کشف برج و باروی عصر صفویه حوالی دروازه عبدالعظیم +عکس

خبرگزاری تسنیم: اوایل دی ماه به طور اتفاقی قطعاتی از سفالینه و استخوان در میان خاکبرداری ناشی از تعمیرات ملک پلاک ۲۴ بازارحضرتی تهران بدست آمد که این موضوع توسط شهردار ناحیه بازار به معاونت میراث فرهنگی استان گزارش و در نهایت با مراجعه و توجیه مالک و در نهایت اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برنامه گمانه زنی باستان شناسی در آن آغاز و تاکنون ادامه دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

در این رابطه قدیر افروند - سرپرست هیأت باستان شناسی و مسئول مرکز باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران از ادامه گمانه زنی‌های باستان شناسی در ملک پلاک ۲۴ بازارحضرتی تهران خبر داد و تصریح کرد: باستان شناسان در ادامه گمانه زنی‌ها در بازار حضرتی به بخشی از سازه خشتی قطوری دست یافتند که احتمالا" بخشی از برج و باروی عصر صفویه تهران است، یعنی همان نخستین حصاری که بنا به تصریح متون تاریخی برای به دستور شاه طهماسب صفوی، تهران را صاحب قلعه ایی با صدوچهارده برج کرد.

وی با ارائه گزارشی از فعالیت‌های باستان شناسی در این منطقه تصریح کرد: هیأت باستان شناسی در ترانشه ۱ و ۲ خیلی زود با اولین لایه‌های تاریخی شامل کف فرش آجری و آثار دیوار‌های اجری و خشتی مواجه شد.

افروند گفت: دراین دو ترانشه حداقل ۳ دوره و ۵ فاز معماری تاعصر صفوی شناسایی شده و مواد فرهنگی بدست آمده در این دو ترانشه شامل قطعات سفال و کاشی از دوره‌های مختلف است.

وی با بیان اینکه به منظور حفظ این آثار معماری تاریخی ادامه کاوش در این قسمت متوقف و ترانشه بعدی با شماره ٣ در انتهای مغازه جانمایی شد، افزود: دراین ترانشه هم در کمترین زمان آثاردیوارخشتی نمایان شد که در ابتدای امر یک معماری ساده و متداول خشتی را القا می‌کرد.

این باستان شناس تصریح کرد: بطور معمول این ترانشه باید ترانشه پیشرو می‌بود و با برداشتن خشت‌ها به منظور رسیدن به لایه‌های پایین‌تر کاوش تا سطح خاک بکر ادامه پیدا می‌کرد، اما کنجکاوی معمول باستان شناسانه برای شناخت بیشتر دامنه و گستره این دیوار خشتی درجوانب به حفر ترانشه بعدی منجر شد.

وی با ابراز خرسندی از اینکه خوشبختانه در ترانشه ۴ نیز این دیوار خشتی ادامه پیدا کرد و ادامه آن در ترانشه ۵ نیز بطور کامل تداوم داشت، تصریح کرد: انحنای موجود در لبه بیرونی این دیوار قطور خشتی و عرض یا قطر حدود ۶ متری آن ذهن مخاطب را به نشانه‌های برج و باروی تاریخی تهران در دوره صفویه رهنمود می‌کند.

وی تصریح کرد: ما در این نقطه از شهر تهران با بخشی از برج و باروی عصر صفویه تهران روبرو هستیم.

افروند در ادامه با اشاره به وجود شواهد تاریخی برای این ادعا گفت: در روضه الصفا این نکته ثبت شده که: " شاه طهماسب که دارالملکش قزوین بود گاه برای زیارت مراقد مطهره ری و مواقعی هم برای شکار در حوالی طهران، از این مکان عبور می‌کرد، به آبادی آن رغبت کرد و برج و باروی متین بر شهر بیفزود و حکومتش به دولتخواهان خود تفویض کرد. "

وی گفت: بر این اساس، حصار و باروی طهران دارای چهار دروازه بود؛ دروازه حضرت عبدالعظیم یا دروازه اصفهان در ابتدای بازار حضرتی - دروازه دولاب در مدخل بازارچه نایب السلطنه در خیابان ری فعلی - دروازه شمیران در مدخل پامنار - دروازه قزوین در مدخل بازار چه قوام الدوله در میدان شاهپور فعلی و نکته جالب اینکه این برج و بارویی که ما گمان می‌کنیم حصار صفوی تهران باشد درست در حدودی است که در طرح‌های سیاحان و نقشه‌های تاریخی شهر تهران، دروازه حضرت عبدالعظیم قرار داشته لذا این سازه باید یکی از نیم برج‌های طرفین دروازه مذکور باشد.

این باستان شناس تصریح کرد: البته هنوز پیگردی گستره این بارو خشتی در گوشه شمال شرقی ترانشه ۵ ادامه دارد و در روز‌های پایانی کاوش آگاهی مان دراین باره نیز توسعه خواهد یافت.

سرپرست هیأت باستان شناسی در ادامه گفت: در ترانشه ۶ درغرب این آثار معماری خشتی ازادامه و گسترش آن خبری نیست و تنها بر روی لایه سطحی بقایای یک کوره فلز گری (احتمالا") قاجاری و تعدادی اشیاء سنگی و کاشی به دست آمد.

وی با بیان اینکه ترانشه ۷ پس از عقب نشینی‌های مکرر ما برای یافتن ابعاد باروی خشتی، سرانجام به گوشه شمال غربی فضای پشتی مغازه انجامید، تصریح کرد:در این ترانشه که ترانشه پیشرو برای رسیدن به سطح خاک بکر نیز خواهد بود گروه درلایه‌های اولیه به مواد فرهنگی (قطعات سفالینه) قابل توجهی دست یافتیم که تماما به پیش از دوره صفویه یعنی حداقل دوران تیموری تعلق دارد چرا که این لایه‌ها درست زیر کف باروی خشتی قرار دارد و نیز تمامی قطعات سفال بلحاظ سبک و تکنیک متعلق به دوران تیموری و قبل‌تر است.

این باستان شناس گفت: در ادامه گمانه زنی‌ها آنطور که انتطار میرفت به قطعه سفالی احتمالا" متعلق به دوران پیش از تاریخ، دست پیدا کردیم که بزودی برای سالیابی به آزمایشگاه تخصصی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی ارسال خواهد شد و نتیجه با هر تاریخی پیش از دوران تاریخی، خود اهمیت این کاوش باستان شناسی در ابرشهر تهران را دوچندان خواهد کرد.

افروند افزود: کاوش در ترانشه پیشرو برای رسیدن به لایه‌های زیرین تاسطخ خاک بکر در روز‌های اینده ادامه خواهد یافت.

منبع: فردا

کلیدواژه: تهران قدیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.fardanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فردا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۲۸۴۱۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشف جدید باستان‌شناسان: نگو حجر، بگو شجر!

در سال ۱۸۳۶، کریستین یورگنسن تامسن، یک عتیقه‌شناس دانمارکی، اولین شخصی شد که نظم را به ماقبل تاریخ آورد و نشان داد که انسان‌های اولیه اروپا سه مرحله از پیشرفت فناوری را پشت سر گذاشتند که در تولید ابزار منعکس شده است. گاه‌شماری اولیه، عصر حجر تا عصر برنز و عصر آهن، اکنون زیربنای باستان‌شناسی بیشتر دنیای قدیم است.

به گزارش خبرآنلاین، به گفته توماس تربرگر، باستان شناس و سرپرست تحقیقات در بخش میراث فرهنگی نیدرزاکسن در آلمان، تامسن به خوبی می‌توانست عصر چوب را جایگزین عصر حجر کند.

او گفت: «می‌توانیم فرض کنیم که ابزار‌های چوبی درست مشابه ابزار‌های سنگی، یعنی دو و نیم یا سه میلیون سال وجود داشته‌اند. اما از آنجایی که چوب رو به زوال می‌رود و به ندرت باقی می‌ماند، سوگیری حفظ نگاه ما به دوران باستان را مخدوش می‌کند. ابزار‌های سنگی اولیه به طور سنتی دوره پارینه سنگی پایین را مشخص می‌کنند که از حدود ۲.۷ میلیون سال پیش تا ۲۰۰ هزار سال پیش ادامه داشت. از هزاران سایت باستان شناسی که می‌توان به آن دوران نسبت داد، از کمتر از ۱۰ مورد چوب به دست آمده است.»

دکتر تربرگر سرپرست تیم تحقیقی بود که ماه گذشته در Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد و اولین گزارش جامع در مورد اشیاء چوبی حفاری شده از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۸ در معدن زغال سنگ روباز در نزدیکی شونینگن در شمال آلمان بود. محموله غنی شامل دو دوجین نیزه کامل یا تکه تکه شده و چوب پرتاب دو نوک بود. قدمت این اشیاء به پایان یک دوره گرم بین یخبندان در ۳۰۰ هزار سال پیش می‌رسد، یعنی زمانی که نئاندرتال‌های اولیه جایگزین هومو هایدلبرگنسیس، پیشینیان بلافصل خود در اروپا شدند. پرتابه‌های کشف شده در سایت شونینگن، معروف به Spear Horizon، قدیمی‌ترین سلاح‌های شکاری حفظ شده در نظر گرفته می‌شوند.

در اواسط دهه ۱۹۹۰، کشف سه نیزه، به همراه ابزار‌های سنگی و بقایایی از ۱۰ اسب وحشی، ایده‌های رایج در مورد هوش، تعامل اجتماعی و مهارت‌های ابزارسازی اجداد انسان را تغییر داد. در آن زمان، اجماع علمی بر این بود که انسان‌ها لاشخور‌های ساده‌ای بودند که تا حدود ۴۰ هزار سال پیش بخور و نمیر زندگی می‌کردند.

دکتر تربرگر گفت: «معلوم شد که این انسان‌ها ابزار و سلاح‌هایی برای شکار بزرگ ساخته بودند. آن‌ها نه تنها برای شکار طعمه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کردند، بلکه به اندازه کافی رفتار‌های آن‌ها پیچیده بوده‌است تا قصابی و بریان کردن را سازماندهی کنند.

مطالعه جدید که در سال ۲۰۲۱ آغاز شد، بیش از ۷۰۰ قطعه چوب را از Spear Horizon مورد بررسی قرار داد، که بسیاری از آن‌ها در دو دهه گذشته در وان‌های سرد آب مقطر ذخیره شده بودند تا جلوی پوسیدگی آن‌ها گرفته شود و محققان بتوانند، رسوبات غرقابی را شبیه سازی کنند. این کار به کمک میکروسکوپ سه بعدی و اسکنر‌های میکرو سی تی که نشانه‌های سایش یا بریدگی را برجسته می‌کردند، انجام گرفت و محققان توانستند ۱۸۷ قطعه چوب را شناسایی کنند که شواهدی از شکافتن، خراشیدن یا ساییدگی را نشان می‌داد.

دیرک لدر، باستان شناس در نیدرزاکسن و نویسنده اصلی مقاله، می‌گوید: «تاکنون تصور می‌شد که شکافتن چوب فقط توسط انسان‌های امروزی انجام می‌شده است.

چوب صنوبر و کاج که به احتمال زیاد از درختانی که بر روی کوهی حداقل دو یا سه کیلومتر دورتر از محل کشف قطع شده بودند به دست آمده‌اند.

علاوه بر سلاح، مجموعه شامل ۳۵ شی نوک تیز و گرد بود که به احتمال زیاد در فعالیت‌های خانگی مانند سوراخ کردن و صاف کردن پوست استفاده می‌شد. آنمیکه میلکز، یک انسان شناس از دانشگاه ریدینگ که در این پروژه همکاری داشت، گفت: «همه آن‌ها از صنوبر و کاج تشکیل شده‌اند. چوب‌هایی که هم سخت و هم انعطاف‌پذیر هستند.»

از آنجایی که درختان صنوبر و کاج در سایت در دسترس نبوده‌اند، تیم تحقیقات به این نتیجه رسیدند که درختان بر روی کوهی در دو یا سه کیلومتر و یا حتی دورتر قطع شده‌اند. بررسی دقیق نیزه‌ها نشان داد که انسان‌های در عصر سنگ پروژه‌های نجاری خود را با دقت برنامه‌ریزی می‌کردند و از یک نظم خاص پیروی می‌کردند؛ پوست را جدا کنید، شاخه‌ها را بردارید، سر نیزه را تیز کنید، چوب را در آتش سخت کنید.

دکتر لدر گفت: «ابزار‌های چوبی از پیچیدگی فناوری بالاتری نسبت به ابزار‌های سنگی آن دوران برخوردار بودند.»

شاید شگفت‌انگیزترین کشف این باشد که برخی از نوک نیزه‌ها پس از شکستن یا کند شدن مجدداً تیز شده‌اند و برخی از سلاح‌های شکسته و خرد شده، صیقل داده شده و تغییر کاربری داده‌اند. تمام نیزه‌ها به جز یکی از آن‌ها، از تنه درختان صنوبر تراشیده شده و مانند نیزه‌های مدرن شکل داده شده‌اند و مرکز ثقل آن‌ها نیز در وسط ساقه قرار گرفته است.