آیا آینده ما را سرمایهداری چینی رقم خواهد زد؟
تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۸۷۷۹۳۳
اغلب مردم «مردمسالاری» و «سرمایهداری» را دوشادوش هم فرض می‌کنند. اما موفقیت چین، این مفهوم را درهم کوبید. نظریه‌پردازان اجتماعی چین، چهره‌ای از جهان امروز را تصویر می‌کنند که از اساس همانند جنگ سرد است. بنابراین مبارزه جهانی میان «سرمایهداری» و «سوسیالیسم» بی‌وقفه ادامه دارد. ناکامی سال 1370 تنها یک عقب‌نشینی موقت بود و امروز رقبای بزرگ، دیگر ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروری نیستند، بلکه آمریکا با چین در رقابت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به رغم استثناهایی، اغلب مردم «مردمسالاری» و «سرمایهداری» را دوشادوش هم فرض می‌کنند. اما موفقیت چین، این مفهوم را درهم کوبید. نظریه‌پردازان اجتماعی چین، چهره‌ای از جهان امروز را تصویر می‌کنند که از اساس همانند جنگ سرد است. بنابراین مبارزه جهانی میان «سرمایهداری» و «سوسیالیسم» بی‌وقفه ادامه دارد. ناکامی سال 1370 تنها یک عقب‌نشینی موقت بود و امروز رقبای بزرگ، دیگر ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروری نیستند، بلکه آمریکا با چین در رقابت است؛ کشوری که سوسیالیست باقی مانده است.
انفجار سرمایهداری در چین، یک مورد غول‌آسا از پدیده‌ای است که در اتحاد جماهیر شوروی «سیاست جدید اقتصادی» خوانده می‌شد. از این رو، آنچه ما در چین داریم «سوسیالیسم با ویژگی‌های چینی» است؛ با این حال همچنان سوسیالیسم است؛ حزب کمونیست هنوز در قدرت است و نیروهای بازار را به شدت اداره و هدایت می‌کند.
دومنیکو لوسوردو، مارکسیست ایتالیایی که در تیرماه امسال درگذشت، دقیقا این نکته را با جزییات شرح داده بود و در مقابل «مارکسیسم محض» که خواهان ایجاد جامعه جدید کمونیستی، بلافاصله پس از انقلاب است، به سود دیدگاه «واقع‌گرایانه» که طرفدار یک رویکرد تدریجی با چرخش و شکست است، نظر داده بود.
*عقلانی‌سازی واقعیت
رولاند بوئر، استاد دانشگاه پکن، تصویری جالب از لوسوردو را در حال نوشیدن یک فنجان چای در خیابانی شلوغ در شانگهای در شهریور 1395 ارایه می‌کند: «در میان شلوغی، راه‌بندان، تبلیغات، مغازه‌ها و جریان روشن اقتصادی که در آنجا جاری بود، دومنیکو گفت: من از این خوشحالم. این چیزی است که سوسیالیسم می‌تواند انجام دهد! و در پاسخ نگاه پرسشگر من، لبخند زد: من به شدت طرفدار اصلاحات و بازشدن فضا هستم.»
با این حال برای مارکسیسم «رها کردن نیروهای تولید» یک «وضعیت دیگر» نیست؛ اما هدف اصلی، تغییر روابط تولید است. و این، فرمول‌بندی کلاسیک مارکس است: «در یک مرحله خاص توسعه، نیروهای مادی تولید جامعه با روابط تولید– یا با همین معنا و با اصطلاحات حقوقی- با روابط مالکیتی در چارچوبی که تا کنون دایر بوده، در تعارض قرار می‌گیرند. از شکل‌های توسعه نیروهای تولید، این روابط به موانع خودشان تبدیل می‌شوند. سپس یک عصر انقلاب اجتماعی آغاز می‌شود.»
طنز این است که برای مارکس، کمونیسم زمانی برمی‌آید که جنبه‌های سرمایهداری تولید به سدی برای توسعه بیشتر وسایل تولید بدل شود. و این یعنی اینکه این توسعه تنها می‌تواند با پیشرفت (ناگهانی یا تدریجی) از یک اقتصاد بازار سرمایهداری به یک اقتصاد اجتماعی‌شده تأمین شود.
اما «اصلاحاتِ» دنگ ژیائوپینگ، مارکس را تغییر می‌دهد. در یک نقطه خاص برای عملی کردن توسعه اقتصادی سوسیالیسم، باید به سرمایهداری بازگشت.
تغییر کامل
البته در اینجا طنز بیشتری وجود دارد که درک آن دشوار است. چپ قرن بیستم با تقابل با دو گرایش اساسی مدرنیته تعریف شده است: حکومت سرمایه با فردگرایی تهاجمی و بیگانه‌سازی پویا و قدرت دولتی اقتدارگرا و دیوانسالار.
آنچه ما در چین به دست آورده‌ایم دقیقا ترکیبی از این دو ویژگی در قالب شدید آن است: یک دولت قدرتمند اقتدارگرا و پویایی وحشی سرمایهداری.
مارکسیست‌های راست‌کیش دوست دارند از اصطلاح «سنتز دیالکتیکی مخالفان» استفاده کنند؛ اینکه پیشرفت واقعی زمانی رخ می‌دهد که ما بهترین دو گرایش متضاد را با هم ترکیب کنیم. اما به نظر می‌رسد که چین با ترکیب آنچه ما بدترین دو گرایش می‌دانیم به موفقیت رسیده است؛ «سرمایهداری آزاد« و «اقتدارگرایی کمونیستی».
چند سال پیش یک نظریه‌پرداز اجتماعی چینی، که با دختر دنگ ژیائوپینگ در ارتباط بود، داستان جالبی را برایم نقل کرد: هنگامی که دنگ در حال مرگ بود، گروهی از صاحب‌منصبان که به عیادت او آمده بودند، از او پرسیدند که بزرگترین اقدامش چه بوده است و انتظار داشتند که او به باز کردن اقتصاد اشاره کند که چنین توسعه‌ای را برای چین به ارمغان آورده است.
اما او پاسخ داده بود: «نه. بزرگترین اقدامم زمانی بود که رهبران تصمیم گرفتند اقتصاد را باز کنند، اما من در مقابل این وسوسه که به تمامی همه چیز و از جمله زندگی سیاسی را باز کنیم و به سوی مردمسالاری چندحزبی برویم مقاومت کردم.» (بر طبق برخی منابع این گرایش در برخی محافل حزب نسبتا قوی بود و تصمیم برای حفظ کنترل احزاب به هیچ وجه مقرر شده نبود.)
*مورد آزمایشی
ما باید در برابر وسوسه رویابافی مقاومت کنیم که اگر چین مردمسالاری سیاسی را نیز باز کند، اقتصادش نیز سریع‌تر رشد خواهد کرد. اگر مردمسالاری سیاسی موجب ایجاد بی‌ثباتی‌ها و تنش‌های جدیدی شود که مانع پیشرفت اقتصادی باشد، چه؟ همانگونه که پیشتر در اتحاد جماهیر شوروی شاهد بودیم؟
اگر این پیشرفت سرمایهداری تنها در جامعه‌ای که زیر سلطه یک قدرت به شدت اقتدارگرا قرار دارد، میسر باشد چه؟ تز مارکسیستی کلاسیک در مورد انگلستان نوین آغازین را به یاد بیاورید: این به نفع برج‌نشینی (بورژوازی) بود که قدرت سیاسی را به نخبه‌سالاری واگذار کند و خودش را در قدرت اقتصادی حفظ کند. شاید برخی همسانی‌ها در چینِ امروزی در جریان باشد: این به نفع سرمایه‌داران جدید است که قدرت سیاسی را به حزب کمونیست واگذار کنند.
پیتر اسلوتردایچ، فیلسوف آلمانی، نشان داد به چه سبب اگر شخصی از صد سال پیش تا کنون باشد که آنان باید برایش بنای تاریخی بسازند، او، لی‌کوان‌یو است: رهبر سنگاپوری که به اصطلاح «سرمایهداری با ارزش‌های آسیایی» را ایجاد و اجرا کرد (گرچه این هیچ ارتباطی با آسیایی بودن ندارد و یک سرمایهداری اقتدارگرا است.)
با این وجود ویروس این سرمایهداری اقتدارگرا به تدریج اما قاطع در سراسر جهان گسترش می‌یابد. دنگ ژیائوپینگ، پیش از آغاز کردن اصلاحات خود از سنگاپور بازدید کرد و از آن به عنوان یک الگو برای تمام چین یاد کرد که باید دنبال شود.
این تغییر، معنایی تاریخی در جهان دارد. زیرا تا کنون انگار سرمایهداری با مردمسالاری پیوند ناگسستنی داشته است. البته گهگاهی رویکردهایی به سوی دیکتاتوری وجود داشته اما پس از یک یا دو دهه، مردمسالاری دوباره خود را تحمیل کرده است (مثلا به مواردی مثل کره جنوبی یا شیلی بنگرید.)
به هر حال اکنون پیوند میان «مردمسالاری» و «سرمایهداری» درهم شکسته است. پس کاملا ممکن است که آینده ما نیز بر اساس «سوسیالیسم سرمایهداری چینی» پیکره‌بندی شود – نه دقیقا آن سوسیالیسمی که ما رویای آن را داشته‌ایم.
* منبع: راشا تودی
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۸۷۷۹۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رئیس جمهور هفته آینده به قم سفر می‌کند
سیدمحمد آقامیری در حاشیه بازدید ازغرفه استان قم در نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران اکسپو ۲۰۲۴ در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به اهمیت توجه به موضوع سرمایه گذاری درقم از مدیران استان خواست به این مساله اهتمام جدی داشته باشند.
وی افزود: جهش تولید فرمایش و دستوری است که از سوی رهبر فرزانه انقلاب برای ما صادر شده است و باید توجه داشته باشیم که زمینه را برای سرمایه‌گذاری مردم فراهم کنیم.
استاندار قم تصریح کرد: علاوه بر مشارکت مردم؛ اشتغال‌زایی نکته مهمی است که در بحث سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود. هرچقدر نرخ سرمایه‌گذاری را در استان بیشتر کنیم؛ اشتغال اهم افزایش خواهد یافت.
آقامیری در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه افزایش سرمایه‌گذاری باعث افزایش رفاه اجتماعی می‌شود، عنوان کرد: علاوه بر بحث اشتغال‌زایی زمانی‌که سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کند درآمد سرانه هم رشد خواهد داشت و باعث افزایش رفاه مردم می‌شود.
وی با بیان اینکه ما مسئولین دولت سیزدهم به عنوان خادمین مردم حامی سرمایه‌گذاران در استان خواهیم بود، تاکید کرد: مدیریت استان قم به دنبال تسهیل مسیر سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی برای افراد است و ما حامی این عزیزان خواهیم بود.
استاندار قم در بخش دیگری از سخنان خود گفت: منابع بانکی کشور محدود است لذا در این راستا دولت سیزدهم به دنبال ساماندهی سرمایه‌‌ها و نقدینگی مردم است تا از این ظرفیت نهایت بهره را ببرد.
وی خاطرنشان کرد: سرمایه‌های سردرگم باعث افزایش نرخ تورم می‌شود در صورتی که بتوان این میزان نقدینگی را به سمت تولید سوق داد شاهد کاهش نرخ تورم و گشایش اقتصادی در کشور خواهیم بود.
آقامیری در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اهمیت زنجیره ارزش راهبردی در استان‌ها، بیان کرد: زنجیره ارزش راهبردی به این معناست که قیمت تمام شده یک محصول به کمترین میزان خود برسد و این موضوع افزایش صادرات و فروش را دربر خواهد داشت.
باشگاه خبرنگاران جوان قم قم
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور