به نقل از «ایکنا»

شیخ مفید؛ مروج مکتب شیعه/ دریافت سه توقیع از امام زمان(عج)

تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۶۹۶۰۴۱

محمدبن محمدبن نُعمان (336-413ق)، مشهور به شیخ مُفید از علمای برجسته‌ای است که مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. از مسائل بسیار مهم در خصوص شیخ مفید که نشان از جایگاه رفیع او در بین عالمان شیعه دارد آن است که او در طول سه سال مشرف به دریافت سه نامه از امام زمان (عج) شده است.
شیخ مفید شاگردان بسیاری تربیت کرد که برادران علم الهدی (سيدمرتضى و سيدرضى) و شيخ طوسى از جمله آنانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زندگی‌نامه
محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید،در روز يازدهم ذيقعده سال 336 يا 338 ق. در قريه (سويقه ابن بصرى) از توابع عكبرى در ده فرسنگى شمال بغداد، نزديك شهر دجيل در يک خانواده اصيل و عميق در مذهب تشيع به دنيا آمد.
از آنجا که پدر او شخصی پارسا و مذهبی بود و به تعلیم و تربیت اشتغال داشت، «ابن المعلم» لقب وی شد. شیخ مفید تحصیل را از سن کودکی آغاز نمود و پیش از دوازده سالگی از برخی محدثان روایت اخذ کرده و از استاد خویش، شیخ صدوق قبل از بیست سالگی حدیث شنیده است.
شیخ مفید از محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان بهره علمی برد. از محضر مظفر بن محمد، ابو یاسر و ابن جنید اسکافی، «کلام و عقاید» آموخت و از درس حسین بن علی بصری و علی بن عیسی رمانی بهره جست. «فقه» را نزد جعفر بن محمد بن قولویه فرا گرفت و از محضر ادیب و مورخ چیره دست محمد بن عمران مرزبانی «علم روایت» آموخت و ابن حمزه طبری، ابن داود قمی، صفوان و شیخ صدوق از دیگر اساتید او بودند جدیت او در تحصیل موجب شد که پس از چندی در علم كلام، فقه و اصول سرآمد دانشمندان زمانش گردد. شیخ مفید در محله کرخ بغداد که مرکز شیعیان بود می‌زیست و مسجد معروف براثا در آن محله که تاکنون هم باقی و زیارتگاه شیعیان است، محل تدریس او بود.

شیخ مفید از نگاه دیگران
شيخ مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه و سنى داراى جايگاهى رفيع است كه به كلماتى از بزرگان اشاره مى‌كنيم: 
نجاشى، شاگرد نامدار و مورد اعتماد شيخ مفيد درباره او مى گويد: «محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام بن جابر بن نعمان بن سعيد بن جبير، شيخ و استاد ما است - كه رضوان خدا بر او باد - فضل او در فقه و حديث و ثقه بودن او مشهورتر از آن است كه توصيف شود. او تاليفات متعددى دارد».
شيخ طوسى، شاگرد ارزنده مكتب او درباره استاد در «فهرست» مى‌نويسد: «محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم از متكلمان اماميه است. در عصر خويش رياست و مرجعيت شيعه به او منتهى گرديد. در فقه و كلام بر هر كس ديگر مقدم بود. حافظه خوب و ذهنى دقيق داشت و در پاسخ به سؤالات، حاضرجواب بود او بيش از 200 جلد كتاب كوچك و بزرگ دارد».
ابن حجر عسقلانى نيز درباره او مى‌گويد: «او بسيار عابد و زاهد و اهل خشوع و تهجد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسيارى از محضر او بهره بردند. او بر تمام شيعيان حق دارد. پدرش در «واسط» زندگى مى كرد و به آموزگارى مى‌پرداخت و در «عكبرى» كشته شد. گفته مى‌شود كه عضدالدوله به ملاقات او مى‌شتافت و هنگام مريضى به عيادت او مى‌رفت».
عماد حنبلى، يكى ديگر از دانشمندان اهل سنت درباره او مى‌گويد: «او بزرگى از بزرگان اماميه و رئيس بخش فقه و كلام و مباحثه است. او با پيروان هر عقيده به مباحثه و مناظره مى‌پرداخت. موقعيت شايان توجهى در تشكيلات دولت آل بويه داشت. او صدقه فراوان مى‌داد. بسيار اهل خشوع و تهجد و اهل نماز و روزه و خوش‌لباس بود.
او مورد زيارت و ملاقات عضدالدوله قرار مى‌گرفت. نزديك 76 سال عمر كرد و بيش از 200 جلد تاليف دارد. تشييع جنازه او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شيعيان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود. رحمت خدا بر او باد...».

اساتيد و شاگردان شیخ مفید
ابن قولويه قمى، شيخ صدوق، ابن وليد قمى، ابوغالب زرارى، ابن جنيد اسكافى، ابوعلى صولى بصرى، ابو عبدالله صفوانى‌ از جمله اساتید و سيد مرتضى علم الهدى، سيد رضى، شيخ طوسى، نجاشى، ابوالفتح كراجكى، ابو يعلى جعفر بن سالار از شاگردان شیخ مفید هستند.

تألیفات
بنابر نقل شيخ طوسى، شاگرد برجسته شيخ مفيد وى بالغ بر 200 عنوان كتاب تأليف نموده است. نجاشی 171 جلد كتاب از تالیفات شیخ را ذكر كرده است كه اسامی برخی از آنها به این ترتیب است:
در فقه: المقنعه، الفرائض الشرعیه و احكام النسا.
در علوم قرآنی: الكلام فی دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، النصره فی فضل القرآن، البیان فی تالیف القرآن او یكی از پركارترین افراد این رشته بود. طالبان تفصیل می‌توانند به كتاب طبقات مفسران شیعه جلد2، تالیف مؤلف مراجعه نمایند.
در علم كلام و عقائد: اوائل المقالات، نقض فضیله المعتزله، الافصاح، الایضاح، الاركان.
کتاب الارشاد: قدیمی ترین متن تاریخی که پس از طبری گزارش‌های حادثه عاشورا را بی واسطه از کتاب هشام کلبی نقل کرده است، کتاب «الارشاد» شیخ مفید است. شیخ مفید خود در این کتاب تصریح کرده که اخبار مربوط به این واقعه را از روایات کلبی نقل کرده است.
تالیفات مفید، هم از نظر مقدار و کمیت دارای اهمیّت است و هم از نظر کیفیت. آثار وی، در عین عمق و پرباری و اتقان، مختصر است. از عبارت پردازی و تکرار واژه‌ها و جملات به دور است. معانی بلند و عمیق را در عبارتی کوتاه بیان کرده است مگر در مواردی که مطلب پیچیدگی خاصّی داشته و احتیاج به توضیح و تفسیر داشته است.

ارتباط شیخ مفید با امام زمان
شیخ مفید از عالمانی است که در زمان غیبت مورد عنایت ائمه علیهم السلام بوده است به نحوی که در ظرف سه سال سه توقیع از ناحیه امام زمان(ع) به او رسید که امام در خطاب‌هایش به او چنین می‌فرمایند:
1- للاخ الاعزا السدید الشیخ المفید: برادر عزیز و استوار شیخ مفید.
2- سلام علیک ایهاالعبد الصالح الناصر للحق الداعی الیه. سلام بر تو ای بنده شایسته خدا و ای یاری دهنده حق و دعوت کننده بسوی آن.
و جالب اینجاست که در زمان غیبت کبری هیچ توقیعی از ناحیه مقدسه نرسیده است. مگر برای شیخ مفید و شیخ اسدالله کاظمینی رحمهما الله تعالی.
در یکی از نامه‌ها که در اواخر ماه صفر سال 410 از ناحیه مقدسه برای شیخ مفید ارسال شده امام چنین می‌فرمایند: «بسم الله الرحمن الرحیم، اما بعد سلام بر تو ای دوستدار مخلص در دین که در ولایت ما مخصوص به یقین گشته‌ای ... پس از ستایش و حمد خداوندی که معبودی جز او نیست و درود به سید و مولی و پیغمبر گرامی ما حضرت محمد(ص) خداوند توفیقت را در یاری از حق مستدام فرماید و پاداشت را در نشر علوم برای ما براستی زیاد و فراوان نماید... بدان که ما رخصت یافتیم تا تو را به نامه نگاری مشرف ساخته و دستور دهیم احکام ما را به دوستانمان که نزد تو هستند برسانی، خداوند آنان را به طاعت خود عزیز فرموده و بوسیله رعایت و حراست خود مهم آنان را کفایت فرماید، پس تو بیاری خدا واقف شو بر آن دشمنانی که از دین خدا بیرون رفته اند. بدانچه اکنون برایت بیان می‌دارم و در رساندن آن بسوی آنان که اطمینان داری بر آن وجهی که برای تو می‌نویسم...
ما اگر چه بر طبق آنچه خداوند برای ما و شیعیانمان مصلحت دانسته تا مادامی که دولت دنیا در دست فاسقان است جایمان از جای ستمگران دور است، ولی با اینحال به احوال شما آگاهیم چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نیست و ما از پیش آمد ناگواری که برای شما اتفاق افتاده آگاه هستیم و این پیشامد بدان سبب شد که بسیاری از شما بسوی آنچه پیشینان صالح از آن روگردان بودند متمایل گشته و بدان عهدی که از ایشان گرفته شده بود پشت پا زدند، گویا اینان نمی‌دانند که ما در فکر شما هستیم و از یاد شما بیرون نرفته‌ایم وگرنه بلای سختی به شما می‌رسید و دشمنان شما را مستاصل می‌کردند. پس از خدا بترسید و در بیرون آمدن از فتنه‌ای که بر سر شما و بر سر آنکه اجلش نزدیک شده سایه افکنده است به ما کمک کنید، و حفظ کنید خود را از آن فتنه کسی که به آرزویش رسیده باشد و آن فتنه نشانه ای است برای حرکت کردن و اظهار نمودن شما امر و نهی ما برای همدیگر. خدا بپایان رساند نور خود را اگر چه مشرکان نخواهند...
چون جمادی الاولی این سال در رسد بدانچه در آن اتفاق می‌افتد پند گیرید و برای آنچه پس از آن می‌آید از خواب غفلت بیدار شوید بزودی از آسمان برای شما نشانه و آیت آشکاری ظاهر گردد و مانند آن نیز از زمین نمودار شود و در مشرق زمین جریان ناگوار و حزن آوری اتفاق افتد و مردمی که از اسلام بیرون هستند بر سر مردم عراق مسلط گردند و به کردار ناپسند آنها روزی بر مردم عراق تنگ گردد و پس از این جریان با نابود شدن مرد سرکش از اشرار اندوه بر طرف گردد و از نابودی او مردمان با تقوا و نیکان خوشنود گردند برای آنان که در اطراف جهان اراده انجام حج را دارند وسائل آماده گردد و ما را نیز در آماده کردن وسائل حج به اختیار و توافق ایشان سهمی است که آن با نظم و ترتیب در کار آشکار گردد. پس هر یک از شما باید کاری کند که او را بدوستی و محبت ما نزدیک گرداند و از آنچه موجب سخط و ناراحتی ماست بپرهیزد زیرا کار ما چنین است که بطور ناگهانی در می‌رسد و هنگامی در آید که توبه او را سود ندهد و پشیمانی از گناه وی را نجات نبخشد. خداوند راه رستگاری را به شما الهام فرماید و در توفیق یابی برحمتش درباره شما لطف نماید.»
شهید قاضی نورالله در کتاب مجالس المؤمنین نقل کرده که پس از وفات شیخ مفید این ابیات بخط حضرت صاحب الامر (عج) بر قبر شریفش یافتند: لا صوت الناعی بفقدک انه یوم علی آل الرسول عظیم ان کنت قد غیبت فی جدث الثری فالعلم و التوحید فیک مقیم و القائم المهدی یفرح کلما تلیت علیک من الدروس علوم

وفات
شیخ مفید در سال 413 در بغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجلیل فراوان مردم و قدردانی علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسی كه خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از كثرت دوست و دشمن برای ادای نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است.
هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع كردند و سید مرتضی علم الهدی بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد علیه السلام پائین پای آن حضرت و نزدیك قبر استادش ابن قولویه مدفون شد.

منابع:
دانشنامه اسلام
نگاهی به تألیفات و آثار مهم شیخ مفید، حوزه بهمن و اسفند 1371
شیخ مفید، ماهنامه پاسدار اسلام

گردآوری: محدثه میرجلیلی

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۶۹۶۰۴۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) مدال ولایت را از امام زمان خود گرفت

یک استاد حوزه و دانشگاه در مورد مقام ولایت حضرت عبدالعظیم(ع) گفت: ایشان پس از آزمون‌های بسیار به مقام ولایت رسیدند و به خاطر محفوظ ماندن روایات ائمه اطهار علیهم السلام سختی‌های فوق‌العاده‌ای را متحمل شدند و کینه دشمنان به آن حضرت به اندازه‌ای بود که در روایتی آمده که حضرت را به صورت زنده در قبر گذاشتند.

به گزارش ایسنا، حجت الاسلام و المسلمین سید حسین مومنی -استاد حوزه و دانشگاه- شامگاه سه‌شنبه(۴اردیبهشت‌ماه) در مراسم شب رحلت حضرت عبدالعظیم(ع) و شهادت حضرت حمزه سید الشهدا(ع) در شبستان امام خمینی(ره) آستان مقدس گفت: حضرت عبدالعظیم(ع) در زمان حضرت امام هادی(ع) با عبارت "انت ولینا حقا" از امام زمان خود مدال و نشان ولایت را دریافت کرد.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که امام هادی(ع) با بیان جمله "مرحبا بک یا اباالقاسم"، حضرت عبدالعظیم(ع) را خطاب کردند، افزود: ذکر کنیه بالاترین درجه تعظیم و تکریم است که امام هادی(ع) با این بیان حضرت عبدالعظیم(ع) را معرفی کردند.

حجت الاسلام والمسلمین مومنی اظهار کرد: حضرت عبدالعظیم(ع) با دریافت این مدال دچار عُجب و تکبر نشدند و زانوی ادب در محضر امام زمان خود نهادند و اعتقادات خود را عرضه کردند و این درس بزرگی بود که به همه انسان‌ها در همه زمان‌ها دادند.

وی با بیان این که مقام اهل‌بیت(ع) به واسطه قرب به خداوند متعال می‌باشد، افزود: مقام و منزلت بندگان و رحمتی که از جانب خدا به بندگان می‌رسد نیز به واسطه و به برکت ائمه اطهار(ع) است.

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: بنا بر روایتی از امام صادق(ع) اگر فردی مورد تأیید خداوند متعال قرار بگیرد، این مسأله صورت نمی‌گیرد مگر به واسطه عبور از یک سری آزمون‌ها و ابتلائات، چرا که بی‌جهت بنده‌ای مورد حمد و ثنای خداوند و ائمه معصومین علیهم السلام قرار نمی‌گیرد.

وی افزود: این حدیث نشان می‌دهد که حضرت عبدالعظیم (ع) پس از آزمون‌های بسیار به مقام ولایت رسیدند و به خاطر محفوظ ماندن روایات ائمه اطهار علیهم السلام سختی‌های فوق‌العاده‌ای را متحمل شدند و کینه دشمنان به آن حضرت به اندازه ای بود که در روایتی آمده که حضرت را به صورت زنده در قبر گذاشتند.

حجت‌الاسلام والمسلمین مومنی با اشاره به تکریم بزرگان دین از مقام حضرت عبدالعظیم (ع) و حرم ایشان اظهار کرد: بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) در شب زیارتی اباعبدالله (ع) به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) تشرف می‌یافتند و از لسان آیت الله بهجت (ره) نیز نقل شده که حرم حضرت عبدالعظیم (ع) محل صعود و فرود ملائکه الهی است.

وی با بیان این که صاحب بن عباد در رساله خود به ویژگی‌هایی از حضرت عبدالعظیم (ع) اشاره کرده است، افزود: این محدث، حضرت عبدالعظیم (ع) را کثیرالحدیث و روایت معرفی کرده و ایشان را دین دار و دارای ورع خوانده است.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان این که در عصر امروز نیروهای فراجا مورد هجمه خودی و غیر خودی در مورد مسأله حجاب در جامعه قرار گرفته‌اند، با بیان حدیثی از حضرت عبدالعظیم (ع) تصریح کرد: آن حضرت در روایتی که سند آن به امیرالمومنین علی(ع) می‌رسد، آورده است که روزی حضرت علی(ع) به همراه حضرت زهرا(س) به محضر رسول اکرم(ص) رسیدند و حضرت را در حال گریه مشاهده کردند و علت را پرسیدند و رسول اکرم(ص) فرمودند، در شب معراج دیدم برخی از زنان امت من که رعایت پوشش را در مقابل نامحرم نمی‌کنند، مورد عذاب و شکنجه هستند و من برای آنها گریه می کنم.

حجت الاسلام والمسلمین مومنی با اشاره به شب شهادت حضرت حمزه سید الشهدا (ع) بیان کرد: آن حضرت دارای شخصیت بسیار ممتازی بودند و این مقام به اندازه‌ای بود که حضرت زهرا(س) هفته‌ای دو بار و حتی در شرایط دشوار و آسیب جسمی خود بر سر مزار آن حضرت می‌آمدند.

وی در پایان گفت: حضرت حمزه سید الشهدا(ع) ولایت رسول گرامی(ص) را پذیرفت و آنچه داشت در راستای اعتلای اسلام و یاری پیامبر(ص) در طبق اخلاص گذاشت.

انتهای پیام