دست های وزارت نفت: ناپاک در هور، کم تقصیر در سیل
تاریخ انتشار: ۲۵ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۴۱۹۸۸۳
شاید امروزه کودکان خوزستانی هیچ تصوری از روزگار هورالعظیم پر آب نداشته باشند. حالا هم که بخشی و به روایتی تمامی هورالعظیم را «سیل» آبیاری کرده عمق فاجعه ای که همین سیل در خوزستان و لرستان به وجود آورده اجازه نمی دهد ابعاد پرآبی هورالعظیم نمایان شود. با این حال باز هم هستند کسانی که بخواهند از آب گل آلود هور ماهی بگیرند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش «انرژی امروز» بحث بر سر فقط «پر شدن هورالعظیم» نیست. بحث ها بر سر این است که گویی وزارت نفت برای نجات تاسیسات نفتی اش، «نفت» را بر «هور» ارحج شمرده است. اما وزارت نفت به شدت چنین ادعایی را تکذیب می کند. چندین و چند فیلم از وزارت نفت منتشر شده که تاسیسات نفتی این وزارتخانه را، هر چند ایمن، در دریایی از آب نشان می دهد.
بیژن زنگنه جمعه ۲۴ فروردین ماه، در نشست با نمایندگان استان خوزستان، با بیان اینکه «سیل هزار میلیارد تومان به تاسیسات صنعت نفت خسارت زده» گفت: من همیشه یک اصل دارم و اینکه با مردم مناطق عملیاتی یک یا دو سال نمی‌خواهیم زندگی کنیم بلکه به اندازه یک تاریخ می‌خواهیم زندگی کنیم و جدا از آنها نیستیم، این خیانت است که سیل را به جای دیگری هدایت کنیم که مردم خسارت ببینند، اعلام این موضوع یک شیطنت است که از سوی دشمنان طراحی شده است.
زنگنه مدیران صنعت نفت تاکید کرد: صرف نظر از اینکه در این دوران مقدار تولید نفت کم شود یا نشود، مدیران صنعت نفت به محض احساس خطر از طریق خط لوله و یا تاسیسات نفتی، مسئله زیست محیطی را در خوزستان اولویت خودشان بدانند و اصل را بر این بگذارند که خطری متوجه محیط زیست نشود. به همین دلیل ما بعضی از خطوط لوله را از نفت خالی کرده‌ایم و آب داخل آنها وارد کردیم که اگر آسیبی دیدند، لوله آسیب ببیند و محیط زیست آسیب نبیند. اصل ما این است که آسیبی به محیط زیست نرسد، همانطور که در زمینه‌های دیگر ما بر این اصل استوار هستیم که هیچگاه برای حفظ تاسیسات نفتی سبب خسارت به جان و مال مردم نشویم.
با این حال ماجرای «هورالعظیم» آنقدر «عظیم» هست که با صحبت های وزیر نفت تمام نشود.
خبرگزاری ایرنا در گزارشی نوشته بود که هفته گذشته جمعی از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری خواستار آبگیری دائم تالاب هورالعظیم برای کنترل سیلاب در خوزستان شدند.
اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز در نامه خود آورده بودند که «علی‌رغم وعده مسئولان در مورد آبگیری تالاب هورالعظیم برای هدایت سیل جاری در خوزستان و برخلاف درخواست‌ها و تقاضاهای مکرر همه آحاد مردم، بزرگان و دلسوزان، همچنان از آبگیری بخش‌هایی از تالاب هورالعظیم خودداری می‌شود و این امر، موجب مصائب بسیاری برای مردم، به ویژه اقشار مستضعف استان شده است.»
آنچه که آنها در نامه خود گفته بودند، در خوزستان و رسانه‌ها دهان به دهان می‌چرخید. مسئولان اما از سوی دیگر اعلام می‌کردند که ملاحظات زیست محیطی، اجازه چنین اقدامی را نمی‌دهد، چراکه در صورت آلودگی تالاب به نفت، یک فاجعه زیست محیطی بروز خواهد کرد.
همین جا بود که انگشت اتهام به سوی نفت چرخید. گفته می‌شد که برخی میادین نفتی ما با کشورهای دیگر مشترک است و نباید تولید نفت در آنها تعطیل شود.
با این حال اساتید دانشگاه چمران و بسیاری دیگر از خوزستانی‌ها از رئیس‌جمهوری خواسته بودند که در اسرع وقت فرمان آبگیری کل تالاب هورالعظیم به صورت دائمی داده شود تا از خطرات جانی و مالی و فلج شدن فعالیت بسیاری از مردم، گروه‌ها، نهادها و موسسات و خسارات جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی به مردم خوزستان، پیشگیری شود.
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان هم در بازدید وزیر نفت از این استان گفته بود که رهاسازی آب در جوار تاسیسات نفتی برای حفظ جان مردم خوزستان انجام شد و وزارت نفت مانع این کار نشد.
او با بیان اینکه مهم‌ترین اولویت ما حفظ منافع ملی و استان است، گفت: درحال حاضر تمام تالاب هورالعظیم بجز یک جاده دسترسی و محوطه این تاسیسات نفتی را آب فرا گرفته است.
شریعتی اضافه کرد: حجم آب به قدری بالا بود که با شکستن دایک مرزی بخشی از این آب به سمت عراق هدایت شد. سپس در یک اتفاق نادر بخشی از آب رودخانه دز و کرخه در نقطه بالادست اهواز به یکدیگر پیوستند و راهی اهواز شدند. به گفته استاندار خوزستان بخشی از این آب به رودخانه کارون هدایت می‌شود و بخشی دیگر از طریق کانال سلمان راهی مخزن پنج تالاب هورالعظیم خواهد شد که دقیقا در همان نقطه، تاسیسات نفتی قرار دارد. بدین ترتیب هم اکنون میان ایران و عراق که مناقشه بر سر آب و حق آبه از مناقشات همیشگی آنها بوده است، آب در رفت و آمد است.
آبگیری هورالعظیم و شایعه و واقعیت بر سر آن کار را به جایی رساند که کارگروه آب و محیط زیست شبکه ملی جامعه و دانشگاه در ۲۳ فروردین ۹۸ با دعوت از تعدادی از اعضای هیات علمی دانشکده مهندسی علوم آب و مسئولان شورای صنفی هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بازدیدی از قسمت های مختلف هور انجام داد. پس از این بازدید این کارگروه بیانیه ای منتشر کرد.
در این بیانیه آمده است: بازدید ابتدا از تاسیسات نفتی واقع در هور شروع شد که مشخص شد متاسفانه در دولت قبل از دولت دکتر روحانی، ارتفاع تمام تاسیسات نفتی و جاده های مربوطه در حالت خشک هور بنا شده اند و آبگیری هور در فعالیت ها دیده نشده است.
کارگروه در انتهای گزارش خود آورده که «به نظر نمی رسد در حال حاضر وزارت نفت ممانعتی در انتقال آب به مخازن ۳ و ۴ و ۵ داشته باشد امّا عدم تحرک برای تنظیم شرایط تاسیسات نفتی و جاده های دسترسی برای ارتفاع بیشتر آب در مخازن ۳ و ۴ و ۵ کمی قابل تامل می باشد. عدم اقدامات حفاظتی این شائبه را ایجاد می کند که یا شرکت نفت از بالا نیامدن ارتفاع آب اطمینان دارد و یا در صورت افزایش ارتفاع و احساس خطر جدی، ممکن است تغییراتی در انتقال آب بین مخازن ایجاد نماید».
و موضوع دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده این است که «ظاهراً بخش عراقی هورالعظیم از آب پر شده و نه تنها امکان تخلیه آب از قسمت ایرانی هور را متوقف کرده بلکه آب از قسمت عراق به سمت ایرانی هور سرازیر شده است».
ناصر کرمی کارشناس محیط زیست و اقلیمشناس هم در گفت و گو با «زیتون» گفت: «قسمتی از هور که داخل ایران است بیش از صدهزار هکتار مساحت دارد، بنابراین عجیب نیست که بخشی از آن با وجود چنین سیل بزرگی خشک بماند.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه «الان حدود دوسوم هور کاملا خیس شده است. همان موقع هم که می‌گفتند هور خشک است، حدود یک سوم هور پر از آب شده بود» گفت: اینطور هم نیست که مثلا یک دریچه‌ای را باز کنند و آب از اطراف اهواز و یا سوسنگرد به آنجا منتقل شود. اصلا این مسأله امکانپذیر نیست».
او همچنین درباره احتمال دست داشتن دولت یا سپاه در این قضیه و تلاش احتمالی آنان برای هدایت سیل را منتفی دانست و افرود:«اگر می‌خواهیم نتیجه بگیریم که برای آسیب نرسیدن به تأسیسات نفتی، نمی‌گذارند آب وارد هور شود، این بحث چندان منطقی به نظر نمیرسد، چرا که تأسیسات نفتی نسبت به شهرها و خانههای مردم در برابر سیل، آسیبپذیری کمتری دارند، بنابراین اگر به انتخاب دولت بود ترجیح می‌داد سیل را به سمت تأسیسات هدایت کند که اینقدر خسارت به وجود نیاورد.»
او ادامه داد:«اگر ما نگذاریم سیل راه عادی خودش را طی کند، به جای دیگری فشار وارد می‌کند، بنابراین اگر واقعا ارادهای وجود داشته باشد برای وارد نشدن آب به هور، می‌تواند موجب فشار به بخش دیگری شود، اما به نظر می‌آید تمام صحبت‌های مطرح شده در مورد ممانعت از ورود آب به هور که باعث تخلیه سوسنگرد و هویزه و بستان شده است، شایعه و جو رسانه‌ای است و یا از طرف گروه‌هایی است که بیشتر به دنبال دامن زدن به اختلافات قومیتی هستند. دو نکته در مورد هور وجود دارد، اینکه خوزستان در مقابل منازعات قومی به شدت آسیبپذیر است و وقتی چنین شایعاتی منتشر می‌شود، این منازعات بیشتر می‌شود.»
«مشکل دوم اطلاع‌رسانی بسیار بد، چون هیچ‌کس برای مردم شفاف‌سازی نمی‌کند که اوضاع از چه قرار است و آب از کجا خارج می‌شود و به کجا می‌رود، کسی برای مردم توضیح نمی‌دهد که این شایعات منتشر شده تاچه حد از واقعیت به دور است، بنابراین اطلاع‌رسانی به شبکه‌های مجازی واگذار می‌شود که هر کانال و صفحه‌ای می‌تواند هر ادعایی را برای خودش مطرح کند. در حالی که رسانه‌های رسمی می‌توانستند با چند ویدیوی کوتاه و کار گرافیکی، این موضوع را برای مردم به طور کامل توضیح دهند.»
ناصر کرمی در مناظره ای که در شبکه بی بی سی داشت نیز می گوید: «قطعا «دست های وزارت نفت در هور ناپاک است». تاسیسات نفتی آزادگان کاملا غیر استاندارد و مغایر با هنجارهای اکولوژیک و هیدرولوژیک تالاب هورالعظیم ساخته شده اند و بخشی از مشکلات موجود به همین خاطر است. اما تصور نمی کنم در روزهای اخیر وزارت نفت تعمدا مانع ورود آب به هور شده باشد».
ناصر کرمی کارشناس محیط زیست و اقلیمشناس هم در گفت و گو با «زیتون» گفت: «قسمتی از هور که داخل ایران است بیش از صدهزار هکتار مساحت دارد، بنابراین عجیب نیست که بخشی از آن با وجود چنین سیل بزرگی خشک بماند.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه «الان حدود دوسوم هور کاملا خیس شده است. همان موقع هم که می‌گفتند هور خشک است، حدود یک سوم هور پر از آب شده بود» گفت: اینطور هم نیست که مثلا یک دریچه‌ای را باز کنند و آب از اطراف اهواز و یا سوسنگرد به آنجا منتقل شود. اصلا این مسأله امکانپذیر نیست».
او همچنین درباره احتمال دست داشتن دولت یا سپاه در این قضیه و تلاش احتمالی آنان برای هدایت سیل را منتفی دانست و افرود:«اگر می‌خواهیم نتیجه بگیریم که برای آسیب نرسیدن به تأسیسات نفتی، نمی‌گذارند آب وارد هور شود، این بحث چندان منطقی به نظر نمیرسد، چرا که تأسیسات نفتی نسبت به شهرها و خانههای مردم در برابر سیل، آسیبپذیری کمتری دارند، بنابراین اگر به انتخاب دولت بود ترجیح می‌داد سیل را به سمت تأسیسات هدایت کند که اینقدر خسارت به وجود نیاورد.»
او ادامه داد:«اگر ما نگذاریم سیل راه عادی خودش را طی کند، به جای دیگری فشار وارد می‌کند، بنابراین اگر واقعا ارادهای وجود داشته باشد برای وارد نشدن آب به هور، می‌تواند موجب فشار به بخش دیگری شود، اما به نظر می‌آید تمام صحبت‌های مطرح شده در مورد ممانعت از ورود آب به هور که باعث تخلیه سوسنگرد و هویزه و بستان شده است، شایعه و جو رسانه‌ای است و یا از طرف گروه‌هایی است که بیشتر به دنبال دامن زدن به اختلافات قومیتی هستند. دو نکته در مورد هور وجود دارد، اینکه خوزستان در مقابل منازعات قومی به شدت آسیبپذیر است و وقتی چنین شایعاتی منتشر می‌شود، این منازعات بیشتر می‌شود.»
«مشکل دوم اطلاع‌رسانی بسیار بد، چون هیچ‌کس برای مردم شفاف‌سازی نمی‌کند که اوضاع از چه قرار است و آب از کجا خارج می‌شود و به کجا می‌رود، کسی برای مردم توضیح نمی‌دهد که این شایعات منتشر شده تاچه حد از واقعیت به دور است، بنابراین اطلاع‌رسانی به شبکه‌های مجازی واگذار می‌شود که هر کانال و صفحه‌ای می‌تواند هر ادعایی را برای خودش مطرح کند. در حالی که رسانه‌های رسمی می‌توانستند با چند ویدیوی کوتاه و کار گرافیکی، این موضوع را برای مردم به طور کامل توضیح دهند.»
ناصر کرمی در مناظره ای که در شبکه بی بی سی داشت نیز می گوید: «قطعا «دست های وزارت نفت در هور ناپاک است». تاسیسات نفتی آزادگان کاملا غیر استاندارد و مغایر با هنجارهای اکولوژیک و هیدرولوژیک تالاب هورالعظیم ساخته شده اند و بخشی از مشکلات موجود به همین خاطر است. اما تصور نمی کنم در روزهای اخیر وزارت نفت تعمدا مانع ورود آب به هور شده باشد».
تالاب ها در ایران همیشه بخش جدایی ناپذیر زندگی و معیشت مردمان محلی بوده است. تاثیر خشک شدن تالاب ها را در زندگی مردم ایران در تمامی استانها به وضوح می توان دید. دریاچه ارومیه، تالاب هامون، شادگان، تالاب انزلی، ....
بنابراین دور از انتظار نیست که در هر بحرانی که به نوعی به آب مربوط می شود تالابها بخش بزرگی از بحث ها و جدل ها و شایعات را به خود اختصاص دهند.
بدون اینکه دولت خاصی را متهم کنیم و بدون اینکه وزارت نفت را در خشکاندن هورالعظیم برای برداشت نفت بی گناه جلوه دهیم، اتفاقی که در طول سالیان افتاده و نمی تواند فقط مختص دولتی خاص باشد؛ اما به هر حال به نظر می رسد این بار واقعا «دست های ناپاک نفت در هور» قربانی شایعاتی با منظور و هدف خاصی است. شایعاتی که دامن زدن به آن در روزگار بحرانی خوزستان، بزرگترین آسیب را به مردم خوزستان خواهد رساند. مردمی که تصاویر و فیلم های شبکه های اجتماعی از آنها نشان می دهند مردمی هستند که زن و مردم و کودک و پیر، با دست خالی تن و جانشان را سیل بند کرده اند در مقابل امواج خروشان دز و کرخه و کارون.
اما «سیل شایعات» با تن و جان این مردم چه خواهد کرد؟
منبع: انرژی امروز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت energytoday.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «انرژی امروز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۴۱۹۸۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قلیان اکسیژن چیست و چه خطراتی می‌تواند داشته باشد؟
چند روزی است که بحث سرو «قلیان اکسیژن» در بسیاری از کافه‌ها و سفره‌خانه‌ها و مخاطرات پیدا و پنهان آن، سوژه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده است و بحث بر سر مضر بودن یا نبودن این قلیان بالا گرفته است.
به گزارش روزیاتو، قصه از این قرار است که وزارت ارشاد برای کاهش مصرف دخانیات در میان جوانان، در یک طرح بالینی و آزمایشی از ترکیب گازهای شیمیایی N۲O و اکسیژن استفاده کرده که به گواه مصرف‌کنندگان باعث احساس سرخوشی و خلسه موقتی می‌شود.
اما آیا دختران و پسران جوانی که طی این سال‌ها اقدام به استعمال قلیان اکسیژن کرده و می‌کنند، می‌دانند که عملاً در حال شرکت در «طرح مطالعاتی» وزارت بهداشت هستند تا این وزارتخانه از طریق این افراد به عوارض پیدا و پنهان استعمال قلیان اکسیژن پی ببرد؟!
آن‌گونه که مسئولان وزارت بهداشت به رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، «پاکدم» یا همان «قلیان اکسیژن» ثبت اختراع شده و براساس یک طرح مطالعاتی درحال عرضه است.
یکی از مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن می‌گوید که حس استفاده از این گاز تداعی‌کننده احساس فصد خون بود! (فصد خون یا رگ‌زنی یکی از روش‌های خون‌گیری در طب سنتی است.) یعنی همان‌گونه که فصد خون، فشار خون را به میزان قابل‌توجهی پایین می‌آورد؛ ظاهرا استفاده از این ترکیب گاز شیمیایی نیز فشار خون فرد را تا حدی پایین می‌آورد.
مضرات قلیان اکسیژندر بررسی‌های صورت گرفته به این نتیجه رسیده ایم که در مراکزی که در ایران عرضه می‌شود، عموما N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده است. در کشورهای دیگر به صورت کپسول است که این کپسول‌ها را مستقیم استنشاق می‌کنند یا اینکه این کپسول‌ها را داخل بادکنک آزاد می‌کنند و سپس بادکنک را استنشاق می‌کنند.
نسبت آن نیز ۲۵ به ۷۵ است. آن‌گونه که سایر پزشکان دیگر نیز گفته‌اند، گاز N۲O برای حالت نیمه‌بیهوشی در دندانپزشکی اطفال هم استفاده می‌شده، اما وزارت بهداشت استفاده آن را محدود کرده و تنها مراکز دولتی این گاز را برای ایجاد حالت نیمه بیهوشی استفاده می‌کنند.
مجری طرح قلیان اکسیژن؟ وزارت بهداشت!رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در گفتگو با تسنیم گفته است که طرح مطالعاتی دستگاه «پاکدم» یا «قلیان اکسیژن» در زمان حاضر به‌صورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در ۱۰ استان کشور در حال اجراست.
این وسیله ثبت اختراع شده و بعد از اینکه تاییدیه آن از سازمان غذا و دارو گرفته شد به‌عنوان تجهیزات پزشکی ثبت شده و در سازمان غذا و دارو استاندارد‌هایی برای آن در نظر گرفته شده است.
در این وسیله از ترکیب گازهای اکسیژن و N۲O با رعایت حدود تعیین‌شده در سازمان غذا و دارو برای اطمینان از اینکه ضرری برای سلامتی افراد نداشته باشد، استفاده می‌شود.
او همچنین توضیح داده است: «این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه که تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی مرتبط انجام می‌شود، در صورت اثبات اثربخشی و تاثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، به‌صورت سراسری اجرا خواهد شد.
وزارت کشور نیز به استان‌های مجری طرح، این موضوع را ابلاغ کرده و نمونه‌برداری‌ها از استان‌های تحت پوشش این طرح در حال انجام است. در مرحله اولیه مطالعه، شاخص‌های سلامتی هنگام استفاده از این دستگاه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد براساس شاخص‌های مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن ضرری برای سلامتی افراد ندارد.»
بهزاد، ولی زاده درباره ترکیب موجود در این قلیان گفته است: «در این دستگاه گاز N۲O به‌عنوان گاز خنده و شادی‌آور در ترکیب با اکسیژن مورد استفاده قرار گرفته و احتمال می‌رود که این ترکیب بتواند جایگزین اعتیاد به نیکوتین و تنباکو باشد.
شواهد تاکنون نشان داده افرادی که این وسیله را مصرف کرده‌اند پس از مصرف قلیان اکسیژن تمایل چندانی به مصرف مواد دخانی ندارند. البته باز هم باید نتایج آزمایش به‌طور قطعی مشخص شود. انتظار داریم که با پایان یافتن مرحله آزمایشی این طرح، علاوه‌بر مشخص شدن اثرات مرتبط با سلامتی، درباره بحث جایگزینی آن با مواد اعتیادآوری مانند نیکوتین و تنباکو نیز به نتیجه برسیم.»
مخالفان و مجریان طرح قلیان اکسیژن هر دو از یک نهادند!علی‌رغم تایید این طرح توسط یکی از مقامات وزارت بهداشت، ظاهرا همه مسئولان وزارت بهداشت موافق قلیان اکسیژن نیستند. تسنیم نوشته حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره خطرات قلیان اکسیژن گفته: «با توجه به اینکه اکسیژن خالص در حد مشخصی به‌لحاظ پزشکی عوارضی را برای فرد به‌همراه دارد، باید مصرف آن تحت‌نظر کارشناسان و مقدار اکسیژن آن مشخص باشد، چون بههرحال اکسیژن خالص منجر به مسمومیت می‌شود و در فرد استعمال‌کننده سردرد ایجاد می‌کند همچنین منجر به اتساع عروق مغزی می‌شود و برای فرد مشکلات چشمی به‌همراه می‌آورد.»
به‌دنبال استعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره استفاده از قلیان اکسیژن، مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان این وزارتخانه طی نامه‌ای به معاونت سلامت دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی خواستار بررسی کارشناسانه و علمی این مورد شد. در پاسخ به این استعلام دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و ایران طی نامه‌هایی به مضرات استفاده از قلیان اکسیژنی اشاره و مخالفت علمی خود را اعلام کردند.
احساس سرخوشی، خلسه و خنده پس از استنشاق گازیکی از مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن می‌گوید که حس استفاده از این گاز تداعی‌کننده احساس فصد خون بود! یعنی همان‌گونه که فصد خون، فشار خون را به میزان قابل‌توجهی پایین می‌آوردف ظاهرا استفاده از این ترکیب گاز شیمیایی نیز فشار خون فرد را تا حدی پایین می‌آورد.
ناگفته نماند این مساله مورد تایید پزشکانی بود که در رابطه با این ترکیب گاز با آنها گفتگو کرده بودیم. طبق مشاهدات در یکی از کافه‌های عرضه‌کننده این قلیان در مرکز شهر تهران، تفاوت قلیان اکسیژن با قلیان‌های سنتی این است که دود ندارد؛ چراکه اقتضای شکل و سیاق عرضه کردن آن گاز به فرد، دقیقا همین بدون دود بودن آن است.
البته شکل قلیان هم تفاوت دارد و شیشه قلیان متصل به تجهیزات اصلی‌ای است که گاز را وارد قلیان می‌کند. در کنار شیشه پایینی قلیان، لوله‌های پلاستیکی کوچکی وصل است که گاز را وارد محفظه می‌کند. به قسمت بالایی نیز یک بادکنک وصل است که هنگام استنشاق خالی و بعد پر می‌شود. آن‌گونه که مشاهده شد، قلیان اکسیژن دوز دارد و بستگی به خواسته افراد، دوز آن سبک و سنگین می‌شود.
گروهی از جوانانی که درحال مصرف این گاز بودند، در هنگام مصرف خنده‌های عجیب و قابل توجهی داشتند. آن‌گونه که پزشکان متخصص بیهوشی می‌گویند، این گاز به میزان قابل توجهی احساس سرخوشی می‌دهد. یعنی فرد در هنگام مصرف، حالت شادی دارد و تا حدودی به زیاده‌گویی مبتلا می‌شود. اما باز هم این حالت آنقدر‌ها در فرد ماندگار نیست و وقتی از کشیدن یا استنشاق این گاز دست می‌کشد، آن حالت سرخوشی از بین می‌رود که همین موضوع هم در میان مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن قابل مشاهده بود.
تعدادی از متخصصان بیهوشی می‌گویند که معمولا N۲O در اتاق‌های زایمان و برای کاهش درد زایمان، اما به‌طور کنترل شده استفاده می‌شود. همچنین در برخی مراکز تخصصی دندانپزشکی کودکان نیز برای ایجاد یک حالت نیمه‌بیهوشی در کودکان و البته با مجوز وزارت بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مراکز خصوصی اجازه استفاده از این گاز را ندارند.
یکی از متخصصان بیهوشی تاکید می‌کند که استفاده از گاز N۲O خالص باعث کاهش اکسیژن در خون و پس از چند ساعت مرگ فرد خواهد شد، بنابراین مصرف این گاز یا باید ترکیب شده با اکسیژن باشد یا با دوز کنترل شده مورد استفاده قرار بگیرد.
همچنین اکسیژن خالص نیز همین حالت سرخوشی را ایجاد می‌کند، اما باز هم استنشاق اکسیژن خالص باعث فیبروز ریه خواهد شد و امکان عرضه آن به صورت عمومی وجود ندارد؛ بنابراین ایده متخصصان بیهوشی این است که N۲O که در حال عرضه توسط کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌هاست، قاطی شده با اکسیژن یا هوای فشرده است.
جهانپور: باید از زیرزمینی نشدن طرح استقبال کردکیانوش جهانپور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت معتقد است این موضوع جدیدی نیست. او گفت: «گاز N۲O به‌صورت اسپری دستی و کپسول‌های استنشاقی در خیلی از کشور‌ها برای مصارفی غیر از مصارف پزشکی شروع شده بود و می‌توان گفت این ماجرا مدت‌هاست شروع شده و حتی در یک‌دسته از مکان‌ها تفریحی، کلاب‌ها و مکان‌هایی با عنوان اکسیژن پارتی چنین چیزی را ارائه می‌دهند.
بعضی کشور‌ها رویکرد مخالفت با موضوع را داشتند و به‌نوعی ممنوع کردند. برخی کشور‌ها هم این دارو را محدود و در زمره دارو‌های تحت‌کنترل قرار دادند. برخی ایالت‌های آمریکا نیز مصرف شخصی آن را آزاد اعلام کرده‌اند. در کشور ما نیز جدید نیست و حداقل چندسالی می‌شود که در قالب الگوی مصرفی با عنوان قلیان، مصرف آن شروع شده است.»
جهانپور در ادامه توضیح داد: «ظاهرا به‌دنبال اینکه در کافی‌شاپ‌ها بعضا استفاده می‌شد، تا جایی که شنیدم وزارت بهداشت نیز نوعی طرح آزمایشی به اجرا گذاشته تا بررسی کنند این طرح آیا می‌تواند رفتار‌های پرخطرتری مانند استعمال دخانیات را کمتر یا اصلاح کند؟ یا این امر را که رفتاری کم‌خطرتر از استعمال دخانیات باشد، به‌دنبال دارد؟ به‌نظر می‌رسد بیشتر جنبه آزمایشی داشته است. اما بههرحال نمی‌توان به آن واژه مطالعه بالینی یا کارآزمایی اطلاق کرد.»
سخنگوی سابق وزارت بهداشت، اما احتمال داد وزارت بهداشت رویکرد بهتر یا درست‌تری را اتخاذ کند. او ادامه داد: «من جزئیات طرح را نمی‌دانم. قطعا خود دوستان در وزارت بهداشت باید اطلاع‌رسانی کنند. اما باید از این رویکرد استقبال کرد. بههرحال با هر پدیده‌ای با واژه ممنوعیت یا غیرقانونی قلمداد داشتن یا حتی بزه و جرم‌انگاری مواجه نشده‌اند؛ چراکه در دنیا مطالعاتی وجود دارد که احتمال می‌دهند عوارض این نوع گاز از دخانیات و مواد روانگردان به نسبت کمتر است. اما همین هم نباید به‌گونه‌ای اطلاق یا نامگذاری شود که در نوع خود، تبلیغ این محصول باشد. دقیقا مانند همین نامی که به آن داده‌اند، یعنی قلیان اکسیژن. به‌عبارتی تبلیغات مثبت آن موجب ترویجش می‌شود.»
انتخاب بین بد و بدتر!جهانپور تاکید کرد این طرح ممکن است تغییر رفتاری از رفتار پرخطرتر نسبت به رفتار کم‌خطرتر باشد، اما تبلیغ آن نباید صورت بگیرد. او تصریح کرد همین قلیان اکسیژن هم بی‌عارضه نیست و آنچه باید در این رابطه گفته شود، این است که عارضه کمتری دارد.» ممنوعیت مطلق و زیرزمینی کردن این موارد تنها موجب می‌شود ایمنی و استاندارد‌های استعمال آن رعایت نشود و گاهی ممکن است خطرات آن بیشتر هم باشد.
باید از این رویکرد و سیاست استقبال کرد، ولی درمورد اینکه صرفا در کافی‌شاپ‌ها عرضه می‌شود و با یک فرمول خاص، این مساله قابل‌بررسی است و باید با دیدگاهی جامع‌نگر به موضوع نگاه کرد. بههرحال سیگار هم یک فرآورده آسیب‌رسان به سلامت است، اما هم به کشور وارد و هم مصرف می‌شود.»
جهانپور همچنین معتقد است می‌توان برای استفاده از سیگار در جامعه محدودیت گذاشت، مثلا برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع باشد یا اینکه عوارض و مالیات اعمال شود یا استاندارد‌های استفاده از سیگار در اماکن عمومی وضع شود. او درباره استعمال قلیان اکسیژن نیز گفت: «درباره این مساله بههرحال پاک کردن صورت‌مساله مثل برخورد قانونی یا ممنوعیت استعمال، برخورد درستی نیست و ظاهرا تا جایی که من شنیده‌ام، وزارت بهداشت تا الان درباره این موضوع چنین رویکردی نداشته است.»
عوارض مصرف قلیان اکسیژنجهانپور، اما معتقد است N۲O عوارضی به این شدت ندارد، اما بههرحال می‌تواند عوارضی هم داشته باشد که باید احتیاط کرد، ولی به‌صورت کلی عارضه مرگ را به‌دنبال ندارد. به گفته او «پیش از این در دنیا به‌صورت استنشاقی مصرف شخصی این گاز را داشته‌ایم، حتی در صنایع غذایی و شیمیایی نیز کاربرد‌هایی دارد.»
او ادامه داد: «بههرحال می‌توان با رویکرد یک کالای آسیب‌رسان سلامت با آن برخورد کرد، یعنی اجازه تبلیغ نباید داده شود. واژه‌ای مانند قلیان اکسیژن را نباید نشر داد؛ چراکه قلیان اکسیژن این شبهه را ایجاد می‌کند که افراد ماده مفیدی مانند اکسیژن را مصرف می‌کنند، درحالی که چنین امری نیست و بههرحال این‌گونه نیست که مصرف شدید آن مرگبار باشد یا رفتار پرخطرتری نسبت به برخی دیگر از دخانیات داشته باشد.»
جهانپور همچنین در رابطه با عوارض گزارش‌شده از استنشاق این گاز گفت: «تا امروز عوارضی که در جهان گزارش شده، یکی از بارزترین آن این است که موجب دفع و کاهش ویتامین‌ها ازجمله B۱۲ می‌شود و قاعدتا در درازمدت برای سیستم عصبی و حتی اعصاب محیط مرکزی مشکلاتی ایجاد می‌کند.
همچنین کم‌خونی‌هایی- ناشی از کمبود B۱۲- یکی دیگر از عوارض آن است. این البته جزء هشدار‌هایی است که فرد مصرف مکرر و مزمن داشته باشد و به‌صورت حاد با توجه به این گاز، حالت خنده یا خلسه، یک ضعف عمومی ایجاد کند. آنچه بیشتر گزارش شده، امکان کاهش فشار خون است که این امر موجب سرگیجه می‌شود.»
مطالعات طرح آزمایشی‌تان را در اختیار عموم قرار دهیدبا توجه به گفتگوهای صورت‌گرفته توسط متخصصان بیهوشی، آنچه مورد مطالبه است، این است که وزارت بهداشت طرح مطالعاتی انجام‌شده برای استنشاق این گاز را در دسترس مردم یا رسانه‌ها قرار بدهد تا استدلالات علمی طرح شفاف و ابهامات در رابطه با عوارض این طرح، برای متخصصان و مردم برطرف شود.
مساله مورد انتقاد دیگر که در جریان و حاشیه گزارش میدانی تهیه‌شده به آن رسیدیم، این است که وزارت بهداشت از طریق چه مکانیسمی بر عرضه استاندارد و صحیح این گاز نظارت دارد؟ اینکه درصد عرضه‌شده در هر دستگاه به چه میزان است و مصرف‌کننده قلیان اکسیژن چند درصد N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده دریافت می‌کنند؟
در صورت تخلف در عدم اعمال استاندارد‌های ابلاغی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن سلامتی افراد مصرف‌کننده چه کسی پاسخگو است؟ خود مرکز ارائه‌دهنده یا مجری طرح یعنی وزارت بهداشت؟ تمام این‌ها ابهامات و تناقضاتی است که وزارت بهداشت، با وجود موج رسانه‌ای به‌وجود آمده علیه این طرح، اما حاضر به شفاف‌سازی آن نیست.
کانال عصر ایران در تلگرام
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند