چرا عمان به ایران نیازمند است؟
تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۸۲۵۵۸۷
یک کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه عمان با توجه به شرایط جغرافیایی و اقتصادیاش در منطقه نیازمند ایران است، اظهار کرد: عمانیها در برابر فشارهای آمریکا در ارتباط با تهران، به صورت کج دار و مریز عمل میکنند که البته این نوع رفتار در کل به نفع ایران است.
به گزارش ایسنا، میرجواد گلوی بیات، در یادداشتی با عنوان «چرا عمان به ایران نیاز دارد؟» نوشت: کشور عمان در جهان عرب از نظر جغرافیایی در انزوا به سر میبرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این کشور عربی علیرغم این انزوا با دو کشور همسایهاش یعنی عربستان سعودی و امارات متحده دارای رقابت جدی است و همین موضوع باعث شده که به دنبال متحدی منطقهای و فرامنطقهای بگردد، عمان به خوبی از تمامیتطلبی عربستان در شبه جزیره مطلع است و از آنجایی که علمای وهابی «اباضیه» را همسنگ شیعه تکفیر میکنند این نیز سبب بی اعتمادی بیشتر عمان به عربستان شده است، از سوی دیگر عربستان از دیر باز برای دسترسی به آبهای اقیانوس هند و دسترسی به دریاهای جنوبی به استان «ظفار» که استان سنتی نشین عمان است چشم طمع داشته و این مهم در بحران ظفار خود را نشان داد. در این راستا این کشور در جریان این رقابتها و موارد دیگری که در اینجا ذکر نشده است همواره ایران را متحد خود دانسته و از زمان سلطنت سلطان قابوس اتحاد استراتژیک ایران و عمان نمود عینیتری پیدا کرده است.
با توجه به روابط حسنه ایران و عمان، در حال حاضر شاهد تشدید فشارهای آمریکا بر این کشور هستیم تا دولت مسقط میزان تعاملات خود با ایران را کاهش دهد و در این چارچوب باید به این موضوع توجه داشت که عمان از اراده و توان لازم برخوردار نیست که به صورت کامل در برابر این فشارها بایستد و در نتیجه در برابر این فشارها به صورت کج دار و مریز عمل میکند که البته این نوع رفتار در کل به نفع ایران است. درواقع عمان نمیخواهد رابطه خود با آمریکا را قربانی رابطه با ایران بکند ولی این طور هم نیست که بخواهد ایران را به کلی فراموش کند. از زمان تحریمهای جدید آمریکا، عمان روابط تجاری خود با ایران را تقریباً به بیش از دو برابر رسانده است، خطوط کشتیرانی و هواپیمایی جدید بین دو کشور افتتاح شده است، عمان تسهیلات بیشتری را برای سفر ایرانیان به این کشور فراهم کرده و با نیروهای مسلح ایران (ارتش و سپاه) مانور نظامی مشترک برگزار کرده است، هر کدام از این وقایع مهم، درست زمانی اجرایی شده که مقامات این کشور، سفری دیپلماتیک به رژیم صهیونیستی و آمریکا داشتهاند و یا اینکه قراردادی با این کشورها امضا کردهاند. برای مثال پس از سفر پمپئو به عمان ما شاهد این بودیم که عمانیها یک خط جدید هوایی با ایران برقرار کردند یا پس از قرارداد نظامی با آمریکا، یک مانور مشترک نظامی با ایران ترتیب دادند.
از دیگر محورهای همکاری ایران و عمان در منطقه حضور مستقیم دو کشور در تنگه هرمز است، عمان در جنوب و ایران در شمال تنگه هرمز حضور دارند. دولت مسقط همواره خواهان آرامش در این تنگه بوده و از وقوع درگیری در این منطقه استقبال نمیکند و در همین راستا همواره تلاش کرده که در راستای ایجاد امنیت در این منطقه با ایران همکاری جدی داشته باشد. از دیگر سو طبق اخبار منتشر شده عمانیها همواره اعلام کردند که ایران برای آنها همسایهای قدرتمند و محترم است و با توجه به شرایط منطقه به ایران نیاز دارند، بنابراین تمایلی ندارند که تحت تأثیر برخی از فشارها این رابطه مخدوش شود و در منطقه بحرانی ایجاد شود. رقابت آنها با امارات در جنوب تنگه هرمز باعث شده که عمان از اهمیت یافتن تنگه هرمز استقبال کند و به این ترتیب نظر مثبت قدرتهای بزرگ را به خود جلب کند، چرا که با به رسمیت شناختن استان "مسندم " (جنوب تنگه هرمز) توسط قدرتهای بزرگ، عمان میتواند از آن به عنوان برگ برندهای در مقابل امارات که اخیراً نسبت به این منطقه ادعاهایی را مطرح کرده، داشته باشد.
در ادامه بررسی علت نیاز دولت مسقط به تهران باید به این نکته نیز توجه داشت که اقتصاد عمان وابسته به نفت است، نفتی که سهلالوصول نیست برای حل این مشکل، عمان به دنبال ایجاد تنوع اقتصادی است که بخشی از این تنوع اقتصادی از طریق توریسم و گردشگری تأمین میشود. این کشور برای تعمیق و بسط این صنعت در کشورش، نیازمند وجود امنیت در منطقه است، لذا به این مساله به خوبی واقف است که وقوع کوچکترین بحران در منطقه تأثیر مستقیمی بر صنعت توریسم این کشور میگذارد، بنابراین تلاش دارد با همکاری ایران یک امنیت نسبی در این منطقه ایجاد کند، از دیگر سو عمان به دنبال صنعتی شدن است و در همین راستا به گاز، دانش و خدمات، کالا و حتی نیروی کار ایران احتیاج دارد و در جریان رقابت با عربستان سعودی ترجیح میدهد که تعامل نزدیکتری با ایران داشته باشد.
عمان در راستای منافع خود و اینکه ایران را شریک استراتژیک خود میداند تلاش میکند که ایران را از انزوا خارج کند، چرا که معتقد است که اگر ایران به گوشه رینگ برده شود ممکن است برای خروج از این حالت دست به اقداماتی بزند که این موضوع برای کل منطقه از جمله عمان خطرهایی را به وجود آورد، در همین چارچوب عمانیها به آمریکاییها اعلام کردهاند که ما به روابط خود با ایران ادامه میدهیم چرا که به این کشور نیاز داریم.
از دیگر سو نقش ایران در یمن و همسایگی یمن با عمان با توجه به تجارب دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ این کشور، دولتمردان عمانی را در برخورد با ایران بسیار محتاط کرده است. به طور کلی سیاستمداران عمانی سیاستمداران متساهل و مصالحه جویی هستند و به خوبی میدانند روابط نزدیک با ایران یعنی آرامش و توسعه این کشور.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: ایران و عمان بازگشت تحریم های آمریکا علیه ایران عمان و آمریکا یک کارشناس مسائل منطقه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۸۲۵۵۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مسقط، مهم ترین تسهیل کننده دیدارهای غیرمستقیم ایران و آمریکا / چرا عمان تمایلی به نمایش قدرت دیپلماتیک خود ندارد؟/ عمان کانال گفت و گوی غیرمستقیم میان تهران-واشنگتن را باز نگاه داشته است
«بر خلاف قطر که توجه جهانیان را به دلیل نقش میانجی در مذاکرات حماس و اسرائیل به خود جلب کرده است، عمان کمتر در «میانجیگری» و بیشتر در «تسهیل امور» شرکت می کند. این تمایز مهمی است که عمانیها در رابطه با تعامل با مقامات آمریکایی و ایرانی و همچنین نمایندگان عربستان سعودی و حوثیها در طول یک دهه جنگ داخلی یمن حفظ کردهاند.»
به گزارش جماران، Kristian Coates Ulrichsen ، از اعضای بخش خاورمیانه در موسسه بیکر است. تحقیقات او به بررسی موقعیت در حال تغییر کشورهای خلیج فارس در نظم جهانی و همچنین ظهور چالشهای بلندمدت و غیرنظامی برای امنیت منطقه میپردازد.
او پیش از این به عنوان تحلیلگر ارشد خلیج فارس در مرکز مطالعات استراتژیک خلیج فارس و مدیر برنامه کویت در زمینه توسعه، حکومت داری و جهانی شدن در کشورهای خلیج فارس در دانشکده اقتصاد لندن کار کرده است. او در تازه ترین نوشتار به بررسی نقش مسقط در دیپلماسی میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا پرداخته و می نویسد:
با شعله ور شدن تنش ها در خاورمیانه، عمان به عنوان یک کانال پشتیبان مهم بین ایران و آمریکا عمل می کند. پیش از پرتاب رگبار پهپادها و موشکها به سوی اسرائیل در 13 آوریل 2024، طبق گزارشها، ایران به واشنگتن خبر داده بود که پاسخش به حمله قبلی به محوطه سفارتش در سوریه، به دنبال جلوگیری از تشدید تنش است. این پیام از طریق یک کشور عربی حوزه خلیج فارس یعنی عمان مخابره شد.
بحران کنونی در خاورمیانه، بحرانی است که مقامات عمان سال ها تلاش کرده اند از آن اجتناب کنند. عمان که در آن سوی تنگه هرمز از ایران قرار دارد و روابط دفاعی و امنیتی نزدیک با ایالات متحده و بریتانیا دارد، میداند که حملات تند و تیز خطر یک جنگ گستردهتر را که کشورها و گروههای غیردولتی مسلح را در سراسر جهان در بر خواهد گرفت، افزایش می دهد.
جنگ تمام عیار ممکن است با اقدامات تشدید کننده بیشتر تهران یا تل آویو آغاز شود، اما همزمان ممکن است از طریق محاسبه اشتباه یا سوء تفاهم نیز رخ دهد؛ به ویژه با توجه به فقدان کانال های رسمی دوجانبه برای گفت و گو و تنش زدایی میان دو طرف و این جایی است که عمان وارد عمل می شود. برای سال ها، این کشور خلیج فارس بی سر و صدا سابقه ای برای خود در کاهش تنش های منطقه ای از طریق دیپلماسی دست و پا کرده است.
عمان از زمان حمله 7 اکتبر توسط حماس، این نقش را ادامه داده است. در ماههای پس از آن حمله و پاسخ اسرائیل به غزه که منطقه را ملتهب کرد، عمان گفتوگوهای سطح بالایی با ایران داشته است، میزبان دیوید کامرون وزیر خارجه بریتانیا برای گفت و گو در مورد امنیت در دریای سرخ بوده و خواستار آتشبس در غزه شده است. عمان اکنون می تواند نقش مهمی در باز نگه داشتن کانال ارتباطی بین ایالات متحده و ایران ایفا کند، زیرا طرف ها به دنبال کاهش تنش هستند.
عمان نمی خواهد میانجی باشد
عمان در کنار قطر و کویت همسایه - و همچنین سوئیس که در غیاب سفارت آمریکا نماینده منافع ایالات متحده در ایران است، نقش مهمی در دیپلماسی پشتیبان ایفا کرده است. اما رویکرد عمان از رویکرد سایر کشورها متمایز است. به جای شرکت در گفت و گوهای مستقیم، فضایی برای گفت و گو ایجاد می کند و به جای میانجی به عنوان یک تسهیل کننده عمل می کند.
دلایل متعددی برای تصمیم عمان برای ایفای نقش به عنوان یک تسهیل کننده وجود دارد. برخلاف چندین کشور دیگر خلیج فارس، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، عمان فاقد سابقه روابط پرتنش با ایران است.
در عوض، عمانیها به یاد میآورند که ایران در دوران شاه در طول دهه 1970 از عمان حمایت کرد، زمانی که سلطان جدید آن زمان، قابوس بن سعید، در حال مبارزه با یک قیام در استان جنوبی ظفار بود.
حتی پس از سرنگونی شاه در انقلاب 1979 ایران و جایگزینی ساختار سیاسی، عمان جدا از سایرین در منطقه ایستاد و از درگیر شدن در رقابتهای منطقهای و رقابت برای نفوذ ژئوپلیتیکی که روابط ایران با کشورهای دیگر خلیجفارس را مخدوش کرد، خودداری کرد.
کانال های پشتی مخفی
مقامات عمانی به نمایندگی از یک کشور کوچک در یک منطقه ناآرام، فضاهای دیپلماتیکی را ایجاد کرده اند که به آنها اجازه می دهد تا با شرایط خود و به روش هایی که با نقاط قوت آنها همراه است، با مسائل منطقه درگیر شوند.
همانطور که سید بدر البوسعیدی، یک دیپلمات حرفه ای که در سال 2020 وزیر امور خارجه عمان شد، در سال 2003 گفت: «ما سعی می کنیم از موقعیت میانی خود بین قدرت های بزرگتر برای کاهش احتمال درگیری در همسایگی نزدیک خود استفاده کنیم.»
بر خلاف قطر که توجه جهانیان را به دلیل نقش میانجی در مذاکرات حماس و اسرائیل به خود جلب کرده است، عمان کمتر در «میانجیگری» و بیشتر در «تسهیل امور» شرکت می کند. این تمایز مهمی است که عمانیها در رابطه با تعامل با مقامات آمریکایی و ایرانی و همچنین نمایندگان عربستان سعودی و حوثیها در طول یک دهه جنگ داخلی یمن حفظ کردهاند.
تسهیلات عمانی اشکال مختلفی دارد. این میتواند شامل ارسال پیامها و حفظ کانالهای ارتباط غیرمستقیم بین دشمنان یا ترتیب دادن کانالهای برگشتی و میزبانی جلسات -البته به طور کاملا محتاطانه- باشد. درست بر خلاف سیاست دوحه که در ابتکارات میانجیگری قطر، مانند مذاکرات با طالبان که توافقنامه 2020 دوحه برای خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان را ایجاد کرد، تبلیغات پررنگ تری برای کشور میزبان دیده می شود.
اما رویکرد عمان با وجود مختصاتی که دارد نتیجه بخش هم هست. ویلیام برنز در کتاب خاطرات خود با عنوان "The Back Channel" که پس از بازنشستگی از وزارت امور خارجه و قبل از انتصاب او به عنوان رئیس سازمان سیا توسط جو بایدن، به رشته تحریر درآمد، شرح مفصلی از نقش عمان در تسهیل کانال پشتیبان بین ایالات متحده و ایران ارائه کرد. این گفت و گوها در سال 2013 به مذاکراتی تبدیل شدند که منجر به توافق هسته ای ایران در سال 2015 شد.
این کانال پس از آن آغاز شد که مقامات ایرانی در سال 2012 پیامی را از طریق عمان به ایالات متحده ارسال کردند که در آن پیشنهاد برگزاری نشستی در مسقط، پایتخت این کشور حاشیه خلیج فارس را داده بودند. برنز در این کتاب به یاد می آورد که رئیس اطلاعات عمان هنگامی که ما وارد اتاق جلسه می شدیم از هر دو هیئت استقبال کرد و پس از چند کلمه خوشامدگویی کوتاه اتاق را ترک کرد. عمان به عنوان کانال پشتیبان در طول هشت دور گفت و گوی سازنده، که طولانی ترین و پایدارترین تعامل بین مقامات ایران و ایالات متحده از سال 1979 بود، کاملا مخفی ماند.
میزبانی از دشمنان
در حالی که آب شدن یخ بین ایالات متحده و ایران دوام نیاورد، کانال پشتیبان عمان چندین عامل کلیدی برای موفقیت هر تلاشی برای کاهش تنش بین دشمنان به ظاهر سرسخت را برجسته کرد. اعتمادی که هر دو طرف به مقامات عمانی داشتند، بسیار مهم بود و نتیجه مثبت دیدارها باعث ایجاد اطمینان در استفاده هر یک از طرفین از کانال های عمانی شد.
نقش عمان به عنوان تسهیل کننده تعامل غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران با تصمیم رئیس جمهور دونالد ترامپ برای خروج ایالات متحده از توافق هسته ای ایران در سال 2018 و شکست دولت بایدن در ورود مجدد به این توافق اهمیت بیشتری یافت. به نظر می رسد تنها زمانی که عمان مایل به ایفای این نقش نبود – زمانی که تنش ها پس از ترور ژنرال ایرانی (شهید) قاسم سلیمانی توسط ایالات متحده در ژانویه 2020 افزایش یافت– به این دلیل بود که سلطان قابوس به شدت بیمار بود. در غیاب عمان، سوئیس هدایت کانال پشتیبان را برعهده داشت.
کاهش تنش ها
در طول تشدید تنش ها پس از حمله 7 اکتبر در اسرائیل، عمان پیام هایی را بین مقامات ایرانی و آمریکایی ارسال کرده است. در ژانویه 2024، مقامات عمانی میزبان هیئتهایی از مذاکرهکنندگان ارشد هر دو کشور بودند که بین نمایندگان در اتاقهای جداگانه رفت و آمد میکردند.
حتی در شرایطی که پس از بمباران ساختمان سفارت ایران در دمشق توسط اسرائیل در 1 آوریل، یک درگیری منطقهای گستردهتر در خاورمیانه آغاز شد، عمان در تلاش برای کاهش تنشها بود.
در 7 آوریل، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، از عمان دیدن کرد و این فرصتی را برای مقامات عمانی فراهم کرد تا با آمریکا و دیگر مقامات غربی در مورد رویکرد ایران، در حالی که تهران در حال برنامه ریزی برای واکنش به حمله دمشق است، صحبت کنند.
و در حالی که بحران کنونی در خاورمیانه به اندازه ای است که عمان به تنهایی نمی تواند به آن رسیدگی کند، توانایی واسطه های مورد اعتماد مانند عمان - همراه با قطر و سوئیس - برای باز نگه داشتن کانال های ارتباطی برای به حداقل رساندن احتمال تشدید تصادفی تنش و برای تکمیل گفت و گوی آمریکا و اروپا با رهبران اسرائیل در تلاش برای یافتن راه حلی مسالمت آمیز برای خروج از این بن بست مهم است.