به نقل از «ایرنا»

چهل سال روابط ایران و عراق، از دشمنی تحمیلی تا برادری

تاریخ انتشار: ۲۷ بهمن ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۷۶۵۸۶۰

بغداد – ایرنا – بعد از گذشت 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و 15 سال از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام، بسیاری از پژوهشگران عراقی اینک به این باور رسیده اند که رژیم بعث حاکم بر عراق با فرصت سوزی و اشتباهات مکرر، هشت سال جنگ و ویرانی را بر دو ملت تحمیل کرد.

به گزارش ایرنا، پژوهشگران و مورخان عراقی که در سال های اخیر، اطلاعات گسترده ای از این حادثه مهم در جراید و کتاب های خود منتشر کرده اند معتقدند که همین برداشت غلط رژیم بعث از اوضاع ایران در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی ایران باعث شد تا دو کشور را برای قریب یک دهه وارد جنگ و تنش سیاسی و امنیتی کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امام راحل (ه) که 14سال از عمر مبارزاتی خود (44 – 57) علیه رژیم ستم شاهی را در عراق گذراند، این مدت، همزمان با حادثه مهم قرارداد 15 اسفند 53 معروف به قرداد الجزایر بین ایران و عراق شد.
پژوهشگران و مورخان عراقی که اکنون خاطرات و پژوهش های خود را درباره مدت زمان اقامت امام راحل (ره) در عراق منتشر می کنند معتقدند که برداشت غلط رژیم از روند حوادث در آن برهه، باعث شد تا بغداد، به رغم وجود همه شواهد بر سقوط رژیم شاه اما ترجیح داد به نفع وفاداری به رژیم پهلوی از امکان ایجاد روابط حسنه خود در آن برهه با معمار انقلاب اسلامی ایران چشم پوشی کند.
برهمین اساس تنها چهار ماه مانده به سقوط رژیم پهلوی، رژیم بعث حاکم بر عراق که در آن زمان «صدام حسین» معاون رییس جمهورب عراق این پرونده را در اختیار داشت، از امام راحل (ره) - به رغم اصرار امام (ره) که رژیم پهلوی رفتنی است – بخواهد که در عمل به قرار داد الجزایر، خاک عراق را ترک کند.
پژوهندگان عراقی می گویند که اگر رژیم وقت حاکم بر عراق، بر خلاف آنچه انجام داد، تصمیم به ماندن امام راحل (ره) در عراق می گرفت شاید بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 57، شکل روابط بین دو کشور به جای تنش و جنگ 8 ساله، به سوی یک روابط خوب و یا حتی عادی می رفت و زمینه ورود و مداخله ابرقدرت ها در کل منطقه فراهم نمی شد.
این دیدگاه می گوید که اگر رژیم بعث حاکم بر عراق توصیه های حضرت امام (ره) را در خصوص زوال رژیم ستم شاهی در ایران جدی می گرفت، ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را دیگر بعنوان تهدیدی برای عراق تلقی نمی کرد بلکه به ایران جدید بعنوان یک متحد راهبردی می توانست نگاه کند.
امام راحل (ره) تحت فشار رژیم بعث و در راس آن صدام حسین ناچار شد بعد از 14 سال اقامت در عراق، خاک این کشور را در 13 مهرماه 57 ترک کند تا تنها در عرض چهار ماه بعد، انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران به پیروزی برسد.
اعتقاد مورخان و پژوهندگان عراق این است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رژیم بعث به رهبری صدام حسین - در دومین اشتباه راهبردی خود - به جای استفاده از 14 سال میزبانی عراق برای رهبر انقلاب به این حادثه تحت تاثیر تبلیغات و تحریک برخی اعراب و غربی ها به دیده تهدید نگاه کند.
روند روابط بین ایران و عراق یکی از پرماجراترین حوادث دو کشور در تاریخ معاصر به شمار می رود که طی آن صدام که خودش بانی قرارداد الجزایر در نیمه اسفند 53 بود، بعد از 6 سال آن را باطل اعلام کرد - و در سومین اشتباه راهبردی خود - در 31 شهریور 59 (دوسال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی) جنگ تحمیلی را بر ایران تحمیل کرد.
رژیم وقت حاکم بر عراق تصور می کرد می تواند با استفاده از اوضاع آشفته داخلی ایران در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی، کل اروند رود (شط العرب) و ماورای آن را تصاحب کند و اشغال آبادان و خرمشهر هم در این راستا صورت گرفت.
انقلاب اسلامی ایران به رهبری داهیانه حضرت امام خمینی (ره) به سرعت به خود آمد و با تشکیل گروه های داوطلب مردمی مانند سپاه و بسیج و کمک به نیروهای مسلح ارتش، معادله جنگ را تغییر دهد.
هشت سال روابط ایران و عراق از شهریور 59 تا 17 مرداد 67 (پایان جنگ تحمیلی)، سال های جنگ تحمیلی رژیم صدام بر دو ملت است که حاصل آن نیم میلیون کشته و بالغ بر یک میلیون و 500 هزار زخمی از دو طرف است.
برآورد خسارت ها - برمبنای نرخ امروز در کمترین برآوردها – برای ایران یک هزار و 240میلیارد دلار و برای عراق 873 میلیارد دلار بوده است.
با وجود این سازمان ملل، خسارات ایران از جنگ تحمیلی را 97 میلیارد دلار اعلام کرده است.
بعد از پذیرش قطعنامه آتش بس بین دو کشور، به رغم تنش هایی که در مدت زمان پذیرش قطعنامه ایجاد و اتفاقات حمله گروهک منافقین به مرزهای غربی ایران با حمایت رژیم بعث در آن برهه انجام شد که با عملیات مرصاد (4 – 8 مرداد 67) خنثی شد، بعد از آن دو کشور روابط نسبتا آرامی را سپری کردند.
جمهوری اسلامی ایران به سرعت روند عادی سازی روابط را با عراق پیش برد که در تبادل اسرا و عملیات تفتیش پیکرهای شهدا در مرزهای دو کشور و سفر زائران ایرانی به زیارت عتبات عالیات آغاز شد.
رژیم حاکم بر عراق، در کمتر از دو سال از پایان جنگ هشت ساله با ایران در 11 مردادماه 69 این بار به کویت حمله کرد و خاک این کشور را اشغال کرد که متعاقب آن آمریکا در حمایت از کویت یک ائتلاف جهانی تشکیل داد و 26 دیماه همان سال برای اخراج نیروهای عراق از کویت جنگ را آغاز کرد.
ارتش عراق در کمتر از یک ماه، متحمل شکست سنگین شد و در بهمن 69 خاک کویت را ترک کرد و تن به معاهده صلح خفت باری با ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا داد که حاصل آن 13 سال محاصره اقتصادی و پسرفت عراق بود.
جمهوری اسلامی ایران در طول حمله عراق به کویت، رهبران عراق را از این کار منع کرد اما وقتی ملت عراق در معرض تحریم ها و محاصره قرار گرفت یکی از مواضع شرافتمند انسانی را اتخاذ کرد.
ایران در این برهه به اشکال مختلف درصدد کمک به مردم عراق درآمد و در همین برهه بود که سفر زائران ایرانی به عراق آغاز شد تا هم نوعی کمک اقتصادی به اقتصاد بیمار عراق باشد و هم زائران ایرانی بعد از سال ها دوباره به زیارت عتبات عالیات در نجف و کربلا و کاظمین و سامرا مشرف شوند.
یکی از وزیران عراقی دوره رژیم بعث اخیرا در اظهاراتی گفته است که ایران در فروش نفت عراق در دوره تحریم های اقتصادی 13 سال نقش مثبتی ایفا کرد و به بغداد اجازه داده بود تا از طریق برخی بنادر ایران در حاشیه خلیج فارس، نفت خود را بفروشد.
13 سال محاصره اقتصادی به رغم حادثه تلخ 8 سال جنگ و ویرانی اما جمهوری اسلامی ایران ترجیح داد در کنار ملت عراق و نه رژیم حاکم بر عراق بایستد.
در جریان حمله نظامی آمریکا به عراق برای براندازی رژیم صدام در 29 اسفند 81، جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی بود که مخالفت خود را با این جنگ و اشغال عراق و حضور نیروهای بیگانه در خاورمیانه اعلام کرد.
جمهوری اسلامی ایران بعد از سقوط رژیم صدام در 20 فروردین 82 هر چند از اولین کشورهای مخالف اشغال عراق توسط آمریکا بود اما در عین حال موضع مثبتی در قبال حاکمان جدید عراق داشت.
اغلب حاکمان جدید عراق جزو گروه های اپوزیسیونی بودند که یا عموما در ایران مستقر بودند و یا ایران با همه آنها روابط دوستانه و خوبی داشت.
«ترکی الفیصل» رییس سازمان اطلاعات رژیم وقت سعودی بعد از سقوط رژیم صدام و تشکیل شورای حکومتی در عراق، در اظهاراتی گفت که آمریکا در یک سینی طلا عراق را تقدیم ایران کرد.
اشاره الفیصل به نیروهای معارض عراقی بود که همگی روابط بسیار نزدیک با جمهوری اسلامی ایران داشتند و تهران از مهمترین کشورهای حامی معارضین عراق در دوره رژیم دیکتاتوری صدام به شمار می رفت.
بر همین اساس، ایران اولین کشور منطقه بود که شورای حکومتی را تایید کرد و بعد از تشکیل دولت موقت به رهبری «ایاد علاوی» در 8 تیرماه 83 جزو اولین کشورهایی بود که به این دولت تبریک گفت و نماینده دیپلماتیک خود را از سطح کاردار به سفیر ارتقا داد.
جمهوری اسلامی ایران در طول 15 سال گذشته با همه دولت های موقت، گذار و انتخابی عراق همکاری های خوبی داشته و حاصل این روابط امروز در سطح تبادلات تجاری و همکاری های اقتصادی و گردشگری دینی و سیاحتی و درمانی بین دو کشور به شکل مثبتی منعکس شده است.
سطح روابط تجاری غیر نفتی به طور میانگین شش میلیارد دلار و حجم همکاری های اقتصادی بالغ بر 12 میلیارد دلار و علاوه بر همه اینها سالانه 5 میلیون نفر از دو کشور برای گردشگری دینی یا سیاحتی و یا درمان در حال رفت و آمد بین دو کشور هستند.
ایران در حال حاضر تنها کشور تامین کننده انرژی برق به میزان یک هزار و 350 مگاوات در ساعت برای عراق است و حجم صادرات گاز برای تامین سه نیروگاه گازی تامین برق در عراق نیز بالغ بر 18 میلیون مترمکعب در روز است.
تاکنون فقط در زمینه انرژی، ایران نزدیک به دو میلیارد دلار طلب مالی از عراق دارد که با ساز و کار جدید مالی که به امضای روسای بانک مرکزی دو کشور در 16 بهمن ماه گذشته رسید، عملا امکان پرداخت این مبلغ به طرف ایرانی فراهم شد.
بعد از 40 سال از روابط پرفراز و نشیب بین ایران و عراق اکنون این دو کشور یکی از بهترین شکل روابط فی مابین را در منطقه ترسیم کرده اند که به اعتقاد رهبران دو کشور می تواند الگویی برای روابط در منطقه باشد.
ایران و عراق به رغم تاریخ پر افت و خیز و جنگ هشت ساله اکنون تبدیل به عمق راهبردی همدیگر شده اند که هیچیک نمی تواند بدون دیگری ادامه حیات دهد بلکه هر طرف رشد و توسعه خود را در رشد و توسعه دیگری می داند.
تجربه جمهوری اسلامی ایران در حمایت از عراق در جنگ سه ساله با داعش (20 خرداد 93 تا 18 آذر 96) یکی از لحظه های تاریخی در تعمیق هر چه بیشتر روابط بین دو کشور بود تا جایی که امنیت آنها به هم گره خورده است.
بسیاری از کارشناسان در عراق معتقدند که ملت و دولت عراق طی این جنگ دوست و دشمن خود را در منطقه و جهان شناختند و فهمیدند که تنها دوست دوران شدت و سختی جمهوری اسلامی ایران است و برای همین تحت هیچ شرایطی حاضر به کنار نهادن این دوست و همسایه خود نیستند.
عراق همواره در هر مناسبتی از جمهوری اسلامی ایران به خاطر همه حمایت هایش از این کشور در طول 15 سال گذشته تقدیر کرده اما از حمایت تهران از بغداد در جنگ با داعش همواره بطور ویژه قدردانی کرده است.
همین امر سبب شده است که بغداد امروز به صراحت و قاطعیت اعلام کند که عراق به بخشی از تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران تبدیل نمی شود.
عراق به رغم همه فشارها و فریبکاری هایی که آمریکا و متحدانش در منطقه برای دور نگه داشتن این کشور از جمهوری اسلامی ایران انجام می دهند، اما اراده دولت و جناح های سیاسی و از همه مهمتر خواست ملت عراق، وفاداری به ایران و عدم ترجیح دوستی های مصلحتی بر جمهوری اسلامی ایران است.
کارشناسان پیش بینی می کنند که ورود قدرتمند ایران در مرحله بازسازی عراق بیش از پیش سرنوشت دو کشور را به هم گره بزند و این دو کشور در آینده با تکیه بر این روابط راهبردی دو جانبه، چهره منطقه را تغییر دهند.
دولتمردان امروز عراق همانند رهبران جمهوری اسلامی ایران اکنون به این باور رسیده اند که منطقه خاورمیانه با اتکال بر توانمندی های درونی و ذاتی خود بدون نیاز به عامل خارجی، احتیاج به یک نظام جدید منطقه ای دارد.
شکل این نظام منطقه ای که رویکرد دو کشور بر آن متفق القول هستند، مبتنی بر توسعه و تحکیم روابط اقتصادی و گسترش روابط مردمی و ایجاد یک اتحاد واحد در منطقه بدون دخالت خارجی است.
کارشناسان معتقدند که روابط عراق و ایران بعد از 40 سال کش و قوس و جنگ و ویرانی و تحریم و تنش و مراودات و تبادلات اقتصادی به این حد از پختگی رسیده که دیگر هیچ عامل و اتفاقی نمی تواند آن را به خانه اول برگرداند.
خاورم *10*353*380*

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سياسي ايران عراق 4 سال روابط

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۷۶۵۸۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آماده تبادل توانمندی‌های ایران با کشورهای آفریقایی هستیم

به گزارش گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، در حاشیه دومین همایش بین‌المللی ایران و آفریقا «کیلم دو تامبلا» نخست وزیر بورکینافاسو با حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی دیدار و گفتگو کرد.

رئیس جمهور در این دیدار، توسعه روابط با قاره آفریقا را از اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد و با بیان اینکه ایران اسلامی در تعامل با کشورهای آفریقایی منافع متقابل ملت ایران و ملت‌های آفریقایی را دنبال می‌کند، بر ضرورت تسریع در ایجاد سازوکارهای تقویت روابط ایران و بورکینافاسو از جمله فعال‌سازی کمیسیون مشترک دو کشور تاکید کرد.

رئیسی در ادامه به ظرفیت‌های بسیار خوب و پیشرفت‌های چشمگیر جمهوری اسلامی ایران در بخش‌های مختلف صنعت و معدن، کشاورزی، نفت و انرژی و علم و فناوری اشاره و تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران با توجه به ظرفیت‌های عظیم موجود در قاره آفریقا برای توسعه و پیشرفت، آماده همکاری، تعامل و تبادل این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها با کشورهای آفریقایی از جمله بورکینافاسو است و اطمینان داریم توسعه این روابط به نفع ملت‌های دو کشور خواهد بود.

نخست وزیر بورکینافاسو نیز در این دیدار ضمن تبریک برگزاری موفق اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا به رئیسی و همچنین محکومیت اقدام تروریستی رژیم صهیونیستی در حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق، ایران و مردمانش را صاحب تمدنی بزرگ توصیف و بر علاقمندی کشورش برای توسعه هر چه بیشتر روابط با ملت ایران به عنوان پدیدآورندگان این تمدن بزرگ تاکید کرد.

کیلم دو تامبلا با اشاره به تلاش رسانه‌های غربی برای ارائه تصویری نادرست و مخدوش از جمهوری اسلامی ایران افزود: بر خلاف تبلیغات غربی‌ها ایران کشوری مستقل، در حال توسعه و پیشرفته است که بر جذابیت‌های این کشور برای توسعه و تقویت روابط در همه زمینه‌ها با آن افزوده است.

نخست وزیر بورکینافاسو همچنین بر علاقمندی کشورش برای گسترش همکاری‌ها و تعامل با جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های زیرساختی، ارتباطاتی، معادن، کشاورزی، دامپروری، حمل و نقل، علمی و فرهنگی، دانش‌بنیان و انرژی تاکید کرد.

انتهای پیام/