اینجا تاریخ زنده می‌شود

زیرزمین موزه بزرگ خراسان همان‌ طوری است که یک زیرزمین موزه باید باشد؛ اسرارآمیز و پر از شگفتی زیر میکروسکوپ‌ها و دستگاه‌های پیشرفته و عجیب و غریب در این مجموعه احساس می‌کنی که هر لحظه بخشی از تاریخ از زیر گرد و غبار زمان خارج می‌شود و شگفتی‌هایش را در معرض دید کاوشگران، پژوهشگران و تاریخ‌دانان این مجموعه می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، برای هرکسی جذاب است که پا به آزمایشگاه‌های آثار تاریخی بگذارد مخصوصا وقتی بفهمی که همان لحظه که در حال قدم زدن در موزه بزرگ خراسان هستی جایی چند متر پایین‌تر گروهی از تاریخ‌دان‌ها و پژوهشگران در حال تحقیق و بررسی آثار تاریخی خراسان هستند؛ آثاری که پس از تحلیل‌ها و بررسی‌های کارشناسان برای ترمیم و نمایش در موزه آماده می‌شوند.

برای آشنایی با فعالیت‌های زیرزمین جذاب و دوست‌داشتنی موزه بزرگ خراسان به این موزه رفتیم و با مسئول آن به گفت‌وگو نشستیم.

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ خراسان در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص پروسه مرمت اشیا تاریخی و تزئینات معماری در این موزه اظهار کرد: آن چیزی که بازدیدکننده در موزه می‌بیند در واقع از قبل زنجیره‌ای داشته تا به این جا رسیده است. اشیاء موزه می‌تواند اهدایی و یا از حفاری به‌دست آمده باشد. از مرحله‌ای که شی کشف می‌شود تا زمانی که در موزه به نمایش گذاشته می‌شود اقداماتی روی آن‌ها انجام می‌شود تا اشیاء برای نمایش آماده شوند. 

مژگان موسی‌زاده مطرح کرد: رشته مرمت در ایران حدود 50 سال سن دارد و توسط دکتر وطن‌دوست پایه‌گذاری شده است؛ مرمت اشیاء تاریخی رشته‌ای است که در این بین به ما کمک می‌کند تا به بازدیدکننده هویت اصلی شی را نشان دهیم. 

وی ادامه داد: اشیائی که از حفاری‌ها بدست می‌آید می‌تواند با توجه به حساسیت‌ها متفاوت جنسیت‌های مختلفی داشته باشد. از یک سایت باستان‌شناسی اشیائی مانند مواد آلی و سفال که سازه‌های مقاوم‌تری نسبت به مواد آلی هستند به‌ دست می‌آید و همینطور کم‌تر از سایت‌های باستان‌شناسی انتظار داریم که مواد آلی مانند پوست، چرم و کاغذ سالم به دست ما برسد. 

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی بیان کرد: یک مرمت‌کار هم می‌تواند زمانی که یک شی از حفاری علمی به دست می‌آید در ایجاد شرایط تعادل برای شی کشف شده تاثیرگذار باشد، چرا که شی اصطلاحا در بستر خود خواب بوده است و لحظه‌ای که کشف می‌شود گویی بیدار می‌شود و این بیدار شدن همزمان با برخی از اتفاقات اطراف است و تازه به محیط اطرافش آگاه می‌‎شود.

موسی‌زاده افزود: اگر باستان‌شناس و یا فردی که می‌خواهد شی کشف شده را مرمت کند نسبت به شرایط محیط آگاهی نداشته باشد می‌تواند به شی آسیب برساند؛ شی کشف شده امکان دارد ظاهرا سالم به دست آید اما تحت تاثیر شک‌هایی از سمت عوامل محیطی و یا هوایی قرار می‌گیرد  که ممکن است الیافش از بین رود. 

وی ادامه داد: آزمایشگاه مرمت نماینده‌ای به عنوان کارشناس مرمت به حفاری‌ها می‌فرستد تا کمک کند شی کشف شده کم‌تر تحت تاثیر محیط قرار گیرد و بتواند شرایط بهینه را برای شی فراهم کند. مراقبت‌های اضطراری که به حفاظت تحت کاوش معروف است توسط مرمت‌کار انجام می‌شود و سیاست‌های مرمت‌کار بر این است که از اثر بیشتر محافظت کند تا آن را مرمت. 

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی ابراز کرد: اشیاء به طور معمول بعد از کشف در حفاری‌ها در اختیار موزه قرار می‌گیرند. شی کشف شده باید برای به نمایش درآمدن آمادگی ذهنی پیدا کند؛ معمولا شی‌ای که از حفاری به‌دست می‌آید تحت شرایط مناسبی نبوده است و وظیفه مرمت‌کار برای افزایش طول عمر شی این است که شرایط مناسب را برای آن فراهم کند. 

موسوی خاطرنشان کرد: بخش آزمایشگاه موزه، بخشی است که کارشناسان آن به صورت جزئی‌تر بر روی شی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند و در برخی از موارد این بخش مناسب برای کارهای پژوهشی نیز هست، اما فعالیت‌‎های کارگاهی بیشتر حوزه اجرایی دارد و مطالعات گسترده‌تری روی شی در این بخش انجام می‌شود که حفاظت و مرمت بخشی از فعالیت‌های کارگاهی است.

وی در خصوص امکانات موزه بزرگ خراسان مطرح کرد: خوشبختانه موزه بزرگ خراسان از امکانات کاملی در بخش کارگاهی و آزمایشگاهی برای مرمت برخوردار است که کم‌تر موزه‌ای در کشور از این ویژگی برخوردار است. 

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی افزود: اشیا بعد از این‌که با مراقبت‌های لازم مرمت‌کار از محل حفاری به آزمایشگاه منتقل می‌شوند با توجه به جنسیت، نوع حساسیت، میزان آسیب، نوع مقاومت نسبت به محیط و میزان تلاشی که خود شی برای پایداری در این شرایط انجام می‌دهد برای مرمت اولویت‌بندی می‌شوند، با توجه به این‌‎که مرمت پروژه‌ای زمان‌بر است اشتباه در آن جایز نیست و راه بازگشتی ندارد، به همین دلیل باید روش‌هایی را برای حفاظت اثر انتخاب کرد که پایداری آن را بالا ببرد.

موسی‌زاده ادامه داد: اشیاء پس از تفکیک، شناسنانه‌دار می‌شوند و بر اساس مقاومت بیشتر، متوسط تا پایدار در ردیف اولویت‌بندی قرار می‌گیرند. برخی اوقات اشیائی که به آزمایشگاه می‌آیند میزان آلودگی‌شان از نظر بیولوژیکی، شرایط محیطی و زیست محیطی بالا است و با توجه به سیاست‌های کلان فرهنگی موزه‌ها که موزه‌های سبز هستند باید این شرایط در نظر گرفته شود که اثر از نظر بیولوژیک و مواد مخرب چه مقدار در محیط‌ زیست می‌تواند تاثیر داشته باشد.

وی تشریح کرد: به طور معمول اشیاء بعد از اولویت‌بندی  وارد قرنطینه می‌شوند و اگر لازم باشد برخی از اقدامات حفاظتی روی آن‌ها انجام می‌شود، اشیائی که اولویت یک را برای مرمت به دست آورده‌اند، وارد بخش مواد آلی یا مواد معدنی می‌شوند و نسبت به پروسه کاری و برنامه‌ریزی‌هایی که برای آینده موزه تعریف شده است مرمت می‌شوند، برای مثال برای طرح محتوایی که قرار است در روز جهانی موزه برگزار شود خودمان را موظف کرده‌ایم در موزه بزرگ خراسان حرفی برای گفتن داشته باشیم.

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی در خصوص طرح محتوایی موزه گفت: گام‌های اولیه این طرح چیزی حدود نه ماه پیش برداشته شده است و این‌که در کدام یک از ویترین‌ها، کجا و به چه شکلی قرار است بخشی از اشیاء مرمت شده به نمایش درآید تعریف شده است. اشیائی که به نمایش گذاشته می‌شوند می‌تواند هم میراث ملموس و هم میراث ناملموس و تمام حواشی اطرافش از جمله روش ساخت، افرادی که آن را ساخته‌اند، مدل‌های تطبیقی این اشیاء و ... را به نمایش بگذارد.

موسی‌زاده اضافه کرد: آزمایشگاه در این مرحله بسیار می‌تواند تاثیرگذار باشد چرا که علاوه بر دور کردن عوامل مخرب از شی، شکل آن را برای نمایش در موزه مرتب و تمیز می‌کند؛ در این پروسه میراث ملموس و ناملموسی که در مطالعات آزمایشگاهی روی آن‌ها کار شده است نیز کمک می‌کند، برای مثال مطالعات آزمایشگاهی که انجام می‌شود می‌تواند به ساختارشناسی یک نوع فلز در گونه‌شناسی دوره‌های تاریخی کمک کند.  

وی در خصوص تعداد کمی آثار در آزمایشگاه‌ مواد آلی و معدنی ادامه داد: با توجه به این‌که خراسان پیشینه قدمتی زیادی دارد با کاوش در هر نقطه از آن به اشیاء خوبی می‌رسیم؛ عمر مواد آلی بسیار کم‌تر از مواد معدنی است به همین خاطر ممکن است داستانی که در رابطه با مواد آلی از جمله پوشاک مطرح است به صورت فیزیکی وجود نداشته باشد اما در بندیان درگز مواردی از نحوه‌ پوشش انسان‌های دوره ساسانی به جا مانده است که مربوط به بخش میراث ناملموس آن است به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم کدام یک از بخش‌ها نسبت به دیگری برتری دارد.

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی در پاسخ به سوال ارتباط زمین‌شناسی با مرمت در چیست، گفت: فعالیت‌هایی که در آزمایشگاه انجام می‌شود می‌تواند به مطالعات زمین‌شناسی هم کمک کند به این شکل که امکان دارد نمونه‌ای از رنگ قطعه‌ای از گچ‌بری دوره سلجوقی داشته باشیم و یک نمونه از همان بر روی الیاف پارچه کشف شده نیز وجود داشته باشد در صورتی که در مطالعات آزمایشگاهی بیس‌های نزدیکی بین این دو وجود داشته باشد می‌تواند در فعالیت‌های پژوهشی و مطالعلت تطبیقی به ما کمک کند که در واقع استفاده از چنین رنگ‌هایی به چه شکل بوده و حتی معادن آن کجا بوده است.

موسی‌زاده تصریح کرد: با توجه به این‌که خراسان رضوی مناطق خوبی برای حفاری و اشیاء با ارزشی دارد مانند منطقه حفاری شده سبزپوشان در سال 1953 برای چندین نسل به عنوان مرمت‌کار خوراک کافی و لازم وجود دارد که سالانه به این بخش اضافه می‌شود. 

وی در خصوص مدت زمانی که صرف مرمت یک اثر می‌شود تشریح کرد: عوامل زیادی از جمله سرعت عمل، نگاه مرمت‌کار و ... می‌تواند در زمان‌بندی مرمت تاثیرگذار باشد اما به طور میانگین مواد و مصالحی که مرمت‌کار از آن‌ها استفاده می‌کند نیز تاثیرگذار است مانند بنزوتریازول که باعث می‌شد زمان مرمت کاهش پیدا کند البته در حال حاضر به دلیل خطر برای محیط زیست و مرمت‌کار دیگر از آن استفاده نمی‌شود. 

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی اضافه کرد: امکانات و تجهیزات نیز می‌تواند بر روی زمان مرمت تاثیرگذار باشد چرا که برخی از ابزارها بسیار به مرمت‌کار کمک می‌کند مانند میز مکش که سرعت عمل یک مرمت‌کار را بالا می‌برد.

موسی‌زاده در خصوص یکی از آثاری که در حال حاضر به مرمت آن مشغول هستند، گفت: در حال حاضر مشغول مرمت دو قطعه از کاشی‌های به جا مانده از مدرسه نظامیه هستیم که شاید به تنهایی برای بازدیدکننده جذاب نباشد و اهمیت یک مدرسه را نشان ندهد به همین دلیل قرار است این دو قطعه بر روی گره‌هایی که خود ما آن‌ها را بر اساس طرح اصلی ساخته‌ایم سوار شوند و سپس وارد پروسه حفاظت برای نمایش اثر می‌شویم. 

وی ابراز کرد: تمام آثاری که به آزمایشگاه و کارگاه‌های موزه آورده می‌شود مورد حفاظت پی‌گیرانه، حفاظت اضطراری، حفاظت به قصد نمایش و مرمت قرار می‌گیرند. موزه‌ها معمولا یک دهم از اشیائی را که در مخزن دارند به نمایش می‌گذارند که این نسبت در هر موزه متفاوت است؛ هر موزه برای آینده‌ خود برنامه‌هایی دارد و باید اشیائی را آماده داشته باشد و باید بداند که برای برنامه‌های آینده‌اش چه تعداد آثار، چگونه و برای چه مخاطبانی به نمایش بگذارد که می‌تواند در روش‌های مرمت از الگوهای مختلفی استفاده کند. 

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی در مورد برنامه‌های موزه بزرگ خراسان تشریح کرد: طرح محتوایی موزه قصد دارد خراسان  بزرگ تاریخی را بر اساس تکامل دوره‌های تاریخی معرفی کند، چرا که خراسان در هر دوره از تاریخ دست بازی دارد و از تمام الگوها حتی میراث ناملموس مانند شخصیت‌ها، رویدادها، اتفاقاتی که افتاده و حواشی یک اثر حرفی برای گفتن دارد؛ در حال حاضر برای بخش اول بر روی تزئینات معماری بر اساس آنالیز الگوهای مختلف معطوف شده‌ایم که کم‌تر در ایران به این شکل انجام شده است. 

مژگان موسی‌زاده متذکر شد: سالی که موزه خراسان افتتاح شد صرفا طرح عمران موزه‌ای بود و موزه به شکلی که اهداف موزه‌ای داشته باشد قرار است تازه فعالیت خود را آغاز کند که با هدفی خاص اشیاء برای نمایش آماده می‌شوند.

وی در خصوص اشیاء حاضر در موزه خراسان بزرگ اضافه کرد: بخشی که در حال حاضر در موزه وجود دارد مربوط به بخش هفت هزار سال تمدن ایران است که موقتی است و تعدادی از اشیاء آن امانی است که با توجه به شعار سال گذشته موزه‌ها «موزه‌های تراپیوسته» این جابه‌جایی بین موزه‌ها رخ داده است که هم موزه‌ها باهم در ارتباط باشند و هم بتوانند امکانات را با یک‌دیگر تقسیم کنند تا مردم با فرهنگ‌های مختلف کشور آشنا شوند.

مسئول آزمایشگاه مرمت موزه بزرگ استان خراسان رضوی در مورد استقبال مردم از موزه‌ها مدعی شد: به عقیده من به غیر از روابط عمومی موزه‌ها، فعالیت فرهنگی و عمر آن‌ها می‌تواند عامل مهمی در آمار کمی باشد هر چند که به نظر من تعداد آمار نمی‌تواند نشان‌دهنده اهمیت یک موزه باشد؛ یکی از مولفه‌های اهمیت موزه‌ها می‌تواند تعداد بازدیدکننده‌ها باشد اما تعداد بازدیدکننده‌ها بستگی به فعالیت فرهنگی موزه، نوع فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، نحوه مدیریت آن، نوع شکل‌گیری، سن موزه، موقعیت اقلیمی و سیاست‌گذاری‌های کلان دولت نیز دارد.

موسی‌زاده خاطرنشان کرد: آثاری از دوره پیش از تاریخ و حتی دوره نوسنگی در آزمایشگاه این موزه برای مرمت داشته‌ایم که مربوط به منطقه کشف‌رود خراسان بوده‌اند، هم‌چنین اشیائی از دوره قاجار در این آزمایشگاه مرمت شده و به نمایش در آمده است که نسبت به اشیاء کشف شده از دوران هخامنشیان اهمیت بیشتری داشته است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا موزه برای مردم اهمیت دارد یا خیر افزود: به غیر از خراسان، ایران حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و شاید یکی از دلایلی که موزه‌ها برای مردم ما از اهمیت کم‌تری نسبت به سایر موارد برخوردار است تعدد آثار در کشور باشد و این دارایی فرهنگی باعث شده است که قدر آن‌ها را کم‌تر بدانیم اما به عقیده من روند رشد فکری مردم با نگاه فرهنگی متحول می‌شود.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: موزه بزرگ خراسان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۰۹۶۴۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اتمام مرمت و لایروبی دو رشته قنات کشاورزی در ورزقان

 عزتی با اشاره به اهمیت آب و روش‌های صرفه جویی در آب کشاورزی گفت: با مرمت و لایروبی دو رشته قنات به طول ۴۵۰ متر در روستا‌های صیفار و کلو  ورزقان موجب افزایش دبی آب خروجی از این قنات شده است.

وی افزود: هزینه مرمت و لایروبی این قنات مبلغ ۷۰۲ میلیون تومان است که از محل اعتبارات استانی تامین شد.

مدیر جهادکشاورزی ورزقان افزود: اراضی پایاب این قنات ۴۰ هکتار می‌باشد که با اتمام پروژه از آب مطمئن برخوردار می‌شوند و بهره وری استفاده از آب کشاورزی افزایش می‌یابد.

وی افزود: مدیریت جهادکشاورزی شهرستان ورزقان براساس سیاست افزایش بهره وری استفاده از آب کشاورزی تلاش دارد با تامین منابع مالی پروژه‌های آبیاری باعث توسعه آبیاری‌های نوین در این شهرستان شود.

باشگاه خبرنگاران جوان آذربایجان شرقی تبریز