به نقل از «بسیج نیوز»

قم شهری با هفت هزار سال قدمت، میزبان مسافران نوروزی

تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۱۸۴۶۸۸

  به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، وجود ۴۴۴ بقعه مربوط به امامزادگان واجب التعظیم، حوزه علمیه و مراجع عظام تقلید، حرم حضرت معصومه (س) و مسجد جمکران موجب شده تا قم بیش از پیش مورد توجه زائران از سراسر و حتی خارج از کشور قرار گیرد، شهری که می‌توان تاریخ را در آن ورق زد. هفت هزار سال قدمتش را می‌توان در اکتشافات تپه قلی درویش، در مسجد سلماسی، مدرسه فیضیه و بیت امام خمینی (ره) مشاهده کرد و توان تاریخ معاصر را در خاستگاه انقلاب مرور کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بیش از ۳۶۰ اثر تاریخی، وجود آثار تاریخی متعدد از جمله کاروانسرای دیرگچین به عنوان مادر کاروانسرا‌های ایران، تیمچه بزرگ بازار قم به عنوان بزرگترین سقف ضربتی ایران، مجموعه راسته بازار کهنه و نو مربوط به دوره صفوی و قاجار، سومین مناره بلند جهان اسلام، خانه‌های تاریخی ۱۲۰ ساله، وجود ۵ موزه و خانه تاریخی ملاصدرا فیلسوف بزرگ جهان اسلام از جمله آثار تاریخی و میراث فرهنگی است که با وجود ورود سالانه ۲۰ میلیون زائر و مسافر از سراسر کشور و هزاران گردشگر خارجی به قم، کمتر شناخته شده می‌باشد.
در گردشگری طبیعی نیز قم جمع اضداد است. در کنار دشت، کوه؛ در کنار کویر، برف؛ در کنار غار، دریاچه و در کنار تالاب، نمک زار دارد. تپه‌های طلایی، شن‌های روان، شب‌های پرستاره، دریاچه‌ای از نمک، روستا‌هایی با باغ‌های زیبا در قلب کویر مرکزی ایران بخشی از ویژگی‌های جاذبه‌های طبیعی استان قم در انتظار بازدید مسافران نوروزی است.

** حرم حضرت معصومه (س)
حضرت فاطمه معصومه (ع)، دختر امام موسی بن جعفر (ع) پس از این که مامون حضرت امام رضا (ع) را به مرو فرا خواند به همراه جمعی از شیعیان برای دیدار و پیوستن به ایشان حرکت کرد، اما در نزدیکی قم بیمار و در این شهر ساکن شدند.
حضرت معصومه (ص) تنها ۱۷ روز در قم ساکن بودند و به دلیل شدت بیماری وفات یافتند. پیکر ایشان در مکانی که آن روز‌ها به نام باغ بابلان مشهور بود دفن گردید. این مکان امروز به حرم حضرت معصومه (ع) مشهور است و بنای بسیار زیبایی اطراف آن بنا گردیده است. حرم حضرت معصومه (ص) سالانه میعادگاه میلیون‌ها زائر از سراسر ایران و کشور‌های خارجی است.

** مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران، میعادگاه عاشقان مهدوی و یکی از اماکن مذهبی و تاریخی است که در کنار روستای جمکران تاسیس شد و امروز از اقصی نقاط جهان در این مکان مقدس گردهم می‌آیند.
این مکان منسوب به امام زمان (عج) در محدوده شهر قم که گفته می‌شود، حسن بن مثله جمکرانی به دستور امام زمان (عج) در هفدهم رمضان ۳۷۳ هجری آن را ساخته است.

** مساجد تاریخی قم
شهر قم دارای مساجدی از دوره‌های تاریخی است، مسجد اعظم از جمله آثار مذهبی و تاریخی است که در سمت غربی آستان مقدس حضرت معصومه (س) به اهتمام آیت الله بروجردی در سال ۱۳۷۴ هجری قمری توسط استاد حسین بن محمد معمار معروف به لرزاده بنا شده است. این مسجد که به جهت عظمت و بزرگی، مسجد اعظم نام گرفته است، در زمره مساجد سه ایوانی بوده و شبستان گنبددار آن که سراسر مزین به کاشی‌های معرق است، در ضلع جنوبی صحن واقع شده و از طریق مسیر‌های جانبی به ۲ شبستان ستون دار شرق و غرب مرتبط است. مساجد تاریخی قم جلوه‌هایی از معماری‌های اسلامی و ایرانی با کاشی کاری و مقرنس کاری هستند که در این بین مسجد جامع عتیق و تاریخی قم مجموعه‌ای از بنا‌های چند عصر و از جمله مساجد ۲ ایوانی به شکل مربع مستطیل از دیگر آثار تاریخی واقع در شهر قم خیابان آذر محله دروازه ری مربوط به دوره سلجوقی- صفوی است که در اواخر سال ۱۳۱۲ با شماره ۱۹۴ به ثبت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رسیده است. در حال حاضر قدیمی‌ترین قسمت مسجد متعلق به دوره سلجوقیان است.

** تپه قلی درویش
طبق کاوش‌های صورت گرفته توسط باستان شناسان در تپه قلی درویش واقع در حاشیه جنوبی شهر قم و در مسیر جمکران، باستانی بودن این شهر را اثبات کرده است. طبق لایه نگاری و کاوش‌های تپه قلی درویش، مدارکی دال بر وجود مستنداتی از حدود هفت هزار سال پیش و هزاره چهارم، سوم، دوم و اول پیش از میلاد، دوره ساسامانی و سلجوقی به دست آمده است.

** کاروان سرای دیرگچین
کاروانسرای دیرگچین مشهور به مادر کاروانسرا‌های ایران مربوط به دوره ساسانی - صفوی واقع در شهر قم بخش مرکزی است، در گذشته از این کاروانسرا‌ها به عنوان منزلگاهی بسیار مهم در مسیر راه‌های ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته که امروز با احداث جاده قم - گرمسار مسیر تردد به این کاروانسرا احیا شده است.
این کاروانسرا به خاطر معماری بی نظیرش از جمله بنا‌های چهار ایوانی و ویژگی‌هایی از جمله مسجد، آسیاب، حیات خلوت، مغازه‌های خرید و فروش کالا، حیاط خلوت و در خارج بنا، آتشکده، کوره آجرپزی، آب انبار و قبرستان که تمام نیاز‌های اقامتی و رفاهی مسافران را محیا کرده به عنوان مادر کاروانسرا‌های ایران مشهور است.

** تیمچه بازار
تیمچه بزرگ بازار قم بزرگترین سقف ضربتی ایران به شمار می‌آید که این بنای تاریخی در سمت شمال راسته بازار نو، از آثار ارزشمند هنر معماری دوران اسلامی ایران است که توسط هنرمند برجسته عصر ناصری، استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی در سال ۱۳۰۱ هـجری قمری طراحی و اجرا شد.

** بازار کهنه
مجموعه راسته بازار کهنه و نو مربوط به دوره صفوی و قاجار است، مجموعه‌ای از راسته، چهار سوق، سرا و تیمچه، جزیی از بافت قدیم شهر قم می‌باشد که شامل ۲ راسته سر پوشیده با پوشش گنبدی است. سرپوشیده بودن بازار به سنت معماری آن باز می‌گردد و پوشش گنبدی سقف این بازار به شکل قلب مشاهده می‌شود.
بخش‌های وسیعی از بازار قم یعنی بازار کهنه در دوران صفویه و در پیرامون مسجد جامع بنا شهد و در دوران ناصرالدین شاه بخش‌های دیگر این بازار گسترش پیدا کرد، این اثر در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۹۳۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

** مقابر گنبد سبز
در منطقه‌ای معروف به دروازه کاشان در قم مقابر گنبد سبز از دیگر اماکن تاریخی این شهر است که در انتهای خیابان چهار مردان قم جنب گلزار شهدا و در بخش شرقی شهر درون باغی کوچکی به نام باغ گنبد سبز، سه اثر تاریخی از قرن هشتم هجری به جای مانده است. این منطقه در گذشته به دروازه کاشان مشهور بوده و گنبد‌های آن نیز به گنبد‌های دروازه کاشان معروفند و ۲ گنبد از این مجموعه مدفن امرای خاندان علی صفی فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری قمری است و کتیبه گنبد سوم از بین رفته است. مردم قم این سه بنا را به صورت مجموعه مدفن سعد، سعید و مسعود از بزرگان عرب‌های اشعری و احیا کنندگان قم در دوره اسلامی می‌دانند.

** خانه‌های تاریخی قم
محله‌های تاریخی قم دارای خانه‌های تاریخی هستند که از دوره‌های مختلف در این شهر به یادگار مانده است، از این میان خانه تاریخی یزدان پناه با قدمتی ۱۲۰ ساله، یادگاری از آثار معماری دوره قاجار و اوایل پهلوی است.
خانه‌های حاجی خان و حاج علیخان زند نیز با قدمت ۱۳۰ ساله از دیگر خانه‌های تاریخی این شهر است، خانه حاج علیخان زند واقع در شهر قم خیابان انقلاب کوچه ۱۷ مربوط به دوره قاجار و خانه حاجی خان در اوایل سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۷۲ به ثبت ملی رسیده که هم اکنون موزه مردم شناسی در آن برپا شده است.
این ۲ خانه تاریخی در جوار یکدیگر با نما‌های معماری از جمله سردر کوتاه با نمای روکار آجری، بندکشی، اشکال هندسی، تزیینات نازک کاری، پاگرد شش ضلعی، دالان جبهه جنوبی، شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد، شاه نشین زمستانی، ستون‌های سنگی با سرستون تزیینی در ایوان شمالی، شرقی و آجرکاری در در‌های چوبی و نقوش در‌های چوبی پذیرای علاقه‌مندان به آثار تاریخی است.
خانه تاریخی امام خمینی نیز از دیگر آثار تاریخی و ثبتی در این شهر مقدس است که یادگاری از مبارزات سیاسی و انقلابی امام راحل به همراه مردم ولایت مدار قم است، این خانه تاریخی واقع در خیابان معلم (محله یخچال قاضی) مربوط به دوره معاصر است که در اوایل سال ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۴۵ به ثبت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم رسیده است.
همچنین در بخش‌های تابعه استان قم خانه‌ای از فیلسوف ملاصدرا به یادگار مانده است، این خانه در شهر کهک قم مربوط به دوره صفویه است که در اواخر سال ۱۳۷۵ با شماره ۱۸۲۱ به ثبت ملی رسیده و یادگاری بازمانده از دوران سکونت این حکیم در قم است که خانه وی در منتهی الیه غرب شهر کهک در محله چال حمام واقع است و پیرامون آن را خانه‌های روستایی با بافت معماری مناطق گرمسیری احاطه کرده اند.
در کنار این خانه تاریخی عصارخانه‌ای وجود دارد که در آن اتاق‌هایی از روش‌های روغن گیری سنتی به یادگار مانده است.

** مناره میدان کهنه، سومین مناره بزرگ اسلام
مسجد و مناره میدان کهنه واقع در شهر قم بخش مرکزی خیابان آذر درون میدان کهنه مربوط به دوره قاجار- سلجوقی است که در اواخر سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۴۱۹ به ثبت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم رسیده است این مسجد در سال ۱۳۱۰ شمسی از سوی آیت الله حاج میرزا محمد فیض در محوطه‌ای به طول ۲۱ و عرض ۱۲ متر به ارتفاع شش متر، مرکب از ۱۰ چشمه بر فراز چهار ستون سنگی بنا شده و از این رو این مسجد را فیض نیز می‌نامند.
در کنار این مسجد مناره‌ای به ارتفاع ۲۵ متر وجود دارد که سومین منازه جهان اسلام و اولین مناره احداثی در قم و ایران است و قطر قسمت پایینی این مناره ۵.۳ متر است. این مناره در سال ۲۹۱ هـجری قمری میان شهر جدید اسلامی و شهر قدیم کمیدان بنا نهاده شد تا صدای موذن به هر ۲ شهر برسد.
جدار این مناره آجری، ساده و فاقد تزیینات است و با گذشت زمان فرسوده شده و قسمت‌هایی از آن فرو ریخت و در سال ۱۱۹۱ هـجری قمری به وسیله یکی از امرای زند مرمت و ماذنه جدیدی در بالای آن ساخته شد و نمای کنونی از همین مرمت برجای مانده است.

** غار کهک
غار کهَک در نزدیکی جاده قم – اصفهان و ۸۶ کیلومتری جنوب شهر قم و در نزدیکی روستای کهک که در ۵۵ کیلومتری دلیجان واقع شده است وجود دارد. دهانه غار در ارتفاع ۱۹۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به شکل دایره‌ای به قطر ۷۰ سانتی‌متر می‌باشد. این دهانه بالای دیواره‌ای به ارتفاع ۸ متر واقع شده که برای ورود به غار بایستی حدود ۸ متر اولیه را با طناب به پایین رفت.
غار کهک از تعدادی سکوی بزرگ متوالی تشکیل شده که هر کدام به وسیله یک پرتگاه ۱۰ تا ۲۰ متری، از یکدیگر جدا می‌شوند. این پرتگاه‌ها در زمان‌های بسیار دور در اثر ریزش عظیمی که در داخل غار رخ داده، به وجود آمده‌اند. در داخل غار دالان و دهلیز فرعی وجود ندارد. مسیر بازدید غار به علت وجود لایه‌ای از خاک رس، مرطوب و لغزنده است. نکته‌ای که در پیمایش این غار حائز اهمیت است، وجود دو چاه عمیق در نیمه نخست مسیر است که در صورت بی‌دقتی و عدم مهارت، احتمال سقوط به داخل آن‌ها وجود دارد.

** دریاچه حوض سلطان
دریاچه نمک حوض سلطان که به بزرگترین آینه ایران مشهور است، در ۴۰ کیلومتری شمال شهر قم، ۸۵ کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه خلیج‌فارس قرار دارد. این دریاچه که به دریاچه ساوه قم نیزمعروف است، به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومترمربع در جنوب رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. وسعت و شکل دریاچه متناسب با ورود آب و میزان بارندگی آن در فصول مختلف سال متفاوت می‌باشد.
در مواقع بارندگی و ذوب برف‌های ارتفاعات اطراف، چون بر میزان آب ورودی افزوده می‌شود، وسعت آن زیاد و در غیر از این ایام، وسعت آن کم می‌شود. بدین ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته در نوسان است. این دریاچه از دو چاله جدا از هم تشکیل شده است. چاله غربی به نام حوض سلطان و چاله شرقی به نام حوض مره است که به‌وسیله یک آبراهه به هم وصل می‌شوند. در فصول پرآب ابتدا چاله مره پر می‌شود و سپس آب اضافی وارد حوض سلطان می‌شود.

** قلعه قمرود
قلعه قمرود در حاشیه قمرود و در شمال کوه سفید و در جوار کاروان سرای کاج واقع است و این بنای تاریخی متعلق به دوره اشکانی است. قلعه قمرود را میرزا نظام غفاری برای اسکان خانواده خود و اطرافیانش در جوار شرقی قلعه کهن قمرود که مربوط به دوره صفوی بود برپا داشت. قلعه دارای بازارچه و نیز یک حیاط مرکزی بوده که گرداگرد آن اتاق‌هایی داشته است. بنا دارای دو طبقه و دارای حوضخانه و بادگیر نیز می‌باشد. این قلعه به دلیل گسترش روستای قمرود رو به ویرانی نهاده است. قمرود دارای دو قلعه کهن و جدید بود که امروزه فقط بخش‌هایی از آن‌ها برجای مانده است.

** روستای فردو با شهرت جهانی
روستای فردو در ۴۷ کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد. این روستا که از اماکن دیدنی اطراف قم به شمار می‌رود از جنوب غربی به کوه چال از جنوب شرقی به کوه عبدالوهاب و از شرق به کوه سلطان سعید محدود می‌شود. نام روستای فردو برگرفته از کلمه فردوس به معنای بهشت است. به دلیل نامگذاری یکی از مراکز هسته‌ای کشور به همین نام، شهرت این روستا را جهانی کرده است.
در فاصله یک کیلومتری روستای فردو چشمه‌های آب از زمین می‌جوشند. جریان چشمه‌ها، مزارع و باغات از جاذبه‌های بسیار زیبایی اطراف روستا هستند. در فاصله ۱۰ کیلومتری روستا رودخانه پرآبی جریان دارد که نزدیک آن زیستگاه پرندگان و جانوران گوناگونی است.

منبع: بسیج نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت basijnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بسیج نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۸۴۶۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خبرنگاران با چشم خود اثرات فرونشست بر آثار تاریخی اصفهان را دیدند/ ترک سه انگشتی در دیوار مسجد علیقلی آقا/ آثار تاریخی اصفهان فرو می ریزد؟ (فیلم)

عصر ایران ؛ فرزانه احمدی _ یک گروه از خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی از آثار تاریخی اصفهان بازدید کردند تا اثرات فرونشست را بر آن ببینند. یک شکاف بزرگ درست کف یکی از صحن‌های مسجد سید درست شده است که نسبت به دو سال قبل بیشتر پیش رفته است. شکاف ادامه پیدا کرده تا به جاهای دیگر مسجد هم برسد، به خصوص به سقف و دیوارها.

گزارش را اینجا ببینید

علاوه بر آن مسجد جامع عباسی و مسجد و بازار علیقلی آقا هم وضع بهتری ندارد. ترک‌ها و شکاف‌های بزرگ بر سقف و دیوار مسجدها دیده می‌شود. فرونشست در اصفهان نامتقارن است یعنی دو طرف بنا به یک اندازه در زمین فرو نمی‌رود. به همین دلیل خطر فروریختن بیشتر می‌شود.

در بعضی جاها دیوار را  طوری درگیر کرده‌ که مجبور شده‌اند وصله پیله‌اش کنند. در مسجد جامع عباسی ستون‌ها چرخیده‌اند و این می‌تواند باعث شکاف در گنبد و ریزش بنا شود.

کارشناسان فعال در این حوزه می‌گویند می‌توان با نصب دستگاه میزان تغییر در آثار را اندازه گرفت اما گویا اداره میراث فرهنگی اصفهان در این حد هم با همراهی نداشته است. این در حالی است که به گفته کارشناسان اگر نمی‌توان جلوی برداشت بی‌رویه آب را گرفت، می‌توان ایجاد شکاف و ترک را در آثار تاریخی کنترل کرد،

اما گویا مسوولان میراث فرهنگی اصفهان در این زمینه آنطور که باید تلاش نکرده‌اند. اداره میراث فرهنگی اصفهان باید بیشتر از قبل به این آثار رسیدگی کند.

سوال این است که دیوارها و سقف‌ها تا کی می‌توانند سر پا بمانند؟ هیچ کس نمی‌تواند دقیق بگوید چقدر برای نجات این آثار  وقت هست؛ برای نجات این آثار و البته نجات اصفهان. هر چقدر آب بیشتری از چاه‌ها بکشند، عمق ترک‌ها بیشتر می‌شود و زندگی در این شهر خطرناک‌تر. باز و بسته شدن زاینده‌رود هم فقط کار را بدتر می‌کند. باید این رودخانه همیشه جریان داشته باشد و جلوی برداشت‌های اضافه از رودخانه و چاه‌ها گرفته شود.

ویدئوهای دیدنی دیگر در کانال های آپارات و یوتیوب عصر ایران ???????????? کانال 1 aparat.com/asrirantv کانال 2 aparat.com/asriran کانال 3 youtube.com/@asriran_official/videos کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: زاینده‌رود چند روزه به درد هیچ‌کس نمی‌خورد / همه ناراضی و معلوم نیست کی از این وضعیت راضیست (فیلم) مدیریت ناهماهنگ در زاینده‌رود/ ممکن است آبی که از دریای عمان می‌رسد به رودخانه نرود/ مدیریت یکپارچه تنها راه نجات زاینده‌رود (فیلم)