احمد شاه؛ پول‌دوست آری، وطن‌فروش نه
تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۹۳۶۷۳۸
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- 99 سال پیش، روزنامۀ اطلاعات در شمارۀ 10 اسفند 1308 خورشیدی از مرگ آخرین پادشاه قاجار خبر داد و درخبری زیر عنوان «فوت احمد میرزا پادشاه سابق ایران» نوشت:
« احمد میرزا پادشاه مخلوع سابق ایران که در پاریس اقامت داشت، چندی بود مریض و مشغول معالجه بود. مطابق خبری که چندی قبل واصل گردید کلیۀ او خراب و پس از عمل، یک کلیۀ او را خارج و کلیۀ دیگرش نیز خراب و مشغول معالجه بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مطابق خبری که امروز به وسیلۀ بی سیم برلن واصل گردید مشارالیه در مریض‌خانۀ آمریکایی پاریس فوت نموده است.
اینک عین خبر ذیلا درج می شود: فوت شاه سابق ایران. پاریس- احمد میرزا شاه سابق ایران که از سال 1914 تا سال 1926 سلطنت نمود در مریض خانۀ آمریکایی پاریس فوت نمود.»
جالب این که نام کامل او «سلطان احمد میرزا» بود و ربطی به این نداشت که شاه شد و وقتی هم به سلطنت رسید «سلطان احمد شاه» شد اما در خبر بالا به «احمد میرزا» بسنده شده است.
قضاوت ها دربارۀ کارنامۀ احمد شاه متفاوت و گاه متضاد است. حسین مکی در « مختصری از زندگی سیاسی سلطان احمد شاه قاجار» تصویر مثبتی از او ترسیم می کند به این خاطر که «سلطنت کرد نه حکومت» و یادآور می شود: مگر آرمان مشروطه جز این بود؟
در مقابل، جواد شیخ الاسلامی در کتاب «سیمای احمد شاه قاجار» می کوشد به قول خود به « افسانۀ مظلومیت و دموکرات‌منشی او پایان دهد.»
با این که اسنادی منتشر شده که از روابط محرمانۀ احمد شاه با سفارت شوروی حکایت می کند اما انصاف این است که او وطن‌فروش نبود. پول‌دوست البته آری.
مهم ترین فراز زندگی احمد شاه البته امتناع از تأیید قرارداد 1919 در ضیافت شام جرج ششم پادشاه بریتانیاست که در کتاب «سیمای احمد شاه قاجار» هم به آن پرداخته شده و حتی در آثار مربوط به کودتای سوم اسفند 1299 برخی ادعا می کنند سید ضیاءالدین طباطبایی با استناد به همین رفتار سفارت انگلستان در تهران را مجاب کرد که در یک پروسه باید احمد شاه را محدود کرد و حتی کنار زد.
گفته می شود نطق تأیید قرار داد 1919 در حضور جرج ششم را نصرت الدوله آماده کرده بود اما پادشاه جوان به وزیر خارجه اش می گوید: «مکرر به تو وثوق الدوله گفته‌ام هر گ... که می خواهید بخورید، بخورید ولی پای مرا وسط نکشید.»
در مقابل اما منتقدان می گویند درست است که در حضور پادشاه بریتانیا قرارداد 1919 میان ایران و انگلستان را تأیید نکرد ولی در ضیافت شام وزیر خارجۀ انگلستان همان موضع را تکرار نمی کند و گفته می شود این بارحتی تأیید می کند.
با این حال در نظر داشته باشیم اگر وطن‌فروش بود و شخصیتی مانند وثوق‌الدوله داشت، رجالی چون ناصر‌الملک و مستوفی‌الممالک و مشیر‌الدوله صدر اعظم او نمی شدند و مهم تر این که اگر باب میل انگلستان بود چرا سفارتخانه و وزارت خارجه از کودتای سوم حوت (اسفند) 1299 حمایت کردند؟
در آن زمان کودتا به شکل تغییر دولت بود و نمی توانستند پادشاه را کنار بزنند.
مهم ترین نکته در قضاوت و مقایسه اما این است که دوران سلطنت او بدترین سال های تاریخ معاصربه خاطر تقارن با جنگ اول جهانی و تهدید تمامیت ارضی ایران و تنش های ناشی از عملکرد پدرش و نه مستقیما خود احمد شاه بود و او را باید با پدرش مقایسه کنیم و این که راه محمد علی شاه را ادامه نداد و البته مشروطه خواهان هم اجازه نمی دادند.
پدر و مادرش به سفارت روسیه پناهنده شده بودند و سلطان احمد میرزای 12 ساله با گریه و زاری به قصر سلطنتی آورده شد و به نوشته تقی زاده چندان بی قرار بود که حتی « شبی می‌خواست الاغ سوار شود و پنهانی به زرگنده برود پیش پدر و مادرش اما موفق نشد!».
در دوران نوجوانی او البته پدربزرگش کامران میرزا ونایب السلطنه ها و اطرافیان تا توانستند سوء استفاده کردند و ارزیابی دربارۀ او باید با توجه به سن وسال و بعد از سن قانونی و نیز اوضاع و احوال مملکت باشد و این که قرار نبود حکومت کند و قرار بود فقط سلطنت کند.
دربارۀ ثروت او نیز از اموال عمومی برنداشت بلکه سود همان پول هایی بود که قبلا در بورس های خارجی سرمایه گذاری کرده بود وگرنه اگر دنبال پول به هر قیمت بود پیشنهاد رشوه برای کناره گیری به نفع رضاخان را می پذیرفت تا مسیر سلطنت را آسان تر طی کند.
واقعیت این است که بخشی از تبلیغات منفی علیه احمد شاه که سلطنت نمادین مطلوب مشروطه را اعمال می کرد در توجیه خلع او بعدها شکل گرفت و آن قدر از سفرهای طولانی مدت او انتقاد شد که رضاشاه به جز ترکیه و در دوره سلطنت سفر خارجی نرفت.
کافی است پدر و پسر را مقایسه کنیم. محمد علی شاه درصدد بازگرداندن استبداد بود و با آزادیخواهان و مجلس آن رفتارها را داشت و خود سرانجام در ایتالیا جان سپرد و احمد شاه می کوشید پادشاهی مطابق مشروطه باشد. هر چند بحران هایی اساسی توان او را گرفت: پیش روی روس ها و عثمانی ها و ناگهان ظهور رضا خان و او که نه می توانست اعمال قدرت کند و نه کنار برود چون ایران قطعه‌قطعه می شد تصمیم گرفت همان پادشاه نمادین مشروطه باشد و راهی فرنگ شد.
به این سفرهای طولانی هم دو گونه نگریسته می شود. نگاهی که به منزلۀ فرار او از مشکلات و ترجیح لذت های پاریس بر مشقت های ایران است ولو شاه آن باشی و نگاهی که از خروج و سفر به مثابه احترام به تفاوت پادشاه مشروطه با شاهان مستبد یاد می کند.
موافق و مخالف اما بر این قول متفق اند که احمد شاه به سوگند خود در وفاداری به قانون اساسی مشروطه پای بند ماند و این بر هر بحث فرعی دیگر مقدم است. چندان که رضا شاه و محمدرضا شاه نیز بیش از کارنامه خود با میزان رعایت اصول قانون اساسی مشروطه داوری شدند و تاوان پرداختند.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: احمد شاه قاجار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۹۳۶۷۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
درخواست آرژانتین علیه وزیر کشور ایران بعد از سفر خارجی
ایلنا نوشت: در حالی که احمد وحیدی وزیر کشور ایران در قالب هیاتی به ریاست حجت‌الاسلام رئیسی در سفر به پاکستان حضور داشت و امروز در پاستور به سوالات خبرنگاران پاسخ داد، وزارت امور خارجه آرژانتین در اقدامی خصمانه از دو کشور پاکستان و سریلانکا خواستار بازداشت وی شد.
وزارت امور خارجه آرژانتین در اقدامی خصمانه و بی‌اساس روز سه شنبه اعلام کرد که از پاکستان و سریلانکا خواسته است تا وزیر کشور ایران (احمد وحیدی) را به دلیل ادعای واهی بمب گذاری در سال ۱۹۹۴ در مرکز جامعه یهودیان در بوینس آیرس، بازداشت کنند!
این در حالی است که احمد وحیدی وزیر امور کشور ایران در قالب هیاتی از تهران به ریاست ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران در سفر به پاکستان حضور داشت و امروز نیز در جمع خبرنگاران حاضر در حیاط دولت حاضر شد و به سوالات آنان پاسخ داد.
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت