به نقل از «تسنیم»

باغ نظر؛ قدیمی‌ترین موزه شیراز و مقبره کریم خان زند + فیلم

تاریخ انتشار: ۹ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۲۴۷۳۶۸

باغ نظر شیراز از قدیمی‌ترین موزه‌های استان فارس است که آثاری از دوران قبل و بعد از اسلام را در خود جای داده، جسد کریم خان زند ابتدا در این باغ دفن شده بود. ۰۹ فروردين ۱۳۹۸ - ۰۵:۳۸ استانها فارس نظرات - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در میان آثار دوران زندیه باغ نظر یا عمارت کلاه فرنگی در نزدیکی ارگ کریم خانی جلوه ویژه‌ای دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 باغ نظر که به نام‌های عمارت کلاه فرنگی، باغ موزه، باغ حکومتی، باغ شاهزاده و مقبره کریم خان نیز مشهور است در شیراز خیابان کریم خان زند نزدیک به میدان شهدا و روبروی ارگ کریم خانی قرار دارد.

اگرچه این باغ قبل از دوران زندیه نیز وجود داشته اما سامان‌دهی، حصارکشی، درخت کاری، خیابان کشی و احداث بنای مختلف آن به دستور و در زمان کریم خان زند صورت گرفته و به همین دلیل او را بانی این باغ می‌دانند.

آبادانی و رونق این باغ در دوران زندیه به گونه‌ای بود که ارگ و دیوانخانه کریم خان زند و عمارت هشت ضلعی کلاه فرنگی در محوطه همین باغ ساخته شده و این باغ محل برگزاری آیین‌های رسمی و مقر حکومت حکام وقت و مملو از درختان سرو و کاج و نارنج بوده است.

باغ نظر در اوایل دوره قاجاریه نیز یکی از بهترین باغ‌های شیراز بوده است. در آن زمان حسین علی میرزا فرمانفرما، فرزند فتحعلی شاه قاجار در دوران حکومت سی ساله خود بر فارس ساختمان‌هایی به نام «آیینه» و «خورشید» در گوشه شمال غربی باغ ساخت.

این کاخ که از چند تالار و اتاق آیینه‌کاری و ازاره‌های سنگی حجاری شده، تشکیل شده بود. در سال 1313 به دلیل احداث خیابان کریم خان زند بخشی از جبهه شمالی آن از بین رفت. بخش‌هایی نیز برای ساخت اداره آموزش و پرورش،کتابخانه ملی شیراز(شهید آیت‌الله دستغیب)، هنرستان نمازی و خیابان طالقانی تخریب شد.

دو عمارت فوق نیز تخریب شدند و فقط عمارت کلاه فرنگی باقی ماند. عمارت کلاه فرنگی حدود 1.5 متر از سطح زمین بالاتر است و نمای خارجی آن با اسپرها، لچکی‌ها و طاق نماها و چند کتیبه مزیّن شده است.

کاشی‌کاری‌های بیرون عمارت شامل مناظری چون شکارگاه و مجالس بزم و گل و بته و تخت سلیمان است و چهار حوض در چهار جهت آن ساخته شده که حوض شمالی ویران شده است. در گذشته سیستم آبرسانی این حوض‌ها در ارتباط با قنات رکن آباد بوده است. طرح داخلی بنا (که به موزه پارس موسوم است) هشت ضلعی نامنظمی است که چهار ضلع آن ده متر و چهار ضلع دیگرش پنج متر است و ارتفاعی در حدود دوازده متر دارد.

در چهار گوشه این عمارت چهار شاه نشین و چهار گوشواره دیده می‌شود که سقف و شاه نشین‌ها مقرنس کاری شده‌اند. بر روی دیوارها و طاقچه‌های عمارت چند مجلس نقاشی اثر آقا صادق نقاش ترسیم شده است. در این نقاشی صحنه‌هایی از جنگ نادرشاه افشار با محمد شاه هندی، داستان شیخ صنعان و دختر ترسا، داستان رعنا و زیبا(یوسف و زلیخا) و صحنه‌ای از یک مکتب خانه دیده می‌شود.

بر روی یک تابلو بزرگ دیگر که روی پارچه کشیده شده نیز عکس کریم خان در حالی که مشغول قلیان کشیدن است و شیخ علیخان، وزیر و منشی او با چند نفر از درباریان دیده می‌شود. در وسط عمارت نیز یک حوض هشت گوش از جنس سنگ مرمر یکپارچه ساخته شده است.

دیواره داخلی بنا و اتاق‌ها از سنگ‌های مرمر خوش رنگ ساخته شده و بدنه و سقف به نقاشی‌های مرمر خوش رنگ ساخته شده و بدنه و سقف به نقاشی‌های سبک زند، مزیّن و منقوش است. جسد کریم خان زند پس از درگذشت وی در این تالار به خاک سپرده شد ولی در سال 1206 ه.ق به فرمان آقا محمدخان قاجار به تهران منتقل شد.

عمارت کلاه فرنگی در سال 1316 به موزه پارس تبدیل شد که اشیاء گوناگونی از دوران قبل و بعد از اسلام در آن دیده می‌شود. با ارزش‌ترین آثار این موزه قران خطی مشهور به قرآن هفده من، نقاشی‌های  آقا صادق نقاش و لطفعلی خان صورتگر و شمشیر کریم خان زند است.

در زمان کریم خان زند در چهار طرف این عمارت چهار حوضی ساخته شده که دو تای آن بسیار بزرگ بوده است. در سال 1313 که خیابان زند امتداد یافت، حوض سمت شمالی باغ را خراب کرده و سنگ‌های آن را به باغ آرامگاه حافظ انتقال دادند.

با این سنگ‌ها دو حوض در صحن جنوبی و دو حوض در صحن شمالی آرامگاه حافظ ساخته شده است. هم اینک یک حوض بزرگ و دو حوض کوچک در سه طرف عمارت کلاه فرنگی وجود دارد. لبه‌های این حوض‌ها از سنگ‌های بزرگ یکپارچه است و در وسط آنها فواره‌های سنگی ساخته شده است.

پیش از این منبع آبی در پشت کتابخانه ملی(شهیدآیت الله دستغیب) قرار داشته که در سال 1329 در جنوب باغ احداث شده و آب این فواره‌ها را تأمین می‌کرده است. در مدخل ورودی اصلی باغ، سنگاب بزرگ یکپارچه و زیبایی بر روی پایه‌ای که گل‌های برجسته آن را در برگرفته قرار دارد. این سنگاب متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز بوده که پس از تأسیس موزه پارس به آن جا منتقل شده است.

از این باغ کهن و وسیع امروز تنها بخش کوچکی باقی مانده است که مساحت فعلی آن 7700 متر مربع و مساحت زیر بنای آن 584 متر مربع است. باغ نظر یا موزه پارس با شماره 244 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

انتهای پیام/ 

R41382/P/S6,61/CT7

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۲۴۷۳۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سازه جدید در عمارت منسوب به «فخرالدوله» برچیده شد

کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران از برچیده شدن سازه جدید در عمارت منسوب به فخرالدوله خبر داد. این کمیته همچنین اعلام کرد: خانه منسوب به فخرالدوله یکی از بنا‌های تاریخی شهر تهران است که در قالب پرونده «مجموعه ساختمان‌های خیابان فخرآباد» به شماره ۸۰۰۸ به تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است و در حقیقت این بنا متعلق به «منشور الملک» است و به غلط این بنا را به «فخرالدوله» نسبت می‌دهند.

کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران این توضیح را اضافه کرد که عمارت فخرالدوله در سال ۱۳۸۸ و به دستور محمدباقر قالیباف، شهردار وقت تهران، به انجمن مداحان واگذار شد. این بنا تا پیش از آن، محل مدیریت بافت تاریخی و گردشگری شهرداری منطقه ۱۲ بود. سوم شهریور سال ۱۴۰۲ نیز با همراهی شهرداری منطقه ۱۲ و بنا به درخواست خانه مداحان، یک شهید گمنام پس از تشییع در مدرسه عالی شهید مطهری، در محوطه ورودی این بنا به خاک سپرده شد و به استناد گزارش روابط عمومی شهرداری منطقه ۱۲، وحیدرضا انارکی، شهردار منطقه ۱۲ از ایجاد مقبره‌ای درخور شأن برای این شهید گمنام در محرم همان سال خبر داده بود.

این کمیته یادآور شد: پس از تعطیلات عید نوروز ۱۴۰۳، شهرداری منطقه ۱۲ بدون استعلام از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، سازه‌ای نامتناسب با این عمارت تاریخی روی مقبره این شهید والامقام ایجاد کرد که اعتراضات فراوانی از سوی مردم و مسئولان ایجاد کرد و در همان زمان مصطفی خرسندی، رئیس خانه مداحان نیز در مصاحبه‌ای در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۴۰۳ با برخی رسانه‌ها اعلام کرد که کار ساخت این سازه متوقف شده است و پس از استعلام و اعلام نظر میراث فرهنگی این بنا ساخته خواهد شد.

اکنون با پیگیری‌های کمیته مردم‌نهاد حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران به عنوان یک سازمان مردم‌نهاد غیردولتی و همت معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، دستور حذف این سازه و توقف ساخت آن به خانه مداحان اعلام شد و در چند روز اخیر این سازه به طور کامل برچیده شد و نمای خانه منسوب به فخرالدوله دوباره به حالت اولیه خود برگشت.

منبع: ایسنا

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری میراث و گردشگری