گمانه زنی درباره یک کاوش باستان شناسی در تهران/گودبرداری در بازار به لایه های ارزشمند تاریخی آسیب می زند

یافته هایی از دوران مختلف تاریخی در زیرزمین مغازه کشف شد و تیم کاوش باستان شناسی در بازار حضرتی حدس می زنند شاید نخستین ترانشه ها را از دوره تیموری شهر تهران در دل بازار تاریخی پایتخت باز کرده اند که می تواند نخستین نمونه از ساختار شهری تاریخی باشد.

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری شبستان، عصمت پناهی: داستان از زمانی آغاز شد که مالک مغازه ای در بازار حضرتی تهران تصمیم می گیرد تا زیرزمینی در ملکش ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در زمان گودبرداری بخشی از مغازه اش با تکه های سفال مواجه می شود. ابتدا پای شهرداری منطقه ۱۲ و پس از آن میراث فرهنگی به مغازه باز می شود و از حدود دو هفته پیش نیز، تیم کاوش باستان شناسی کار خود را در این محدوده آغاز می کند. مالک مغازه، پرداخت هزینه ها را تقبل کرده. یافته هایی از دوران مختلف تاریخی پهلوی، قاجار، صفوی و تیموری در زیرزمین این مغازه کشف می شود و براین اساس تیم کاوش باستان شناسی تهران در بازار حضرتی حدس می زنند شاید نخستین ترانشه ها را از دوره تیموری شهر تهران در دل بازار تاریخی پایتخت باز کرده اند که می تواند نخستین نمونه از ساختار شهری تاریخی باشد.

 «قدیر افروند» مدیر بخش باستان شناسی اداره میراث فرهنگی استان تهران در سایت کاوش در این مغازه درباره‌ نتایج به دست آمده از کاوش ها و گمانه زنی باستان شناسی تا کنون توضیح می دهد و می گوید: حدود دو هفته پیش از طریق یک کارشناس میراث فرهنگی از وضعیت این محوطه مطلع شده است.

 

وی با اشاره به بازدید شهردار ناحیه 3 منطقه 12 افزود: در این بازدید، ساخت و ساز مغازه مذکور در بازار حضرتی متوقف شد و نیروی انتظامی نیز تعدادی سفال و استخوان به دست آمده از خاکبرداری مغازه را توقیف و به حوزه قضایی ارسال کرد و سپس به میراث فرهنگی وضعیت موجود اعلام می شود.

 

افروند با بیان اینکه بررسی های اولیه روی سفال ها بیانگر آن بود که قدمت سفال ها به دوره قاجار برمی گردد، خاطرنشان کرد: برای ما باستان شناسان که با دوره های تاریخی موجود تهران آشنا هستیم، شاید موضوع مهمی نبود.

وی تاکید می کند: با توجه به کاوش ها و گمانه زنی های سال های 92 و 93 در همین محدوده و در خیابان اردستانی و بازار صندوق سازان و نزدیک بازار مولوی انجام شده بود، در عمق تا سطح 6 تا 7 متری به لایه های پیش از تاریخی برخورد کرده و با بقایای زیست پیش از تاریخی تهران مواجه بودیم بنابراین تیم کاوش به بازار حضرتی آمد.

 

افروند ادامه داد: با توجه به اینکه کارشناسی حوزه میراث فرهنگی نیز پیشنهاد داده بود، اقدامات پژوهشی و باستان شناسی بیشتری انجام شود و ساختار باستان شناسی اینجا نیز مشخص شود، مالک برای علت توقف کار توجیه شد و خوشبختانه همکاری لازم را نیز انجام داد.

 

وی خاطرنشان کرد: تیم کاوش پس از گرفتن مجوز گمانه زنی باستان شناسی از پژوهشگاه میراث فرهنگی، حدود 10 روز پیش کار خود را در اینجا آغاز کرد. باتوجه به دو تجربه قبلی، سعی کردیم نهایت دقت را به ویژه برای دوره های قاجاری و صفوی داشته باشیم.

 

این باستان‌شناس به شرایط ناامن ایجاد شده بعد از کند و کاو گسترده در مغازه و ریختن بخشی از سقف و وجود سه حلقه چاه در محدوده اشاره کرد و افزود:  با همکاری شهرداری، مالک نسبت به مقاوم‌سازی اقدام کرد تا مسیر برای گمانه‌زنی آماده شود.

وی ادامه داد: ابتدا کار را در فضای اصلی مغازه آغاز کردیم و در عمق ۳۰ تا۴۰ سانتی‌متری لایه‌های سطحی و متأخر به دست آمدند. موزاییک‌ها در لایه‌های نخست متعلق به دهه ۴۰ و ۵۰  دوره پهلوی هستند و لایه‌های متاخرتر، نشانه‌های دوره‌ قاجار را در خود دارند.

 

افروند افزود: در فضای جلویی مغازه، دو ترانشه ایجاد شد که در یکی آثار آجری به دست آمد و باعث شد تا قدری حساسیت درباره اینکه در دوره قاجار و صفوی و احیانا تیموری چه بر تهران گذشته است، بیشتر شود.

 

وی خاطرنشان کرد: پس از عبور از سطح خشتی یک کف آجری دوره قاجار کشف شد، یعنی ساخت و سازهای معماری را در لایه سطحی می بینید. به نظر می رسد لایه بعدی و دیواره اصلی متعلق به دوره صفوی و بقایای کف به دست آمده آجری بودند. این دیوار قطور و دیوار آجری مرتب و با ابهت، دیوار دوره صفویه باشد و در ادامه آن، یک کف آجری دیگر می بینید، حدس ما این است که دیوار آجری بزرگ از دوره صفویه روی پایه دوره تیموری گذاشته شده است.

 

این باستان شناس با بیان اینکه تاریخ‌گذاری هم به روش آزمایشگاهی و هم از طریق مواد فرهنگی که به دست آورده ایم، می‌تواند به ما کمک کند، خاطرنشان کرد: یکی دو قطعه کاشی دوره تیموری نیز کشف شد. کشفی که می‌تواند یک نشان برای رساندن ما به دوره‌ پیش از صفویه باشد. در این صورت به شهری می‌رسیم که «روی گونزالس کلاویخو اسپانیایی - نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بود -» در سفرنامه دوره تیموری خود از ورود خود به تهران می گوید و از تهران به عنوان شهر یاد می‌کند.

 

وی با بیان اینکه ترانشه های کاوش شده، نخستین گمانه زنی متعلق به دوره تیموری در تهران است، افزود: این دستاورد ثمره کاوش‌های کمتر از یک‌هفته‌ای است که در نوع خود ‌کم ‌نظیر است. ما در کاوش باستان‌شناسی برنامه‌دار و هدفمند تقریباً از دوره قاجاری به صفوی رسیده‌ایم. به نظر می‌رسد اگر معاونت میراث فرهنگی ادامه کاوش‌ها را تبیین کند، می‌توان آن را نخستین نمونه از ساختار تاریخی شهر تهران دانست که در دل شهر تاریخی تهران باید حفظ شود و به نمایش گذاشته شود.

افروند تصریح کرد: این ترانشه، نزدیک دیوار و باروی صفوی تهران و منطبق بر خیابان‌های مولوی و خیابان امیرکبیر و ری و در غرب هم خیابان خیام قرار دارد که به حصار صفوی نزدیک است..

 

وی با اشاره به مطالعات باستان شناسی در میدان ارگ تهران، خاطرنشان کرد: باستان‌شناسی دوران متأخر از تیموری و صفوی در این محدوده فقط به این سمت محدود می‌شود. از سوی دیگر همه‌ سایت‌های کاوش شده بسته شده و قابل دسترسی نیستند، اما در صورت تبیین و دفاع باستان‌شناسان بدون وارد شدن خللی به آن‌ها می‌توانند حفظ شوند و حتی توسط پژوهشگران و مسئولان قابل بازدید باشند.

 

افروند افزود:  تداخل چندین سازه و ساختار معماری در این سایت کاوش، به هم پیوند خورده‌اند، از طرفی جهت قرار گیری سازه اصلی، جهت قرارگیری شهر تهران است و می‌تواند به موازات باروی صفوی باشد، از سوی دیگر نیاز به آن است که نتایج آزمایشگاه منتشر شود، هر چند اطلاعات باستان‌شناسی ما از این دوران بسیار اندک است.

 

این باستان شناس، اطلاعات باستان شناسی به دست آمده را برای مورخین هنر و شهرسازی حائز اهمیت می داند و می گوید: اطلاعاتی که این ترانشه در همین فضای محدود به ما می دهد، می‌تواند نگرش ما را نسبت به زیر سطح تهران تغییر دهد.

وی در ادامه تصریح می کند: تاکنون نمی‌دانستیم چرا پیشکسوتان در گذشته احداث زیرزمین در منطقه تاریخی را ممنوع کرده بودند، اما امروز، علت آن را می دانیم چراکه در قسمت تاریخی تهران علاوه بر آثار دوره صفوی و تیموری، آثار بسیار غنی از دوران پیش از تاریخ تهران در دوران نوسنگی بدون سفال تا نوسنگی با سفال و نوسنگی و شهرنشینی داریم.

 

سرپرست کاوش بازار حضرتی در ادامه درباره روند عملیات کاوش در مغازه واقع در بازار حضرتی تهران گفت: با ایجاد ترانشه اول، آثار به اندازه‌ای که باید مهم جلوه نمی‌کردند، به‌هم ریختگی و نازل بودن آثار معماری وجود داشت، در زمان نوشتن گزارش و تحلیل اطلاعات روزانه کاوش، تصمیم گرفتم با توجه به فرصت موجود دست‌کم آثار دوره قاجار و احیانا دوره تیموری را بررسی کنم که بر تهران چه گذشته است؟

 

وی با اشاره به کار روی دومین ترانشه و دستیابی به آثار با ارزش در این ترانشه، گفت: با کشف یافته‌هایی از دوران صفوی و تیموری کار را متوقف کردیم تا حداقل میراثی از معماری این دوره‌ها در اختیار داشته باشیم و آن را برای شهر تهران حفظ کنیم و الگویی برای مسئولان، پژوهشگران و متخصصان باشد.

 

افروند تاکید کرد: با کاوش اخیری که در بازار حضرتی انجام دادیم دیگر می دانیم اگر کسی در بازار تهران، گودبرداری کند، به لایه های ارزشمند و تاریخی تهران آسیب می زند.

 

وی محوطه های باستانی را بی دفاع ترین و بی زبان ترین میراث تمدنی بشر عنوان کرد و گفت: وقتی یک بنا روی سطح زمین است، همه آن را می‌بینند، اما وقتی زیر سطح زمین قرار دارد، فقط متخصصان می‌توانند زبان حال او و آثار باشند؛ این نکته و تفاوت بین دو بناست.

گودبرداری در بازار به لایه های ارزشمند تاریخی آسیب می زند

این باستان شناس در ادامه در توضیح ترانشه سوم کاوش که در پشت مغازه قرار گرفته بود، گفت: کار روی بخش پشتی مغازه می تواند راهگشا باشد چرا که با این اقدام می توانیم کاربری و هویت این بخش از بازار را مشخص کنیم.

 

افروند با بیان اینکه وجود سه حلقه چاه عمیق در پشت سایت ( مغازه) عملا شانس ما را برای رسیدن به اطلاعات کامل تر کاهش می دهد، خاطرنشان کرد: بخش پشتی مغازه تنها نقطه ای بود که می توانستیم درباره آن گمانه زنی کنیم.

 

وی با اشاره به اختلاف ارتفاع قسمت پشت مغازه با قسمت جلویی آن، گفت: این دو نقطه یک متر و 10 سانتیمتر اختلاف ارتفاع دارند، در زیر ارتفاع یک متر و 10 سانتیمتر به یک دیوار متداول دوره قاجاری رسیدیم و به نظر می رسد معماری نازل و متداول دوره قاجار باشد بنابراین اینجا دیگر دغدغه قسمت جلوی سایت را نداریم.

افروند ادامه داد: معماری بخش جلویی بنا، معماری ارزشمند است و معماری چینه ای و خشتی را می شناسیم و مصالح کاملا بومی و ریشه دار است. بعد از مستندسازی، آثار خشتی را برمی داریم تا به لایه های زیرین برسیم. اگر اینجا ( در قسمت پشت بنا) آثار آجری داشتیم، رفتارمان متفاوت بود. نگاه اولیه ما در طرح پژوهشی نیز پیگیری لایه های تاریخی است که پیش از این در خیابان شهید اردستانی به دست آمده و لازم است تا امتداد این دوره را در افق های پایین داشته باشیم.

 

وی افزود: در لایه‌های زیرین بازار صندوق‌سازان سفال‌های دوره‌ پیش از تاریخی پیدا کرده ایم پس این منطقه در فاصله بین خیابان شهید اردستانی و بازار صندوق‌سازان  قرار گرفته است. در این ترانشه تا سطح خاک بکر پیش خواهیم رفت و وضعیت این محدوده را در ارتباط با دوران پیش از تاریخی و احیانا فاصله بین قاجاری تا پیش از تاریخی معلوم می‌کنیم.

 

 

پایان پیام/47

منبع: شبستان

کلیدواژه: آیت الله هاشمی شاهرودی مجلس گرامیداشت حماسه 9 دی حماسه 9 دی 9 دی شاهرودی فتنه 88 بودجه آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی نهم دی تیموری بازار حضرتی کاوش های باستان شناسی تهران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۱۷۹۸۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیگیری حواشی پرسپولیس-سپاهان؛ وزیر ورزش خطاب به تاج: گزارش آسیب‌شناسی را ظرف یک هفته ارائه کنید

طرفداری| وزیر ورزش و جوانان طی دستوری به رییس فدراسیون فوتبال، از او خواست ضمن بررسی اتفاقات رخ داده در برخی از ورزشگاه‌های کشور، گزارش آسیب‌‌شناسی از رخ‌دادهای اخیر را ارائه کند.

به نقل از پایگاه خبری وزارت ورزش و جوانان، در نامه کیومرث هاشمی خطاب به رییس فدراسیون فوتبال آمده است:

همانطور که مطلعید موضوع امکان حضور بانوان محترم علاقه‌مند فوتبال در ورزشگاه‌های کشور در شرایطی مورد موافقت مراجع تصمیم‌گیرنده قرار گرفت که فدراسیون فوتبال به عنوان متولی فوتبال کشور  و همچنین باشگاه‌های حرفه‌ای فوتبال در جهت بهبود زیرساخت‌ها، ساماندهی هر چه بهتر هواداران زن و مرد و همچنین ارتقای جو اخلاقی و فرهنگی حاکم بر استادیوم‌های فوتبال تلاش کنند که متأسفانه نه تنها شاهد بهبود شرایط فرهنگی حاکم بر ورزشگاه‌های فوتبال نیستیم، بلکه شاهد بروز و ظهور صحنه‌ها و اتفاقاتی هستیم که هرگز در شأن هواداران ایرانی نبوده و متأسفانه رفتار برخی هوادارنماها زمینه ایجاد خدشه بر منزلت و کرامت زن ایرانی را نیز فراهم نموده است که رصد و کنترل این افراد معدود وظیفه باشگاه‌هاست.

معتقدم بروز این نوع حوادث، ناشی از فقدان برنامه جامع فرهنگی برای بهبود جو حاکم بر ورزشگاه‌های فوتبال و همچنین ناشی از کم‌توجهی برخی باشگاه‌های فرهنگی ورزشی فوتبال کشور است که متأسفانه لفظ «فرهنگی» را به عاریه یدک کشیده و فاقد اهتمام لازم برای ساماندهی هواداران خود‌ هستند. بر همین اساس باید تأکید نمایم مشاهده این نوع اتفاقات که دل مردم علاقمند به ورزش‌ کشور را نیز به درد آورده، به هیچ عنوان برای مجموعه ورزش کشور قابل قبول نبوده و همانطور که بارها تأکید نموده‌ام؛ «ورزش بدون ارزش برای نظام جمهوری اسلامی ایران فاقد اعتبار است».

در همین راستا شایسته است با استفاده از ظرفیت قانونی در فدراسیون فوتبال، محرومیت خاطیان و همچنین ارسال گزارش آسیب‌شناسی با محوریت بررسی علل وقوع حوادث اینچنینی ظرف یک هفته، تدابیر لازم جهت ساماندهی دائمی هواداران با رویکرد قبول مسئولیت از سوی باشگاه‌ها پیش‌بینی شده و مراتب برنامه‌ریزی‌های عملیاتی در اسرع وقت به این وزارتخانه منعکس شود. 

بدیهی است معاونت قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان، تحقق این مأموریت مهم را تا اخذ نتایج ملموس با جدیت هر چه تمامتر پیگیری خواهد کرد.

از دست ندهید ????????????????????????

جای خسرو حیدری بودم پیشنهاد منچسترسیتی را قبول می‌کردم! مرد هزار چهره؛ یورگن کلوپ مشاور مالی شد (فیلم) خوشحالی باورنکردنی جیمی کرگر در دیوار زرد! (فیلم) لیونل مسی در شکل‌وشمایلی که هرگز ندیده‌اید! (عکس)