« کورش» و دیگر نام‌های ایرانی؛ تحولی که انکار شدنی نیست
تاریخ انتشار: ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۴۵۱۲۲۱
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- داستان نام «کورش» در سامانۀ ثبت احوال، دو سه روزی است که خبرساز شده است.
ماجرا از این قرار است که در شبکه های اجتماعی برخی ادعا کردند امکان انتخاب نام کورش وجود ندارد و به عنوان مستند، تصویری منتشر شد که نشان می داد امکان درخواست این نام وجود ندارد.
سخن‌گوی سازمان ثبت احوال اما این شایعه را تکذیب و اعلام کرد انتخاب نام‌هایی مانند کورش و داریوش کاملا آزاد است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
روش انتخاب اسم این است که متقاضیان از کتاب راهنما نامی انتخاب می‌کنند و اگر موجود نبود و ایرانی یا اسلامی بود کمیته ای اجازۀ انتخاب و ثبت می دهد و تنها نام هایی ممنوع است که کاملا خارجی یا حاوی مفاهیمی غیر متعارف باشد.
مثلا در گذشته «دختر بس» مرسوم بوده ولی در حال حاضر ترجیح این است که این گونه اسامی انتخاب و ثبت نشود.
تا اینجا را البته در خبرها خوانده اید. پس انگیزۀ این نوشته امر دیگری است.
این همه توجه به نام «کورش» حداقل در فضای مجازی اما موضوعی قابل مطالعه است و فراتر از آن از تحول در اسم گذاری و تعییرات فرهنگی و سبک زندگی حکایت می کند و هر چند بحثی جذاب است و به بهانۀ آن می توان دربارۀ تغییر نسل و تأثیر گسترش شهرنشینی و مدرنیسم و پایان جنگ و آرمان گرایی گفت و نوشت اما به تناسب کمتر در این باره تحقیق شده است.
البته خوش بختانه عباس عبدی تحلیلی دربارۀ «تحول نام گذاری کودکان تهرانی» ارایه داده و پژوهشگاه هنرو ارتباطات و رسانه هم منتشر کرده و دربارۀ آن گفت و گو کرده و از جمله گفته است: «هر چند اسامی مذهبي در گذشته همواره جزء اسامي پرطرفدار بوده اما چه در مورد پسران و چه در كل استانها، روند انتخاب اسامي مذهبي كاهشي بوده است.
انتخاب اسامي مذهبي در گذشته همواره درصدشان بالا بوده است، اوج آن در سال‌های اول انقلاب است که در کل به حدود ۶۵ درصد و در مورد پسران نزدیک به ۸۵ درصد رسید، ولی بعدها روند كاهش يافته و الان به حداقل خود در ۵۰ سال اخیر رسيده است. الان نه‌فقط نسبت به سال ۶۳ كه نسبت به سال ۴۵ هم اين روند كاملا كاهشي بوده و به پايين‌ترين ميزان خود رسيده است. در این دو سال را نمي‌دانم وضعيت چگونه است، اما بر‌اساس ۲۰ نام محبوب‌تر می‌توان حدس قریب‌به‌يقین زد که اين روند كاهشي ادامه داشته و احتمالا تشدید هم شده است.
درصد نام‌های انتخاب‌شده برای کودکان تهرانی با گرايش اسلامي در سال 1345 در بين دختران و پسران در حدود 58 درصد بوده است. اين روند افزايشي بود تا سال 60-61 كه افزايش يافت و به 65 درصد رسيد. اما از آن مقطع روند مذکور كاهشي شد تا اينكه در سال 94 به نزديك 40 درصد رسيده كه كاهش زيادي است. فقط درصد نام‌ها نیست كه كاهشي بوده، بلكه بين اسامي ترکیبی صورت گرفته است که شدت مذهبی‌بودن نام‌ها را هم کمتر کرده است. مثلا نام‌های مذهبی مثل علی، حسین، مهدی و عباس را با «امير» تركيب مي‌كنند و غلظت مذهبي‌بودن اسامي را كم مي‌كنند. براي اولين‌بار است كه سه تا اسم با تركيب «امير» در بالاترين رتبه کاربرد قرار گرفته‌اند.»
با اشارات بالا روشن است که توجه به نام «کورش» و حساسیت بر سر آن چرا موضوع مهمی است و به این بهانه می توان به نکات دیگری هم اشاره کرد:
1.با پیروزی انقلاب اسلامی انتخاب نام «کورش» به شدت کاهش یافت و از دهه 60 به بعد دوباره مرسوم شد.
برخی خانواده ها نگران بودند با انتخاب نام کورش امکان استخدام یا گزینش در کنکور در آینده پایین بیاید و نمی خواستند با این نوع نام گذاری فرزندان خود را به دردسر بیندازند! چرا که نام کورش که هنوز به این صورت و نه به شکل «کوروش» نوشته می شد یادآور جملۀ معروف شاه در پاسارگاد در آغاز دهۀ 50 خورشیدی بود که «کورش! آسوده بخواب که ما بیداریم» و انگار کورش نماد طاغوت بود!
2.با همان نگاه بالا بود که نام فروشگاه های زنجیره ای «کورش» به «قدس» تغییر یافت. اکنون اما همان گونه که نام «کورش» بازگشته یک مجتمع مشهور تجاری در غرب تهران نام «کورش» را با شکل نوشتاری قبلی انتخاب کرده که شک نکنی خصوصی است و ربطی به دولت و حکومت ندارد و یک مجموعه فروشگاه زنجیره ای هم « افق کوروش» نام دارد و عملا مردم آن را به عنوان «کوروش» می شناسند و جمله « از کوروش خریدم» دوباره بر سر زبان هاست.
بازگشت نام ها را در عرصه های دیگر هم شاهدیم و مثلا بیمارستان شهرام در میدان فاطمی تهران که به «سجاد» تغییر یافته بود دوباره «شهرام» شده است.
3. دهۀ 50 دهۀ هژمونی گفتمانی اندیشه ها و اصطلاحات دکتر شریعتی بود البته در میان نیروهای منتقد یا مخالف رژیم. خیلی ها به تأسی از او نام فرزندان خود را «احسان» گذاشتند. محمد رضا شریفی نیا می گوید چون می دانستم دکتر به نام «مهراوه» علاقه دارد این نام را برای فرزندم برگزیدم و خانم دکتر پوران شریعت رضوی در یکی از آخرین مصاحبه ها گفته بود قبل از آن که ما نام «مونا» را انتخاب کنیم رایج نبود.
انقلابیون و نسل تحول خواه هم از سنت اسامی مذهبی فاصله گرفته بودند و هم نمی خواستند به باستان گرایی شاه تن بدهند و سراغ داریوش و کورش بروند. در این مقطع نام های کم سابقه ای مانند حنیف یا نیایش رایج شد.
نکتۀ جالب تر این که مذهبی ها هم اسامی معصومین را ترجیح می دادند و یاسر، عمار، ابوذر و مانند اینها از دهۀ 50 به بعد رایج شد.
در خاطرات حاج سید احمد خمینی آمده است قصد داشته نام اولین فرزند خود را «یاسر» بگذارد و به امام خبر می رسد و امام از این انتخاب تعجب و حتی مخالفت می کند. از این رو نام او را «حسن» می گذارد و ما اکنون نوۀ امام را به نام «سید حسن خمینی» می شناسیم. دلیل آن روشن است: یاسر شخصیت اسلامی بوده اما نه در زمرۀ 14 معصوم و یا حتی مثل ابوالفضل و مهم تر این که امام در فضای سیاسی ایران نبود در حالی که آقای هاشمی رفسنجانی در همان زمان نام یاسر را بر روی فرزند خود گذاشت.
جالب این که چند سال بعد که نام یاسر را برای فرزند دوم خود برمی گزیند امام دیگر مخالفت نمی کند و در گوش نوزاد اذان می خواند. چرا که ادبیات شریعتی و اسامی انقلابی همه گیر شده بود.
در همین سال ها آیت الله خامنه ای هم برای کوچک ترین فرزند خود نام «میثم» را انتخاب می کنند و نه نام های سنتی مذهبی را.
4. سال 60 و هنگامی که شهید باهنر دولت خود را معرفی کرد یکی از نمایندگان در مخالفت با یکی از وزیران پیشنهادی -«محمد هاشم رهبری»- گفت: « چرا در خانواده به او می گویند فرزاد؟»
دکتر باهنر البته بسیار برآشفت و این گونه موضع گرفتن را سست دانست ولی نشان می دهد نام ها و این که ایرانی یا اسلامی بوده اند بسیار اهمیت داشته است.
5. مثال های مشهور دیگر زهرا رهنورد یا مرتضی آوینی اند که نام های واقعی آنان «زهره» و «کامران» بوده است و به «زهرا» و « مرتضی» تغییر می دهند.
6. با اتمام جنگ و ورود کشور به فضای سال های سازندگی و بعد اصلاحات و گسترش وسایل ارتباطی اما نام های ملی و ایرانی دوباره رایج شد و هر چه زمان گذشته افزون تر شده است. در مورد «کورش» هم اتفاق مثبتی که افتاد این بود که نظر علامه طباطبایی در تأیید نسبی یا ترجیح دیدگاه «مولانا ابوالکلام آزاد» که کورش را همان «ذوالقرنین» قرآن می داند از قدرت مخالفان کاست.
7. دربارۀ تحول نام ها موضوع جالب دیگر اسامی رسانه ها در دهۀ اول جمهوری اسلامی است و مقایسۀ آنها با امروز.
اکثر قریب به اتفاق رسانه های جدیدالولادۀ آن زمان بار مذهبی داشتند مگر آن که چپ بودند و اغلب روی لوگو یا نام واره آیه قرآن هم بود.
در آغاز سال 58 ابوالحسن بنی صدر روزنامۀ «انقلاب اسلامی» را راه انداخت و ارگان حزب جمهوری اسلامی روزنامۀ «جمهوری اسلامی» بود. مجاهدین خلق، از عنوان قرآنی «مجاهد» استفاده می کردند و بعدتر «منافق» خوانده شدند تا قداست «مجاهد» قرآنی آسیب نبیند. ارگان جنبش مسلمانان مبارز هم «امت» نام داشت و نهضت آزادی از نام «میزان» استفاده کرد.
همان گونه که ملاحظه می شود همه نام ها ایدیولوژیک است اما حالا رسانه های اصول گرا این نام ها را دارند: فارس، تسنیم، صبح نو و وطن امروز.
به جز «تسنیم» که قرآنی است بقیه این ویژگی را دارند.
این تحول را در طیف های دیگر هم می بینیم. احمد توکلی خود روزگاری سردبیر روزنامۀ «رسالت» بود. در دهۀ 60 اما در میانۀ دهۀ 70 که خود روزنامه راه انداخت نام آن را «فردا» گذاشت و حالا هم تارنمای او «الف» نام دارد.
از نام مذهبی و ایدیولوژیک به نام های پارسی و حتی «الف» که بار خاصی ندارد.
یا یادمان بیاید که نام اولین روزنامۀ سید هادی خامنه ای «جهان اسلام» بود ولی بعد شد « حیات نو».
8. اتفاق دیگری که توجه عباس عبدی را هم به خود جلب کرده اسامی ترکیبی است. هر چند قبلا نمونه هایی مانند «امیر هوشنگ» را شاهد بودیم اما زیاد نبود. حالا اما این گونه اسامی رایج شده است: نازنین زهرا، امیر هوتن و مانند اینها.
«نازنین زهرا» این قابلیت را دارد که جایی «زهرا» و جایی «نازنین» باشد. همین طور امیر هوتن و چون جامعه ایران دو ساحته است و افرادی در اداره و خیابان یک شکل و در خانه و خارج یک جور دیگرند و شاید حالا تنوع لباس و پوشش و بستن یا نبستن دگمه به نام هم سرایت کرده است!
9. در بحث تحول نام ها جالب ترین اتفاق در مؤسسات مالی و اعتباری رخ می دهد که تا صندوق یا مؤسسه اند نام مذهبی دارند ولی تا بانک می شوند نام ایرانی به خود می گیرند. چون وقتی مؤسسه مالی اعتباری یا صندوق اند به مجوز نهادها نیاز دارند و وقتی بانک می شوند به مشتری و احساس استقلال مشتری!
10. نکته جالب دیگر دربارۀ کورش هم این است هر قدر که در تهران و شهرهای دیگر اصرار بر تغییر نام های ملی بوده در برخی مناطق بنا به مصالحی سیاست رسمی گسترش نام هایی چون کورش و آرش است.
کوتاه این که نام ها فقط نام نیستند. اگر فقط یک نام بودند بر سر نام جزیرۀ «مالویناس» یا «فالکلند» این همه بین انگلستان و آرژانتین اختلاف نبود. یا خود ما این همه بر روی «خلیج فارس» حساسیت نشان نمی دادیم. نام ها مهم تر از آنی هستند که تصور می شود.
به همین خاطر افزایش تمایل به نام کورش و البته مرام کورش و احساس هویت با آن را نباید دست کم گرفت و از یک تحول فرهنگی جدی خبر می دهد. همان تحولی که صدا و سیما و برخی گفتمان های رسمی به رسمیت نمی شناسد.
*درباره شکل نوشتاری «کورش» در این متن: در متون قدیمی و تا سال 60 کورش به همین شکل و بدون «واو» نوشته می شد. کما این فروشگاه کورش هم این گونه بود و مجتمع کورش در «بزرگراه ستاری» نیز به همین صورت است اما «کوروش» هم نادرست نیست و چون ضمه در قالب «واو» آمده خواندن را آسان می کند.
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: کورش کوروش نام های ایرانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۴۵۱۲۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیت‌الله خاتمی، خطیب نماز جمعه تهران: حجاب نباید جامعه را دو قطبی کند/ دشمنی با ایران بازی با دم شیر است/ دشمنان ما در هر نقطه جهان که هستند بدانند رژیم صهیونیستی نابود شدنی است
آیت الله خاتمی خطیب نماز جمعه تهران اظهار کرد: بخشی از عملیات وعده صادق مربوط به گذشته بود، زدند و به بهترین شکل جواب آنها را دادیم و بخشی از آن هم مربوط به آینده است یعنی آن که اگر بخواهند دوباره غلطی انجام دهند سیلی محکم تری خواهند خورد. نظام ما نظام اسلامی است و اسلامی هم عمل می‌کند.
وی افزود: در روز‌های گذشته مناسبت‌هایی را در ارتباط با نیروهای مسلح کشورمان داشتیم. نیروهای مسلح بازو‌های پر قدرت ملت هستند و باید قدر آنها را بدانیم. مردم ما به این عزیزان نیاز دارند تا به آنها خدمت کنند نیروهای مسلح ما باعث امنیت در تمامی جوانب زندگی فردی و اجتماعی در کشور هستند. امنیت کنونی ما افتخاری برای نیروهای مسلح است. نیروهای مسلح ما شایسه تکریم هستند. ارتش، سپاه، نیروی انتظامی، وزارت دفاع و بسیج ما ویژگی‌های مهمی برای خلق امنیت در کشور را دارند.
خاتمی ادامه داد: سالروز شکست حمله نظامی آمریکا به ایران در طبس روز‌های گذشته بود. کارتر می‌گفت ۶ ماه تدارک عملیات مخفیانه داشتند. هواپیماه‌ها و بالگرد‌های نظامی و نارنجک و توپ و مسلسل داشتند و عملیات را آغاز کردند، اما با اذن خدا طوفان شن به وجود آمد و این عملیات برای آنها به شکست انجامید.
خطیب نماز جمعه تهران تصریح کرد: روز ۱۱ اردیبهشت روز جهانی کارگر است. مقام معظم رهبری فرمودند نیمی از جمعیت ما کارگران و خانواده‌های آنها هستند و اگر حال این نیمی از جمعیت خوب باشد حال نیمی از جمعیت ایران به سامان خواهد شد. رهبری در مناسبت‌های روز کار و کارگر کلماتشان منشور است و باید این سخنان را ترسیم کنیم و باید‌های رهبری را در رابطه با کارگر‌ها از جمله امنیت شغلی را اجرایی و عملیاتی کنیم. فرمایشات رهبری را باید به عنوان دستورالعمل اجرایی ببینیم.
وی درباره علامه شهید آیت الله مطهری گفت: شهید مطهری مرزبان دین بود. پای مبارزه و زندان رفتن بود و به زندان رفت در مقابل مارکسیست‌ها و دشمنان اسلام ماند و میدانداری کرد. شهید مطهری با علم در میدان بود و می دانست او را شهید می‌کنند، اما به پاس داری از دین و علم ادامه داد.
خاتمی درمورد موضوع غزه گفت: صدا و سیما در این مورد بسیار خوب عمل کرده است و باید از آنها تشکر کرد. اما اکنون پدیده‌ای جدید در دنیا بر علیه صهیونیست‌ها شکل گرفته است و آن تظاهرات و خروش دانشجویان در امریکا و اروپا بر علیه صهیونیست‌ها بوده است. این کشور‌هایی که خود را مدعی حقوق بشر معرفی می‌کنند صد‌ها نفر از معترض‌ها را دستگیر کرده اند و با آنها برخورد کرده اند. واقعا که مرگ بر امریکا حق آنان است.
وی درباره عملیات وعده صادق افزود: این عملیات نمایش ایران اسلامی و قدرت ما بود. دشمنان بدانند دیگر برجامی وجود ندارد و مذاکره موشکی نکرده و نخواهیم کرد و این قدرت را بر سر دشمنان ایران می‌کوبیم.
وی ادامه داد: در این عملیات دشمن فهمید که ما اهل عمل همراه با شعار هستیم و با کسی تعارفی نداریم و این سیره مولا علی (ع) است.
خاتمی تاکید کرد: ما در این عملیات عجله نکردیم و بیمارستان و مدرسه و مراکز اقتصادی را نزدیم و فقط پادگانی را زدیم که از آن به کنسولگری ما تجاوز شده بود و این اسمش تدبیر و عملکرد عاقلانه و هوشمندانه است.
وی ادامه داد: در این عملیات یک جا را زدیم، اما بسیاری از مکان‌ها را هشدار دادیم، اما همه بدخواهان ایران را سر جای خود نشاندیم و به این دشمنان اعلام کردیم بازی با ایران بازی با دم شیر است و فهمیدند که دشمنی با ایران با پاسخی جدی مواجه می‌شود دشمنان ما در هر نقطه جهان که هستند بدانند رژیم صهیونیستی نابود شدنی است و آنها رسوای دو عالم خواهند بود.
وی افزود: دنیا فهمید، شما عزیزان ایران اسلامی هم دیدید همان اندازه که از اسلام دفاع می‌کنیم از میهن اسلامی خود دفاع می‌کنیم. مراکز دیپلماسی را زدن یعنی تجاوز به خاک آن کشور است. ما مقاوت کردیم و پاسخ کوبنده دادیم.
خطیب نماز جمعه تهران در انتها درباره موضوع حجاب گفت: در رابطه با حجاب می‌گویم. حجاب از ضروریت های دین است و صد‌ها روایت و ۱۰ آیه قرآن درباره حجاب داریم . رهبری فرمودند بی حجابی هم خلاف شرع و هم خلاف قانون است. نظام اسلامی مقابل این خلاف می‌ایستد. کسی را به زور به بهشت نمی‌برند، اما در مقابل ناهنجاری، نظام ما می‌ایستد عقب نشینی هم نخواهد کرد.
وی افزود: خواهش می‌کنم در مسئله حجاب و عفاف دو قطبی شکل ندهیم و باید منطقی بحث کرد و انگ به یکدیگر نزنیم . دلسوزان حجاب در میدان هستند، اما نباید به یکدیگر انگ بزنیم. باید منطقی و استدلالی حرف بزنیم. مطمئن باشیم که مسئولان جمهوری اسلامی فدایی دین بوده و هستند و خواهند بود.
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد