به نقل از «ایرنا»

نوآوری ها و ابداعات محمود حسابی گشاینده فصلی نوین در علم و دانش

تاریخ انتشار: ۴ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۸۵۰۹۵۸

تهران- ایرنا- محمود حسابی فیزیکدان و بنیانگذار فیزیک دانشگاهی در ایران به شمار می رود که به جهت نوآوری ها و ابداعاتش نام این مرز وبوم را در جهان پرآوازه ساخت و جهانی تازه را بر روی دیدگان بشر گشود و با خدمات ارزشمند خویش در مسیر دستیابی به توسعه و پیشرفت را هموار ساخت.

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ ایران این دیار کهن در نهان خویش مردان و زنان بزرگی را رشد و پرورش داده است که در بزنگاه های حساس تاریخ، یاری بخش این سرزمین در مسیر توسعه و پیشرفت شده اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یکی از این بزرگان محمود حسابی به شمار می رود که پس از گذراندن بالاترین دوره های علمی و آموزشی در خارج از کشور به ایران بازگشت تا علاوه بر اثبات واقعی وطن پرستی به احیای اخلاق، انسانیت، آموزش و فرهنگ همت بگمارد. او در سال های جوانی، اروپا و آمریکا را با آن همه پیشرفت و فناوری رها کرد و به خدمت به مردم خود پرداخت و در طول 9 دهه زندگی خویش نمونه بارز ضرب المثل «ز گهواره تا گور دانش بجوی» بود.

سید محمود حسابی در سوم اسفند 1281در تفرش دیده به جهان گشود. در همان زمان تعلیمات اسلامی و ادبیات فارسی را نزد مادر خویش فرا می‌گرفت. او قرآن و دیوان حافظ را از حفظ می‌دانست و بر کتاب های بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشات قائم مقام فراهانی اشراف کامل داشت. حسابی با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بود و مهارت در نواختن سازدهنی، ویولن و پیانو داشت و در چند رشته ورزشی نیز موفقیت‌هایی کسب کرده بود.

او در 17 سالگی کارشناسی ادبیات و 2 سال بعد کارشناسی بیولوژی خود را دریافت کرد و همچنین به دریافت مدرک مهندسی راه و ساختمان نایل آمد و در رشته های پزشکی، ریاضیات و ستاره شناسی نیز به تحصیل پرداخت.

محمود حسابی در کنار تحصیل در یک شرکت راه‏سازی فرانسوی مشغول به کار بود، این شرکت او را برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام کرد تا در مدرسه عالی برق پاریس دوره آموزش را سپری کند. باید دانست وی در رشته معدن در راه آهن برقی این کشور نیز به فعالیت پرداخت.

این اندیشمند در نهایت در رشته فیزیک دانشگاه سوربن مشغول به تحصیل شد و توانست دانشنامه دکتری فیزیک خود را با ارایه رساله ای با عنوان «حساسیت سلول‏های فتو الکتریک» با درجه عالی دریافت کرد و نشان های «اوفیسیه دولا لژیون دونور و کوماندور دولا لژیون دونور» از بزرگترین نشان‏های فرانسه را بدست آورد.

وی در کنگره «شصت سال فیزیک ایران» در 1366 خورشیدی لقب پدر فیزیک ایران را کسب کرد و جامعه علمی جهان در 1369 خورشیدی این فیزیکدان را به عنوان «مرد اول علمی جهان » برگزید.

آثار به جای مانده از محمود حسابی در زمینه‌های فیزیک، زبان فارسی و پژوهش‌های فرهنگی شامل 21 کتاب و مقاله ‌است. برخی از مهم‌ترین آثار وی عبارتند از «تفسیر امواج دوبر در شش رساله، دیدگانی فیزیک، قانون تأسیس دانشگاه ته1تهران، نام‌های ایرانی، آیین‌نامه امور مالی دانشگاه تهران، فرهنگ حسابی».

یکی از لقب های مشهور محمود حسابی «آقای نخستین ها» است که به واسطه ابتکارات و نوآوری هایش به او اطلاق شد.

این اندیشمند نخستین مرکز نقشه برداری فنی و تخصصی و راهسازی مدرن و علمی ایران، بنا نهادن دارالمعلمین عالی، اولین دستگاه رادیولوژی، تاسیس اولین مرکز رادیویی و آنتن فرستنده در کشور، راه اندازی مرکز زلزله شناسی، پایه گذاری نخستین مدارس عشایری کشور، تعیین ساعت، پایه گذاری دانشسرای عالی نخستین رآکتور اتمی سازمان انرژی اتمی کشور و تاسیس بیمارستان خصوصی و فرهنگستان ایران را انجام داد.

همچنین تدوین اساسنامه طرح تاسیس دانشگاه تهران، پایه گذاری دانشکده فنی و دانشکده علوم دانشگاه تهران، راه اندازی مرکز عدسی سازی اپتیک کاربردی در دانشکده علوم دانشگاه تهران، ایجاد شورای عالی معارف، برنامه ریزی آموزش نوین ابتدایی و دبیرستانی، پایه گذاری بخش آکوستیک در دانشگاه و اندازه گیری فواصل گام های موسیقی ایرانی به روش علمی، بنیان موسسه ژئوفیزیک و مرکز تحقیقات اتمی دانشگاه تهران، پایه گذاری نخستین رصدخانه نوین ایران و مرکز مدرن تعقیب ماهواره ها در شیراز، مرکز مخابرات اسدآباد همدان انجمن موسیقی ایران و مرکز پژوهش های موسیقی از دیگر خدمات با ارزش محمود حسابی به شمار می رود.

سرانجام محمود حسابی در 12 شهریور 1371 هجری خورشیدی به دلیل بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو، چشم از جهان فروبست و به دیار حق شتافت.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور تحقیق و بررسی بیشتر آثار محمود حسابی با مانا هلال زاده پژوهشگر و مدیر امور فرهنگی بنیاد پرفسور حسابی به گفت و گو پرداخت.

در ادامه متن کامل این گفت وگو را می خوانیم:
**ایرنا: محمود حسابی در کنار فیزیک در زمینه های دیگری نیز فعالیت داشت، در این ارتباط چه دستاوردها و موفقیت هایی بدست آورد؟
***هلال زاده: پروفسور حسابی از کودکی با وجود دوری از وطن و دشواری‎‏‌های معیشتی به همت مادر خود، حافظ قرآن شد و با ادبیات ایران به خصوص حافظ شیرازی، آشنا شد و غزلیات حافظ را حفظ کرد و پس از پایان تحصیلات و بازگشت به ایران به تصحیح برخی لغات و اضافات دیوان حافظ همت گماشت و نتیجه آن دیوان حافظ حسابی است. کتاب حافظ این اندیشمند برای استفاده هرچه بیشتر خوانندگان و با توجه به سختی برخی واژگان به طور کامل اعراب گذاری شده است.

**ایرنا: با توجه به تسلط محمود حسابی به چند زبان مختلف، درباره ماهیت فعالیت های ادبی و فرهنگی وی توضیح دهید؟
***هلال زاده: همان گونه که می دانید استاد به‌ زبان های فرانسوی‌، انگلیسی‌، آلمانی‌ و عربی‌ مسلط‌ بود و به‌ زبان‌‌های‌ سانسکریت‌، لاتین‌، یونانی‌، پهلوی‌، اوستایی‌، ترکی‌ و ایتالیایی‌ اشراف‌ داشت و در طول زندگی پربار خود فعالیت‎‏‌های شایسته توجهی را برای پایداری زبان ملی ایران انجام داد و اهتمام زیادی به احیا و ترویج زبان فارسی داشت. به همین دلیل بر پایه اعتقاد عمیق به حفظ زبان فارسی در برابر هجوم واژگان بیگانه، مطالعات گسترده‎‏‌ ای را در زمینه ریشه‎‏‌یابی انجام داد و در طول 70 سال خدمت مستمر با برابرسازی علمی در برابر واژگان بیگانه وارد شده به زبان فارسی، زبان مادری را که اساس وحدت ملی است، محکم و پایدار نگه داشت. پرفسور حسابی می گفت اگر می خواهی سرنوشت یک کشور را به نابودی بکشید، نخست «زبان» آن مملکت را ویران کنید.

محمود حسابی پس از مطالعه کتاب زبان شناس آلمانی پروفسور ویندت از قول وی گفت:«توانمندترین زبان جهان به واسطه حذف قواعد اضافی و صیقل یافتگی، زبان فارسی ماست» و تحقیقات گسترده‎‏‌ ای را در اثبات این نظر افتخارآمیز دنبال کرد تا بر پایه محاسبات و پژوهش‎‏‌های خود با اتکا به علم ریاضی، این نظریه را به اثبات رسانید و چگونگی آن را در رساله‎‏‌ای تحت عنوان «توانایی زبان فارسی» چاپ کرد و برای پژوهندگان زبان فارسی به یادگار گذاشت. برای مثال در کتاب واژگان استاد برای واژه غیرفارسی «ترمومتر» کلمه دماسنج را جایگزین کرد.

**ایرنا: انگیزه و هدف محمود حسابی از نگارش کتاب «نام های ایرانی» چه بوده است؟
***هلال زاده: این کتاب مربوط به زمانی می‎‏‌شود که رفته رفته نام‎‏‌های اصیل ایران زمین به فراموشی سپرده می‎‏‌شد که محمود حسابی با اقدامی بسیار به موقع یعنی در 1319 خورشیدی با پشتکار و نظم فراوان کتاب «نام‎‏‌های ایرانی» را جهت انتخاب نام‌های زیبای اصیل فارسی برای فرزندان دختر و پسر این مرز و بوم به نگارش درآورد. فهرست یک هزار و 254 نام پسر و 643 نام دختر در این کتاب نشان می دهد که در پژوهشی عمیق، دیگر کتاب‎‎‎‌ها و مراجع پراکنده زبان فارسی رابه دقت مطالعه شده و با اشرافی که این اندیشمند به زبان فارسی داشته، اصیل‎‎‎‌ترین نام‎‎‎‌های پارسی را برگزیده و در این مجموعه گرد آوردی کرده است.

نکته مهم در این اثر این موضوع به شمار می رود که همه نام‎‎‎‌های ایرانی این کتاب به طور مطلق و خالص از ادبیات و فرهنگ کهن کشورمان سرچشمه گرفته‎‎‎‌اند، در میان آ‎نها هیچ نامی را نمی‎‎‎‌توان یافت که حتی هم‎‎‎‌ریشه یا برگرفته از واژه‎‎‎ای از زبانی بیگانه باشد. نام‎‎‎‌های ایرانی تألیف استاد، نخستین نام‎‎‎‌نامه فارسی محسوب می شود که بر پایه پژوهش علمی و دقیقی تدوین شده است و پیش از آن نظیرش را نمی‎‎‎‌توان یافت.

با توجه به این‎‎‎‌که پروفسور حسابی، افزون بر تسلط به ادبیات فارسی به چهار زبان عربی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی اشراف کامل داشت، به راحتی اسامی غیر فارسی را تشخصیص می داد، از این رو کتاب «نام های ایرانی» یکی از اصیل ترین کتاب های نام های فارسی زبان است که هنوز مورد استفاده و بهره برداری دوستداران زبان فارسی قرار می گیرد. ویژگی دیگر این کتاب، ارایه معانی بسیاری از نام‎‎‎‌های بسیار کهن ایرانی در برابر هر نام و رسم‎‎‎‌الخط نام‎‎‎‌ها به شمار می رود که کم و بیش همه آن‎‎‎‌ها به دقت اعراب‎‎‎‌گذاری شده‎‎‎‌اند تا خواندن اسامی به سهولت و درستی برای خواننده میسر شود.

**ایرنا: در ارتباط با نظریه ها و مقالات علمی محمود حسابی نیز «تئوری بی نهایت جرم» و گفت وگوی وی با اینشتین خیلی شهرت دارد. توضیح دهید.
***هلال زاده: یک نکته را یادآوری کنم که همواره محمود حسابی در رویارویی با اینشتین عنوان می کرد که آن مربوط به تواضع و اخلاق اینشتین است. وی می گفت اوایل که برای مباحثه و بیان تئوری و نظریات خود پیش اینشتین می رفت، خیلی دستپاچه و به اصطلاح عامیانه هول می شد که اینشتین در یکی از این دیدارها به احترام وی می ایستد و از شاگردش می خواهد کنار برود و از محمود حسابی می خواهد که کنار او بنشیند و در آغاز هم درباره موضوعات عامیانه ای چون وضع آب و هوای واشنگتن می پرسد و مدتی بعد از محمود حسابی دعوت می کند که پای تخته برود و نظریه خود را تشریح کند که این خود اوج ادب و اخلاق مداری اینشتین را نشان می داد که همیشه از طرف پرفسور حسابی روایت می شد. در کل باید عنوان کرد که محمود حسابی مراودات کاری و علمی با اینشتین داشت که مربوط به نظریات و تئوری های آن زمان این فیزیکدان بوده است.

پژوهشم9280**2002**9131

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي مناسبت ها فيزيكدان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۸۵۰۹۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ببینید | ادبیات فارسی بر قله جهان

تعداد بازدید : 8 کد ویدیو دانلود فیلم اصلی

دکتر اسماعیل آذر استاد ادبیات فارسی و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و مدیرعامل مؤسسه فرهنگی هنری فرهنگیان، به ستایش از زبان فارسی پرداخته و ادبیات و زبان فارسی را بسیار بالاتر از دیگر زبان ها می داند.