آیا انسان مدرن به نارسیسیسم مبتلا شده است؟
تاریخ انتشار: ۱۳ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۹۷۱۱۹۶
«توجه به دیگری» در جهان امروز و انسان مدرن کمیاب است. یکی از دلایل این کمیابی فاصله گرفتن انسان مدرن از «خود» است. انسان‌ها به هر میزان که از خود حقیقی‌شان فاصله بگیرند، هویت‌شان مورد انکار قرار می‌گیرد و به همین میزان از احیای رابطه‌ها غافل‌تر خواهند شد. انسان در جهان آکنده از کثرت‌ها و مملو از اشتغالات و پر شده از فضاهای خالی از اصالت‌ها، هویت و اصالت خود را گم می‌کند و اغلب به داشتن‌های برخاسته از فضاهای مجازی و غیر اصیل می‌پردازد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
برخی از تحلیلگران اجتماعی از «خودشیفتگی» یا «نارسیسیسم» به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مؤلفه‌های انسان دنیای مدرن نام می‌برند و برای این مدعا دلایل متعددی را برمی‌شمارند. اینکه چقدر این ادعا قابل اعتنا است و پیامد آن برای انسان و جامعه امروز چه خواهد بود، موضوع گفت‌و‌گوی ما با دکتر سید محسن فاطمی شد. او، فوق دکترای روانشناسی از دانشگاه هاروارد دارد و هم‌اکنون عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر میز امریکای شمالی این دانشگاه است. دکتر فاطمی علاوه بر تدریس در دانشگاه هاروارد، سابقه تدریس در حوزه آموزش، روانشناسی و ارتباطات را در دانشگاه‌های ماساچوست در بوستون، مدرسه عالی روانکاوی در بوستون و دانشگاه وسترن واشنگتن، دانشگاه تورنتو و بریتیش کلمبیا را هم در کارنامه علمی خود دارد. از این جهت برای این موضوع سراغ او رفتیم که او با مباحث فلسفی هم بیگانه نیست و چندین سال از کلاس‌های صاحبنظران حوزه فلسفه و عرفان اسلامی از جمله علامه محمدتقی جعفری نیز بهره برده است.
***
*«کریستوفر لاش» از جمله متفکرانی است که معتقد است «خودشیفتگی» به شاخص انسان مدرن بدل شده است و در کتاب «فرهنگ خودشیفتگی»، او به وضوح بر این موضوع تأکید می‌گذارد و دلایل آن را تبیین و تشریح می‌کند. آیا با کریستوفر لاش مبنی بر خودشیفته شدن انسان مدرن هم‌نظر هستید؟
وقتی در مورد خودشیفتگی یا به تعبیری «نارسیسیسم» صحبت می‌کنیم، باید نشان دهیم که مقصود ما از «خودشیفتگی» چیست. در روانشناسی وقتی از اختلال‌های شخصیت سخن به میان می‌آید به‌طور معمول یکی از اختلال‌ها، اختلال شخصیت‌های خودشیفته است که از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. این افراد، آنچنان در خود غرق هستند که ارتباطشان با دیگران قطع می‌شود. دوستان صمیمی زیادی ندارند چون با خودشیفتگی و حرکت‌های مبتنی بر آن، مانع از شکل‌گیری یک ارتباط پویا و صمیمی می‌شوند. این افراد می‌توانند با افراد زیادی در تماس باشند اما اغلب دوستان صمیمی ندارند.
اما گاهی منظور از خودشیفتگی الزاماً به معنای یک اختلال با این شدت و حدت نیست بلکه بیشتر منظور این است که انسان جهان امروز آنچنان درگیر «خود» و مشغولیت‌های خود است که «دیگری» برای او به معنای عمیق وجود ندارد. به عبارت دیگر، همه وجودش روی «خود» متمرکز است و این خودپرستی یا خودخواهی باعث خواهد شد به غیر از «خود» نتواند به بُعد دیگری فکر کند. از این لحاظ یک فضای تخریبی را در ارتباط با خود تجربه می‌کند.
از آن رو که در جهان امروز و در انسان مدرن «توجه به دیگری» کمیاب است انسان امروز به نارسیسیسم متهم می‌شود. یکی از دلایل این کمیابی فاصله گرفتن انسان مدرن از خودش است. انسان‌ها به هر میزان که از خود حقیقی‌شان فاصله بگیرند، هویت‌شان مورد انکار قرار می‌گیرد و به همین میزان از احیای رابطه‌ها غافل‌تر خواهند شد؛ چون نیاز به احیای رابطه‌ها به‌عنوان یک اصل اساسی در همه رابطه‌ها مطرح است.
انسان در جهان آکنده از کثرت‌ها و مملو از اشتغالات و پر شده از فضاهای خالی از اصالت‌ها، هویت و اصالت خود را گم می‌کند و در عوض به داشتن‌های برخاسته از فضاهای مجازی و غیر اصیل می‌پردازد. این باعث می‌شود تا اساساً رابطه خود با خود هم تا اندازه زیادی مورد انکار قرار گیرد و این امر، انسان مدرن را با چالش‌های زیادی در رابطه با خود مواجه می‌کند.
البته باید به این نکته توجه داشت که از لحاظ روان-تحلیلگری به هر میزان که انسان‌ها از خود به معنای واقعی دورتر شوند، «دیگری» برای آنان از اهمیت بالاتر برخوردار خواهد شد. باید توجه داشت که این «دیگری» در این معنا با آن «دیگری» در معنای گفته شده در بالا کاملاً متفاوت است. به عبارت دیگر، انسان گرفتار خود مجازی و تهی از اصالت خود ضمن اینکه در خود مجازی مشغول است و از «دیگری» به معنای مثبت غافل است (منظور از دیگری مثبت، مودت و همدلی در ارتباط با دیگری است) همزمان می‌تواند در سیطره دیگری قرار گیرد.
*آیا «خودشیفتگی انسان مدرن» امری پارادوکسیکال به نظر نمی‌رسد؛ چرا که ضمن اینکه صرفاً به خود می‌پردازد همزمان از خود نیز غافل است؟
دقیقاً همین گونه است. برخی از فیلسوفان همچون هایدگر هم به «خود حقیقی» توجه داشتند و هم به «خود مجازی». در میان عارفان ما هم این بحث مطرح است که هستی انسان با خود حقیقی‌اش مرتبط است، انسان‌ها وقتی به‌دنبال سایه‌ها باشند از حقیقت خود غافل خواهند شد.
پس بود دل جوهر و عالم عرض
سایه دل چون بود دل را غرض (دفتر سیم از کتاب مثنوی(
بنابراین، نکته شما درست است. انسانی که شما ترسیم کردید، از یک بعد به‌دنبال خود است و از یک بعد دیگر دور از خود است. اتفاقاً این حرف را یونگ هم مطرح می‌کند و معتقد است که ما می‌توانیم از دو «خود» صحبت کنیم؛ خود اول و خود ثانی. «خود اول» خود آمیخته با فضاهای برخاسته از خودخواهی است و «خود ثانی» خودی است که به تعبیر یونگ خود استعلایی نام دارد و این افتراق خود اول و خود ثانی برای انسان‌ها گمگشتگی ایجاد خواهد کرد. به هر میزان که انسان‌ها بین خود اول و خود ثانی انشقاق و مفارقت را تجربه کنند و این شکاف بیشتر باشد، بیگانگی انسان‌ها از خودشان بالاتر و بیشتر خواهد شد و این می‌تواند به روان رنجوری به شکلی گسترده همراه با بیماری‌های مخرب روان منجر شود. در لسان دینی هم داریم وَلَا تَکونُوا کالَّذِینَ نَسُوا‌الله فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُولَـئِک هُمُ الْفَاسِقُونَ «انسان‌ها وقتی از حقیقت هستی فاصله می‌گیرند و خداوند را فراموش می‌کنند، خودشان را هم فراموش خواهند کرد». (سوره حشر آیه 19)
*از آنجایی که «اخلاق» در نسبت با «دیگری» تعریف می‌شود، از این‌رو بسیاری از متفکران روانشناسی و تحلیلگران علوم‌اجتماعی بر این باورند که بین «اخلاقی زیستن» و «خودشیفتگی» رابطه معناداری وجود دارد. حال می‌خواهیم بدانیم از نظر شما سست شدن زیست اخلاقی در دنیای امروز چقدر به خودشیفته شدن انسان مدرن مربوط است؟
با افزایش «رشد اخلاقی» انسان‌ها می‌توانند «توسعه» بالاتری را تجربه کنند و به «خود متعالی» نزدیک شوند. بی‌شک «توسعه اخلاقی» همراه با «گسترش عقلانیت» می‌تواند در برطرف کردن موانعی که خودشیفتگی ایجاد می‌کند، نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۹۷۱۱۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زمین توان پذیرش رفاه مصنوعی را ندارد
ایسنا/مازندران عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل با بیان اینکه طی ۲۰ سال اخیر مسائل محیط زیستی اعم از ریزگردها، زباله شهرهای شمالی در ساحل، از بین رفتن جنگل‌ها، زمین خواری، کوه خواری، ماسه خواری و دسترسی زیاد به دریا افزایش یافته، گفت: لازم است مسئولان کشورهای مختلف این مسائل را جدی‌تر تلقی کنند؛ چرا که زمین توان پذیرش جمعیت بیشتر و استفاده و رفاه تصنعی را ندارد.
استادیار گروه آموزشی محیط زیست دانشکده مهندسی عمران دانشگاه نوشیروانی بابل به مناسبت هفته «زمین پاک» در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: انسان از ۱۰ هزار سال پیش کشاورزی و یکجا نشینی و توسعه شهرها را شروع کرد که حدود ۳۰۰ سال پیش وارد انقلاب و دوره صنعتی شد و به طور خاص بعد از جنگ جهانی دوم وارد دوره جدیدی شد و عصر جدیدی شروع شد که ۲۰۰ سال پیش وجود نداشت.
عزیر عابسی تصریح کرد: این عصر جدید با افزایش جمعیت به شدت زیاد انسان از ۱ به ۸ میلیارد و افزایش سطح رفاه و بهداشت انسان که همه و همه در پی آن مصرف بالای آب، انرژی، تغییر کاربری اراضی و تولید زباله را نیز به همراه داشته روبرو شد.
وی با اشاره به اینکه به گفته بسیاری از افراد در گذشته این مشکلات وجود نداشت که کاملا درست است، خاطرنشان کرد: در قدیم پلاستیک نبود، نوشیدنی‌ها در ظرف‌های یکبار مصرف استفاده نمی‌شد، زباله‌های الکترونیکی اصلا وجود نداشت.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل ادامه داد: این موارد مسائل هزاره جدید، سده جدید و شاید حتی طی۳۰ سال اخیر است که باعث فشار زیاد به طبیعت شده است.
وی افزود: زباله‌هایی که طبیعت نمی‌تواند در خود جذب و هضم کند، منابع آبی که دیگر طبیعت برای فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی ندارد همچنین منابع سوختی که از اعماق زمین خارج و وارد اتمسفر می‌شود موجب گرمایش زمین شده است.
عابسی با اشاره اینکه دوره جدید، دوره‌ای است که زمین تحت فشار است و نیاز به حمایت دارد، افزود: باید ۸ میلیارد انسانی که روی کره زمین زندگی می‌کنند متوجه شوند که رفتار سنتی و غلط را عوض کنند و آموزش متناسب و مدرن ببینند.
این محقق، پژوهشگر و استاد محیط زیست تاکید کرد: بچه‌هایی که با موبایل، باتری و لوازم الکترونیکی در ارتباط هستند باید بدانند که این موارد بعد از چند سال به بدترین و خطرناک‌ترین نوع زباله به دلیل وجود سرب و جیوه تبدیل می‌شوند.همچنین تا می‌توانند از مصرف پلاستیک پرهیز کنند و اگر استفاده کردند به گونه‌ای باشد که وارد روند بازیافت شود.
وی افزود: فرهنگ سازی، آموزش و فهمیدن تغییری که اتفاق افتاده را حتما باید به نسل جدید دانش آموزان و دانشجویان آموزش داد چرا که جای این آموزش به شدت خالی است.
عابسی با بیان اینکه درسی در دوره دوم متوسط به نام شناخت انسان و محیط زیست وارد شد که خیلی دیر است، تصریح کرد: چون این آموزش‌ها باید از دبستان شروع شود و در دانشگاه هم همین درس اختیاری است و به همین دلیل خیلی از فارغ التحصیلان مقطع دکتری موارد بسیار ساده محیط زیست را نمی‌دانند در حالی هر بچه‌ای در اروپا در حال آموزش دیدن موضوعات مختلف محیط زیستی است.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل با اشاره اینکه آموزش خیلی خیلی مهم است، ادامه‌داد: متاسفانه آموزش‌ها هنوز به صورت مبسوط شروع نشده و تصمیات خیلی ساده‌ای گرفته شد و بیشتر خانواده‌ها خودشان آموزش‌های لازم را به فرزندانشان می‌دهند.
وی افزود: شبکه‌های مردم نهاد نیز با اجرای برنامه‌های مختلف در این راستا کمک می‌کنند اما بنا به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مسئولان، مدارس و دانشگاه کوتاهی کرده و برای آموزش و حل معضلات ورود نکرده است.
انتهای پیام
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟