نیم نگاهی انتقادی به دیالکتیک روشنگری
تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۶۹۵۳۹۱
تهران- ایرنا- هیچ کتاب و نویسنده‌ای از زمینه اجتماعی خود مصون نیست و نویسندگان از وضعیت اجتماعی و زمانه خود تاثیر می‌پذیرند. طرح اولیه کتاب‌ها ناگهانی و تصادفی به ذهن نویسندگان خطور نمی‌کند، بلکه سلسله علل تاریخی، اجتماعی و اقتصادی در ظهور طرح و دست به قلم شدن موثر هستند.
روشنگری برای اندیشه معاصر مهم است و کسی نمی‌تواند به سادگی از این دوران عبور کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به همین ترتیب دیری نپایید که خوش‌بینی روشنفکران از عصر روشنگری رو به سردی گرایید و با رشد فاشیسم در ایتالیا، نازیسم در آلمان و دیکتاتوری استالینی در شوروی بشر روزهای تلخی را تجربه کرد. در روزهای رشد فاشیسم، نازیسم و دیکتاتوری استالینی گروهی از روشنفکران دچار سرخوردگی شدند و خود را در برابر این پرسش قرار دادند که چه شد، روزگاری که قرار بود عقل حکم براند و آسایش و آرامش را برای جهانیان به ارمغان بیاورد، انسان با چنین دوران تباهی روبرو شد؟ هورکهایمر و آدرنو در همین رابطه می‌پرسند، چه شد که از دل روشنگری، توتالیتاریسم بیرون آمده است؟
به دلیل همین مواضع از نظر بسیاری، مکتب فرانکفورت در درجه اول جریانی ضد فاشیستی بود. هورکهایمر فضای فاشیستی، نازیستی و کمونیستی دوران 1939-1944 میلادی را دورانی سیاه و وضعیت آن روزهای جهان را نتیجه اتحاد خرد صوری و خرد ابزاری می‌دانست و معقتد بود هدف این اتحاد سلطه بر طبیعت و سرکوب انسان است. هورکهایمر سپس از هدف از دست رفته روشنگری یاد می‌کند؛ به زعم او هدف روشنگری رهایی انسان از سلطه است. از نظر یک معتقد به مکتب فرانکفورتی روشنگری با دور از شدن از آرمان‌های خود در نهایت به افزایش سلطه منجر گشت. چنین وضعیتی فرانکفورتی‌ها را سرخورده کرد و آنها نیز در برابر این موقعیت موضعی انتقادی گرفتند.
کتاب «دیالکتیک روشنگری» اثر شناخته شده ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو و به زعم بسیاری مهمترین کتاب به جا مانده از این دو بنیان‌گذار مکتب فرانفکورت است که در آن به اصلی‌ترین مباحث نظریه انتقادی پرداخته‌اند. این دو صاحب‌نظر در کتاب یادشده به آنچه توجه کرده اند که در دوره روشنگری به ضد خود بدل و مانع تحقق آرمان‌های عصر روشنگری شد؛ تا جایی که برخی «دیالکتیک روشنگری» را روشنگریِ روشگری می‌دانند. گفتاری که به زعم آنها مسیر نادرست دوران روشنگری را از زبان دو صاحب‌نظر مکتب فرانکفورت بازگو کرده است.
**هشدار برای ظهور نئوناسیونالیسم و پوپولیسم
به دلیل اهمیت این اثر، خسرو ناقد، نویسنده و مترجم ایرانی در کتاب «سنجش دیالکتیک روشنگری» زمینه‌های اجتماعی ایده دیالکتیک روشنگری را بازگو می‌کند. ناقد از دوران نگارش کتاب و تجارب زیسته هورکهایمر و آدرنو یاد می‌کند و اشاراتی دارد که مخاطب را در خصوص رابطه وضعیت اجتماعی زمانه این دو با ایده نقد روشنگری، آشنا می‌کند. این کتاب ترجمه «دیالکتیک روشنگری» هورکهایمر و آدورنو نیست؛ بلکه ارزشمندی این اثر در تلاش‌های خسرو ناقد برای روزآمد کردن ایده‌های آن دو صاحب‌نظر در عصر کنونی است.
خسرو ناقد بخش آخر کتابش را به موضوع «آینده روشنگری» اختصاص داده است. در این بخش خسرو ناقد از جایگاه روشنگری در تفسیر زمانه اکنون و معاصر سخن گفته است. برای نمونه وی در صفحاتی از این بخش آورده است: آنچه بیشتر نگران کننده است رشد نئوناسیونالیسم و پوپولیسم در برخی کشورهاست؛ خاصه اگر در یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان پا بگیرد. دولت کنونی ایلات متحده آمریکا و ریاست جمهوری آن، دونالد ترامپ را امروز می‌توان نمونه بارز تشدید ناسیونالیسم پرخاشگر و پوپولیسم راست‌گرا در نظر گرفت که با خردستیزی، عوام فریبی و ایجاد تنش، نه تنها تهدید تجارت جهانی، بی اعتنایی به حفظ محیط زیست و رفتار تبعیض‌آمیز با اقلیت‌ها را در برنامه کاری خود قرار داده بلکه با برخوردهای توهین‌آمیز با رسانه‌ها و تهدید پناهندگان و مهاجران بحران آفرین شده است (صفحه 127 کتاب).
کتاب سنجش دیالکتیک روشنگری تالیف خسرو ناقد توسط نشر نی در 180 صفحه و با دو فصل و یک پیوست منتشر شده است. ناقد در فصل اول «در نقد کتاب دیالکتیک روشنگری» دیدگاه‌های خود را نوشته و موضوع فصل دوم اثر خود را به «مباحثی درباره روشنگری» اختصاص داده است. این نویسنده در بخش پایانی کتابی نیز در قالب پیوستی به بررسی ترجمه کتاب «دیالکتیک روشنگری » به فارسی پرداخته است.
سنجش دیالکتیک روشنگری درباره یک آرمان و نقطه امید انسان معاصر است، این کتاب سنجش گر ایده «روشنگری» به عنوان نقطه عطف تاریخ اندیشه انسان متاخر است. نقطه‌ای که متفکران اروپایی با تکیه بر آن، خود را از عصر تاریک اندیشی قرون وسطایی متمایز می‌دانستند. در دوره روشنگری بسیاری به گمان اینکه زمانه پیش از آنها، دوران تاریک اندیشی بوده، مشعوف عبور از آن دوره و سرمست ورود به دوره حاکمیت عقل و روشنگری بودند.
فراهنگ**ب.ل**9157
منبع: ایرنا
کلیدواژه: علمي آموزشي معرفي كتاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۶۹۵۳۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فصل جدید برنامه «جام جم» به زودی روی آنتن می‌رود
به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزای علم وفناوری آنا، در پی انتشار شایعات و گمانه زنی ها در خصوص تولید برنامه تلویزیونی «جام جم»، روابط عمومی معاونت سیما اعلام کرد فصل جدید برنامه «جام جم» در دست طراحی است، زمانبندی تولید و پخش آن از طریق درگاه‌های رسمی معاونت سیما اطلاع رسانی خواهد شد.
برنامه «جام جم» تولید مرکز سیمرغ که نگاهی نقادانه به رویکردهای کلان حوزه فرهنگ و رسانه دارد، با نگاهی تحلیلی موضوعات بحث برانگیزی را که سازمان صداوسیما با آنها مواجه بوده، نقد و بررسی می کرد.
انتهای پیام/
استرداد ۸۵ میلیون ریال به حساب زائران حج تمتع ۱۴۰۲