مروری بر زندگینامه امیر کبیر (میرزا محمد تقی خان فراهانی)؛ صدر اعظم ایران
تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۲۹۱۵۹۷
بیوگرافی امیر کبیر ۲۰ دی ماه سالروز به قتل رسیدن مرد اصلاحات ایران یعنی امیر کبیر صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار است. برای آشنایی بیشتر با این شخصیت موثر در تاریخ ایران و اقدامات و سرنوشت او با ما همراه باشید. میرزا محمدتقی خان فراهانی در سال ۱۱۸۶ در روستای هزاوه شهرستان اراک به دنیا آمد. پدر او یعنی کربلایی محمد قربان آشپز قائم مقام فراهانی (صدر اعظم محمدشاه قاجار) بود که این موضوع باعث شد میرزا محمدتقی در میان خاندان قائم مقام رشد کند و چیزهای بسیاری بیاموزد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«ما تمام امور ایران را به دست شما سپردیم و شما را مسئول هر خوب و بدی که اتفاق افتد میدانیم همین امروز شما را شخص اول ایران کردیم و به عدالت و حسن رفتار شما با مردم، کمال اعتماد و وثوق داریم و به جز شما به هیچ شخص دیگری چنین اعتقادی نداریم و به همین جهت این دست خط را نوشتیم.»
از آن به بعد در واقع امیر شخص اول مملکت و مسئول امور کشوری و لشکری شد. امیرکبیر با وجود مشکلات و هرج و مرج بسیاری که در مملکت وجود داشت با پشتکاری شگفت انگیز دست به اصلاحات زد و به موفقیتهای چشمگیری نیز دست پیدا کرد.
تصویری منتسب به امیرکبیر که در روزنامه اطلاعات منتشر شده است
امیرکبیر در دوران صدارت خود اقدامات و اصلاحات موثری انجام داد که در تاریخ ثبت گردیده است. در زیر به تعدادی از این اقدامات اشاره میشود.
تاسیس مدارس دارالفنون مدرسه دارالفنون در زمان صدارت امیرکبیر، در هفت شعبه تأسیس شد. مدرسه دارالفنون اولین مدرسهٔ جدید ایران بود که در آن اصول علمی جدید و دانشهای مهندسی، پزشکی و فنون به جوانان آموزش داده میشد و بسیاری از معلمهای آن از اروپا و به ویژه از کشورهایی مثل اتریش، اسپانیا، ایتالیا و فرانسه به کار گرفته شده بودند. شاهزادگان قاجار نخستین دانشجویان دارالفنون بودند که از این امکانات بهرهمند می شدند. مدارس دارالفنون زمانی افتتاح شدو آغاز به کار کرد که امیرکبیر دیگر از صدارت برکنار شده و به کاشان تبعید شده بود! با این وجود و با مخالفتهای میرزا آقاخان نوری جانشینش، دارالفنون کار خود را ادامه داد.امیرکبیر همچنین به ترجمه کتاب های اروپایی همت گماشت که در گسترش علم و فرهنگ مدرن موثر بود. انتشار روزنامه وقایع اتفاقیهدر سومین سال سلطنت ناصرالدین شاه در ۱۸ بهمن ۱۲۲۹ خورشیدی (برابر با ۷ فوریه ۱۸۵۱ میلادی) اولین شماره روزنامه «وقایع اتفاقیه» به کوشش امیرکبیر منتشر شد. امیرکبیر دستور داد برای هر یک از افرادی که از دستگاه دولتی بیش از ۲۰۰ تومان حقوق میگیرند اشتراک این روزنامه اجباری است. در این روزنامه، اخبار داخلی شامل خبرهای مربوط به دربار، عزل و نصبها، اعطای مقامها، نشانها و امتیازات چاپ میشد. در برخی شمارهها نیز اخبار رویدادهای شهرهای مختلف ایران به چاپ میرسید. همچنین این روزنامه بخش اخبار خارجیداشت که در آن اخبار مربوط به کشورهای اروپایی به چاپ میرسید. این روزنامه دارای صفحه حوادث نیز بود. در همین روزنامه بود که در کمتر از یک سال پس از انتشار اولین شمارهاش، خبر تحریفشدهای از مرگ امیرکبیر منتشر شد! امیر هیاتی از مترجمان زبانهای مختلف تشکیل و باب روزنامه های فرنگی را به ایران باز نمود که در نشر دانش و فرهنگ نو بسیار تاثیر گذاشت.
مجسمه امیرکبیر در پارک ملت تهران
به تربیت صاحب منصبان جدید پرداخت. فوج های نظامی جدید ایجاد کرد و حتی از ایلات و عشایر مرزی، برای ایجاد هنگ نظامی جدید استفاده کرد. کارخانه اسلحه سازی و توپ ریزی احداث کرد و باروتسازی تبریز را رونق داد. لباس متحد الشکل نظامی برای سربازان و صاحب منصبان (از پارچه ایرانی) ایجاد نمود. درجه های نظامی را تحت قانون جدیدی مشخص کرد و منصبهای بدون شغل را برانداخت.
اصلاح دیوان عدالتاصول تازه ای برای دیوانخانه و دارالشرع بنیاد کرد. امور عرف و شرع را از هم جدا نمود و از مشکلات و محدودیتهای اقلیت های مذهبی زردشتی ، مسیحی و یهودی کاست. آیین «بست نشستن» و «قمهزنی» را برانداخت و قانون را حاکم کرد.
اصلاحات عمومی امیرکبیرتشکیلات اداری کشور را اصلاح کرد. رسم خرید و فروش حکومت و ولایات را برانداخت. طبقه دهقان را حمایت کرد و از دست ستمگریهای گذشته آزاد نمود. اصول مالیاتی کشور را تغییر داد. خزانه کشور را سر و سامان داد. از مواجب و مستمریهای زیاد شاهزادگان و درباریان و دیوانیان و روحانیون کاست که البته باعث ایجاد خشم و دشمنی و در نهایت دسیسه این افراد در قتل او شد. عایدات دولت را افزایش داد و میان دخل و خرج دولت موازنه ایجادکرد.
اصلاح امور شهریچاپار خانه و اداره پست جدید راه انداخت. آبله کوبی را تعمیم داد که البته با وجود خرافات در جامعه با ممانعت و سرسختی مردم مواجه شد. .پس جزوه هایی در مبارزه با آبله و وبا در میان مردم و ملایان منتشر کرد. یخچال ها را از آلودگی پاک کرد. به سنگفرش کردن کوچه و بازار همت گماشت. از نهر کرج به تهران آورد و نخستین بیمارستان دولتی را بنا نمود.
رواج صنعتامیرکبیر کارخانه های مختلف صنعتی و پارچه بافی در کشور ایجاد کرد و از اهل فن چند نفر را به روسیه فرستاد تا فنون غربی بیاموزند و از صنعت ملی دفاع کرد. به استخراج معادن دست زد و آن را تا 5 سال از مالیات معاف نمود. در این راه استادان معدن شناسی را استخدام نمود و مجمع الصنایعی از مصنوعات ایران تاسیس کرد و صنعت ایران را تا جایی رواج داد که محصولات ایران به نمایشگاه لندن فرستاده شد.
توسعه کشاورزیچندین سدسازی اصولی انجام داد. زراعت بعضی محصولات را معمول ساخت. شیلات خزر را از اتباع روس گرفت و به ایران برگرداند. در آبادانی خوزستان کوشید.
پیشرفت تجارتاز بازرگانان داخلی و خارجی ایرانی پشتیبانی کرد و تیمچه امیر را به عنوان مجمع بازرگانان ایجاد کرد و تجارت ایران را سرو سامان داد . صادرات را افزایش داد و در مقابل از واردات کالاهای لوکس و غیر ضروری جلوگیری کرد.
مقابله با دین نو ظهورمیرزا محمدتقی خان امیرکبیر در برخورد با دین آوران جدید یعنی سید محمد علی باب و پیروانش بدون نرمش و مدارا و با قاطعیت به مقابله برخواست زیرا دینآوری و بدعت را مغایر با وحدت ملی و استقلال ایران میدانست.
پرتره امیر کبیر نقاشی محمدابراهیم نقاشباشی
عزل و قتل امیرکبیر امیرکبیر که استقلال ایران را جان تازهای بخشیده بود و اقتدار دولت مرکزی را به رخ جهانیان کشیده بود، مورد حسد و دشمنی بسیاری قرار گرفت. دولتهای خارجی استعمارگر بهویژه روس و انگلیس از دشمنان اصلی او بودند. همچنین دشمنان و عوامل داخلی براندازی او یعنی درباریان ناراضی، شاهزادگانی که از تعدیل مواجب ضرر کرده بودند، سیاسیونی که در دولتهای پیشین سیاستهای حکومتیشان با شکست روبرو شده بود و نسبت به موفقیتها واصلاحات امیرکبیر حسادت داشتند همگی زیر لوای مهدعلیا مادر شاه جمع شدند و به تحریک شاه و دسیسه علیه او مشغول شدند. سرانجام استبداد ذاتی حکومت قاجار که اقتدار و ارزش اجتماعی فرد دیگری غیر از مستبد حاکم را تاب نمیآورد سبب شد تا این توطئهها موثر واقع شود و شاه نتواند اقتدار و شکوه امیر را تحمل کند.
ناصرالدین شاه به تحریک اطرافیانش ابتدا تلاش کرد از اختیارات امیر بکاهد بنابراین او را کمتر به دربار احضار میکرد و دستخطهای خود را مستقیما خطاب به دیگران مینوشت. کم کم عرصه چنان بر امیر تنگ شد که طی نامهای از شاه خواست که نیت اصلی خود را آشکار کند تا امیر هم بدانها گردن نهد! پس از کشمکشهای سیاسی بین شاه و امیر سرانجام شاه در ۲۲ آبان سال ۱۲۳۰ حکم عزل امیر از صدارت صادر شد.
متن نامه شاه در این باره از این قرار است:
«چون صدارت عظمی و وزارت کبری زحمت زیاد دارد و تحمل این مشقت بر شما دشوار است شما را از آن معاف کردیم باید به کمال اطمینان مشغول عمارت نظام باشید...»
شاه که از محبوبیت امیر کبیر در میان مردم و سپاهیان واهمه داشت و میترسید شاید امیر در مقابل حکم عزل خود واکنش نشان دهد و علیه شاه دست به اقدام خشونت آمیزی بزند ابتدا امیر را از وزارت بر کنار ساخت، ولی امارت نظام را برای چند روزی باقی گذاشت اما امارت نظام او هم چندی بیش نپایید. امیر سعی کرد با شاه ملاقات نماید و از زائل شدن ثمره اقداماتش جلوگیری کند اما تلاشهای او بی نتیجه ماند. تنها کسی که در این روزها بین امیر و شاه وساطت کرده و میخواست بین آن دو آشتی بر قرار کند، عزت الدوله همسر امیر و خواهر شاه بود. میرزاآقاخان نوری، صدراعظم تازه شاه، وابستگان پول پرست خود را در مصدر کارهای نظام قرار داد و چنان در امور سپاه مداخله کرد که امیر به تنگ آمده و در نامهای به شاه نوشت:
«این غلام نمیتواندنظم دهد، با بینظمی کار از پیش نمیرود ... این درد غلام را میکشد که فردا مردم گویند آن نظم میرزاتقی خان گذشت. مرگ را برخود گواراتر از این حرف میداند ... امر امر جهان مطاع است»
شاه به این نامه نه تنها اعتنایی نکرد بلکه تصمیم گرفت امیرکبیر را به کاشان به تبعید بفرستد، اقدام دالگورکی، سفیر روس در تهران نیز که اعضای سفارت روس را به منزل امیرکبیر فرستاد و شایع کرد امپراتور روسیه، امیر را زیر چتر حمایتی خود گرفته؛ شک و تردید و خشم را در دل شاه بیشتر و او را در این اقدام مصممتر کرد.
امیر در ۲۹ بهمن ۱۲۳۰ از تمام خدمات دولتیاش محروم و تبعید شد و سپس شاه فرمان قتل امیرکبیر را که خطاب به حاج علی خان مراغهای حاجب الدوله معروف به «آقا علی»بود صادر کرد.
متن فرمان شاه برای قتل امیرکبیر اینگونه است:
«چاکر آستان ملائک پاسبان فدوی خاص دولت ابد مدت حاج علی خان پیشخدمت، خاصه فراشباشی دربار سپهر اقتدار مامور است که به فین کاشان رفته میرزاتقی خان فرهانی را راحت نماید و در انجام این ماموریت بینالاقران مفتخر و به مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد.»
وقتی حاج علی خان با همراهانش به باغ فین رسیدند علی اکبر بیک چاپار دولتی، منتظر بیرون آمدن امیر از حمام بود تا جواب نامه مهدعلیا به عزت الدوله را بگیرد. فراشباشی با ماموران خود وارد حمام شدند و راه ورود و خروج حمام را بستند. سپس فراشباشی فرمان شاه را به او اعلام کرد. امیر خواست همسرش عزت الدوله را ببیند و یا وصیت کند اما اعتماد السلطنه به او این اجازه را نداد. پس امیر به دلاکش دستور داد تا رگهای هر دو بازویش را بزند. امیر را ابتدا در کاشان دفن کردند. چند ماه بعد، به اصرار همسرش عزتالدوله او را به کربلا منتقل کردند و در اتاقی که درب آن به سوی صحن امام حسین باز میشد به خاک سپردند. به این ترتیب ایران یکی از لایقترین و مصلحترین افرادش را که بسیار در پیشرفت و نظم و سامان دادن به مملکت تاثیرگذار بود را از دست داد تا بار دیگر دیکتاتوری پادشاهی به راه تاریک خود ادامه دهد. چهره امیرکبیر در سینما و تلویزیون ایران
نقش شخصیت امیر کبیر در تلویزیون و سینمای ایران توسط بازیگران مختلفی ایفا شده که در به آن اشاره شده است.
سعید نیکپور در نقش امیرکبیر
در فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما»، داریوش ارجمند بازیگر نقش امیرکبیر بازی بود.در مجموعه تلویزیونی «امیرکبیر»، سعید نیکپور در نقش امیرکبیر بازی کرد.
در مجموعهٔ تلویزیونی «سلطان صاحبقران» ساخته علی حاتمی، نقش امیرکبیر را ناصر ملکمطیعی بازی کرده است.
در مجموعه تلویزیونی «سالهای مشروطه» در سال ۱۳۸۸ ساخته محمدرضا ورزی، محمد صادقی نقش امیرکبیر را بازی کرد.
منبع: مجله ستاره
منبع: پارسینه
کلیدواژه: تاریخ امیرکبیر صدر اعظم ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۲۹۱۵۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
صندوق سرمایهگذاری زمین و ساختمان در قم تشکیل میشود
رئیس سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم گفت: شهرداری قم در نظر دارد، صندوق سرمایهگذاری زمین و ساختمان را به منظور تحقق شعار سال تشکیل دهد.
علی رمضانی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا در قم اظهار کرد: دو مجتمع سرمایه گذاری با کاربری مسکونی – تجاری سال ۱۴۰۲ تکمیل شد که یکی در بلوار پیامبر اعظم (ص) و یکی دیگر در بلوار غدیر است.
وی افزود: برای سال ۱۴۰۳ نیز دو مجتمع یکی در بلوار پیامبر اعظم (ص) و یکی در بلوار امام رضا (ع) در نظر گرفته شده است.
رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم خاطرنشان کرد: امید است که سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم با توجه به شعار سال که رهبر انقلاب انتخاب کردند بتواند در تولید مسکن مشارکت داشته باشد.
رمضانی تصریح کرد سازمان در بلوار امام رضا (ع) و در یک مجموعه ۲۰۰ واحدی شراکت دارد و مجتمعهایی که در بلوار پیامبر اعظم (ص) است هرکدام ۱۰۰ واحد را شامل میشوند.
وی گفت: ۶ بلوک دیگر در مجموعه ۴۸ هکتاری پردیسان وجود دارد که برای سال ۱۴۰۳ جذب سرمایه گذار انجام میشود.
رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم عنوان کرد: در سایت ۴۸ هکتاری بر اساس نقشهها و ابعاد، هرکدام از زمینها حداقل ۷۰ یا ۸۰ واحد محصول خواهند داشت و نیاز پردیسان برای واحدهای تجاری را تأمین میکند.
رمضانی تاکید کرد: سال گذشته یک بلوک در بلوار پیامبر اعظم (ص) به مجموعههای فرهنگی در قالب موزه دین و زندگی تحویل داده شد و این مجموعه هم اکنون در حال گرفتن پروانه و تأیید نقشههایش است.
وی گفت: در خصوص مجموعههای ورزشی، مجموعهای مختص بانوان آماده شده تا بتوان در بوستان نجمه آن را به بهره برداری رساند.
رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم با بیان اینکه سازمان سرمایه گذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری قم تصمیم دارد یک صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان ایجاد کند اظهار کرد: هدف این است که مردم بتوانند در پروژههای شهری مانند ساخت بدنه خیابان جعفر طیار (ع) مشارکت کنند.
رمضانی اضافه کرد کرد: این اقدام یک مسیر جدید در مدیریت شهری برای استفاده از سرمایههای مردم و ایجاد زمینه مشارکت اقتصادی برای شهروندان است.
وی ادامه داد: این صندوقها بر اساس قانون درآمد پایدار شهرداریها ایجاد میشود و میتواند جذب سرمایه از اشخاص حقیقی و حقوقی داشته باشد.
کد خبر 750858