فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تاریخ اسلام» در پله 75
تاریخ انتشار: ۲۶ اسفند ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۳۱۴۳۴۴۷
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تاریخ اسلام»، مقالاتی با عناوین «بررسی تطبیقی الگوی تاریخ نگاری قرآن کریم و منابع تاریخی منتخب (مغازی واقدی، طبقات ابن سعد، سیره ابن هشام و تاریخ طبری) در نحوه انعکاس آگاهی پیشین یهود از صفات پیامبر(ص)» نوشته سیدمحمدصادق حسینی‌کجانی؛ «بررسی تاریخی دو گزارش از امیر مؤمنان علی(ع) مشتمل بر لعن اشخاص» تالیف مصطفی معلمی و رحمت‌الله مرزبند؛ «واکاوی تاریخی علل خروج سیّدالشهداء (ع) از مدینه و مکّه» به قلم رمضان محمدی و ابراهیم گودرزی منتشر شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همچنین مقالات «جایگاه تاریخ در استنباط فقهی با بررسی موردی گستره منابع خمس در دوره پیامبر(ص)» نوشته محمدسعید نجاتی، اصغر منتظرالقائم و محمدعلی چلونگر؛ «تطور تاریخی راه کارهای تحقق تقیّه در سیره ائمه شیعه(ع)» تالیف یحیی میرحسینی و علی باباخانی؛ «کاربست تزِ واساختیِ تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص)؛ مطالعه موردی روایت های یعقوبی، طبری و شیخ مفید» به قلم سعید موسوی‌سیانی و حمید حاجیان‌پور؛ «تحول مبانی مشروعیت دولت سربداران با تأکید بر نقش تشیع و تصوف» نوشته محمدرضا روزبهانی؛ «مبانی ساخت یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان در عصر صفوی - (سیری از هویتپردازی تا آناکرونیسم)» تالیف زهرا خشک‌جان و امیر رضائی‌پناه از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره هستند.
بررسی تطبیقی الگوی تاریخ نگاری قرآن کریم و منابع تاریخی منتخب
در چکیده مقاله «بررسی تطبیقی الگوی تاریخ نگاری قرآن کریم و منابع تاریخی منتخب )مغازی واقدی، طبقات ابن سعد، سیره ابن هشام و تاریخ طبری ( در نحوه انعکاس آگاهی پیشین یهود از صفات پیامبر(ص)» می‌خوانیم «قرآن کریم به آگاهی پیشین یهود از ویژگی‌های پیامبر(ص) اشاره می‌کند و اقدامات یهود را ناشی از جهالت آنها نسبت به رسالت پیامبر(ص)نمی داند، بلکه به سبب کفر و نفاق آنها می‌داند. پس از قرآن، منابع تاریخی مانند المغازی محمد بن عمر واقدی (د. 207ه.ق)، السیرة النبویة عبدالملک بن هشام الحمیرى (د. 218ه.ق)، الطبقات الکبرى محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری (د.230ه.ق) و تاریخ الأمم و الملوک أبو جعفر محمد بن جریر الطبری (د. 310ه.ق) به این موضوع اشاره می‌کنند. بررسی چگونگی بازتاب گزارش‌های مربوط به آگاهی پیشین یهود از صفات و ویژگی‌های پیامبر(ص)در قرآن کریم و منابع منتخب، مهمترین هدف مقاله حاضر است که به شیوه مقایسه‌ای - تحلیلی درصدد پاسخ به این پرسش است که وجوه تشابه و تفاوت گزارش‌های قرآن و منابع منتخب تاریخی از جهت نگرشی، پردازشی و نگارشی در رابطه با آگاهی پیشین یهود از صفات و ویژگی‌های پیامبر(ص)چیست؟ مقاله حاضر به این نتیجه رسیده است که در آیات مکی به‌صورت کلی به شناخت یهود از پیامبر(ص)اشاره می‌شود، اما در آیات مدنی شناخت یهود نسبت به پیامبر(ص) از طریق بیان صفات آن حضرت در تورات بیان می‌گردد. این درحالی است که منابع منتخب تاریخی ضمن پرداختن به حوادث و اتفاقات از تبیین و تحلیل علل و عوامل اصلی موضع گیری یهود غفلت می‌نمایند و این تفاوت در نگرش و در شیوه پردازش قابل ملاحظه است».
بررسی تاریخی دو گزارش از امیر مؤمنان علی(ع)
نویسنده مقاله «بررسی تاریخی دو گزارش از امیر مؤمنان علی(ع) مشتمل بر لعن اشخاص» در طلیعه نوشتار خود آورده است «گزارش‌هایی از سیره معصومان(ع) به ویژه امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)درباره روش برخورد با مخالفان وجود دارد که دربردارنده لعن صریح و با نام و نشان و گاه سبّ و شتم است. با توجه به عصمت ائمه(ع) پذیرش این گونه از گزارش‌ها دشوار می‌نماید. در این پژوهش تلاش شده است با تکیه بر تحلیل‌های تاریخی، نمونه‌هایی از گزارش‌های یاد شده براساس سنت عالمان شیعه در نقد و بررسی متن و سند اخبار و روایات، راست آزمایی شود. ممکن است در نگاه اولیه با توجه به شهرت گزارش‌های مورد بحث، پژوهش در میزان اعتبار سند آنان، مُوجّه جلوه ننماید اما بررسی‌ها نشان دهنده ضعف سندی و در نتیجه، اعتبار اندک گزارش‌های یاد شده است. این پژوهش به این نتیجه نزدیک می‌شود که این گزارش‌ها ساخته گروه‌های منحرف عقیدتی و سیاسی بوده است و انگیزه‌های مختلفی در جعل و تحریف آن وجود داشته است».
علل خروج سیّدالشهداء(ع) از مدینه و مکّه
در چکیده مقاله «واکاوی تاریخی علل خروج سیّدالشهداء (ع) از مدینه و مکّه» می‌خوانیم «سیّدالشهداء(ع) در روزهای پایانی رجب سال60 ه.ق با رسیدن نامه یزید بن معاویه به والی مدینه درباره لزوم اخذ فوری بیعت بدون مسامحه از مخالفان وی، به طور ناگهانی زادگاه خویش را به قصد مکه ترک کرد. توقف ایشان در مکه، چهار ماه و پنج روز به طول انجامید. آن حضرت(ع) با آغاز مناسک حج، باز هم به طور ناگهانی، مکّه را به سوی کوفه ترک کرد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و براساس بررسی و شناخت اوضاع و شرایط سیاسی، فرهنگی، جغرافیایی و امکانات و توانایی‌های اقتصادی و نظامی مکّه و مدینه، تلاش دارد با رویکردی تاریخی به این پرسش پاسخ تحلیلی دهد که عل خروج امام حسین(ع)از این دو شهر چه بود»؟
جایگاه تاریخ در استنباط فقهی
نویسنده مقاله «جایگاه تاریخ در استنباط فقهی با بررسی موردی گستره منابع خمس در دوره پیامبر(ص)» در چکیده تحقیق خود می‌نویسد «یکی از کاربرد‌های دانش تاریخ در فقه، کمک به ارزیابی مقدمات استدلال اجتهادی است. دانشمندان مسلمان درباره شمول خمس نسبت به درآمدها در زمان رسول اکرم(ص)دیدگاه‌های مختلفی دارند. بررسی تاریخی شواهدی که برخی از فقهای شیعه برای اثبات خمس درآمدهای فردی در زمان پیامبر(ص) مطرح می‌کنند مسئله اصلی این پژوهش است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که این بررسی می‌تواند به عنوان نمونه‌ای برای ارزیابی مقدمات تاریخی به کار رفته در قیاس استدلال فقهی معرفی شود».
تطور تاریخی راه کارهای تحقق تقیّه در سیره ائمه شیعه(ع)
در چکیده مقاله «تطور تاریخی راه کارهای تحقق تقیّه در سیره ائمه شیعه(ع)» می‌خوانیم «تقیه یکی از محورهای مهم پژوهش در تاریخ عقاید و باورهای اسلامی است. شیعیان امامیه بیش از دیگر مذاهب به تقیه باور داشته‌اند، بدان عمل کرده‌اند و به بحث درباره ابعاد نظری و فقهی آن پرداخته‌اند. دیگر مذاهب اسلامی به دلیل منحصر دانستن تقیه به صدر اسلام و پذیرش کاربرد آن در مواردی نادر، علاقه‌ای به پرداختن به این موضوع نشان نداده‌اند. این مقاله می‌کوشد با نگاهی تاریخی، مهمترین روش‌های امامیه را برای عمل به تقیه و تحقق بخشیدن به آن بررسی کند. این بررسی نشان می‌دهد، تقیه تا آغاز قرن دوم، بیشتر ناظر به کتمان، ستر و اظهار خلاف معتقدات قلبی بوده است، اما از سده دوم هجری و با افزایش جمعیت شیعیان و فزونی گرفتن فشارهای سیاسی اجتماعی، رفتارهایی مانند عیب‌جویی و انتقاد از خودی‌ها، ایجاد اختلاف در مسائل دینی و افتراق در میان هم‌کیشان را در برگرفته است».
کاربست تزِ واساختیِ تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص)
در طلیعه مقاله «کاربست تزِ واساختیِ تاریخ در تبیین کثرت قرائت ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص)؛ مطالعه موردی روایت های یعقوبی، طبری و شیخ مفید» آمده «فراوانی خوانش‌ها از مسئله جانشینی پیامبر(ص) و باز تولید این تکثر در کشمکش‌های گفتمانی جریان‌های کلامی مسلمانان تاکنون، زمینه ساز طرح"تبیین کثرت خوانش‌های تاریخی از مسئله جانشینی پیامبر(ص)" شده است. امری که بر اساس پیش فرض مقاله، برآیندی از مسلم فرض نمودن تصور بازساخت گرایانه از منطق تفکر تاریخی است. در دیدگاه نویسنده، تز واساختی تاریخ به سبب تأکید بر نقش فعال مورخ در چگونگی پرداختن به روایت‌های تاریخی و انکار ماهیت ارجاعی منطق تفکر تاریخی، تبیین بسنده‌ای از فراوانی خوانش‌های تاریخی ارائه می‌نماید. روش نویسنده در اثبات این مدعا، روایت شناسی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید است. روشی که ما را به تبیین چگونگی و چرایی تنوع طرح اندازی‌های روایی سخنان پیامبر(ص) پیرامون رهبری پس از خود در حجة الوداع راهنمایی خواهد کرد. یافته ما از مقایسه روایت شناختی روایت‌های طبری، یعقوبی و شیخ مفید آن است که تفاوت چگونگی پرداختن آنها به گفتار و رفتار پیامبر(ص)در حجة‌الوداع برآیند پیش پنداشت‌های نویسندگان و جایگاه متمایزی است که در مناسبات اجتماعی برعهده داشته‌اند».
تحول مبانی مشروعیت دولت سربداران با تأکید بر نقش تشیع و تصوف
نویسنده مقاله «تحول مبانی مشروعیت دولت سربداران با تأکید بر نقش تشیع و تصوف» در طلیعه نوشتار خود آورده است «در دوران فترت، پس از مرگ ایلخان ابوسعید (د.736هق) تا برآمدن تیمور گورکانی(807ه.ق)، جدا از بازماندگان دودمان چنگیزی و حکام محلی، شاهد سر برآوردن حکومت‌های نوظهوری هستیم که با بهره بردن از شرایط پس از مرگ ایلخان ابوسعید، اقدام به تشکیل دولت کردند. سربداران غرب خراسان تا 783ق، سادات مازندران تا 794ه.ق، سادات گیلان تا 772ه.ق، کارکیا در لاهیجان تا 1060ه.ق دولت‌هایی هستند که تمایلات صوفیانه داشته‌اند. در میان این دولت‌ها، نقش دولت سربداران خراسان به سبب وسعت قلمرو و تکیه هم‌زمان بر تشیع و تصوف دارای اهمیت ویژه‌ای است.
در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی سعی می‌شود همراه با توصیف تلاش‌های دولت سربداری برای کسب مشروعیت و عرضه الگوی مشروعیت ساز جدید، علت عدم دستیابی این دولت به یک الگوی واحد مورد توافق گروه‌های مختلف بیان گردد و تحلیل شود. به نظر می‌سد، نبود نظریه سیاسی مشخص در گروه سربداری و آرمان گرایی افراطی گروه شیخیان و اوضاع پیچیده سیاسی زمانه، به خصوص ظهور تیمور، عوامل اصلی این عدم توفیق هستند. به گونه ای که تلاش دیرهنگام خواجه علی مؤید در دعوت از محمد بن مکی، شهید اول(د.786ه.ق) برای تشکیل حکومت دینی و کسب مبنای مشروعیتی جدید، نتوانست توفیقی برای دولت سربداری به ارمغان آورد».
مبانی ساخت یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان در عصر صفوی
در طلیعه مقاله «مبانی ساخت یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان در عصر صفوی - (سیری از هویتپردازی تا آناکرونیسم)» می‌خوانیم «با برآمدن خاندان صفوی، بنیانی نو برای ساختیابی هویت سیاسی- اجتماعی ایرانیان در نخستین گام‌های فرایند دولت‌سازی و ملت‌سازی فراهم آمد. مبنای رفتار صفویان آمیزه‌ای از باورهای صوفیانه، تمایزهای شیعی، اندیشه ایران‌شهری و اصول حکومت اسلامی همساز با میراث اهل سنت بود. این مبنای مشروعیت و حقانیت، هویت ایران معاصر را در دو سطح نرم افزار و سخت افزار و در دو عرصه درونی و بین‌المللی شکل داد. پژوهش پیش رو، با ره‌یافتی اسنادی- کتاب‌خانه‌ای بر آن است در سایه واکاوی مبانی رفتار عصر صفوی، کیفیت مفصل‌بندی و ساختیابی هویت سیاسی- اجتماعی ایرانیان را در آغاز برخورد با مدرنیته و مدرنیسم بررسی نماید. براساس یافته‌های این پژوهش، هویت ملی ایرانیان در دوران صفوی، به‌ویژه تا پیش از درگذشت شاه عباس‌اول، بر مبنای مؤلفه‌های چهارگانه تصوف، تشیع، ایران‌بودگی و سنت برآمده از حکومت اسلامی تبیین پذیر است. این امر توانست مرزهای هویتی، دگرسازانه و خصومت‌سازانه را در فضای فکری و کنشی ایران بازتعریف کند. خاندان صفوی در آغاز توانست مبنایی استوار برای ساخت‌بندی هویت ایرانی فراهم بیاورد اما در ادامه حکومت خود به‌واسطه زمان‌پریشی به سستی و گسست گرایید».
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به نشانی اینترنتی http://hiq.bou.ac.ir/ مراجعه کنند.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
کلیدواژه: خبرگزاری قرآن اندیشه فصلنامه تاریخ اسلام مجله مقاله شماره جدید
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۴۳۴۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روز پرکار دانشگاه آزاد کرمانشاه با امضای ۲ تفاهم‌نامه همکاری
به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، افشین غنی‌زاده سرپرست به همراهی مرتضی کهراریان معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمانشاه در راستای تعامل و همکاری با سازمان‌ها، ارگان‌ها، صاحبان صنایع و شرکت‌های فعال تفاهم‌نامه همکاری با نمایندگان معاونت علمی پژوهشی ناحیه مقاومت بسیج سپاه کرمانشاه و شرکت بیمه زندگی خاورمیانه امضا کردند.
افشین غنی‌زاده با تأکید بر اهمیت ارتباط دانشگاه در راستای سیاست‌های کلان آموزشی، پژوهشی فرهنگی و اقتصادی با اشاره به فعالیت‌های مشترک در زمینه‌های مختلف مورد توافق طرفین اظهار کرد: هدف از این تفاهم‌نامه‌ها دستیابی به موضوعات مهم و مورد توافق طرفین است که با مذاکرات قبلی مشخص شده و در تحقق موضوعات مورد توافق طبق مفاد تفاهم‌نامه اقدام می‌کنیم.
وی افزود: در راستای تحقق سیاست‌های کلی نظام مقدس اسلامی و به‌منظور بهره‌مندی نظام‌مند از خرد جمعی، همکاری و ارتباط بین دانشگاه‌ها، ارگان‌ها، صنایع و شرکت‌های مختلف ازجمله معاونت علمی پژوهشی ناحیه مقاومت بسیج سپاه کرمانشاه و شرکت بیمه زندگی خاورمیانه می‌تواند به ارتقای کمی و کیفی اهداف و برنامه‌های مشترک طرفین یاری رساند؛ بنابراین با امضای این تفاهم‌نامه‌های همکاری، در این مسیر گام برمی‌داریم.
سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه استفاده از توانایی‌های علمی و توسعه همکاری‌های آموزشی، پژوهشی و تحقیقاتی برای استمرار ارتباط سازمان‌یافته مابین طرفین به‌منظور برطرف کردن نیاز‌های متقابل را از مهمترین اهداف این تفاهم‌نامه برشمرد.
به گزارش آنا، تفاهم‌نامه همکاری دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه با معاونت علمی پژوهشی ناحیه مقاومت بسیج سپاه کرمانشاه به مدت سه سال در هفت ماده ۴ تبصره بوده و به امضای غنی‌زاده نماینده دانشگاه و غلامعلی یاربیگی نماینده ناحیه مقاومت سپاه همچنین تفاهم‌نامه با شرکت بیمه زندگی خاورمیانه نیز به مدت دو سال در ۸ ماده و دو تبصره به امضای رئیس دانشگاه و سیامک حبیبی مدیر توسعه شرکت بیمه زندگی خاورمیانه رسید.
انتهای پیام/
تصادف مرگبار در محور دره شهر-بدره ۴ کشته برجای گذاشت