به نقل از «ایرنا»

نقطه ضعف امروز شعر فاطمی - نفیسه سادات موسوی*

تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۶۸۳۸۸۸

تهران- ایرناپلاس- گرچه شعر فاطمی، زیرمجموعه‌ای از شعر آیینی به شمار می‌رود، اما در طول تاریخ کمیت آن نسبت به شعر عاشورایی بسیار کمتر بوده است .حتی در بین اشعار آیینی با محوریت زنان برجسته اهل بیت هم، سهم زینب کبری سلام الله علیها به وضوح بیشتر است .

شعر فاطمی به دلیل اصالت خاص شیعی‌اش، در سده‌های گذشته بین اشعار شاعران مذهبی نمود کمتری داشته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نقطه عطف سرایش شعر فاطمی، دوران حکومت پادشاهان شیعه بوده است؛ از صفویه آغاز شده و تا دوران قاجار هم این بالندگی ادامه داشته است. در دوران پهلوی به دلایل سیاسی با افت چشمگیری روبرو شد اما در سالهای آخر منجر به انقلاب، دوباره سیر صعودی گرفت. بی‌شک دوران پس از انقلاب، از لحاظ کمیت و کیفیت، دوران شکوفایی شعر فاطمی است.

علی ای حال، با اینکه مرثیه‌سرایی بخش عمده ای از سروده ها را در شعر آیینی به خود اختصاص می‌دهد، باید در نظر داشت که هدف اصلی شعر در مراثی نباید اشک گرفتن از مخاطب باشد. بهتر آن است که محتوای شعر طوری باشد که 'نالیدن' مخاطب مقدمه‌ای باشد برای 'بالیدن' او. به عبارت رساتر هدف شعر آیینی باید بیان معارف باشد و مرثیه تنها در جایگاه مکمل این هدف آورده شود.


به طور خاص در شعر فاطمی- مراثی- ، ما با تکرار و تقلید و کلی‌گویی مواجهیم. پرتکرار ترین محورهای شعر فاطمی را مظلومیت و ماجرای شهادت ایشان تشکیل می‌دهد. بسامد بالای کلید واژه‌های در، دیوار، آتش، مسمار، بیت الاحزان، مزار پنهان و .... در اشعار فاطمی موید این سخن است.


یکی از بزرگترین نقطه ضعف های شعر فاطمی معاصر، بدون شک همین نگاه تک‌بعدی به زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها است. باید در نظر داشت که 'موضوع' فاطمی به تنهایی نمی‌تواند رسالت خود را در راستای ترویج سبک زندگی فاطمی به انجام برساند و شاعر باید در شعرش، 'موضع' فاطمی اتخاذ کند. پرداختن به جنبه‌های مغفول مانده زندگی حضرت زهرا باید اولویت شاعران امروز در سرودن شعر فاطمی باشد. در کنار مضامین مظلومیت و شهادت حضرت، باید نیم نگاهی هم به ترویج سبک زندگی فاطمی داشت. برای این مهم باید به مضامینی چون رویکرد سیاسی و اجتماعی ایشان در خطبه های حکیمانه و جسورانه شان، حضور شجاعانه ایشان در صحنه برای دفاع از ولایت، مدل تربیتی مادرانه ایشان، حجاب و عفاف، ساده زیستی و قناعت، دشمن‌شناسی و.... توجه ویژه نماید.



شاید علت کم‌کاری شاعران در این بخش‌ها فقر دانش دینی آنها باشد. شاعر آیینی باید بداند محبت و ارادت اگرچه لازمه ورود به دریای شعر آیینی هستند اما به تنهایی و بدون مطالعه کافی منابع معتبر، برای سرودن شعرِخوب ، ماندگار و اثرگذار کافی نیستند. امید می‌رود با توجه به بستر مناسب این ایام برای انتشار اشعار فاطمی در سطح گسترده، شاعران عزیز هم با روی آوردن به مطالعات روایی و تاریخی مستند در همین محور، روز به روز به سمت تولید آثار بدیع و بصیرت افزا در حوزه شعر فاطمی پیش روند.



*شاعر

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي شعر فاطمي ايرناپلاس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۶۸۳۸۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (15 اردیبهشت)

روزگاری شد که در میخانه خدمت می‌کنم
در لباس فقر کار اهل دولت می‌کنم

تا کی اندر دام وصل آرم تذروی خوش خرام
در کمینم و انتظار وقت فرصت می‌کنم

واعظ ما بوی حق نشنید بشنو کاین سخن
در حضورش نیز می‌گویم نه غیبت می‌کنم

با صبا افتان و خیزان می‌روم تا کوی دوست
و از رفیقان ره استمداد همت می‌کنم

خاک کویت زحمت ما برنتابد بیش از این
لطف‌ها کردی بتا تخفیف زحمت می‌کنم

زلف دلبر دام راه و غمزه‌اش تیر بلاست
یاد دار ای دل که چندینت نصیحت می‌کنم

دیده بدبین بپوشان ای کریم عیب پوش
زین دلیری‌ها که من در کنج خلوت می‌کنم

حافظم در مجلسی دردی کشم در محفلی
بنگر این شوخی که چون با خلق صنعت می‌کنم

تفسیر :

برخی اطرافیان حسود و بدخواه سعی می کنند شما را از مسیر درست منحرف کرده به بیراهه بکشانند. مراقب این افراد باشید و جانب احتیاط را از دست ندهید.

قبل از شروع هر کاری، خوب فکر کرده و با عقل و درایت تصمیم بگیرید و عمل کنید تا موفقیت تضمین شود. دوستان مورد اعتماد و دلسوز را بشناسید تا در مواقع نیاز از آن ها یاری بگیرید.

زندگی نامه حافظ

حافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و به‌همراه مادرش زندگی سختی را سپری می‌کرد. گفته می‌شود او در اوقات فراغت خود به مکتب‌خانه‌ای که نزدیک نانوایی بود می‌رفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت می‌کرد و نیز‌زمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا می‌پرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.

این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را به‌طور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی  شرکت می‌کرد و به همین خاطر به اکثر دانش‌های زمان خود مسلط بود.

حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش می‌کرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردم‌فریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار به‌ویژه غزلیات بسیار زیبا و معنی‌داری سروده است که نیز‌اکنون پس از گذشت قرن‌ها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامش‌بخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات می‌شود.

حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیده‌اند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را به‌دلیل شیرین زبانی معشوقه‌اش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقه‌اش، ۴۰ شبانه روز را به‌طور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زنده‌داری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو می‌کنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه‌کاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.

در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار می‌شود.

 

آثار حافظ

دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی به‌طور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود می‌پرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابل‌توجه و تامل‌برانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزل‌سرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیت‌های او بسیار درخشان و تماشایی است.

شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهم‌ترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن می‌خواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شده‌اند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفته‌ها به کمک زبان طنز بیان شود.

کانال عصر ایران در تلگرام