «آزاده» که از سال 2016 رئیس دفتر پدرش در نهاد ریاست جمهوری بوده است، از قدرت کافی برخوردار است و به عنوان یک جانشین بالقوه در برخی حلقه‌ها محسوب می‌شود. دیگر جناح‌های قدرتمند که رستم ممکن است با آنها وارد رقابت در قدرت شود، خانواده قدرتمند صاحب‌اف‌ها می‌باشند. آنها با خانواده رئیس‌جمهور وصلت کرده و کم کم به حوزه‌های مهمی در بخش‌های اقتصادی کشور و دیگر حوزه‌های مرتبط با حسن اسداله‌زاده، باجناق رئیس‌جمهور، دست یافته‌اند. رحمان به خوبی در زمینه موازنه میان جناح‌های مختلف کشور عمل کرده است و جانشین او نیز چنین خواهد کرد.
دیپلمات: پس از آنکه شوکت میرضیایف در ازبکستان رئیس‌جمهور شد، یخ روابط آن کشور با تاجیکستان شروع به آب شدن کرد. روابط دوستانه‌تر با ازبکستانی که در منطقه در حال ترقی است، چه تاثیراتی می‌تواند داشته باشد؟
لمون: فکر می‌کنم تاثیرات این موضوع گسترده باشد. به لحاظ اقتصادی، همانطور که پیش از این اشاره شد، پایان مخالفت ازبکستان با ساخت سد و نیروگاه برق‌آبی راغون، تاجیکستان را به شدت دادن تلاش‌هایش برای پیشبرد این پروژه امیدوار ساخت. تجارت میان دو کشور نیز پس از بازگشایی مجدد 10 گذرگاه مرزی رونق گرفته است. در سطوح محلی، خانواده‌هایی که پیش از این از هم جدا شده بودند، اکنون می‌توانند با یکدیگر دیدار کرده و در مراسمات و برنامه‌های سنتی هم شرکت کنند. از سرگیری دوباره روابط با ازبکستان همچنین به تاجیکستان کمک می‌کند تا بر انزوای پیشین خود غلبه کند. تاجیکستان صادرات برق به ازبکستان را نیز پس از 9 سال وقفه آغاز کرده است، مسیرهای ریلی بازگشایی شده و پروازهای میان دو کشور برای نخستین بار پس از سال 1992 بازگشته‌اند. این امر به دوشنبه اجازه می‌دهد تا جایگاه بهتری به عنوان یک کشور ترانزیتی پیدا کرده و از مزیت‌های پروژه کمربند و جاده چین بهره‌مند شود.
با این وجود اما آثار و پیامدهای سیاسی ممکن است دوشنبه را بیشتر نگران کند. اگر لیبرالیزه کردن اقتصاد در ازبکستان با موفقیت صورت بگیرد، پس از آن ممکن است در تاجیکستان نیز مطالباتی برای باز شدن کشور به وجود بیاید. در حال حاضر دولت‌های منطقه باز شدن اقتصادی و سیاسی قرقیزستان را شکست خورده برداشت می‌کنند و مدام مورد سرزنش آنها است، چرا که منجر به دو انقلاب پشت سر هم و خشونت‌های قومی گردید. آنها از این مساله به عنوان یک توجیه برای وضعیت فعلی استفاده می‌کنند: ثبات و کنترل. با این وجود اگر ازبکستان بتواند باز شدن خود را بدون وقوع بی‌ثباتی مدیریت کند، تاجیک‌ها ممکن است نسبت به راکد ماندن نظام خود معترض شوند.
R7650/P/S8,1414/CT10 واژه های کاربردی مرتبط اخبار "تاجیکستان"منبع: تسنیم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۱۵۱۵۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
محمد خاتمی: تورم به سطح فوق‌العاده نگران کننده رسید | چرا به شاخص‌های برنامه ۲۰ ساله نزدیک نشده‌ایم؟
رئیس دولت اصلاحات گفت: اولین کار مجلس هفتم تثبیت قیمت‌ها بود و دیدیم که به کجا رسیدیم و مسأله تورم و افزایش نقدینگی و مسائل دیگری که روز به روز افزایش پیدا کرد و امروز به سطح فوق‌العاده نگران کننده‌ای رسیده است و امیدوارم بزرگان کشور این نگرانی را داشته باشند که حلش کنند.
گزارش تحقیقی «مسأله دانشگاه در ایران؛ مخاطرات توسعه علمی و چشم‌اندازهای پیش رو» با مشارکت جمعی از مدیران سابق، نظریه‌پردازان، متخصصان، کارشناسان و فعالان دانشگاهی و دانشجویی، زیر نظر سید محمد خاتمی انجام شده است، ارائه و منتشر شد.
آنگونه که جماران روایت کرده، در این رابطه، سید محمد خاتمی در نشستی که در آستانه روز معلم و با حضور جمعی از استادان و متخصصان دانشگاه و مدیران پیشین آموزش عالی برگزاری شد، ضمن اشاره به شرایط دشوار و حساس سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور و گرامی‌داشت روز معلم به تبیین ضرورت و زمینه‌های شکل‌گیری و تدوین این گزارش کارشناسانه و تجربه‌های پیشین مشابه آن پرداخت.
خاتمی گفت: این متن چهارمین تلاش پس از گزارش‌های «آسیب‌شناسی اصلاحات»، «مسأله حجاب، واقعیت‌ها و راهکارها» و «مسائل آموزش و پرورش» است که در تدوین آن عرف کارشناسانه و تجارب و دیدگاه‌های متخصصان بنای گفت‌وگوی میان نخبگان و جامعه قرار گرفته است.
رئیس دولت اصلاحات گفت: من در این دوره به دوستان گفتم به جای مسائل خیلی کلی، بنیادین و اساسی که باید روی آن فکر کرد، مورد به مورد مسائل را بررسی کنیم؛ مسأله‌شناسی کنیم و اعلام کنیم راه‌حل‌های مسأله چیست.
وی تأکید کرد: ما در این عرصه برنامه ارائه نمی‌دهیم زیرا ارائه برنامه را باید کسانی انجام دهند که امکانات اجرایی در اختیارشان است. رویکرد این گزارش‌ها بیشتر ناظر به شناخت و حل مسأله است.
باید از تجربه‌ها درس گرفتخاتمی با اشاره به پژوهش آماده شده دربارهٔ آموزش‌عالی ابراز امیدواری کرد که انتشار آن زمینه را برای بحث‌های گسترده‌تر صاحب‌نظران فراهم کند.
خاتمی گفت: باید از تجربه‌ها درس گرفت و رهیافت‌های افق‌گشا را با فهم و نقد عملکردهای گذشته در مقاطع مختلف پیدا کرد. ما در هیچ‌جا خاتم‌الفلاسفه یا خاتم‌العلما نداریم. حتی اندیشه متفکرانی مثل ملاصدرا هم کاملاً رنگ و بوی زمانه خودش را داشته و دارد. یعنی وقتی زمانه عوض شد، ممکن است این تفکرات هم تغییر پیدا کند. بر اساس همین دیدگاه باید تأکید کنم که این متن نهایی نیست، چارچوبی از یک رویکرد است و تلاش شده که مسائل از دیدگاه کارشناسی دیده شوند و راهکارهایی ارائه شوند و اگر دستگاه‌های اجرایی، یا سیاست‌گذاران و سیاست‌ورزان فعلی مسائل آموزش عالی بخواهند به اینها توجه کنند باید از دل این دست گزارش و گفت‌وگوهای پس از آنها برنامه‌هایی اجرایی درآورند.
رئیس دولت اصلاحات با اشاره به ضرورت بررسی نقادانه سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی در همه زمینه‌ها از جمله حوزه علوم و فناوری به روند تدوین چشم‌انداز بیست ساله کشور و سپس برنامه چهارم توسعه پرداخت که بر مبنای آنها در سال‌های پایانی دولت اصلاحات تلاش‌های زیادی برای ارائه یک مسیر مدون برای توسعه کشور بر پایه توسعه علمی شده بود.
خاتمی در ادامه یادآور شد: افرادی با این دیدگاه و رویکردها مخالف بودند، اولین کاری که کردند، برنامه چهارم را که یک برنامه بسیار مترقی و خوب بود و با لحاظ دیدگاه‌های چشم‌انداز تنظیم شده بود کنار گذاشتند و مسائلی که می‌بینید پیش آمد؛ از جمله بحث طبیعی کردن قیمت‌ها که قرار بود در کل برنامه پنج ساله با یک شیب ملایمی انجام شود تا اثر منفی در جامعه نداشته باشد و در عین حال با سیاست‌های جبرانی، درآمد آن صرف کسانی شود که درآمد کمتری دارند یا بهای حامل‌های انرژی بهبود پیدا کند.
تنها یک سال از برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله مانده است، باید ببینیم چرا به شاخص‌های نهایی آن نزدیک نشدهایمرئیس دولت اصلاحات در ادامه افزود: اولین کار مجلس هفتم تثبیت قیمت‌ها بود و دیدیم که به کجا رسیدیم و مسأله تورم و افزایش نقدینگی و مسائل دیگری که روز به روز افزایش پیدا کرد و امروز به سطح فوق‌العاده نگران کننده‌ای رسیده است و امیدوارم بزرگان کشور این نگرانی را داشته باشند که حلش کنند. تنها یک سال از برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله مانده است، باید ببینیم چرا به شاخص‌های نهایی آن نزدیک نشده‌ایم.
خاتمی در ادامه با تأکید بر اینکه آموزش عالی از مهمترین نهادهای امروز جامعه ما است، اظهار داشت: دانش همیشه در عرصه حیات اجتماعی انسان جایگاه خودش را داشته است، ولی اولاً دانش به معنای جدید کلمه امر تازه‌ای است و ثانیاً باید توجه داشت که ضرورتاً متصدی امر دانش مجموعه آموزش عالی و افراد تشکیل دهنده این نهادها هستند و باید این موضوع مسأله اصلی و واقعی نهاهای تصمیم‌گیری برای دانشگاه و جامعه باشد. مثلاً در آن زمان ما دیدگاهی در زمینه اداره دانشگاه‌ها بر پایه هیأت امنا و انتخاب مدیران داشتیم، این رویکرد اگرچه کامل نبود ولی قبول داشت که اعضای هیأت علمی افرادی را برای ریاست دانشگاه به وزیر علوم معرفی کنند و او در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کند و فردی برای ریاست دانشگاه انتخاب شود که حمایت عموم دانشگاهیان را با خود داشته باشد.
وی در پایان تأکید کرد: در حوزه علم و آموزش و دانشگاه مثل هر حوزه دیگر، اولین اصل «رویکرد» است. اگر دیدگاه ما به جهان، انسان و جامعه اصلاح نشود و به زندگی، نظم و سامان اجتماعی متناسب با نیاز و خواست انسان امروز و مقتضیات جهانی نگاه نداشته باشیم، معلوم نیست راه‌حل‌های مطرح شده برای مسائل پیش رو بتواند کارآمد باشد.
نباید با ذهنیت‌های بسته و جهت‌دار به سراغ امور پیچیده کشور رفتاصل دوم «کارشناسی» است یعنی باید به مسائل و تنگناها و بحران‌های موجود کارشناسانه پرداخت و کارها را به کاردانان آگاه و روشن و بیدار سپرد، نه آنکه با ذهنیت‌های بسته و جهت‌دار به سراغ امور پیچیده کشور رفت. حداقل این است که زمینه‌های آزادانه و مؤثر گفت‌وگو را در جامعه، میان اهل نظر و فن فراهم شود که بتوانند نظرشان را مطرح کنند و این فکرها به مرحله عمل برسانند.
خاتمی در پایان افزود: این روزها کشور در شرایط حساسی به سر می‌برد، ان‌شاء‌الله خداوند شرّ دشمنان را کم کند و در موقعیت کنونی ما دیگر شاهد تنش تازه‌ای در عرصه حیات منطقه‌ای و ملی نباشیم؛ و جامعه ما بتواند راه توسعه مردم‌سالار را با سلامت و امنیت طی کند. به هرحال چشم امید ما همیشه برای عبور از بحران‌ها و گشودن افق‌ها در همه زمینه‌ها به نهاد دانشگاه و دانشگاهیان عزیز است.
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند