به نقل از «الف»

«زمان دست دوم»؛ سویتلانا آلکسیویچ؛ ترجمه شهرام همت‌زاده؛ نشر نیستان کمونیسم از نمای نزدیک

تاریخ انتشار: ۱۲ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۹۶۴۹۸۶

نشر نیستان«زمان دست دوم»

نویسنده: سویتلانا آلکسیویچ

مترجم: شهرام همت‌زاده

ناشر: کتاب نیستان؛ چاپ اول ۱۳۹۶

۷۵۸ صفحه، ۷۰۰۰۰ تومان

 

****

 

«زمان دست دوم» نتیجه‌ی ۱۰ سال تلاش مداوم سویتالانا آلکسیویچ و سفرهای او به شهرهای مختلف شوروی سابق و یافتن افرادی است که از دوران شوروی و پساشوروی سخن می‌گویند.

در سال ۱۹۱۷ انقلاب روسیه اتفاق افتاد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پایه‌های محکم حکومت تزارها فرو ریخت و اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت. انقلاب، پایه‌هایش را بر مبنای «صلح، نان و زمین» استوار کرد تا مگر تیره‌روزی‌های مردمی فرورفته در قحطی، جنگ و فلاکت به انجام برسد. انقلاب اکتبر اما آن چیزی نبود که مردم سرزمین پهناور روسیه انتظارش را داشتند. کشوری که می‌توانست در مسیر پیشرفت و ترقی قرار بگیرد، در چنگال یکی از مخوف‌ترین و خبیث‌ترین نظام‌های تاریخ گرفتار شد. افسارگسیختگانی که کینه‌ای دیرینه از انسان‌های شریف داشتند، یک‌شبه بر مصدر کار قرار گرفتند و قتل و غارت را پیشه‌ی خود کردند. سال‌ها پس از انقلاب اکتبر، همین افراد به دو گروه تقسیم شدند؛ کمونیست‌های محافظه‌کار و دموکرات‌های اصلاح‌طلب. ولی جنگ بر سر غنائم به دست آمده از مردم روسیه، هم‌چنان ادامه یافت. روشنفکران خودفروخته و عامل سیه‌روزی مردم، از جهنمی‌ترین نظام حاکم بر کشور دفاع کردند. مردم روسیه هم که غرق ابتذال اخلاقی بودند و به چیزی جز منافع لحظه‌ای و مقطعی خود نمی‌اندیشیدند، مانند یک روسپی، شبی در آغوش کمونیست‌ها و شبی در آغوش دموکرات‌ها به سر می‌بردند.

وقتی کولاک انقلاب اکتبر روسیه را در بر گرفت، قتل و غارت و جنایت انقلابیون هم افزایش یافت. چندی بعد لنین به خاطر بیماری از صحنه‌ی سیاسی کشور خارج شد و در سال ۱۹۲۴ درگذشت. کشمکش‌ها برای جانشینی او، جز یارگیری، توطئه و دسیسه‌ی افراد بانفوذ علیه یک‌دیگر، نتیجه‌ای در بر نداشت. تروتسکی، زیناویف، کامینف، بوخارین، استالین و خیلی‌های دیگر درگیر نبرد قدرت شدند ولی در نهایت تقدیر به راه خود می‌رفت؛ انقلاب به ورطه‌ی استالینیسم فرو غلتید.

یکی از راویان کتاب می‌گوید: «فقط یک شهروند شوروی می‌تواند شهروند شوروی را درک کند.» کتاب زمان دست دوم مجموعه‌ی روایت‌هایی است بسیار نزدیک به اتفاقاتی که در سال‌های پیش از انقلاب اکتبر و پس از آن روی داده است. از زاویه‌ی دید کسانی که آن دوران را درک کرده‌اند و تحلیل‌های آنان از اتفاقات آن زمانه‌ی پر آشوب ارزشی بسیار بیش‌تر از نقل خاطره دارد. چنان که نویسنده در مقدمه‌ی کتاب می‌نویسد، شاید انگیزه‌ی نوشتن چنین کتابی این باشد که جوانان نسل آینده درک بهتری از کمونیسم، جامعه و کاپیتالیسم داشته باشند:

«نظرسنجی‌ای در خصوص شوروی و کیش‌پرستی استالین برگزار شد. نیمی از جوانان نوزده تا سی‌ساله بر این باور بودند که استالین «سیاستمدرای بزرگ» بود. در کشوری که در آن استالین کم‌تر از هیتلر آدم نکشته، بازگشت به کیش‌پرستی استالین چه معنایی دارد؟ برخی ویژگی‌های دوران شوروی مد شده است. به عنوان مثال «کافه شوروی» با نام غذاهای دوران شوروی؛ شکلات و کالباس با مارک شوروی و با طعم و بویی که برای ما حس نوستالژی دارد، در مغازه‌ها پدیدار شده‌ است.البته ودکای شوروی هم جای خود را دارد…»

کاری که آلکسیویچ در زمان دست دوم می‌کند، همان اسلوبی را دارد که آثار دیگرش دارند؛ بازسازی وقایع تاریخی- اجتماعی به وسیله‌ی گفت‌وگو و بازنویسی آن گفت‌وگوها در قالب داستان‌هایی که از زبان اول شخص روایت می‌شود. این مونولوگ‌ها از آن‌جا که واگویه‌هایی درونی هم هست، هم ارزش داستانی دارند و هم نمونه‌هایی از یک تاریخ شفاهی درخشان و قابل استنادند. در آثار او همیشه ناگفته‌هایی از تاریخ معاصر می‌توان یافت که رسانه‌های رسمی و مسلط سعی در انکار یا لاپوشانی آن دارند. او در کتاب‌های پرفروشی چون «آخرین شاهدان» و «زمزمه‌های چرنوبیل» گوشه‌هایی از رنج بی‌اندازه‌ی قربانیان جنگ و انفجار اتمی را به تصویر کشیده که تقریبن در هیچ جای تاریخ رسمی نمی‌توان نمونه‌اش را پیدا کرد چرا که تاریخ با رنج انسان‌ها بیگانه است و بی‌اعتنا به مصائب او به راه خود می‌رود. در تاریخ نمی‌توان صدای گلایه‌ی زنی را شنید که در انفجار اتمی همسر آتش‌نشانش را از دست داده است. بله. تاریخ را فاتحان می‌نویسند و فاتحان تنها سر در پی شکوه و افتخار دارند.

سویتلانا آلکسیویچ متولد ۱۹۴۸ در شهر استانیسلاو، مبدع تاریخ شفاهی نیست اما پشتکار او در به کارگیری تاریخ شفاهی برای خلق داستان‌های مستند نکته‌ای است که به آثار او تشخص سبکی بخشیده و آن‌ها را از دیگر نمونه‌ها متمایز کرده است. او روش خاص خود را از روستایی در بلاروس آغاز کرد و نتیجه‌ی آن گرد آمدن مجموعه‌ای بود به نام «من از روستا رفتم». کتابی که در سال ۱۹۷۶ باید چاپ می‌شد اما حزب کمونیسم به خاطر محتوای انتقادی کتاب مانع انتشار آن شد. نخستین کتابی که از آلکسیویچ منتشر شد، کتاب «جنگ چهره‌ی زنانه ندارد» بود که در سال ۱۹۸۳ به چاپ رسید. این اثر رمانی مستند است که بر اساس گفت‌وگو با زنانی نوشته شده است که در جنگ جهانی دوم شرکت داشته‌اند. زنانی که در شوروی به عنوان خلبان، پرستار، تک‌تیرانداز، مترجم و پزشک و… در کنار سربازان دیگر جنگیده‌اند. آلکسیویچ در آثار مستندگونه‌اش اغلب به سراغ کسانی می‌رود که در روایات تاریخی از قلم افتاده‌اند. برای نمونه در «آخرین شاهدان» وقایع جنگ را از زاویه دید کسانی روایت کرده که آن زمان کودک بوده‌اند یا در «جنگ چهره‌ی زنانه ندارد» به طور خاص سراغ زنان رفته است. موضوعات آثار او نیز اغلب متمایز و متفاوت‌اند. در کتاب «شیفتگان مرگ» که در ۱۹۹۳ منتشر شد به خودکشی‌های دوران جنگ پرداخته است.

آثار سویتلانا آلکسیویچ به بیش‌تر زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه شده‌اند و آکادمی ادبی نوبل در سال ۲۰۱۵ به خاطر «آثار چندصدایی و خاطرات رنج و شجاعت زمان ما»، نویسنده‌ی «زمزمه‌های چرنوبیل» را لایق دریافت جایزه‌ی ادبی نوبل دانسته است.

شهرام همت‌زاده، مترجم و استاد دانشگاه کتاب‌های «زمزمه‌های چرنوبیل» و «زمان دست دوم» را از روسی به فارسی ترجمه کرده است. «آخرین شاهدان» دیگر کتاب سویتلانا آلکسیویچ به ترجمه‌ی مهناز خواجوند به همت نشر نیستان منتشر شده است.  

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۹۶۴۹۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جلد دوم کتاب «تاریخ تحلیلی جامعه شناسی دیوان سالاری در ایران» چاپ و رونمایی شد

جلد دوم کتاب «تاریخ تحلیلی جامعه‌شناسی دیوان سالاری در ایران» نوشته علی‌اکبر فرهنگی چاپ و رونمایی شد.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، جلد دوم کتاب «تاریخ تحلیلی جامعه‌شناسی دیوان سالاری در ایران» نوشته علی‌اکبرفرهنگی استاد ممتاز دانشگاه تهران که توسط انتشارات علمی فرهنگی روانه بازار نشر شده است، رونمایی شد.

پروفسور فرهنگی در این مراسم ضمن ابراز خرسندی بخاطر حضور در جمع دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشگاه گیلان، درباره کتاب «تاریخ تحلیلی جامعه‌شناسی دیوان سالاری در ایران» گفت: این کتاب حاصل بیش از ۵۰ سال مطالعات من بوده است که در شش جلد فیش‌برداری شده بود و سه جلد آن تقدیم ناشر شده است. اکنون جلد اول و دوم کتاب چاپ شده است و جلد سوم آن درحال چاپ است و هم‌اکنون درحال نگارش جلد چهارم آن هستم که در آن تاریخ تحلیلی جامعه‌شناسی دیوان سالاری در ایران آمده است.

وی به توضیحاتی پیرامون این کتاب پرداخت و افزود: در جلد اول کتاب، یک‌سری از مباحث نظری دیوان‌سالاری را مطرح کرده‌ام که سرزمین ما بیش از سه‌هزار سال تاریخ مدون دارد و تاریخ دیوان‌سالاری قبل از اسلام، اوایل اسلام، دوره پیامبر (ص) و خلفای راشدی به تحریر در آورده شده است. در جلد دوم نیز دوره خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس نگاشته شده است.

این استاد ممتاز دانشگاه ادامه داد: ردپای ایرانیان بعد از دوره خلفای بنی‌امیه و بنی عباس که به‌مدت ۵۰۰ سال طول کشیده است، در اداره مملکت وسیع اسلامی از مرز‌های چین تا قلب اروپا مهم و برجسته است.

این مراسم به همت انتشارات علمی و فرهنگی و انجمن فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت سال ۵۰-۱۳۴۹ دانشگاه گیلان (مدرسه عالی مدیریت گیلان) برگزار شد.
گفتنی است؛ پروفسور علی‌اکبر فرهنگی (متولد ۱۳۲۱-طالقان) در طول عمر خود به مطالعه و تحصیل در رشته‌های گوناگون از ادبیات گرفته تا علوم دینی و سپس زبان، مدیریت، جامعه‌شناسی، اقتصاد و ارتباطات همت گمارده است.