نکاتي درباره گياهخواري
تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۵۰۴۸۳۷
خبرگزاري آريا - عضو هيأت علمي انستيتو تحقيقات تغذيهاي و صنايع غذايي کشور گفت: پژوهشهاي جديد نشان ميدهند رژيمهاي غذايي مبتني بر گياهخواري ميتوانند کليد زندگي طولاني باشند. بر طبق اين بررسيها، کاهش مصرف پروتئينهاي حيواني مانند گوشت ميتوانند روند پيري را در انسان کاهش داده و اميد به زندگي را نيز به طور قابل توجهي افزايش دهند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش خبرگزاري آريا ، دکتر باژن در گفتگو با ايسنا با تاکيد بر اينکه رژيم غذايي گياهخواري در صورتي که به درستي طراحي شود، ميتواند مقادير کافي انرژي و مواد مغذي را براي همه گروههاي سني فراهم کند، تصريح کرد: تنها گروه در معرض خطر، گياهخواران مطلق يا وگانها و افراد داراي رژيم غذايي ماکروبيوتيک هستند که مکملياري بعضي ريزمغذيها مانند ويتامين B12 در اين گروهها ضروري است.
وي در ادامه، تصريح کرد: همچنين، کيفيت کلي رژيم غذايي گياهخواري در مقايسه با همه چيزخواران بهتر است و با کاهش خطر بيماريهاي مزمن و التهابي و افزايش طول عمر همراه است. همچنين شايان ذکر است که چرخه سريعتر بازيابي سبزيها نسبت به محصولات حيواني و کمک به حفظ محيط زيست پاک از مزاياي زيست محيطي اين رژيم غذايي است.
گياهخواري چيست؟
وي با تشريح گياهخواري اظهار کرد: گياهخواري به معناي پرهيز از خوردن گوشت جانوران است که گاهي شامل پرهيز از غذاهايي مانند شير و فرآوردههاي آن، تخممرغ و عسل که منابع غذايي با منشأ حيواني هستند نيز ميشود.
وي با بيان اينکه چندين نوع گياهخواري وجود دارد که بسته به نوع آن، جهتگيري گياهخواران در برابر حيوانات دامي و فرآوردههاي دامي متفاوت است، گفت: گياهخواران در تمام کشورهاي جهان وجود دارند و در برخي کشورها مانند هند، گياهخواري ريشههاي تاريخي و مذهبي دارد. اگرچه در پيش گرفتن رژيم گياهخواري به شيوههاي گوناگوني امکانپذير است، اما وجه مشترک تمام اين شيوهها پرهيز از خوردن گوشت جانوران خونگرم است.
روز به روز بر تعداد گياهخواران جهان اضافه ميشود
وي با بيان اينکه امروزه گياهخواري بيشتر از هميشه مورد استقبال مردم جهان قرار گرفته و روز به روز بر تعداد گياهخواران اضافه ميشود، عنوان کرد: تاکنون آمار دقيقي در مورد تعداد گياهخواران در ايران ارائه نشده، اما گزارشها حاکي از آن است که شيوع گياهخواري به ويژه در افراد جوان و تحصيلکرده و در افرادي که به سلامتي خود حساسند، رو به افزايش است.
وي افزايش شيوع بيماريهاي مزمن ناشي از تغييرات شيوه زندگي انسان از جمله بيماريهاي قلبي- عروقي، ديابت، چاقي و انواع سرطان را از دلايل عمده رجوع افراد به رژيمهاي گياهخواري عنوان کرد و گفت: در برخي موارد نيز علاقه به حيوانات و توجه به حقوق آنها باعث ميشود که افراد از گوشت آنها تغذيه نکنند.
انواع مختلف گياهخواري
باژن با بيان اينکه گياهخواران بر اساس طرز فکر و هدفشان از گياهخواري به دستههاي مختلفي تقسيم ميشوند، تصريح کرد: وگان (Vegan) يا گياهخوار تام يا متعصب يکي از دستههاي گياهخواري است که اين افراد هيچيک از فرآوردههاي حيواني مثل انواع گوشت (مانند گوشت قرمز، آبزيان و ماکيان)، لبنيات، تخممرغ و عسل را مصرف نميکنند. آنها حتي از پوشيدن لباس حاصل از هر گونه محصولات حيواني خودداري کرده و آن را جايز نميدانند.
وي افزود: خام گياهخوار (Raw Vegan) دسته دوم هستند که در اين روش تغذيه، گوشت، شير و فرآوردههاي آن و تخم مرغ به هيچ نحوي مصرف نميشود. خام گياهخواران از مواد محرکه مانند قهوه، چاي، نوشيدنيهاي الکلي و سيگار خودداري کرده و غذاي مصرفي آنان شامل انواع ميوه، سبزي و يا سالاد، آجيل و خشکبار مانند مغز گردو، پسته، فندق، بادام، کنجد و انواع جوانهها از قبيل جوانه گندم، عدس، ماش، نخود، سويا و مواد قندي نظير عسل، کشمش، خرما، انجير و شکر قهوهاي و غيره است که به صورت خام و طبيعي مصرف ميشود.
به گفته وي، ميوهخوار (Fruitarian) دسته بعدي گياهخواران را شامل ميشود که اين دسته از افراد، خام گياهخواراني هستند که تنها از ميوهها و محصولات گياهان مثل ميوههاي تازه، خرما، کشمش، آجيل و مغزهاي روغني استفاده ميکنند.
باژن با اشاره به انواع ديگر گياهخواري از «شير گياهخوار (Lacto-vegetarian)» گياهخواراني که انواع گوشت و تخم مرغ مصرف نميکنند، اما شير و فرآوردههاي آن را مصرف ميکنند، «تخممرغ گياهخوار (Ovo vegetarian)» گياهخواراني که انواع گوشت و لبنيات مصرف نکرده، اما تخم مرغ مصرف ميکنند و «شير تخممرغ گياهخوار (Lacto- ovo vegetarian)» گياهخواراني که انواع گوشت مصرف نکرده، اما لبنيات و تخم مرغ مصرف ميکنند، نام برد.
وي با اشاره به افراد «نيمه گياهخوار(Semi-Vegetarian)» يا گياهخواراني که گوشت قرمز مصرف نميکنند، اما از گوشت مرغ و ماهي استفاده ميکنند، عنوان کرد: اين گروه از گياهخواران به دو دسته تقسيم ميشوند، ماهي گياهخوار (Pescovegetarian) يا گياهخواراني که جز گوشت دريايي مانند ماهي و صدف، از محصولات گوشتي و غير گوشتي ساير حيوانات استفاده نميکنند و مرغ گياهخوار (Pollo vegetarian) يا گياهخواراني که جز گوشت ماکيان از محصولات گوشتي و غير گوشتي ساير حيوانات استفاده نميکنند.
اين عضو هيأت علمي دانشگاه با اشاره به افراد «گياهخوار ماکروبيوتيک (Macrobiotic)»، عنوان کرد: افراد دنبالکننده اين رژيم غذايي، برنج قهوهاي خورده و از جلبکهاي دريايي، سبزيهاي ريشهاي و جوشاندههاي گياهي به ميزان فراوان در رژيم غذايي خود استفاده ميکنند. بهطور کلي، يک رژيم ماکروبيوتيک استاندارد شامل 50 تا 60 درصد غلات کامل، 20 تا 25 درصد سبزيجات، 10 درصد سبوس و جلبکهاي دريايي و پنج درصد سوپ ميباشد. در اين نوع رژيم غذايي، مصرف انواع گوشت، تخم مرغ، لبنيات، شکر، عسل و حتي شيرين کنندههاي مصنوعي ممنوع است.
اثرات رژيم گياهخواري براي سلامت
وي با بيان اينکه بيشتر گياهخواران از منابع يا غذاهاي حيواني استفاده نميکنند، تصريح کرد: با توجه به اينکه کلسترول تنها در منابع حيواني وجود دارد، بنابراين ميتوان نتيجه گرفت که سطح کلسترول خون گياهخواران پايين بوده و اين امر ميتواند سبب جلوگيري از بيماريهايي همچون فشار خون، انسداد عروق و سکته قلبي شود. همچنين امروزه ثابت شده کساني که به مقدار زياد از فرآوردههاي گوشتي استفاده ميکنند، بيشتر مستعد ابتلا به بيماريهاي قلبي، کليوي و سرطانها هستند و از سوي ديگر، پايين بودن ميزان چربي در رژيم گياهخواري سبب جلوگيري از بروز چاقي و افزايش چربي خون و پيامدهاي ناشي از آن از جمله سرطان پروستات ميشود و بالا بودن ميزان فيبر در اين نوع رژيم غذايي نيز از بروز يبوست و سرطان روده بزرگ جلوگيري ميکند.
اين متخصص تغذيه در ادامه با اشاره به تحقيقات و پژوهشهاي صورت گرفته در اين رابطه، عنوان کرد: پژوهشهاي جديد نشان ميدهد رژيمهاي غذايي مبتني بر گياهخواري ميتواند کليد زندگي طولاني باشد. بر طبق اين بررسيها، کاهش مصرف پروتئينهاي حيواني مانند گوشت ميتواند روند پيري را در انسان کاهش داده و اميد به زندگي را نيز به طور قابل توجهي افزايش دهد.
وي افزود: يکي ديگر از فوايد رژيم گياهخواري، تأثير مثبت آن بر استخوان است. براي حفظ استخوان تنها مصرف کلسيم و ويتامين D کافي نيست. مواد مغذي ديگري چون بور، ويتامين K، منيزيم و فيتواستروژن ها (استروژن گياهي) نيز براي حفظ سلامت و استحکام بافت استخواني مورد نياز است که اين مواد در رژيم غذايي گياهخواران به وفور يافت ميشوند.
نيازهاي تغذيهاي گياهخواران
وي ادامه داد: اگرچه رژيم غذايي گياهخواري داراي مزاياي سلامتي گوناگون است؛ اما بايد توجه داشت که رژيم غذايي هر چه محدودتر شود، کسب همه عناصر مغذي مورد نياز دشوارتر خواهد شد، بنابراين افراد گياهخوار بايد برنامهريزي غذايي مناسبي اتخاذ کنند. براي مثال گروهي که لبنيات يا گوشت نميخورند با بزرگترين خطر تغذيهاي مواجه هستند؛ چرا که بسياري عناصر مهم غذايي از جمله ويتامينها عمدتاً يا تقريباً به ميزان فراوان در غذاهاي حيواني موجودند. لذا اين افراد بايد در رژيم غذايي خود از انواع مواد با منشاء گياهي استفاده کنند.
به گفته وي، محققان رعايت تنوع در مصرف غذاهاي گياهي را به گياهخواران توصيه کرده و آنها را از مصرف يک يا چند نوع غذاي محدود برحذر ميدارند تا مواد مورد نياز بدنشان تأمين شود.
درشت مغذيها و ريزمغذيها
اين عضو هيأت علمي انستيتو تحقيقات تغذيهاي و صنايع غذايي کشور با اشاره به نياز بدن به تامين انرژي مورد نياز، تصريح کرد: از آنجا که غذاهاي گياهي غني از آب و فيبر غذايي و حاوي درصد کمي از چربي نسبت به غذاهاي حيواني هستند، بنابراين حاوي انرژي کمي بوده که اين امر براي کاهش وزن افراد چاق مطلوب است. البته در ورزشکاران، زنان باردار و شيرده گياهخوار جهت تأمين انرژي بيشتر، بايد مصرف مواد غذايي مثل انواع مغز (مانند گردو، بادام و پسته)، حبوبات، ميوههاي خشک و شيرسويا افزايش يابد.
همچنين بررسيهاي علمي نشان دادهاند که قابليت هضم «پروتئينهاي گياهي» نسبت به حيواني کمتر است بنابراين در گياهخواران، دريافت مقادير بالاتري از منابع گياهي پروتئين براي تأمين مقادير مورد نياز در دورههاي مختلف زندگي مورد نياز است.
همچنين با توجه به پايين بودن درصد هضم و جذب پروتئينهاي گياهي، توجه به ميزان پروتئين دريافتي به خصوص در گروههاي آسيبپذير و در حال رشد نظير نوزادان، کودکان، زنان باردار و شيرده و سالمندان ضروري است.
موضوع مهم ديگر، فقدان برخي اسيدهاي آمينه ضروري در پروتئينهاي گياهي است که سبب کيفيت پايين اين پروتئينها شده که به عنوان پروتئينهاي ناکامل شناخته ميشوند.
ارزش بيولوژيک پروتئينهاي گياهي پايين است
وي با بيان اينکه ارزش بيولوژيک پروتئينهاي گياهي پايين است، تاکيد کرد: با اين حال اگر رژيم غذايي گياهخواران به درستي طراحي شده و ترکيب مناسب پروتئينهاي گياهي در کنار هم مصرف شود، ميتواند به طور کامل نياز افراد گياهخوار، حتي گياهخواران مطلق (وگان) را تأمين کند. به عنوان مثال مصرف همزمان حبوبات با غلات و يا حبوبات با انواع مغزها و دانهها مکملسازي خوبي از نظر اسيدهاي آمينه ضروري است و سبب بالا رفتن کيفيت پروتئين مصرفي ميشود.
اسيدهاي چرب اشباع بيشترين زيان را براي سلامتي دارند
وي در ادامه با بيان اينکه اسيدهاي چرب اشباع بيشترين زيان را براي سلامتي دارند، تصريح کرد: اين چربيها به وفور در غذاهاي حيواني يافت ميشوند. به همين دليل مصرف مواد حيواني خطر بيماريهاي قلبي و سرطان را بالا ميبرد. در صورتي که گياهان داراي چربيهاي سالم غير اشباع بوده و ميزان چربيهاي اشباع در آنها بسيار کم يا هيچ است. بنابراين دريافت چربيهاي اشباع در گياهخواران بسيار پايين و در مقابل دريافت چربيهاي غيراشباع بالا است.
پاژن با بيان اينکه رژيم غذايي گياهخواران در مقايسه با همه چيزخواران غني از کربوهيدرات پيچيده و فيبرغذايي است، عنوان کرد: ميزان دريافت فيبرغذايي در اين افراد حدود 40 گرم در روز است، در حاليکه توصيه متخصصان تغذيه حداقل دريافت 25 گرم فيبر غذايي در روز است. مصرف فيبر غذايي مزاياي سلامتي بيشماري دارد، ولي مصرف بسيار زياد آن براي گروههاي آسيب پذير نظير کودکان، نوجوانان، زنان باردار و شيرده توصيه نميشود و بهتر است اين افراد همراه با مصرف متعادل فيبر غذايي، از غلات تصفيه شده و غذاهايي که حاوي مهار کننده جذب کمتري بوده و انرژي بيشتري را براي نيازهاي رشد تأمين ميکند، مصرف کنند.
دريافت ويتامين بيشتر در گياهخواران نسبت به همه چيزخواران
وي با اشاره به ويتامينها به عنوان يکي ديگر از مواد مورد نياز بدن، تصريح کرد: گياهخواران ويتامينهاي بيشتري نسبت به همه چيزخواران دريافت ميکنند به خصوص شير - گياهخواران و شير- تخممرغ گياهخواران هيچ نوع کمبود ويتاميني ندارند. ولي گروه گياهخواران مطلق از نظر ويتامينهاي B2، B12، اسيد فوليک و ويتامين D دچار کمبود هستند. از اين رو براي تأمين مقادير کافي ويتامين D توصيه ميشود هفتهاي يک تا دو بار به ميزان يک ساعت در برابر نور آفتاب قرار گيرند و يا از شير سويا و ماست و پنير، مارگارين و غلات غني شده با ويتامين D و يا در نهايت از مکمل ويتامين D استفاده کنند.
وي با بيان اينکه ويتامين B12 عمدتاً در غذاهاي حيواني مانند ماهي، گوشت، محصولات لبني و تخم مرغ وجود دارد، گفت: تنها منبع قابل اطمينان براي کسب ويتامين B12 در گياهخواران، غذاهاي غني شده با اين ويتامين (از جمله شيرهاي گياهي، برخي از محصولات سويا و غلات صبحانه) و مکملهاي ويتامين B12 است. در مورد ويتامين B2، اصليترين منبع آن شير و لبنيات است. بنابراين به غير از شير- گياهخواران و شير- تخممرغ گياهخواران، بقيه گروههاي گياهخوار در معرض خطر کمبود آن هستند. لذا منابع غذايي توصيه شده براي تأمين مقادير کافي از اين ويتامين عبارتند از غلات کامل يا غني شده، سبزيهاي برگدار سبز تيره، مارچوبه، باميه، کدو حلوايي، قارچ، بروکلي، حبوبات، انواع مغز (مانند گردو، فندق، بادام و پسته) و آووکادو.
گياهخواران از نظر دريافت مواد معدني با کمبود مواجهاند
وي با بيان اينکه گياهخواران معمولاً از نظر دريافت مواد معدني با کمبود مواجه هستند، تصريح کرد: غنيترين و قابل جذبترين مواد معدني، به ويژه آهن، کلسيم، فسفر و روي، در منابع حيواني وجود دارد، مهار کنندههاي جذب و فيبر غذايي زياد در رژيم گياهخواري سبب کاهش جذب مواد معدني ميشود و همچنين دريافت انرژي کم سبب حداقل دريافت مواد معدني ميشود.
پاژن با بيان توصيههاي تغذيهاي براي دريافت برخي مواد معدني که در گياهخواران کمبود آن رايج است، اظهار کرد: آهن به دو شکل هِم (Heme) و غير هِم (non- heme) در مواد غذايي وجود دارد که نوع اول، آهن متصل به رنگدانه هِم (هموگلوبين که سبب رنگ قرمز گلبولهاي قرمز خون ميشود) است و از غذاهاي حيواني تأمين ميشود. نوع دوم آهني است که در غذاهاي گياهي يافت ميشود و آهن غير هِم است. نکته مهم اين است که آهن «غيرهم» نسبت به آهن «هم» کمتر جذب ميشود و ميزان جذب آن تحت تأثير ذخاير آهن بدن، حلاليت آهن در روده، عوامل بازدارنده و افزاينده جذب آهن است.
وي ادامه داد: جذب آهن از غذاهاي گياهي 10-1 درصد و از غذاهاي حيواني 20-10 درصد است. به همين دليل براي افزايش جذب آهن از غذاهاي گياهي مصرف همزمان يک منبع ويتامين C مانند آب پرتقال، سبزيجات داراي برگ سبز تيره، گوجه فرنگي يا مرکبات به گياهخواران توصيه ميشود.
اين عضو هيأت علمي با اشاره به منابع عمده آهن در رژيم غذايي گياهخواري، گفت: حبوبات شامل عدس، نخود و انواع لوبيا، سبزيجات برگدار سبز تيره، غلات کامل، دانهها مثل دانه آفتابگردان و ميوههاي خشک از منابع عمده آهن هستند البته هرچند که بررسيها نشان داده ميزان ذخاير آهن در گياهخواران کمتر است؛ اما لزوماً خطر کمخوني در آنها بيشتر از غيرگياهخواران نيست بنابراين با طراحي يک رژيم غذايي متناسب و رعايت تنوع در دريافت همه اقلام گياهي غني از آهن، اين نگراني برطرف ميشود.
وي همچنين با بيان اينکه ميزان دريافت «روي» در گياهخواران بيشتر از غيرگياهخواران است، تصريح کرد: با اين حال وجود بازدارندههاي جذب (مانند فيتات) در غذاي گياهخواران باعث کاهش جذب روي ميشود. بنابراين، نياز به روي در گياهخواران 50 درصد بيشتر از مقادير توصيه شده روزانه است. گروههاي در معرض خطر کمبود روي کودکان، نوجوانان به خصوص پسران و آقايان و زنان باردار و شيرده هستند که افزودن 50 درصد بيشتر از مقادير توصيه شده، نيازهاي ويژه رشد اين گروههاي در شرايط خاص را تأمين ميکند. مهمترين منابع تأمين کننده روي در گياهخواران عبارتند از غلات کامل، آجيل، حبوبات، جو دو سر، غلات غني شده، مخمر خشک، جوانه گندم و انواع دانهها.
عضو هيأت علمي انستيتو تحقيقات تغذيهاي و صنايع غذايي کشور در خاتمه با بيان اينکه پروتئينهاي حيواني سبب هيپرکلسيوري (افزايش دفع کلسيم از ادرار) ميشوند، گفت: اين درحاليست که مصرف ميوه و سبزي باعث کاهش دفع ادراري کلسيم و حفظ کلسيم در بدن ميشود. هر چند دريافت کلسيم در گياهخوران کمتر است، اما نسبت کلسيم به پروتئين دريافتي، نسبت مناسبي (1 به 20) است و بنابراين جذب کلسيم در گياهخواران بالاتر است. از طرف ديگر، دريافت بالاي سديم يکي از عواملي است که باعث افزايش دفع کلسيم ميشود (هر گرم سديم باعث دفع 25 ميلي گرم کلسيم ميشود) و از آنجاکه دريافت سديم در گياهخواران پايينتر است، جذب کلسيم دريافتي نيز بالاتر است. البته تنها عامل بازدارنده جذب کلسيم در گياهخواران، وجود مقادير زياد اگزالات در برگ چغندر، اسفناج، توت فرنگي و ريواس است که بايد همراه منابع غني از کلسيم مصرف نشود.
پاژن گفت: منابع غني از کلسيم در گياهخواران عبارتند از سبزيهاي برگدار سبز تيره، انواع کلم (شامل کلم بروکلي، کلم بروکسل، کلم قمري)، حبوبات، ميوههاي خشک، بادام و شيرسوياي غني شده با کلسيم.
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۵۰۴۸۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نشانههای کمبود ویتامین K
آفتابنیوز :
کمبود این ویتامین در بزرگسالان نادر است، اما ممکن است در افرادی که داروهایی مصرف میکنند که با این ویتامین تداخل دارند (نظیر آنتی بیوتیک ها، داروهای ضدتشنج مثل فنی توئین و داروهایی که از جذب چربی جلوگیری میکنند مثل اورلیستات) و یا شرایطی که فرد دچار سوءجذب باشد (مثل افراد مبتلا به سندرم روده کوتاه، فیبروز سیستیک، بیماری سلیاک یا کولیت اولسراتیو)، رخ دهد.
کمبود ویتامین کا در نوزادان تازه متولد شده نیز ممکن است، مشاهده شود، زیرا این ویتامین از جفت عبور نمیکند و شیر مادر حاوی مقدار اندک از این ویتامین است. مقدار محدود پروتئینهای لختهکننده خون در بدو تولد، در صورت عدم مصرف مکملهای ویتامین K، خطر خونریزی را در نوزادان افزایش میدهد.
شایعترین علائم کمبود این ویتامین عبارت است از:
- طولانیتر شدن زمان لازم جهت لخته شدن خون
- خونریزی
- کاهش تراکم استخوانی و یا پوکی استخوان
منبع: خبرگزاری ایسنا