به نقل از «مشرق»

زنانگیِ جذاب در یک رمان انقلابی

تاریخ انتشار: ۱ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۸۲۲۳۲۸

زهرا زواریان گفت: زنانگی در «آفرت» فوق العاده جذاب است و روی من به عنوان یک زن تاثیر می گذارد. نویسنده در این کتاب، وجه بیولوژیک زن را به خوبی بزرگ می کند و تقابل هایی با آن را به تصویر می کشد.

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر مشرق، نشست نقد و بررسی داستان آفرت با حضور وجیهه سامانی (نویسنده و منتقد ادبی) و زهرا زواریان (نویسنده و منتقد ادبی) در کتابخانه شهید باهنر شمیرانات برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ابتدای این نشست، سامانی ضمن توضیحاتی در مورد رمان گفت: نویسنده کتاب که ساکن کرمانشاه هستند، امکان حضور در این جلسه را نداشتند و ما درغیاب ایشان اثر را بررسی می کنیم. این کتاب، کاندیدای سه جایزه بزرگ ادبی از جمله قلم زرین، پروین اعتصامی و شهید حبیب غنی پور شده که نشان دهنده قوت این اثر است. خانم ناهید قادری حاجی آبادی متولد ۱۳۶۰ هستند و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دارند.

بیشتر بخوانیم:

هنر و ادبیات، تاریخ را ماندگار می کند / نویسنده «فردا مسافرم» با کار مشکلی روبرو بوده است / برخورد اندیشه‌ها نور می آفریند نه جنگ / دنبال روایت عاشورا نبودم «ابدی» تاریخ انقضا ندارد / «ابدی» خواننده اش را به حرکت وامی‌دارد / «ابدی» باید سراغ ریشه‌های داعش می‌رفت / با خواندن «ابدی» نگران آینده فرزندم شدم / «ابدی» یک شاهکار است

وی ادامه داد: نویسنده در این اثر به دنبال نشان دادن نقش زنان وفرهنگ فولکلور کرمانشاه در زمان انقلاب بوده است. آفرت نگاهی نو به دغدغه های مردمی دارد که به دنبال زندگی عدالتمندانه وبهتر بودند، بدون آنکه سواد سیاسی داشته باشند. مردمی که در هر دورانی به دنبال حق خود میگردند. افرت رمان دهه چهل وپنجاه کرمانشاه است و نام رمان برگرفته از فرهنگ ادبیات فولکلور کرمانشاه است.

در ادامه جلسه، زهرا زواریان درباره این نشست گفت: خوشحالم که در اوضاع شلوغی پایان سال، تعداد قابل توجهی از دوستان در جلسه حضور دارند و همه کتاب «آفرت» را خوانده اند.
وی درباره در معرفی و تشریح سوابق خود به آخرین آثار چاپ شده اش اشاره کرد و ادامه داد: آخرین کتابهایم را انتشارات علمی فرهنگی با موضوع زنان تاریخ ساز منتشر کرده است. معتقدم جای زنان در تاریخ به خوبی تبیین نشده و مورخین، زنان را به خوبی ندیده اند. در این پروژه چهار بانوی تاریخ ساز را منتشر کرده ام که یکی از این چهارگانه رمان مریم است که با نگاه جدیدی به شخصیت حضرت مریم آن را نوشته ام.

در ادامه، وجیهه سامانی مجری و منتقد نشست، با اشاره به داستان «آفرت» گفت: این کتاب، داستان انقلاب است. ظرف زمانی آغاز تا پیروزی انقلاب اسلامی کوتاه بود و در ۶ ماه، روند و سرعت اتفاقات به نحوی پیش رفت که منجر به پیروزی انقلاب شد. این مدت کوتاه فرصت مناسبی برای خلق آثار ادبی نبود. پس از مدتی هم کشور زیر سایه جنگ رفت و همه چیز از جمله ادبیات داستانی را تحت الشعاع خود قرار داد و همین باعث شد آثار کمی درباره انقلاب خلق شود. این در حالی است که برای ماندگاری تاریخ سیاسی اجتماعی مان مجبوریم از قالب هنر و ادبیات و رمان کمک و بهره بگیریم. صرفاً کتاب های مستندتاریخی برای این ماندگاری کافی نیست چرا که مردم به ندرت سراغ این گونه کتاب ها می روند و برای تثبیت آنها در ذهن مخاطب، باید آنها را در قالب رمان و داستان ارائه داد. ارزش های انقلاب ما هم اگر از طریق هنر و داستان، روایت نشود، فراموش خواهند شد. ما در رمان های انقلاب باید بر روی مصادیق کار کنیم که داستان «آفرت» به خوبی از عهده آن برآمده.

سامانی افزود: کار بزرگی که مرحوم امیرحسین فردی در حوزه هنری انجام دادند، پایه گذاری جشنواره داستان انقلاب بود که باعث ایجاد یک جنبش و جریانی در خلق آثار داستانی با موضوع انقلاب و توجه نویسندگان پیشکسوت و جوان به این حوزه شد. حتی اگر در این میان چند کار خوب و شاخص هم تولید شود، این جشنواره به اهداف خود رسیده است.
نویسنده کتاب «خواب باران» با اشاره به ویژگی های مثبت «آفرت» گفت: از نقاط قوت اثر نگاه نو و بدیع به چرایی جرقه های انقلاب، دوری از ورطه تکرار و کلیشه های رایج در داستان های از این دست، فضاسازی خوب و قوی و دور از پایتخت، توجه به ادبیات فولکلور منطقه کرمانشاه و انتخاب نقش اول زن برای رمانی انقلابی است. در عین حال برجسته ترین نکته مثبت آفرت، روایت سرراست و بی پرده از ظلم و ستم هایی است که شاید در لایه های پنهان جامعه از نظرها دور مانده بود، اما یکی از مهمترین عوامل شکل گیری جریان های انقلابی بود و آن، فساد اخلاقی و بی بند و باری طبقه مرفه و منتسب به حکومت بود که حتی تا دورترین نقاط به پایتخت را هم در بر گرفته بود و برای مردمان نجیب و غیور و شرافتمند طوایف مختلف ایرانی، قابل تحمل نبود.

سامانی با ذکر خلاصه ای از داستان «آفرت» گفت: «آفرت» کنایه و لقب دختری کرمانشاهی به نام فرنگیس است که سال هاست در خانه سرهنگی دور از خانواده اش کار می کند و کمک خرج خانواده اش است. او که اصالت و نجابت خود را به هیچ قیمتی نمی فروشد، با مبارزی به نام فرهاد آشنا می شود و در ادامه سرنوشت غریبی برای آنها رقم می خورد.

زهرا زواریان در ادامه نشست با اشاره به روش های نقد داستان گفت: ترجیح من برای نقد داستان، استفاده از روش پدیدارشناسانه است. در این روش، رمان را بدون هیچ پیش فرضی مورد بررسی قرار می دهیم. مثلاً درباره نقد این کتاب، به نگاه ویژه ناشرش به انقلاب اسلامی و سبک زندگی و ویژگی های نویسنده اش کاری نداریم و متن داستان را بر اساس خودش نقد می کنیم.

وی افزود: وقتی رمان نوشته می شود، هستی پیدا می کند و جایگاه ویژه ای دارد و تاثیر مشخصی بر روی مخاطبانش می گذارد. برای نقد رمان مدل های مختلفی وجود دارد که من یک مدل ۵ عنصری را انتخاب کرده ام. در این ۵ عنصر، هستی شناسی، روانشناسی، ویژگی های زبانی، ویژگی های فرهنگی و «بیولوژیک و زنانگی» مورد بررسی قرار می گیرد.

زواریان ادامه داد: چون رمان «آفرت» به شدت زنانه است، می شود آن را از وجوه بیولوژیک مورد بررسی قرار داد و البته باید قبل از آن به این پرسش پاسخ بدهیم که آیا زبان زنانه داریم یا نه؟ یکی از بحث ها این است که زنانگی، فرهنگی است یا ذاتی؟ برخی معتقدند که یک دختر در طول زمان و با تربیت، به یک زن تبدیل می شود. «آفرت» به معنای دختر ضعیف است. این ضعف کجاست و چگونه نشان داده می شود؟ در حالی که ضعفی در شخصیت این رمان دیده نمی شود. یکی از تعاریف زنانگی در «آفرت» جسمانیت فرنگیس است که در معرض خطر قرار دارد.

نویسنده کتاب «عروس آن خانه» تصریح کرد: اعتراف می کنم وقتی این رمان را دست گرفتم، دیگر نتوانستم آن را زمین بگذارم و کتاب را تا انتها خواندم. از این جهت باید به نویسنده کتاب، تبریک گفت. ما در زمینه نقش زنان در انقلاب اسلامی داستان های بسیار کمی داریم که خواند این کتاب برایم ذوق آور بود.

زهرا زواریان ادامه داد: زنانگی در «آفرت» فوق العاده جذاب است و روی من به عنوان یک زن تاثیر می گذارد. نویسنده در این کتاب، وجه بیولوژیک زن را به خوبی بزرگ می کند و تقابل هایی با آن را به تصویر می کشد. مثلاً زیبایی فرنگیس، بخشی از زنانگی اوست. در مقابل او شیلا قرار دارد که به رغم وضعیت خانوادگی اش اما عفت لازم را ندارد. این حرف ممکن است شعاری باشد اما در «آفرت» احساس شعاری بودن به خواننده دست نمی دهد. جنبه های عاطفی و احساسی فرنگیس هم از موارد دیگری است که باید به آن اشاره کنیم. این داستان در زبان هم قوی است و از زبان شاعرانه که نزدیکی زیادی به زبان زنانه دارد، استفاده کرده است. یکی از ویژگی های زبان زنانه، دورانی بودن و چرخشی بودن آن است.

نویسنده کتاب «دامنی از جنس آب» افزود: در بررسی روانشناسانه کتاب باید گفت که از رؤیا در «آفرت» به خوبی استفاده شده است. از منظر فرهنگی هم می شود آزادی خواهی و استقلال فرنگیس را مد نظر قرار داد. در زنان امروز این تقابل وجود دارد که آزادی خواهی و استقلال، ذاتی است یا بر اثر امور فرهنگی پدید می آید؟ البته چون قهرمان این داستان، مذهبی است و نویسنده نیز این کتاب را برای یک نهاد انقلابی نوشته، نگاه ویژه ای به زن دارد.

وجیهه سامانی در ادامه با اشاره به مرگ راوی در داستان «آفرت» گفت: مهم ترین اشکالی که به پیرنگ داستان وارد است، مرگ شخصیت اصلی اثر یا همان راوی در انتهای کار است. اگر راوی و شخصیت اصلی هر اثر را نماینده تام الاختیار نویسنده در داستان، و کسی که آگاه و عالم به همه وقایع و مشرف به همه چیز است بدانیم، این نقطه ضعف و ایراد بزرگی است که با مرگ از داستان حذف شود. و خواننده را در هاله ای از ابهام و سردرگمی باقی بگذارد که پس این من راوی که میمیرد، چه کسی روایتگر قصه بوده است؟

نویسنده «آن مرد با باران می آید» در ادامه و در بحث شخصیت پردازی افزود: در بحث شخصیت پردازی اثر، بیشتر افراد تیپ هستند و برای خلق شخصیت های منحصر به فرد، تلاش چندانی صورت نگرفته. سرهنگ، زن سرهنگ، شیلا، فرهاد و خانواده اش، خانواده فرنگیس، همه افرادی هستند که کم و بیش پیش از این آنها را دیده ایم و خوانده ایم. کشف و شهود و برتری خاصی ندارند و همه کنش ها و رفتارهای شان قابل پیش بینی و مشخص است. شاید در این بین کمی فرنگیس شخصیت پردازی قرص و محکمتری داشته باشد. دختری که علیرغم روستایی بودن و فقر خانواده، به شدت اهل درس و کتاب و مطالعه است و با بقیه دختران هم نسل و هم کیش خود متفاوت است. جرأت و جسارت و در عین حال مهربانی و گذشت فرنگیس، از او شخصیتی به یادماندنی در رمان آفرت ساخته است.

زواریان در بخش دیگری از نشست گفت: من با نقد کتاب در غیاب نویسنده موافق نیستم. ما باید اثر را درک کنیم. متاسفانه به خاطر کثرت کارگاه های داستان نویسی، داستان ها فرم گرا و شبیه به هم شده اند و در آنها کمتر زندگی دیده می شود. این داستان به خاطر عدم توجه به فرم برای من جذاب بود. اگر چه ورود ناگهانی یک دختر به سیاست برای من هم عجیب بود. در داستان هایی که زنان می نویسند با فضای ایستایی روبرو هستیم و در این کتاب هم این ویژگی دیده می شود.

وجیهه سامانی نیز گفت: ذهن منتقد در زمان خواندن داستان ها ناخودآگاه به دنبال پیدا کردن حفره ها و نقاط ضعف است، اما این داستان آن قدر کشش داشت که صرفنظر از ایراداتی که به آن وارد است، خواننده را با خودش همراه کند. به نظرم مهم ترین اشکال در سرعت و شتابزدگی نویسنده در نگارش اثر بود. تا جایی که اطلاع دارم نویسنده این اثر را ظرف یکماه نوشته که اگر فرصت بیشتری برای بازنویسی و حک و اصلاح کار می گذاشت، قطعاً بیشتر نقاط ضعف اثر، مثل دور تند نیمه دوم رمان و پردازش عجولانه شخصیت ها و… برطرف می شد.

در پایان این نشست، برخی حضار به بیان نظرات خود درباره داستان «آفرت» پرداختند. خلاصه ای از این نظرات، چنین است:
- چون من کرمانشاهی هستم، با فضای این داستان همذات پنداری کردم اما به نظرم داستان یکنواختی بود و البته چند اشکال ویرایشی داشت. فضاسازی ها از کرمانشاه نیز به خوبی انجام گرفته بود.
- چرا نام کتاب اعرابگذاری نشده و خواندن آن سخت است. فصل بندی کتاب، کوتاه و خوب است.
- سیاه و سفید کردن شخصیت ها در کتاب باعث جبهه گیری خواننده می شود. به نظرم بسیاری از پاورقی ها زیادی است.
- کتاب فقط تا صفحه ۳۰ برای من جذاب بود.
- کتاب را خصوصاً به خاطر ناشرش با بی میلی شروع کردم اما بسیار جذاب بود و تا آخر خواندمش. البته آخر داستان با سرعت زیاد و نامناسب تمام شد.
- این داستان فاقد غلط املایی بودو این از ویژگی های آن بود.
- اینکه یک خانم چنین داستانی نوشته، قابل تقدیر است.
- طرح جلد کتاب مناسب است و با محتوایش همخوانی دارد.
- در آخر متوجه نشدیم که راوی کشته شده یا نه. من با پاورقی های کتاب، ارتباط زیادی برقرار کردم.

نشست بررسی داستان «آفرت» با سخنان علی محسنی مدیر کتابخانه های عمومی شمیرانات درباره اهمیت رمان و داستان از نگاه مقام معظم رهبری و انگیزه اصلی برگزاری این جلسات و همچنین تقدیر از زهرا زواریان و وجیهه سامانی به کار خود پایان داد و حضار، تابلوی یادبود این نشست را امضا کردند.

گزارش از: میثم رشیدی مهرآبادی

منبع: مشرق

کلیدواژه: بودجه 98 تحولات ونزوئلا گام دوم انقلاب سوره مهر کتاب کتابخانه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۸۲۲۳۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

الزام فرهنگسازی برای کتاب‌های الکترونیکی

علی گلشن نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان معتقد است باید برای کتاب‌های الکترونیکی فرهنگ‌سازی مناسبی انجام شود و در کنار آن حق مولف نیز در نظر گرفته شود.

به گزارش ایسنا، در آستانه برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، علی گلشن، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در گفت‌وگویی درباره وضعیت چاپ و نشر کتاب این حوزه اظهار کرد: کتاب‌ها چاپ می‌شوند، اما به دلیل هزینه‌های چاپ و گرانی کاغذ، ناشران زیر بار چاپ کتاب‌هایی که همراه با ریسک هستند و یا پیش‌بینی می‌شود که فروش خوبی نداشته باشند، نمی‌روند. بنابراین بیشتر آثار ترجمه را انتخاب می‌کنند یا کتاب‌هایی که در سطح بین‌المللی دیده شده‌اند و یا جوایزی را از آن خود کرده‌اند تا فروش آنها تضمین‌شده باشد.

او ادامه داد: تا جایی که اطلاع دارم کتاب‌های تالیفی کمتر مورد توجه واقع می‌شوند، چرا که کتاب‌ها چاپ اول خود را پشت سر می‌گذارند، ولی با توجه به قیمت بالای کتاب از فروش چندانی برخوردار نخواهند بود. در واقع باید گفت گرانی کاغذ و چاپ به تولید آثار صدمه زده است و از سوی دیگر این گرانی روی سبد فرهنگی خانواده نیز اثر گذاشته و به نوعی سهم کتاب برای بچه‌ها در خانواده‌های سطح متوسط به کمترین میزان ممکن در چندین سال گذشته رسیده است.

نویسنده کتاب «گوزن زرد ایرانی» همچنین با اشاره به اینکه این وضعیت در تهران به این‌گونه است و شهرهای دیگر وضعیت بدتری دارند، گفت: دسترسی به کتاب خوب بسیار کاهش یافته است. من حداقل درباره آثار خودم که چاپ کانون پرورش فکری هستند و قیمت مناسب‌تری دارند این را می‌دانم. کتاب‌های کانون به دلیل قیمت مناسبی که دارند بیشتر مورد توجه هستند، اما در تجدید چاپ کتاب‌ها نیز با توجه به قیمت‌های جدید و نسبت به تلاش کانون برای ارائه قیمت مناسب، اما شاهد تحمیل هزینه بالایی به خانواده هستیم.

گلشن بیان کرد: از سوی دیگر کتاب‌های کودک با توجه به قیمت‌هایشان امروز تبدیل به یک کالای لوکس شده‌اند و هر کسی به سمت آن نمی‌رود. در صورتی‌که همیشه شعار ما این بوده که کتاب برای همه است و همه باید توان خرید داشته باشند. در همه جا حتی روستاها، کودکان حق دارند که دسترسی به کتاب‌های خوب داشته باشند. اما الان این اتفاق به شکلی رقم خورده که کتاب‌های خوب به تعداد محدود و صرفا برای یک قشر خاص قابل خرید است و این بسیار دردناک بوده و باعث ناراحتی است.

این نویسنده اظهار کرد: با ناشران که صحبت می‌کنم آنها می‌گویند هزینه چاپ برای ناشران بالاست و چاره‌ای نیست اما در پایان ضرر این خروجی به کودکان وارد می‌شود. ای کاش راهکاری پیدا شود تا ناشران بتوانند با هزینه بهتری دست به چاپ بزنند و کتاب با قیمت مناسبی در اختیار عموم به‌ویژه کودک و نوجوان قرار گیرد.

او در ادامه به استقبال از کتاب‌های دیجیتال اشاره کرد و افزود: این روزها بسیاری به سمت تهیه نسخه پی‌دی‌اف یا الکترونیکی کتاب‌ها رفته‌اند که این هم راهکاری است، اما مگر می‌شود همه کتاب‌ها را به این شکل در اختیار مخاطب قرار داد؟ چرا که هم زمان‌بر است و هم این که همه افراد دسترسی به فضای مجازی و اینترنت ندارند که بخواهند این کار را انجام دهند. در پایان این آثار هم باید خریداری شوند، اما در مناطق روستایی و یا شهرهای دیگر اینترنت و دسترسی به ابزار دیجیتال محدود است و بچه‌ها باز هم امکان استفاده از آثار را ندارند. ضمن این‌که فرهنگ استفاده از کتاب‌های الکترونیک و دیجیتال در کشور ما وجود ندارد و بیشتر تمایل‌مان به سمت استفاده از کتاب‌های فیزیکی و تورق آن است.

گلشن در ارتباط با تاثیر کتاب‌های دیجیتال روی مطالعه نیز گفت: یک قشر خاص دسترسی به این امر دارند و به طور کلی نمی‌توان این را تایید کرد. استفاده از کتاب‌های دیجیتال صرفا در تهران و شهرهای بزرگ وجود دارد. اما در شهرهای کوچک‌تر این گونه نیست، چرا که دسترسی وجود ندارد. باید برای هر چیزی فرهنگ‌سازی شود. باید برای کتاب‌های الکترونیکی نیز این فرهنگ‌سازی انجام شود. من وقتی با بچه‌ها در مراکز کانون یا شهرهای مختلف صحبت می‌کنم، می‌گویند ترجیح ما این است که یا کتابی را نخوانیم یا اگر هم می‌خوانیم فیزیکی باشد، اگر قرار است پای رایانه باشیم علاقه‌مند به بازی هستیم تا این‌که کتاب بخوانیم. بنابراین هنوز این فرهنگ در جامعه ما ایجاد نشده است و خیلی از آن استقبال نمی‌کنند.

او در پایان سخنان خود اظهار کرد: چاپ کتاب برای نویسندگان به نوعی منبع درآمد است و برای هر چاپ کتاب ناشر باید به نویسنده مبلغی پرداخت کند. می‌توان گفت تجدید چاپ کتاب برای نویسنده مانند بیمه عمر است که در طول سال این درآمد از آثار حاصل می‌شود. وقتی این آثار الکترونیکی هستند و در فضای مجازی منتشر می‌شوند دیگر این اتفاق رخ نمی‌دهد و یا خیلی کم پیش می‌آید. در نتیجه نویسنده از دریافت حق چاپ محروم می‌شود و همین امر نیز موجب شده تا نویسندگان با دیجیتالی شدن کتاب موافق نباشند. از جمله خود من، چرا که این نویسنده است که متضرر می‌شود و این اتفاق خوبی نیست.

سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مصلای امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.

انتهای پیام