به نقل از «ایکنا»

حقیقت مرگ در اندیشه ملاصدرا/ واکاوی نظریه معاد جسمانی صدرالمتألهین

تاریخ انتشار: ۱۸ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۲۹۳۷۸۳

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد در جلسه تفسیر قرآن در حکمت متعالیه که روز گذشته در موسسه حکمت و فلسفه ایران برگزار شد به تبیین نظریه ملاصدرا درباره مسئله معاد جسمانی پرداخت و اظهار کرد: اگر از من بپرسند محور اصلی نظریه ملاصدرا در بحث معاد جسمانی چیست من عرض می‌کنم یک مطلب است و اگر کسی این مطلبی را خوب بفهمد و قبول کند همه چیز را قبول کرده است؛ اما اگر بفهمد و قبول نکند، فهمیده و قبول نکرده.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

متأسفانه بعضی قبل از فهمیدم قبول نمی‌کنند و این یک اخلاق رذیله‌ای است. می‌دانید که در مسئله معاد چند نظر مطرح است: برخی به کلی منکر معاد هستند. یک عده می‌گویند بعد از مرگ فقط روح انسان باقی می‌ماند، نه جسم او. نظریه دیگر این است که آنچه باقی می‌ماند جسم است. قائلند به این نظریه اصلا برای روح تجرد قائل نیستند. قائلان به این نظریه به معاد صرفا جسمانی باور دارند. برخی دیگر منکر معاد جسمانی نیستند ولی می‌گویند ما برای اثبات آن برهانی در اختیار نداریم. جناب ملاصدرا و حاجی سبزواری این قول را به مرحوم ابن‌سینا نسبت می‌دهند.
وی افزود: ملاصدرا از کسانی است که می‌گوید معاد هم روحانی است و هم جسمانی است. در اینجا «برگشت» مورد بحث است نه «بقا»؛ یعنی حشر روحانی و حشر جسمانی مورد بحث است. ملاصدرا می‌گوید من با تفسیر خودم این مطلب را باور دارم. محور کلام ایشان بر پایه تفاوت بدن دنیوی و بدن اخروی استوار است. این شاهکار بیت‌الغزل کلام ملاصدرا است. باید برای انسان دو بدن قائل بود: یک بدن عنصری، یک بدن اخروی. منظور از بدن اخروی چیست؟ اخروی نه به معنای بعد از مرگ؛ بلکه یعنی وابسته با عالمی دیگر. این بدن در همین دنیا هم وجود دارد.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: خلاصه حرف ملاصدرا این است که آنچه باقی نمی‌ماند بدن عنصری است که به مبادی خودش باز می‌گردد. عناصر اربعه که ترکیب شده و این بدن را تشکیل داده است، وقتی روح از بدن جدا می‌شود، هر کدام به مبدأ خود بر می‌گردد؛ اما بعد از نابودی این بدن، نفس آدمی می‌تواند وجود داشته داشته باشد. نفس چیزی بین مجرد و ماده است. یک چنین موجودی یک سرش به بدن بند است، یک سرش به عالم عقل بند است. این بدن دیگر بدن عنصری نیست؛ بدنی است که با اعمال فرد ساخته شده است. با جدا شدن نفس از بدن عنصری، بدن اخروی شکل می‌گیرد. ملاصدرا با پذیرش این جسم به معاد جسمانی قائل است.
وی ادامه داد: جناب صدرالمتالهین در کتابش اسفار و مبدأ و معاد یک عنوانی دارد تحت تعبیر «حقیقت مرگ». مرگ یعنی چه؟ در این فصل سه نکته بیان می‌کند. نکته اول اینکه مرگ حق است. در هنگام تلقین خواندن هم گفته می‌شود «وَ انَّ الْمَوْتَ حَقٌ». یعنی چه مرگ حق است؟ یعنی دروغ نیست؟ صدرا در جلد 9 اسفار این بحث را مطرح کرده است که آیا انسان می‌میرد یک قضیه ضروریه است یا یک قضیه ممکنه است؟ یعنی آیا انسان می‌تواند بمیرد و می‌تواند نمیرد یا اینکه حتما می‌میرد. ملاصدرا در مقام جواب این پرسش می‌گوید انسان موجودی است که برای این دنیا خلق نشده است. انسان موجودی مرکب از نفس و بدن است و هویت او به نفس او وابسته است. نفس برای این دنیا خلق نشده است. به همین خاطر در یک زمانی از عالم دنیا جدا می‌شود و به عالم ملکوت، یعنی عالمی آن سوی عالم حواس منتقل می‌شود. به همین دلیل می‌گوییم مرگ حق است.
محقق‌داماد یادآور شد: نکته دوم این است که آیا مرگ موجب معدوم شدن آدمی است یا موجب جدا شدن؟ صدرا می‌گوید با مرگ انسان معدوم نمی‌شود؛ چون وجود معدوم نمی‌شود. نه بدن معدوم می‌شود و نه نفس. فقط میان دو چیز که با هم بودند جدایی ایجاد می‌شود. جدایی نفس از بدن یعنی مرگغ نه معدوم شدن آدمی. مرگ، جدایی بین واقعیت انسان و غیر واقعیت انسان است. واقعیت انسان نفس اوست. بدن، غیر واقعیت انسان است. مرگ، جدایی بین واقعیت انسان و امری بی‌گانه از انسان است. بدن امری بیگانه از انسان است. نفس از عالم دیگری است و این بدن بیگانه از اوست. بدن صفاتی دارد که صفات نفس نیست. بدن گرسته می‌شود، تاب سرما و گرما ندارد، رنجش می‌بیند. اینها صفات بدن است. اینها صفات غیر لازم نفس آدمی است. در اثر مرگ، انسان از این صفات جدا می‌شود.
وی تأکید کرد: به چه دلیل نفس انسان بعد از مرگ معدوم نمی‌شود؟ یک قاعده کلی است که می‌گوید موجود تغییر می‌کند، اما معدوم نمی‌شود. اما صدرا از این قاعده استفاده نمی‌کند و دلیل دیگری اقامه می‌کند. او می‌گوید نفس معدوم نمی‌شود چون محلی چیزی است که آن باقی است. آیا افکاری که شما دارید، دانشی که آموختید جا و محل دارد؟ محل آن کجاست؟ از نظر ملاصدرا نفس انسان محل حکمت و دانش‌ها عقلانی است که آموخته است. محل دانش‌های حکمی نفس است و محل حکمت معدوم شدنی نیست.
انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا مرگ معاد ملاصدرا محقق داماد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۲۹۳۷۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۱۰ حقیقت حیرت‌انگیز درباره عنکبوت‌ها که باید بدانید

احتمالاً خیلی از ما از عنکبوت‌ها می‌ترسیم، اما باید بدانید که این همسایگان ترسناک – که عمدتاً در هر جایی یافت می‌شوند – بسیار برای طبیعت مفید هستند. این حشرات همچنین ویژگی‌هایی حیرت‌انگیز دارند و دانشمندان برای قرن‌ها تلاش کرده‌اند تا از رموز مرتبط با این ویژگی‌ها پرده بردارند. در این مقاله برخی از ویژگی‌های خاص عنکبوت را می‌خوانیم.

۱- همه عنکبوت‌ها تار نمی‌سازند

براساس تحقیقات، بیش از چهل هزار نوع عنکبوت در دنیا وجود دارد که تنها نیمی از آن‌ها قادر به ساختن تار هستند. روزانه ۲۵۰ حشره در هر تار به دام می‌افتد. تار تنیده‌شده سرشار از ویتامین K است که به انعقاد خون و توقف خونریزی کمک می‌کند. یونانیان و اهالی روم بوستان از تار عنکبوت برای جلوگیری از خونریزی و پانسمان زخم استفاده می‌کردند.

۲- تار عنکبوت از فولاد قوی‌تر است!

به گزارش دیجیاتو، تار عنکبوت از پنبه سبک‌تر و تا هزار برابر نازک‌تر از یک تار موی انسان است. بااین‌حال، تار از مقاومت بسیار بالایی برخوردار بوده که واقعاً حیرت‌انگیز است. شاید مقایسه تار عنکبوت با فولاد عجیب به‌نظر بیاید، اما جالب است بدانید که اگر فولاد را به‌اندازه تار عنکبوت نازک و سبک کنیم، مقاومتی که از خود نشان می‌دهد کمتر از تار عنکبوت است!

هرچند ممکن است تار به‌اندازه فولاد سخت نباشد، اما استحکام کششی آن در تحمل وزن بیشتر است. مطالعات در دانشگاه «بریستول» نشان داده است که تار عنکبوت پنج برابر قوی‌تر از تار فولادی با همان قطر است.

علاوه‌براین، تار عنکبوت بسیار کشسان است و تا چهار برابر طول اولیه خود کشیده می‌شود – بدون آنکه پاره شود؛ درحالی‌که تار فولادی با همان قطر چنین قابلیتی ندارد.

تار عنکبوت می‌تواند تا دمای منفی چهل درجه نیز استحکام خود را حفظ کند.

محاسبات نشان می‌دهد که یک تار با قطر مداد از چنان استحکامی برخوردار است که می‌تواند یک هواپیمای بویٔینگ ۷۴۷ را بکشد. البته این یک فرضیه بوده و هنوز مورد آزمایش قرار نگرفته است، اما اعداد و ارقام از موفقیت‌آمیز بودن این آزمایش خبر می‌دهند.

۳- عنکبوت‌ها برای هر هدفی یک نوع تار می‌بافند!

برخلاف سایر حشرات که قابلیت تنیدن تنها یک نوع تار را دارند، عنکبوت‌ها می‌توانند انواع مختلفی تار برای اهداف متفاوت تولید کنند. دانشمندان می‌گویند هیچ‌کس هنوز نمی‌داند دقیقاً چند نوع تار عنکبوت وجود دارد، اما محققان چند دسته اصلی برای ساختار تار شناسایی و دسته‌بندی کرده‌اند و باور دارند هر عنکبوت تا هفت نوع مختلف تار می‌سازد.

عنکبوت‌ها مانند کارخانه‌های تولید ابریشم هستند. در داخل بدن آن‌ها، نوعی پروتیٔین به‌صورت مایع در غلظت بالا ذخیره می‌شود و پس از آنکه از بدن عنکبوت به‌منظور تنیدن تار خارج می‌شود، تبدیل به نخ‌های جامد از جنس ابریشم می‌شود.

تارها با اهداف خاصی تنیده می‌شوند. برای مثال، اگر عنکبوت بخواهد حشراتی را جذب کند که بزرگ‌تر هستند، از نوعی ابریشم تولیدشده در بدنش استفاده می‌کند که کشسانی بیشتری دارد.

اگر وجود باکتری یا قارچ در محیط، سلامت ساختار تار را تحت تأثیر قرار دهد، عنکبوت از نوعی پروتیٔین خاص در بدن خود برای تنیدن تار استفاده می‌کند که قابلیت زدودن قارچ و باکتری را با مرطوب نگه‌داشتن تار دارد.

۴- همه قسمت‌های تار چسبنده نیست

ساختار یک تار عنکبوت بزرگ را تصور کنید؛ تارها عمدتاً چندضلعی‌های هم‌مرکز هستند که توسط تارهای کوتاه‌تر به‌هم متصل شده‌اند. عنکبوت‌ها در ساخت هر قسمت از تار عمدتاً از انواع مختلف پروتیٔین در بدن خود استفاده می‌کنند. پس لزومی ندارد که تمام قسمت‌های یک شبکه تار چسبنده باشد.

قمست‌های چسبنده تار از نوعی پروتیٔین در بدن عنکبوت ساخته می‌شود که از چسب‌های پلیمری قوی‌تر هستد.

عنکبوت‌ها عمدتاً مرکز تار را با پروتیٔین‌های نچسب می‌سازند تا خود به‌راحتی در آن ناحیه مرکزی حرکت کنند. اگر عنکبوت نیاز به حرکت روی نواحی چسبنده داشته باشد، روی پنجه‌های پاهای خود راه می‌رود که به تار نمی‌چسبند!

۵- عنکبوت‌ها اغلب هر روز تار خود را جایگزین می‌کنند

بسیاری از عنکبوت‌ها هر روز تار خود را تعویض و با تار جدیدی جایگزین می‌کنند. این کار بسیار انرژی‌بر بوده و گاهی عنکبوت تمام روز را مشغول جایگزینی تار است. هرچه تار بزرگ‌تر باشد، حشرات بیشتری به دام می‌افتند و عنکبوت‌ غذای بیشتری برای خوردن دارد، اما از سویی دیگر، جایگزینی هر روز آن نیز کار دشوارتری است.

۶- عنکبوت‌ها تار خود را مانند گیتار کوک می‌کنند

تار تنیده‌شده نسبت به هر ارتعاشی بسیار حساس است، زیرا عنکبوت به کمک همین ارتعاش از به دام افتادن حشرات در آن به‌عنوان وعده غذایی یا وجود شکارچی‌ها آگاه می‌شود.

دانشمندان در سال‌های اخیر دریافته‌اند که عنکبوت‌ می‌تواند تار را مانند گیتار کوک کند؛ به این معنا که کشش ریسمان‌های ابریشم میان اتصالات آن‌ها در تار را تنظیم کند! اگر تارها محکم شده باشند، ارتعاش کمتری احساس می‌شود. اندام‌های میکروسکوپی که روی پاهای عنکبوت هستند، به او اجازه می‌دهند که ارتعاشات را حتی تا حد نانومتری احساس کند.

این حشرات خارق‌العاده حتی قادرند دلیل آنچه سبب ارتعاش تار شده است، حدس بزنند. نوع ارتعاش به‌وجودآمده اطلاعات ارزشمندی را در اختیار عنکبوت قرار می‌دهد. عنکبوت‌ها خودشان گاهی تار را به ارتعاش درمی‌آورند تا کیفیت آن را بررسی و ارزیابی کنند. اگر کیفیت تار موردتأیید آن‌ها نباشد، تار را جایگزین کرده یا آن را مجدداً کوک می‌کنند.

۷- استحکام تار به نور، دما و رطوبت محیط بستگی دارد

هرچند که تارها بسیار مستحکم و قوی هستند، اما استحکام آن‌ها تحت تأثیر نور، دما و رطوبت محیط متغیر است.

دانشمندان کشف کرده‌اند که نور فرابنفش بر میزان چسبندگی تار تأثیر مستقیم دارد. عنکبوت‌هایی که در نواحی مانند باغ با تابش مستقیم آفتاب زندگی می‌کنند، تارهایی مستحکم‌تر و مقاومت‌تر در برابر تابش خورشید تولید می‌کنند. درعوض، عنکبوت‌های شب‌زی که در شب تار می‌تنند، تارهای نازک‌تری دارند که از مقاومت کمتری برخوردار است.

۸- تنیدن تار تنها برای به دام انداختن حشرات نیست

شاید همه ما تصور کنیم تار عنکبوت برای به دام انداختن حشرات است؛ اما این تنها هدف عنکبوت در تنیدن تار نیست. گونه‌های مختلف عنکبوت با اهداف مختلف تار تولید می‌کنند. برخی با استفاده از تار، محفظه‌های تخم‌مرغ‌شکل می‌سازند تا از آن به‌عنوان پناهگاه برای خود استفاده کنند.

هدف برخی دیگر، جلوگیری از جریان باد است. درواقع عنکبوت تار می‌سازد تا سرعت باد را در محل زندگی کوچک خود کاهش دهد.

درنهایت گونه‌هایی از عنکبوت نیز هستند که از تار خود همانند نردبان استفاده کرده و مهاجرت می‌کنند. آن‌ها تار می‌سازند تا روی آن حرکت کرده و به نقاطی دیگر بروند.

۹- برخی عنکبوت‌ها آبشش دارند!

گونه خاصی عنکبوت در اروپا و آسیا وجود دارد که تمام عمر خود را زیر آب می‌گذراند. این گونه خاص در زیر آب تارهایی می‌سازد که به گیاهان آبزی وصل می‌شود و تا سطح آب ادامه پیدا می‌کند. 

عنکبوت روی این تارها حرکت کرده، خود را به سطح آب می‌رساند و قسمت توپی‌مانند پشت خود را از آب بیرون می‌آورد تا حباب‌های هوا را میان موهای ریز بدن خود جمع کند و پس از آنکه به درون آب بازگشت، از آن برای نفس‌کشیدن استفاده کند.

دانشمندان اخیراً دریافته‌اند که این گونه خاص می‌تواند اکسیژن موجود در آب را نیز جذب کند. پس آن‌ها به‌نوعی آبشش دارند و با استفاده از این روش می‌توانند برای یک روز کامل درون آب بمانند.

۱۰- حشرات خودشان به‌سمت تار جذب می‌شوند

تاری که عنکبوت تهیه می‌کند، در نور فرابنفش بسیار درخشان و زیباست. اکثر حشراتی که عنکبوت آن‌ها را می‌بلعد نیز قادرند نور فرابنفش را ببینند و به‌سمت آن جذب شوند.

پس حشرات خودشان به‌سمت تار می‌آیند و در آن به دام می‌افتند. این یک توانایی خارق‌العاده است که عنکبوت تنها با تنیدن تار حشرات موردنظر خود را به‌سمت خانه‌اش می‌کشد اما بااین‌حال، برای خود عنکبوت نیز خطرناک است. هرچه تار بزرگ‌تر باشد، درخشش آن در فرابنفش بیشتر بوده و احتمال آن که خود عنکبوت توسط شکارچی‌هایش بلعیده شود نیز بیشتر است.

کانال عصر ایران در تلگرام