نقش علوم انسانی در رونق تولید/میانبر ساخت تمدن نوین اسلامی

به گزارش ایکنا، شبستان نوشت: حضرت آیت الله العظمی «خامنه ای»، رهبر معظم انقلاب اسلامی در طلیعه آغاز سال 1398 بنابر رسم هر ساله عنوان و شعاری را ویژه سال پیش رو مطرح کردند، بر این اساس سال جدید «رونق تولید» نام گرفت که ناظر بر ابعاد مختلف گسترش تولید در عرصه های گوناگون می شد.

با توجه به اینکه رونق تولید، از یک جهت تنها به تولیدات اقتصادی و صنعت منحصر نمی شود و از طرف دیگر اساسا طراحی، پیشبرد و مدیریت امر تولید نیازمند آن است که پژوهشگرانی کارآمد در رشته های دیگر وارد میدان شوند، بر آن شدیم تحقق رونق تولید را از بُعد آثار تولید و تقویت علوم انسانی در این میدان بررسی کنیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این راستا با تنی چند از پژوهشگران و استادان دانشگاه به گفت وگو نشسته ایم که در ادامه حاصل نظرات آنها تقدیم حضورتان می شود:

رونق تولید بدون پیشرفت علم ناممکن است

«علیرضا صدرا» در مورد رونق تولید علم در جامعه و تاثیر آن در ایجاد پل ارتباطی میان صنعت، تعالی علمی و وضعیت جامعه، اظهار کرد: نامگذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) با عنوان «رونق تولید» ابعاد وسیع و گسترده ای در عرصه های مختلف دارد.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: سال نو یک نقطه عطف در تجدید حیات ملی است، به ویژه در شرایطی که گام دوم انقلاب اسلامی از سوی مقام معظم رهبری مطرح می شود، گام دوم که جهاد اکبر و سازندگی ملی محسوب شده و همواره به عنوان مساله ای مهم از سوی رهبری مورد تاکیده بوده است. چهل سال اول بعد از انقلاب اسلامی جهاد اصغر بود، نظام سازی صورت گرفت، تثبیت نظام با دفاع مقدس، با سازندگی و توسعه زیربنایی انجام شد و اکنون در آغاز جهاد اکبر ما با چالش ارتقای کارآمدی ملی به ویژه دولت سازی کارآمد و راهبرد الگوسازی پیشرفت و با چشم انداز تمدن نوین اسلامی مواجه هستیم.

صدرا تصریح کرد: البته سالیان طولانی است که مقام معظم رهبری، راهبرد سالیانه نظام را در چارچوب راهبرد کلان طولانی مدت تا مرز تمدن سازی نوین اسلامی مطرح می کنند و عمدتاً نیز تاکید بر درون زایی و برون گرایی است، چه از حیث اقتصادی، چه از حیث سیاسی و چه از حیث فرهنگی و اجتماعی.

صدرا با بیان اینکه رونق و تولید اقتصادی در واقع در راستای همین برنامه قرار دارد، گفت: قطعا بدون پیشرفت علمی و فنی هر گونه حرکت رو به جلو ناممکن و یا حداقل هزینه بر است و خطاهای زیادی داشته و به حد نهایی نیز نخواهد رسید، در نتیجه تولید علم نیروی مولده و محرکه و هدایت گر پیشرفت است، از طرف دیگر باید به ین مساله توجه کنیم که اولا مشکلات ما واقعا چیست و در وهله دوم راه حل آن را پیدا کنیم تا برای رفع مشکلات و ایجاد یک نگاه تولیدمحور بر اساس علم به یک راهبرد برسیم.

این پژوهشگر با بیان اینکه تبیین علمی مسایل کشور، ترسیم عملیاتی راهکارها و ترویج عمومی آنها در میان نخبگان و توده مردم و مسئولان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم علم را در عرصه های مختلف عملیاتی کرده و به میدان بیاوریم، خواهیم دید که روزی می رسد که اهداف صرفاً از طریق مسایل مادی و به ویژه فروش نفت به مقصد نرسند. سرمایه اصلی ما باید نگاه راهبردی به سرمایه های انسانی به ویژه در حوزه فکری و علمی باشد.

اقتصاد؛ موضعی که دشمن از آن به ما ضربه می زند

همچنین، حجت الاسلام «سید سجاد ایزدهی» نیز با اشاره به نامگذاری سال جدید با عنوان «رونق تولید» از سوی مقام مقم معظم رهبری، اظهار کرد: امسال نیز مانند چند سال گذشته معظم له شعار را به سمت مسایل اقتصادی سوق دادند. اگر بخواهیم از این مساله تبارشناسی کنیم و اینکه چرا ایشان همواره ذیل هر بحثی از جمله الگوی اسلای ایرانی پیشرفت، نهضت نرم افزاری علمی، بیانیه گام دوم و و... همواره بحث اقتصاد را مورد التفات قرار می دهند، باید ابتدا به نقاط قوت و ضعف مان توجه کنیم.

مدیر گروه فقه سیاسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: علت تاکید مقام معظم رهبری از آن جهت است که یکی از نقطه ضعف هایی که دشمن می تواند بر اساس آن به نظام آسیب بزند، مسایل اقتصادی است. اگر این مولفه رونق و رواج پیدا کند، کارآمدی و کارکرد نظام تقویت می شود لذا تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر اقتصاد همواره پیش نیازهای مهمی دارد و اگز آن پیش نیازها تامین نشوند اقتصاد هم رویکرد مطلوب ندارد، برای مثال ما اکنون اقتصاد داریم اما با رویکرد لیبرالیستی، کاپیتالیسیتی و ... .اگر نسبت به این مسایل تعیین تکلیف نشود طبیعتا راه به جای نمی بریم، در نتیجه مقام معظم رهبری همواره تاکید بر مولفه هایی نظیر اقتصاد مقاومتی می کنند که پیش فرض های کلامی و فلسفی دارد.

این استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: برای توضیح این نکته باید بگویم که وقتی دوران قرون وسطا در غرب به پایان رسید، رویکرد اصلی ممالک غربی مسایل اقتصادی بود در نتیجه با ایجاد کارخانجات متعدد، سعی در رشد جامعه در حوزه صنعت کرد و برای آنکه به قدرت برسند از هر ظرفیتی استفاده کردند، از جمله بحث فمنیسیم را مطرح کردند تا زنان را به کارخانجات بکشند و از نیروی ارزان استفاده کنند، بعدها بحث دموکراسی را به گونه ای دیگر مطرح کردند تا از زنان به عنوان نیروهای پشت پرده این دموکراسی استفاده کنند و در نهایت نیز ایسم هایی را ایجاد کردند تا پشتوانه محور اقتصادشان قرار بگیرد.

حجت الاسلام ایزدهی ابراز کرد: این سبک اقتصادی به مثابه سبک زندگی های رایج آنها است، یعنی اگر امروز به تولیدات غربی نگاه می کنیم یک پشتوانه نظری دارد و متناسب با  سبک زندگی غربی است، آنها این تفکر را رواج می دهند و در کشورهای جهان سوم نیز روالی شکل می گیرد که طی آن تولیدات در ذات و بطن خود الگوی تمدن غربی را به همراه دارند. می خواهم به این نتیجه گیری برسم که غرب به واسطه اقتصاد و تولیداتی که دارد وارد کشورهای جهان سوم شده و به هر صورت سرمایه های آنها را جمع می کند.

وی تاکید کرد: امروز اگر قرار باشد که بحث رونق تولید را مد نظر قرار دهیم باید بستر مناسب فراهم شود و قانون گذاران قانون مناسب بگذارند. اگر قرار باشد که رونق تولید در اقتصاد شکل بگیرد باید پیش فرض آن رونق تولید در علم باشد.

ایزدهی در پایان خاطرنشان کرد: اگر چنین نشود رویکرد اقتصادی مناسبی هم جریان پیدا نمی کند؛ برای مثال اکنون بانک داریم اما بانکداری ما متناسب با سبک زندگی غربی است یعنی اصل بر این است که سرمایه سرمایه داران جمع شود، بنابر این در چنین رویکردی ذات بانک عدالت نیست، ذات بانک از بین بردن فقر نیست، اگر از نظر فلسفی، علمی، فقهی، راه یک مساله را عوض کنیم و از چارچوب و مسیر غرب گرایی خارج کنیم آن زمان است که نتیجه می دهد.

نقش علوم انسانی در رونق تولید

علاوه بر این، «مصطفی عباسی مقدم» نیز با اشاره به مفهوم رونق تولید در ساحت های مختلف جامعه، گفت: اساسا برای آنکه فهم درستی از رونق تولید داشته باشیم باید تولید را به درستی معنا کنیم، قطعا زمانی که تولید را به طور کامل معنا کردیم خود به خود جایگاه علوم انسانی در آن آشکار می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه کاشان ادامه داد: اگر به تولید و رونق آن فقط در چارچوب ادبیات متعارف در جامعه نگاه کنیم، یعنی تولید را فقط منحصر در صنایع فلزی و غیرفلزی که منجر به ساخت محصول و دستگاه های مختلف می شود بدانیم، طبعا با این نگاه در فرآیند تولید جایگاه چندانی برای علم به ویژه علوم انسانی حداقل در شرایط موجود متصور نیست البته بماند که خود صنعت متعارف هم اگر بخواهد در جامعه خوب استفاده و تولید شود لازمه اش ادبیات علوم انسانی است اما فعلا با وضعیت موجود و رایجی که از دهه های قبل حاکم بوده است، صنعت چندان به ابعاد دیگر ماجرا توجه نداشته و عمدتا به دنبال تولید محصول بوده است.

عباسی مقدم تصریح کرد: امروز مسایل و دغدغه های جامعه با یکدیگر پیوند دارند، فرهنگ و اقتصاد، معیشت و سلامت، ابعاد نظامی و سیاسی و  اقتصادی با هم پیوند جدی دارند لذا باید توجه ویژه ای بر معنای همه جانبه تولید داشته باشیم، پس تولید در معنای اعم به اقتصاد نظر دارد اما از جهات دیگر به معنای تولید فرهنگی است که بخشی از مصرف انسان معاصر را تشکیل می دهد و به بیان دیگر کالاهای فرهنگی جزو لاینفک از زندگی انسان امروز است.

این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: محصولات سمعی و بصری، کتاب، محصولات رسانه ای که همه انسان ها با آن درگیر هستند، تولید فرهنگی محسوب می شوند، امروز هر انسانی که یک موبایل در دست دارد و با رسانه های مختلف در ارتباط است، هر کسی که به کتابخانه ای می رود، به محافل فرهنگی و تفریحی و اجتماعی وارد می شود مرتبا در معرض محصولات فرهنگی است و تولید این محصولات فرهنگی نیازمند نگاه انسانی است.

عباسی مقدم در ادامه ابراز کرد: در نتیجه شرط اول آن است که نگاه جامعی به تولید داشته باشیم چراکه وقتی چنین باشد رونق تولید به معنای نگاه همه جانبه و متوازن و هماهنگ به همه ابعاد نیازهای انسانی است، انسان فقط نیاز مصرفی یا نیاز اقتصادی و مثلا تجاری ندارد، حتی فقط نیاز فرهنگی هم ندارد، همه نیازها با هم تعریف می شود و اگر انسانی را با همه امکانات و نعمت ها و محصولات فرهنگی و اقتصادی تامین کنید اما امنیت روانی و اعتقادی برایش ایجاد نکنید که در معرض شبهات قرار نگیرد یا اگر قرار بگیرد بتواند خودش را در امان نگاه دارد، این انسان موفق و کامیاب نخواهد بود.

وی تاکید کرد: از طرف دیگر حتی اگر همه نیازهای فرهنگی و اقتصادی، نیازهای امنیتی و سیاسی یک انسان را تامین کردیم اما جامعه به لحاظ اخلاقی آمادگی نداشته باشد و این انسان با محیط اخلاقی مواجه نباشد هرگز احساس خوبی نخواهد داشت، این چنین شرایطی در صورتی ایجاد می شود که محصولات فرهنگی در کنار سایر محصولات در جامعه دیده نشود.

عضو هیات علمی دانشگاه کاشان در پایان خاطرنشان کرد: در گام بعد به نقش علوم انسانی می رسیم، برای رسیدن به تولید همه جانبه درست است که سوخت نیاز داریم، زیرساخت و ثروت و نیروی متخصص و علم و تجربه نیاز داریم اما برای تحقق همه این موارد، علوم انسانی دخیل است. اگر بخواهیم جامعه از نظر روانی و روحی سرحال و شاداب باشد باید سعادت آن را از طریق علوم انسانی بررسی کنیم، علوم انسانی که برخی شاخه هایش متداخل با علوم پزشکی هستند، حتی با علوم فنی و مهندسی.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۵۱۱۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امام جعفر صادق (ع) بشریت را به سوی علم و دانش رهنمون ساخت

ایسنا/آذربایجان شرقی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل مذهبی گفت: امام جعفر صادق‌(ع) با روش فکر روشن و دیده دقیق و تیزبین خویش سینه دانش‌ها را شکافت و بشریت را به سوی سرزمین علم و دانش رهنمون ساخت. 

حجت السلام والمسلمین محمد خلیلی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: عصر امام جعفر صادق‌(ع) یکی‌ از دشوارترین، پیچیده‌ترین، طوفانی‌ترین و بحرانی‌ترین دوران تاریخ‌ اسلام‌ بوده است.

وی افزود: پیچیدگی‌ها و دشواری‌های دوران امامت آن بزرگوار به حدّی بود که با کوچک‌ترین خطا ممکن بود بنیان‌های جامعه به تباهی کشیده و کار امامت و رهبری را در هم ریزد، مسلمانی را از رونق بیندازد و اسلام را با چالشی جدّی روبرو سازد.

وی ادامه داد: امام جعفر صادق‌(ع) در این شرایط با جهادی خستگی ناپذیر و مبارزه‌ای نفس‌گیر، آن دوران پیچیده و دشوار، شرایط طوفانی و بحرانی را به دوران طلایی و تمدن واقعی تبدیل کرد. 

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام‌نور استان آذربایجان شرقی اضافه کرد: جهاد خستگی ناپذیر و مبارزه نفس‌گیر آن بزرگوار در آن شرایط، چنان عظیم و بزرگ بود که در تاریخ اسلام جاودانه شد.

وی با اشاره به ابعاد شخصیتی امام صادق‌(ع) عنوان کرد: یکی از این ویژگی‌ها عبودیت ایشان است که در منابع روایی این چنین نقل شده است: «مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ عَبْدِی بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ، هیچ بنده‌ای به من تقرّب پیدا نکرده است با چیزی که نزد من محبوب‌تر از انجام واجبات باشد.

وی با بیان اینکه امام صادق(ع) اسوه بردباری و بخشش نیز است، گفت: از دیگر ویژگی‌های امام صادق (ع) می‌توان به سخاوت و گشاده‌دستی ایشان اشاره کرد .

خلیلی افزود: در برخی منابع روایی نقل شده است: «امام صادق(ع) در مدینه باغ خرمایی احداث کرده بودند که خود با یاران به آن رسیدگی می‌کردند تا به ثمر برسد، این روش عترت رسول خدا (ص) بود که همواره به تولید و عمران و آبادگری توجه شایانی داشتند، هنگامی که باغ به ثمر می‌نشست وقت بهره‌برداری فرا می‌رسید، حضرت دستور می‌دادند از آخر باغ قسمتی از دیوار را سوراخ کنند تا دیگران و رهگذران بتوانند از میوه باغ بهره ببرند.

وی تشریح کرد: امام صادق(ع) پیام شفاف و الگوی حسنه برای همگان است تا اینکه در اوضاع بحران به جای انبار کردن مواد مصرفی به فکر دیگران باشیم و به نوعی قدمی در جهت التیام بخشیدن درد دیگران و برطرف کردن کمبودها برداریم و تنها به فکر خورد و خوراک خود و خانواده خویش نباشیم.

وی با اشاره به همزمانی حکومت‌ها در دوران حیات امام جعفر صادق‌(ع) اذعان کرد: در دوران امامت امام صادق‌(ع)، حوادث سیاسی مهمی رخ داد که از جمله آن‌ها جنبش علویان (قیام زید بن علی در سال ۱۲۲ و قیام محمد بن عبدالله بن حسن و برادرش ابراهیم در سالهای ۱۴۵ و ۱۴۶ هجری) و جنبش عباسیان بود که به دنبال آن حکومت اموی سقوط کرده و عباسیان روی کار آمدند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: جدایی عباسیان و علویان نیز که زمینه‌های آن قبل از به حکومت رسیدن آل عباس آماده شده بود، از جمله حوادثی است که در زمان آن حضرت به وقوع پیوست.

وی با بیان اینکه بخش امامت زندگانی امام جعفر صادق‌(ع) را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد، گفت: قسمت اول زندگی امام جعفرصادق‌(ع) از سال ۱۱۴ هجری تا ۱۴۰ هجری است که در این دوره امام از فرصت مناسبی که به وجود آمد، استفاده کرد و مکتب جعفری را به تکامل رساند. 

وی اضافه کرد: امام در این مدت، ۴۰۰۰ دانشمند تحویل جامعه داد و علوم و فنون بسیاری را که جامعه روز تشنه آن بود به جامعه اسلامی ارزانی کرد.

حجت الاسلام خلیلی با اشاره به قسمت دوم زندگی امام که شامل هشت سال آخر عمر ایشان است، اظهار کرد: در این دوره، امام بسیار تحت فشار و اختناق حکومت منصور عباسی قرار داشت و دائماً تحت نظر بود و مکتب جعفری عملاً تعطیل شد.

وی گفت: در میان ائمه اطهار(علیهم‌السلام) امام ششم را صادق می‌نامند چرا که نام او در نزد اهل آسمان صادق است.

وی با بیان اینکه امام صادق(ع) توجه و عظمت ویژه‌ای در میان تمام اقشار مذاهب داشتند، گفت: درباره عظمت امام صادق‌(ع) نه تنها توسط شیعیان به فراوانی سخن گفته شده است بلکه در این باره جمع کثیری از دانشوران و بزرگان اهل سنت و جماعت لب به سخن گشوده‌اند. 

وی ادامه داد: پیشوایان مذاهب اهل سنت، عالمان نامدار اسلامی و صاحب نظران زبردست درباره برجستگی‌های علمی، عملی، اخلاقی، کرامت و عظمت آن امام هدایت، امام جعفرصادق (ع) بسیار سخن گفته‌اند.

 خلیلی بیان کرد: ابو حنیفه پیشوای فرقه حنفی که از نظر زمانی معاصر با امام صادق‌(ع) بود، درباره عظمت امام صادق (ع) اظهارات و اعترافات خوبی دارد. 

وی مطرح کرد: همو درباره عظمت علمی امام صادق‌(ع) این چنین می‌گوید، لولا جعفربن محمد ما علم الناس مناسک حجهم، اگر جعفربن محمد نبود مردم احکام و مناسک حجشان را نمی‌دانستند.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی اشاره‌ای به نقش اجتماعی امام جعفر صادق (ع) در تاریخ کرد و گفت: امام صادق(ع) در شرایطی قرار داشت که اختلافات، پراکندگی و کشمکش‌های سیاسی در میان بود همچنین مسائل اسلامی آنچنان گسترده شده بود که احتمال فروپاشی جامعه آن روز را به دنبال داشت.

وی تشریح کرد: بزرگان آن روزگار یکدیگر را قبول نداشته و شدیدترین حملات به همدیگر را روا می‌داشتند در چنین زمانه و شرایطی نقش امام صادق‌(ع) در پیشرفت علوم مختلف باعث شد تا برای امت اسلامی زمینه را آماده سازد و شکوفایی علم و تمدن اسلامی باعث افتخار مکتب حیات‌بخش اسلام شود که برای همین موفق شد در شرایط پیچیده آن عصر امت اسلامی را به رشد و کمال علمی برساند.

حجت الاسلام خلیلی مطرح کرد: در دانشگاه بی‌نظیر امام صادق (ع) افزون بر دانش‌های تفسیر علوم قرآن، حدیث فقه اصول و معارف دینی، علوم مختلف دیگری چون ریاضی، طب، فیزیک، شیمی، ستاره‌شناسی و قلکیات جانورشناسی و ده‌ها رشته دیگر که هریک سرفصل و منشا برای گسترش این علوم در میان بشر قرار گرفت تدریس می‌شد.

وی بیان کرد: گستردگی حوزه و دانشگاه امام صادق(ع) حقیقتی است که دوست و دشمن به آن معترف بوده و کسی جرات انکار آن را ندارد که تشکیل و راه‌اندازی هسته مرکزی چنین پایگاه مهم علمی در آن زمان از ضروریات جامعه اسلامی بود اما یکی از نیازهای مهم آن دوره تعیین ضوابط و چهارچوب عمل برای علما و معرفی الگوهای موفق عینی در کنار گسترش خود علوم و دانش‌ها بود.

وی با اشاره به کثرت تعداد شاگردان خاص امام صادق(ع)، گفت: محدثان، نام راویان موثق آن امام را گرد آورده‌اند که شمار آنان، با وجود اختلاف در آرا و گفتار به چهارهزار تن می‌رسد. 

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان آذربایجان شرقی اذعان کرد: تنها ابن عقده زیدی در کتاب رجال خود، چهار هزار راوی برای آن حضرت برشمرده و کتاب‌های آنان را یاد کرده است و تنها یکی از راویان آن حضرت به نام ابان بن تغلب، ۳۰ هزار حدیث از آن امام نقل کرده است.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از پرورش‌یافتگان مکتب امام صادق (ع) خود از دانشمندان و بزرگان فقه‌های زمان خود بوده‌اند، ادامه داد: از جمله میتوان به زرارة بن اعین و دو برادرش بکر و حمران، جمیل بن صالح و جمیل بن دراج و محمد بن مسلم طائفی و برید بن معاویه و هشام بن حکم و هشام بن سالم و ابوبصیر و عبیدالله و محمد و عمران حلبی و عبدالله بن سنان و ابوالصباح کنانی و بسیاری دیگر از فضلا اشاره کرد.

انتهای پیام